Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

YITSO 3

Yehowa Jie Eyiŋtoo Kpo

Yehowa Jie Eyiŋtoo Kpo

YITSO NƐƐ MLI SANE

Yehowa jieɔ eyiŋtoo lɛ shishinumɔ kpo fiofio etsɔɔ mɛi pɛ ni sheɔ lɛ gbeyei lɛ

1, 2. Mɛɛ gbɛ nɔ Yehowa ejie eyiŋtoo lɛ kpo etsɔɔ adesai?

 FƆLƆI ni amɛbii ahilɛkɛhamɔ kã amɛtsui nɔ lɛ hãa amɛbii lɛ fataa he kɛsusuɔ weku lɛ saji ahe. Kɛ̃lɛ, amɛkwɛɔ saji abɔ ni esa akɛ amɛhã amɛbii lɛ ale. Saji ni amɛsusuɔ akɛ gbekɛbii lɛ ajwɛŋmɔ baanyɛ amɔmɔ lɛ pɛ amɛhãa amɛleɔ.

2 Nakai nɔŋŋ Yehowa ejie eyiŋtoo kɛhã adesai lɛ kpo fiofio. Shi ejieɔ lɛ kpo yɛ be pɛ ni enaa akɛ esa lɛ mli. Susumɔ gbɛi anɔ ni Yehowa etsɔ ejie Maŋtsɛyeli lɛ he anɔkwalei akpo etsɔɔ yɛ yinɔsane mli fɛɛ lɛ he okwɛ.

Nɔ Hewɔ ni Maŋtsɛyeli lɛ He Bahia

3, 4. Ani Yehowa tsɔ hiɛ eto bɔ ni adesai awɔsɛɛ baaji lɛ efɔ shi? Tsɔɔmɔ mli.

3 Shishijee lɛ, Mesia Maŋtsɛyeli lɛ fataaa Yehowa yiŋtoo he. Mɛni hewɔ? Ejaakɛ Yehowa ekpɛɛɛ bɔ ni adesai awɔsɛɛ baaji lɛ mli etooo; ejaakɛ ebɔ adesai akɛ mɛi ni baanyɛ ahala nɔ ni amɛsumɔɔ. No hewɔ lɛ, ehã Adam kɛ Hawa le eyiŋtoo kɛhã adesai, ekɛɛ amɛ akɛ: “Nyɛfɔa ni nyɛyi afáa ni nyɛyia shikpɔŋ lɛ nɔ obɔ, ni nyɛnaanaa nɔ.” (1 Mose 1:28) Kɛfata he lɛ, Yehowa bi koni amɛhi shi yɛ ekpakpa kɛ efɔŋ he gbɛtsɔɔmɔi ni ekɛhãa amɛ lɛ anaa. (1 Mose 2:16, 17) Kulɛ Adam kɛ Hawa baanyɛ ahala akɛ amɛbaaya nɔ amɛye anɔkwa. Eji amɛ kɛ amɛshwiei lɛ ye anɔkwa kulɛ, ehe ebahiaŋ ni aná Maŋtsɛyeli ni Kristo baaye nɔ lɛ kɛtsu Nyɔŋmɔ yiŋtoo he nii. Kulɛ, benɛ je lɛŋ fɛɛ eyi obɔ̃ kɛ gbɔmɛi ni eye emuu, ni amɛ fɛɛ kwa amɛmiijá Yehowa.

4 Atua ni Satan, Adam, kɛ Hawa tse lɛ haaa Yehowa ajie ejwɛŋmɔ kɛjɛ eyiŋtoo akɛ ebaahã shikpɔŋ lɛ nɔ fɛɛ ayi obɔ̃ kɛ adesai ni eye emuu lɛ nɔ. Moŋ lɛ, Yehowa tsake gbɛ ni ebaatsɔ nɔ ehã eyiŋtoo lɛ aba mli lɛ hiɛ. Eyiŋtoo lɛ tamɔɔɔ oketeke ni ja enyiɛ gbɛ pɔtɛɛ ko nɔ doo dani ebaayashɛ he ni eyaa lɛ, ní mɛi anifeemɔ hu baanyɛ ahã ekplaŋ kɛje egbɛ nɔ lɛ. Kɛ́ Yehowa to eyiŋ yɛ nɔ ko he lɛ, hewalɛ ko kwraa bɛ je lɛŋ ni baanyɛ atsĩ naa koni ekaba mli. (Kanemɔ Yesaia 55:11.) Kɛ́ shihilɛ ko ka akɛ ebaatsĩ egbɛ lɛ eko lɛ, Yehowa tsɔɔ gbɛ kroko nɔ. a (2 Mose 3:14, 15) Kɛ́ ena akɛ ehe baahia ni enɔkwa tsuji lɛ ale gbɛ hee ni ebaatsɔ nɔ ehã eyiŋtoo lɛ aba mli lɛ, ehãa amɛleɔ.

5. Te Yehowa tsu atuatsemɔ ni ba yɛ Eden lɛ he nii ehã tɛŋŋ?

5 Atua ni atse yɛ Eden lɛ hã Yehowa kpɛ mli akɛ ebaato Maŋtsɛyeli lɛ shishi. (Mat. 25:34) Be ni ebafee tamɔ hiɛnɔkamɔ ko kwraa bɛ kɛhã adesai lɛ, Yehowa je shishi ehã ale nɔ ni ekɛbaatsu nii koni ekɛhã adesai aye emuu ekoŋŋ, ní ejie piŋmɔi ni ejɛ Satan nɔyeli ni yeee omanye lɛ mli kɛba lɛ kɛje shihilɛ mli. (1 Mose 3:14-19) Fɛɛ sɛɛ po lɛ, Yehowa ejieee nɔ fɛɛ nɔ ni kɔɔ Maŋtsɛyeli lɛ he lɛ kpo amrɔ nɔŋŋ.

Yehowa Bɔi Maŋtsɛyeli lɛ He Anɔkwalei lɛ Akpojiemɔ

6. Mɛɛ shi Yehowa wo, shi mɛni ehãaa ale?

6 Klɛŋklɛŋ gbalɛ lɛ mli nɔŋŋ ni Yehowa wo shi akɛ “seshi” ko baatswa onufu lɛ yitso nɔ. (Kanemɔ 1 Mose 3:15.) Kɛ̃lɛ, etsɔɔɔ mɔ ni ji nakai seshi lɛ kɛ mɔ hu ni onufu lɛ seshi lɛ ji yɛ no beaŋ. Anɔkwa, Yehowa ewieee enɛ he nɔ ko dɔŋŋ kɛyashi afii 2,000 kɛ sɛɛ. b

7. Mɛni hewɔ ahala Abraham, ni mɛɛ nikasemɔ ni he hiaa waa wɔnáa kɛjɛɔ mli?

7 Be bashɛ ni Yehowa hala Abraham akɛ mɔ nɔ ni shiwoo seshi lɛ baatsɔ aba. Ahala Abraham akɛni ‘ebo Yehowa gbee toi’ lɛ hewɔ. (1 Mose 22:18) Wɔkaseɔ nɔ ko kpele yɛ nakai anɔkwa sane lɛ mli—Yehowa jieɔ eyiŋto kpo etsɔɔ mɛi pɛ ni sheɔ lɛ gbeyei lɛ.—Kanemɔ Lala 25:14.

8, 9. Mɛɛ anɔkwalei ni kɔɔ shiwoo seshi lɛ he Yehowa hã Abraham kɛ Yakob le?

8 Be ni Yehowa tsɔ bɔfo ko nɔ ekɛ eshieŋtsɛ Abraham wieɔ lɛ, ehã Abraham le akɛ eseshi ji mɔ ni baatswa onufu lɛ nɔ lɛ. (1 Mose 22:15-17; Yak. 2:23) Shi, te seshi nɛɛ baafee tɛŋŋ etswa onufu lɛ yitso nɔ lɛ? Namɔ ji onufu lɛ? Nibii ni abaajie lɛ kpo sɛɛ mli lɛ baahã ana sanebimɔi nɛɛ anaa.

9 Yehowa kpɛ mli akɛ shiwoo seshi lɛ baajɛ Abraham nabi Yakob, nuu ni jie hemɔkɛyeli kpele kpo yɛ Nyɔŋmɔ mli lɛ mli aba. (1 Mose 28:13-22) Yehowa tsɔ Yakob nɔ ehã ale akɛ, Mɔ ni Awo Ehe Shi lɛ baafee Yakob binuu Yuda shwie. Yakob gba akɛ Yuda shwie nɛɛ nine baashɛ “maŋtsɛ tso” nɔ, ni enɛ damɔ shi kɛhã hegbɛ ni ekɛbaaye nɔ, “ni lɛ toi majimaji lɛ aaabo.” (1 Mose 49:1, 10) Yehowa tsɔ nakai wiemɔ lɛ nɔ etsɔɔ akɛ Mɔ ni Awo Ehe Shi lɛ baaye nɔ akɛ maŋtsɛ.

10, 11. Mɛni hewɔ Yehowa jie eyiŋtoo lɛ kpo etsɔɔ David kɛ Daniel lɛ?

10 Yuda gbele sɛɛ lɛ aaafee afii 650 lɛ, Yehowa jie eyiŋtoo lɛ he saji krokomɛi akpo etsɔɔ Maŋtsɛ David, ni ji Yuda seshinyo lɛ. Yehowa wie David he akɛ “etsui naa nuu.” (1 Sam. 13:14; 17:12; Bɔf. 13:22) Akɛni David buɔ Nyɔŋmɔ waa ni eyeɔ emlai anɔ hewɔ lɛ, Yehowa kɛ lɛ kpaŋ, ni ewo lɛ shi akɛ eshwiei lɛ eko baaye nɔ kɛya naanɔ.—2 Sam. 7:8, 12-16.

11 Aaafee afii 500 sɛɛ lɛ, Yehowa tsɔ gbalɔ Daniel nɔ ehã ale afi tuuntu ni Mɔ ni Afɔ lɛ Mu, loo Mesia lɛ baapue yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ. (Dan. 9:25) Yehowa ‘sumɔ Daniel sane naakpa.’ Mɛni hewɔ? Ejaakɛ Daniel bu Yehowa waa, ni etee nɔ esɔmɔ lɛ.—Dan. 6:17; 9:22, 23.

12. Mɛni akɛɛ Daniel afee, ni mɛni hewɔ?

12 Eyɛ mli akɛ Yehowa kɛ gbalɔi anɔkwafoi tamɔ Daniel tsu nii kɛŋmala shiwoo seshi, ni ji Mesia lɛ he saji babaoo fitsofitso moŋ, kɛ̃lɛ, no mli lɛ Yehowa be shɛko ni ebaahã etsuji lɛ anu gbalɛi ni ehã amɛŋmala lɛ ashishi jogbaŋŋ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, be ni ahã Daniel na ninaa ko ni kɔɔ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ shishitoo he sɛɛ lɛ, akɛɛ lɛ koni esɔo gbalɛ lɛ naa kɛyashi be ni Yehowa eto lɛ baashɛ. Kɛ́ nakai be lɛ shɛ lɛ, anɔkwa nilee ‘baafa.’—Dan. 12:4.

Yehowa kɛ hii anɔkwafoi tamɔ Daniel tsu nii kɛŋmala Mesia Maŋtsɛyeli lɛ he saji fitsofitso

Yesu Hã Nyɔŋmɔ Yiŋtoo lɛ Fee Faŋŋ

13. (a) Namɔ ji shiwoo seshi lɛ? (b) Mɛɛ gbɛ nɔ Yesu hã gbalɛ ni yɔɔ 1 Mose 3:15 lɛ mli lɛ fee faŋŋ?

13 Yehowa hã ana faŋŋ akɛ Yesu ji shiwoo seshi lɛ, ni ji David shwie ni baaye nɔ akɛ Maŋtsɛ lɛ. (Luka 1:30-33; 3:21, 22) Be ni Yesu je esɔɔmɔ nitsumɔ lɛ shishi lɛ, ebafee tamɔ hulu ekpɛ eshwie Nyɔŋmɔ yiŋtoo he nilee ni adesa yɔɔ lɛ nɔ. (Mat. 4:13-17) Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Yesu hã mɔ tuuntu ni ji “onufu” ni atsĩ etã yɛ 1 Mose 3:14, 15 lɛ fee faŋŋ be ni etsɛ Abonsam akɛ “gbɔmɔgbelɔ” kɛ “malemɔ tsɛ” lɛ. (Yoh. 8:44) Yɛ ninaa ni Yesu jie lɛ kpo etsɔɔ Yohane lɛ mli lɛ, ewie akɛ “blema onufu” lɛ ji ‘mɔ ni atsɛɔ lɛ Abonsam kɛ Satan’ lɛ. c (Kanemɔ Kpojiemɔ 1:1; 12:9.) Yɛ nakai ninaa lɛ nɔŋŋ mli lɛ, Yesu tsɔɔ bɔ ni yɛ naagbee lɛ, lɛ ni ji shiwoo seshi lɛ, baahã gbalɛ ni agba yɛ Eden lɛ aba mli, ni ebaakpata Satan hiɛ kwraa.—Kpoj. 20:7-10.

14-16. Ani Yesu kaselɔi ni hi shi yɛ klɛŋklɛŋ afii 100 lɛ mli lɛ nu anɔkwalei ni ejie kpo etsɔɔ amɛ lɛ ashishi jogbaŋŋ? Tsɔɔmɔ mli.

14 Taakɛ wɔna yɛ wolo nɛɛ Yitso 1 lɛ mli lɛ, Yesu wie Maŋtsɛyeli lɛ he babaoo. Kɛ̃lɛ, jeee be fɛɛ be ehãa ekaselɔi lɛ leɔ nibii fɛɛ ni amɛtaoɔ amɛle lɛ. Yɛ saji ni egbalaa mli fitsofitso lɛ agbɛfaŋ po lɛ—jeee amrɔ nɔŋŋ Yesu sɛɛnyiɛlɔi lɛ nuɔ shishi—bei komɛi lɛ, afii ohai komɛi asɛɛ dani Kristofoi lɛ banuɔ anɔkwalei ni amɛ-Nuŋtsɔ lɛ jie lɛ kpo lɛ ashishi jogbaŋŋ. Susumɔ nɔkwɛmɔnii komɛi ahe okwɛ.

15 Yɛ afi 33 Ŋ.B. lɛ, Yesu hã ale faŋŋ akɛ abaahala mɛi ni baafata Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ nɔ Maŋtsɛ lɛ he kɛye nɔ lɛ kɛjɛ shikpɔŋ lɛ nɔ, ni abaatee amɛ shi akɛ mumɔŋ bɔɔnii kɛya ŋwɛi. Kɛ̃lɛ, ekaselɔi lɛ eyanuuu sane nɛɛ shishi amrɔ nɔŋŋ. (Dan. 7:18; Yoh. 14:2-5) Yɛ nakai afi lɛ nɔŋŋ mli lɛ, Yesu kɛ abɛbuai tsu nii kɛtsɔɔ akɛ atoŋ Maŋtsɛyeli lɛ shishi ja eku esɛɛ kɛtee ŋwɛi ni be kplaŋŋ eho. (Mat. 25:14, 19; Luka 19:11, 12) Kaselɔi lɛ eyanuuu oti ni he hiaa waa nɛɛ shishi, no hewɔ lɛ sɛɛ mli be ni atee Yesu shi lɛ, amɛbi lɛ akɛ: “Ani nɛkɛ be nɛɛ mli obaatee maŋtsɛyeli lɛ shi oma shi oha Israel lɛ?” Shi Yesu kpɛ mli akɛ nɔ ni ekɛɛ amɛ yɛ no beaŋ lɛ kɛkɛ fa. (Bɔf. 1:6, 7) Yesu hã ale hu akɛ, abaaná “tooi krokomɛi” ni fataaa “asafoku bibioo” ni kɛ lɛ baaye nɔ lɛ ahe. (Yoh. 10:16; Luka 12:32) Kristo sɛɛnyiɛlɔi lɛ eyaleee mɛi ni kui enyɔ nɛɛ damɔ shi kɛhã lɛ jogbaŋŋ kɛyashi ato Maŋtsɛyeli lɛ shishi yɛ afi 1914 lɛ sɛɛ.

16 Be ni Yesu kɛ ekaselɔi lɛ yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ, nibii babaoo yɛ ni kulɛ ebaanyɛ ekɛɛ amɛ, shi ele akɛ amɛnyɛŋ fɛɛ mli amɛmɔ. (Yoh. 16:12) Ŋwanejee ko bɛ he akɛ, Maŋtsɛyeli lɛ he saji saŋŋ je kpo yɛ klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli. Kɛ̃lɛ, no beaŋ lɛ be shɛko ni nakai nilee lɛ baafa.

Anɔkwa Nilee Bafa yɛ “Naagbee Be lɛ” Nɔ

17. Mɛni esa akɛ wɔfee koni wɔnu Maŋtsɛyeli lɛ he anɔkwalei lɛ ashishi, ni mɛni hu he baahia wɔ?

17 Yehowa wo Daniel shi akɛ yɛ “naagbee be lɛ” nɔ lɛ, mɛi pii “aaakane fitsofitso,” ni Nyɔŋmɔ yiŋtoo lɛ he anɔkwa nilee baafa. (Dan. 12:4) Esa akɛ mɛi ni taoɔ nakai nilee lɛ agbo deŋme dani amɛnine baashɛ nɔ. Kɛ̃lɛ, ekɔɔɔ he eko bɔ ni wɔbaapɛi Biblia lɛ mli fitsofitso wɔhã lɛ, wɔnyɛŋ wɔnu Maŋtsɛyeli lɛ he anɔkwalei lɛ ashishi jogbaŋŋ, ja Yehowa kɛ nakai hegbɛ lɛ eduro wɔ.—Kanemɔ Mateo 13:11.

18. Mɛɛ gbɛ nɔ mɛi ni sheɔ Yehowa gbeyei lɛ etsɔɔ akɛ amɛyɛ hemɔkɛyeli, ni amɛbaa amɛhe shi?

18 Taakɛ Yehowa jie Maŋtsɛyeli lɛ he anɔkwalei lɛ akpo fiofio yɛ be ni tsɔ hiɛ kɛyashi afi 1914 lɛ shɛ lɛ, nakai nɔŋŋ eyaa nɔ efeɔ yɛ naagbee be nɛɛ mli. Taakɛ wolo nɛɛ Yitso 4 kɛ 5 lɛ baahã wɔna lɛ, yɛ nɔ ni fa fe afii 100 ni eho nɛɛ amli lɛ, ehe bahiaa ni Nyɔŋmɔ webii lɛ aya nɔ atsake bɔ ni amɛnuɔ saji lɛ ekomɛi ashishi amɛhãa lɛ mli yɛ bei srɔtoi amli. Ani no tsɔɔ akɛ Yehowa fiii amɛsɛɛ? Jeee nakai kwraa ji sane lɛ! Efiɔ amɛsɛɛ. Mɛni hewɔ? Ejaakɛ mɛi ni sheɔ Yehowa gbeyei lɛ etee nɔ amɛjie sui enyɔ komɛi ni esumɔɔ waa lɛ akpo, nomɛi ji hemɔkɛyeli kɛ heshibaa. (Heb. 11:6; Yak. 4:6) Yehowa tsuji heɔ amɛyeɔ akɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli shiwoi lɛ fɛɛ baaba mli. Kpɛlɛmɔ ni amɛkpɛlɛɔ nɔ akɛ amɛyanuuu bɔ ni nakai shiwoi lɛ baaba mli diɛŋtsɛ ahã lɛ ashishi jogbaŋŋ lɛ, tsɔɔ akɛ amɛbaa amɛhe shi. Anaa nakai su ni tsɔɔ heshibaa lɛ yɛ sane ko ni je kpo yɛ March 1, 1925, Buu-Mɔɔ lɛ mli, ekɛɛ akɛ: “Wɔle akɛ Nuŋtsɔ lɛ diɛŋtsɛ tsɔɔ esaji amli, ni ebaahã ewebii lɛ anu e-Wiemɔ lɛ shishi yɛ gbɛ ni esumɔɔ nɔ, kɛ be ni eto lɛ mli.”

“Nuŋtsɔ lɛ diɛŋtsɛ . . . baahã ewebii lɛ anu e-Wiemɔ lɛ shishi yɛ gbɛ ni esumɔɔ nɔ, kɛ be ni eto lɛ mli”

19. Mɛni Yehowa ehã wɔnu shishi amrɔ nɛɛ, ni mɛni hewɔ?

19 Be ni ato Maŋtsɛyeli lɛ shishi yɛ afi 1914 lɛ, no beaŋ lɛ, bɔ ni gbalɛi ni kɔɔ Maŋtsɛyeli lɛ he lɛ baaba mli ahã lɛ he nilee fioo ko pɛ Nyɔŋmɔ webii lɛ yɔɔ. (1 Kor. 13:9, 10, 12) Bɔ ni wɔshweɔ sɔŋŋ ni wɔna Nyɔŋmɔ shiwoi lɛ amlibaa lɛ hewɔ lɛ, wɔmu saji anaa yɛ gbɛ ni ejaaa nɔ bei komɛi. Yɛ afii ni etsɔ hiɛ nɛɛ amli lɛ, ebafee faŋŋ akɛ nilee kpele yɛ sane ko hu ni awie yɛ Buu-Mɔɔ lɛ ni atsɛ yisɛɛ yɛ kuku ni tsɔ hiɛ nɛɛ nɔŋŋ lɛ mli. Buu-Mɔɔ lɛ wie akɛ: “Etamɔ nɔ ni ehi jogbaŋŋ akɛ wɔbaakpɛlɛ nɔ akɛ wɔnyɛŋ wɔnu gbalɛ ko shishi akɛ ja eba mli loo ebɔi mlibaa dã.” Amrɔ nɛɛ ni wɔbote naagbee gbii lɛ amli vii lɛ, Maŋtsɛyeli lɛ he gbalɛi babaoo eba mli ni ekomɛi hu miiba mli. Akɛni Nyɔŋmɔ webii baa amɛhe shi, ni amɛsumɔɔ ni ajaje amɛ hewɔ lɛ, Yehowa ehã wɔnu eyiŋtoo lɛ shishi jogbaŋŋ kɛmɔ shi. Anɔkwa nilee ebafa lɛɛlɛŋ!

Shishinumɔ Heei ni Aná lɛ Ka Nyɔŋmɔ Webii Lɛ

20, 21. Te klɛŋklɛŋ afii 100 lɛŋ Kristofoi fee amɛnii yɛ shishinumɔi heei ni akɛhã lɛ ahe amɛhã tɛŋŋ?

20 Kɛ́ Yehowa hã wɔ anɔkwale lɛ he shishinumɔ hee ko lɛ, shishinumɔ hee lɛ hãa anaa nɔ tuuntu ni yɔɔ wɔtsui mli. Ani hemɔkɛyeli kɛ heshibaa baahã wɔkpɛlɛ tsakemɔi lɛ anɔ? Kristofoi ni hi shi yɛ klɛŋklɛŋ afii oha lɛ teŋ gbɛ lɛ kɛ kaa ni tamɔ nakai kpe. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ŋɔɔ lɛ akɛ oji Yudafonyo ni ebatsɔ Kristofonyo yɛ nakai beaŋ. Okɛ Mose Mla lɛ shwɛɛɛ kwraa, ni okɛ Yudanyo ni oji lɛ shiɔ otsitsi. Kɛkɛ ni onine shɛ woji ni ajɛ mumɔŋ aŋmala lɛ anɔ kɛjɛ bɔfo Paulo dɛŋ ni miitsɔɔ akɛ, Mla lɛ tsuuu nii dɔŋŋ, Yehowa ekpoo heloonaa Israel, ni eebua mumɔŋ Israel ni Yudafoi kɛ Jeŋmajiaŋbii feɔ emli bii lɛ anaa. (Rom. 10:12; 11:17-24; Gal. 6:15, 16; Kol. 2:13, 14) Kulɛ te obaafee onii ohã tɛŋŋ?

21 Kristofoi ni baa amɛhe shi lɛ kpɛlɛ Paulo niiamlitsɔɔmɔ ni ajɛ mumɔŋ akɛhã lɛ lɛ nɔ, ni Yehowa jɔɔ amɛ. (Bɔf. 13:48) Mɛi komɛi eyakpɛlɛɛɛ shishinumɔ heei nɛɛ anɔ, ni amɛtao akɛ amɛkɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛsusumɔi baatsu nii. (Gal. 5:7-12) Kɛ́ mɛi nɛɛ tsakeee amɛsusumɔ lɛ, hegbɛ ni yɔɔ akɛ amɛbaafata Kristo he kɛye nɔ lɛ baabɔ amɛ.—2 Pet. 2:1.

22. Te onaa tsakemɔi ni afee yɛ Nyɔŋmɔ yiŋtoo he shishinumɔi ni wɔyɔɔ lɛ he ohãa tɛŋŋ?

22 Afii nyɔŋmai komɛi amli nɛɛ lɛ, Yehowa ehã wɔ shishinumɔ hee ni kɔɔ Maŋtsɛyeli lɛ he. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, eye ebua wɔ ni ehã wɔna be ni abaatse mɛi ni baafee Maŋtsɛyeli lɛ shishi bii lɛ kɛjɛ mɛi ni tsuuu sane kpakpa ni amɛnuɔ lɛ he nɔ ko lɛ ahe taakɛ agbalaa gwaŋtɛŋi kɛ abotiai amli lɛ. Agbɛnɛ hu, ehã wɔna be ni mɛi 144,000 lɛ ayibɔ lɛ fɛɛ baashɛ, nɔ ni Maŋtsɛyeli lɛ he abɛbuai ni Yesu kɛhã lɛ tsɔɔ, kɛ be ni abaatee mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ ateŋ naagbee mɔ kwraa lɛ shi kɛya ŋwɛi. d Te ofeɔ onii yɛ tsakemɔi nɛɛ ahe ohãa tɛŋŋ? Ani ewoɔ ohemɔkɛyeli lɛ mli hewalɛ? Ani onaa akɛ eji odaseyeli ni tsɔɔ akɛ Yehowa miiya nɔ eetsɔɔ ewebii heshibalɔi lɛ anii? Saji ni nyiɛ sɛɛ yɛ wolo nɛɛ mli lɛ baahã oná nɔmimaa waa fe tsutsu lɛ akɛ Yehowa miijie eyiŋtoi akpo fiofio eetsɔɔ mɛi ni sheɔ lɛ gbeyei lɛ.

a Nyɔŋmɔ gbɛ́i lɛ ji Hebri feemɔwiemɔ ko ni shishi ji “tsɔ.” Yehowa gbɛ́i lɛ tsɔɔ akɛ ehãa eshiwoi lɛ baa mli. Kwɛmɔ akrabatsa ni ji “Nɔ ni Nyɔŋmɔ Gbɛ́i lɛ Tsɔɔ,” ni yɔɔ Yitso 4 lɛ mli lɛ.

b Eyɛ mli akɛ ekolɛ ŋmɛnɛ lɛ, wɔbaanu he akɛ be nɛɛ sɛɛ jekɛ kwraa tsɔ moŋ, shi esa akɛ wɔkai akɛ no beaŋ lɛ adesai awala sɛɛ tsɛɔ waa fe ŋmɛnɛ. Noa papa, ni ji Lamek banina Adam. Shem, ni ji Noa binuu lɛ banina Lamek. Abraham banina Shem.—1 Mose 5:5, 31; 9:29; 11:10, 11; 25:7.

c Gbɛ́i “Satan” lɛ jeɔ kpo shii 18 yɛ Hebri Ŋmalɛi lɛ amli. Kɛ̃lɛ wiemɔ “Satan” lɛ jeɔ kpo fe shii 30 yɛ Kristofoi a-Hela Ŋmalɛi lɛ amli. Belɛ eja jogbaŋŋ akɛ Hebri Ŋmalɛi lɛ gbalaaa jwɛŋmɔ kɛyaaa Satan nɔ tsɔ, moŋ lɛ egbala jwɛŋmɔ kɛtee bɔ ni abaafee ayɔse Mesia lɛ nɔ. Be ni Mesia lɛ bashɛ shi lɛ, ekpa Satan he mama kɛmɔ shi, eji anɔkwa sane ko ni aŋma yɛ Kristofoi a-Hela Ŋmalɛi lɛ amli.

d Kɛ́ ootao ole shishinumɔ heei komɛi ni wɔná lɛ ahe saji lɛ, kwɛmɔ Buu-Mɔɔ lɛ srɔtoi ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ: October 15, 1995, baafa 23-28; January 15, 2008, baafa 20-24; July 15, 2008, baafa 17-21; July 15, 2013, baafa 9-14.