Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA 3

Yehowa udi usokolola tshidiye mulongolole bua kuenza

Yehowa udi usokolola tshidiye mulongolole bua kuenza

BUALU BUNENE BUDI MU NSHAPITA EU

Yehowa udi wenda usokolola ku kakese ku kakese ngumvuilu wa tshidiye mulongolole bua kuenza, kadi anu kudi badi bamutshina

1, 2. Mmunyi muvua Yehowa musokolole tshidiye mulongolole bua kuenzela bantu?

 BALEDI bimpe batu babueja bana babu mu muyuki udi utangila malu a mu dîku. Kadi batu batabalela bungi bua malu adibu bayukila nabu. Badi bamba anu malu adibu bamona ne: bana babu bakadi bakumbane bua kuumvua bimpe.

2 Bia muomumue, Yehowa mmusokolole ku kakese ku kakese tshidiye mulongolole bua kuenzela bukua bantu. Kadi mmuenze nunku anu pavuaye mumone ne: tshikondo tshivua tshikumbane. Mona mu tshikoso mushindu udi Yehowa musokolole malu malelela a Bukalenge mu kupita kua bidimu.

Bua tshinyi bivua bikengela Bukalenge?

3, 4. Yehowa ukavuaku mudianjile kulongolola malu adi mafikile bantu anyi? Umvuija.

3 Ku ntuadijilu, Bukalenge bua Masiya kabuvua mu malu avua Yehowa mulongolole to. Bua tshinyi? Bualu Yehowa kavua mudianjile kufundila bukua bantu malu adi mabafikile to; tshiakumanya ntshia ne: uvua mufuke bantu ne budikadidi bua kudisunguila malu. Nunku wakambila Adama ne Eva bualu buvuaye mulongoluele bukua bantu, wamba ne: ‘Nulelangane, nukumbane ba bungi, nuwuje buloba tente; nubukokeshe.’ (Gen. 1:28) Yehowa wakabalomba kabidi bua banemeke mikenji yende ya tshidi tshimpe ne tshidi tshibi. (Gen. 2:16, 17) Adama ne Eva bavua mua kuikala basungule bua kushala balamate Nzambi. Bu bobu ne ndelanganyi yabu benze nunku, katuvua mua kuikala dijinga ne Bukalenge bulombola kudi Kristo bua kukumbaja tshidi Nzambi mulongolole to. Dîba edi buloba buvua mua kuikala buwule tente ne bantu bapuangane, bonso batendelela Yehowa.

4 Buntomboji bua Satana ne Adama ne Eva kabuvua bufikishe Yehowa ku dilekela dijinga diende dia kuwuja buloba ne bantu bapuangane to. Kadi Yehowa wakashintulula malu bua kudikumbaja. Disua diende kadiena bu kawulu kadi ne bua kulonda njila kampanda wa njanja bua kufika kudiku kaya, ne kadibu mua kushindisha kudi bintu bidi bakuabu benza to. Diakamue padi Yehowa wamba tshidiye mulongolole bua kuenza, kakuena bukole nansha bumue ni mmu diulu ni mpa buloba budi mua kupangisha dikumbana diatshi to. (Bala Yeshaya 55:11.) Bikala bualu kampanda bujinga kujika njila umue, Yehowa udi uyila njila mukuabu. a (Ekes. 3:14, 15) Padiye umona ne: mbikumbane, udi uleja batendeledi bende badi bamulamate mushindu mupiamupia wakumbajaye nawu bualu budiye mulongolole abu.

5. Yehowa wakenza tshinyi bua buntomboji bua mu Edene?

5 Bua buntomboji bua mu Edene abu, Yehowa wakalongolola bua kujadika Bukalenge. (Mat. 25:34) Mu tshikondo tshivuabi bimueneka bu ne: bukua bantu kabuvua ne ditekemena, Yehowa wakabanga kusokolola tshintu tshivuaye mua kuenza natshi mudimu bua kuakajila bukua bantu malu ne kumbusha malu mabi makebesha kudi dijinga dia Satana dia tshianana dia kuikala ne bukokeshi. (Gen. 3:14-19) Nansha nanku, Yehowa kavua musokolole malu onso adi atangila Bukalenge musangu umue to.

Yehowa udi ubanga kusokolola bulelela budi butangila Bukalenge

6. Ntshinyi tshivua Yehowa mulaye? Kadi ntshinyi tshivuaye kayi musokolole?

6 Mu mulayi wa buprofete wa kumpalampala, Yehowa wakalaya ne: “muana” anyi kankanunuina kampanda kavua ne bua kuboza nyoka. (Bala Genese 3:15.) Kadi dîba adi kabavua basokolole malu avua atangila muana au ne avua atangila kankanunuina ka nyoka to. Mu kuamba kuimpe, Yehowa kavua musokolole malu a bungi bua tshilumbu etshi munkatshi mua bidimu bitue ku 2000 to. b

7. Bua tshinyi bavua basungule Abalahama? Ndilongesha kayi dinene ditudi tupetela ku bualu ebu?

7 Ndekelu wa bionso, Yehowa wakasungula Abalahama bua kankanunuina kavuabu balaye kalue kupatukila mu yeye. Bakasungula Abalahama bualu ‘wakatumikila dîyi dia Yehowa.’ (Gen. 22:18) Bualu ebu budi butupetesha dilongesha dinene dia ne: Yehowa udi usokolola tshidiye mulongolole bua kuenza anu kudi bantu badi bamutshina.—Bala Musambu wa 25:14.

8, 9. Mmalu kayi avua atangila muana uvuabu balaye avua Yehowa musokoluele Abalahama ne Yakoba?

8 Pavua Yehowa uyukila ne mulunda wende Abalahama ku diambuluisha dia muanjelu, wakasokolola bua musangu wa kumpala bualu bua mushinga mukole budi butangila muana uvuabu balaye au, bua ne: neikale muntu. (Gen. 22:15-17; Yak. 2:23) Kadi mmushindu kayi uvua muntu eu mua kuboza nyoka? Nyoka uvua nganyi? Malu akasokololabu pashishe avua mafile butoke pa nkonko eyi.

9 Yehowa ukavua muambe ne: muana uvuabu balaye au uvua ne bua kupatukila mu Yakoba, muikulu wa Abalahama, uvua ne ditabuja dikole kudi Nzambi. (Gen. 28:13-22) Ku diambuluisha dia Yakoba, Yehowa wakasokolola ne: Muana mulaya au uvua ne bua kuikala wa mu ndelanganyi ya Yuda muana wa Yakoba. Yakoba wakamba ne: muntu wa mu ndelanganyi ya Yuda eu uvua ne bua kupeta ‘dikombo dia bukalenge’ didi dileja bukokeshi bua bukalenge, kuambaye kabidi ne: yeye ke ‘watumikilabu kudi bukua bisamba.’ (Gen. 49:1, 10MMM) Ku diambuluisha dia bualu ebu, Yehowa wakaleja ne: Muana mulaya au uvua ne bua kulua mukokeshi, mukalenge.

10, 11. Bua tshinyi Yehowa wakasokoluela Davidi ne Danyele tshivuaye mulongolole bua kuenza?

10 Bidimu bitue ku 650 panyima pa matuku a Yuda, Yehowa wakasokoluela mukalenge Davidi malu a bungi adi atangila tshivuaye mulongolole bua muntu wa mu ndelanganyi ya Yuda. Yehowa wakamba bua Davidi ne: uvua ‘muntu uvua usankisha muoyo wende.’ (1 Sam. 13:14; 17:12; Bien. 13:22) Bu muvua Davidi utshina Nzambi bikole, Yehowa wakasungula bua kudia nende tshipungidi, kumulayaye ne: umue wa ku ndelanganyi yende uvua ne bua kukokesha bua kashidi.—2 Sam. 7:8, 12-16.

11 Bidimu bitue ku 500 pashishe, Yehowa wakasokolola ku diambuluisha dia muprofete Danyele tshidimu menemene tshivua Muela manyi eu anyi Masiya ne bua kumueneka pa buloba. (Dan. 9: 25) Yehowa uvua wangata Danyele bu muntu “munangibue bikole.” Bua tshinyi? Bualu Danyele uvua unemeka Yehowa bikole ne uvua anu umuenzela mudimu.—Dan. 6:16; 9:22, 23.

12. Ntshinyi tshivuabu bambile Danyele bua kuenza? Bua tshinyi?

12 Nansha muvua Yehowa muenze mudimu ne baprofete ba lulamatu bu mudi Danyele bua kufunda malu a bungi adi atangila kankanunuina kalaya anyi Masiya, tshikondo tshia Yehowa katshivua tshianji kukumbana bua batendeledi bende kumvuabu bimpe menemene diumvuija dia malu avuaye mubambile bua kufunda ku diambuluisha dia nyuma wende to. Tshilejilu, bobu bamane kuleja Danyele tshikena kumona tshia dijadikibua dia Bukalenge bua Nzambi, bakamuambila bua kutua mulayi wa buprofete au tshitampi too ne pavua dîba divua Yehowa mukose dikumbana. Mu tshikondo tshitshivua tshilua atshi, dimanya dilelela divua ne bua ‘kuvulangana.’—Dan. 12:4.

Yehowa wakenza mudimu ne bantu ba lulamatu bu mudi Danyele bua kufunda malu a Bukalenge bua Masiya

Yezu udi ufila butoke bua tshidi Nzambi mulongolole

13. a) Nnganyi uvua muana mulaya? b) Mmalu kayi avua Yezu mutokeshe adi atangila mulayi wa buprofete udi mu Genese 3:15?

13 Yehowa wakaleja bimpe muvua Yezu muikale muana mulaya anyi muntu wa mu ndelanganyi ya Davidi uvua ne bua kukokesha bu Mukalenge. (Luka 1:30-33; 3:21, 22) Pakatuadija Yezu kuyisha, bivua bienze anu bu ne: dîba divua dibande bua kukenkesha dimanya dia bukua bantu bua bidi bitangila tshivua Nzambi mulongolole. (Mat. 4:13-17) Tshilejilu, Yezu wakumbusha dielakana dionso dia tshivua “nyoka” udibu batele mu Genese 3:14, 15, ubikila Diabolo ne: “mushipianganyi” ne “tatu wa dishima.” (Yone 8:44) Mu malu avua Yezu mubuluile Yone, wakaleja mudi “nyoka wa kale” muikale eu “udibu babikila ne: Diabolo ne Satana.” c (Bala Buakabuluibua 1:1; 12:9.) Anu mu wowu malu au, Yezu uvua muleje muikalaye yeye udi kankanunuina kalaya ne bua kukumbaja ndekelu wa bionso mulayi wa buprofete wa mu Edene ne kubutula Satana.—Buak. 20:7-10.

14-16. Bayidi ba mu bidimu lukama bia kumpala bavuaku misangu yonso bumvua diumvuija dionso dia malu malelela avua Yezu musokolole anyi? Umvuija.

14 Anu mutuvua bamone mu Nshapita wa 1 wa mukanda eu, Yezu uvua muakule bikole bua Bukalenge. Kadi misangu yonso kavua usokolola malu onso avua bayidi bende bajinga kumanya to. Nansha pavua Kristo muambe malu masunguluke, bayidi bende bakatuadija kujingulula diumvuija dia malu malelela avua Mfumuabu mubasokoluele anu panyima, imue misangu bidimu nkama ya bungi pashishe. Tumonayi bimue bilejilu.

15 Mu tshidimu tshia 33, Yezu wakaleja bimpe ne: bantu bavua ne bua kukokesha ne Mukalenge wa Bukalenge bua Nzambi bavua ne bua kuikala bangatshila pa buloba ne bavua ne bua kubajula ku lufu ne mibidi ya bifukibua bia mu nyuma bidi mu diulu. Kadi bayidi bende kabakumvua musangu umue bualu buvuaye mubabuluile ebu to. (Dan. 7:18; Yone 14:2-5) Mu tshiotshi tshidimu atshi, Yezu wakaleja ku diambuluisha dia mifuanu ne: Bukalenge kabuvua ne bua kujadikibua too ne pavuaku ne bua kupita tshikondo tshile panyima pa yeye mumane kubanda mu diulu. (Mat. 25:14, 19; Luka 19:11, 12) Bayidi kabavua bumvue bualu bua mushinga ebu to, bakalua kuebeja Yezu pakabikaye ku lufu ne: “Udi upingajila Isalele bukalenge mpindieu anyi?” Kadi Yezu kakajinga kusokolola malu makuabu dîba adi to. (Bien. 1:6, 7) Yezu wakalongesha kabidi ne: kuvua ne bua kuikala “mikoko mikuabu” ivua kayiyi ya mu “kasumbu kakese ka mikoko” ka bantu bakokesha nende. (Yone 10:16; Luka 12:32) Bayidi ba Yezu kabavua bumvue bimpe tshivua bisumbu bibidi abi biumvuija too ne panyima pa bamane kujadika Bukalenge mu 1914.

16 Yezu uvua mua kuambila bayidi bende malu a bungi pavuaye nabu pa buloba, kadi uvua mumanye ne: kabavua mua kuakokesha to. (Yone 16:12) Kakuyi mpata, bakasokolola malu a bungi a Bukalenge mu bidimu lukama bia kumpala. Nansha nanku, atshi katshivua tshikondo tshivua dimanya dia nunku ne bua kuvulangana to.

Dimanya dilelela didi divula mu ‘tshikondo tshia ku nshikidilu’

17. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua kumvua malu malelela a Bukalenge? Ntshinyi tshikuabu tshitudi ne bua kuenza?

17 Yehowa wakalaya Danyele ne: mu ‘tshikondo tshia ku nshikidilu’ bantu ba bungi bavua ne bua ‘kutambakana, ne dimanya dilelela’ dia tshidi Nzambi mulongolole divua ne bua kuvula. (Dan. 12:4NW) Bantu badi dijinga ne dimanya adi badi ne bua kuditatshisha bikole bua kudipeta. Mukanda kampanda udi wamba ne: muaku wa pa muanda wa mu tshiena Ebelu udibu bakudimune ne: ‘kutambakana’ udi ne lungenyi lua muntu ukonkonona mukanda mujima bimpe bimpe. Kadi nansha tuetu bakonkonone Bible mujima mushindu kayi, katuena mua kumvua malu malelela a Bukalenge bimpe Yehowa yeye kayi mutuambuluishe bua kuumvua to.—Bala Matayi 13:11.

18. Mmunyi mudi aba badi batshina Yehowa baleje ditabuja ne budipuekeshi?

18 Anu muvua Yehowa musokolole malu malelela a Bukalenge ku kakese ku kakese mu bidimu bia kumpala kua 1914, ke mudiye utungunuka kabidi ne kuenza mu tshikondo tshia ku nshikidilu etshi. Anu mutuamona mu Nshapita 4 ne 5 mu mukanda eu, bantu ba Nzambi bavua ne bua kuakajilula ngumvuilu wabu misangu ne misangu mu bidimu 100 biapitshi ebi. Bualu ebu budiku buleja ne: Yehowa kena ubakuatshisha anyi? Kabiena nanku to! Udi ubakuatshisha. Bua tshinyi? Bualu bantu badi batshina Yehowa mbaleje mudibu ne ngikadilu ibidi idiye munange eyi: ditabuja ne budipuekeshi. (Eb. 11:6; Yak. 4:6) Batendeledi ba Yehowa badi bitabuja ne: milayi yonso idi mu Dîyi dia Nzambi neyikumbane. Badi baleja mudibu ne budipuekeshi padibu bitaba ne: kabavua bumvue bimpe menemene mushindu uvua milayi ayi mua kukumbana to. Lungenyi lua budipuekeshi alu nduleja mu tshiena-bualu kampanda tshia mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 1 ngondo 3 wa 1925 (Angl.), muvuabu bambe ne: “Tudi bamanye ne: Mukalenge ke mumvuiji wa malu ende yeye muine, ne neumvuije bantu bende Dîyi diende mu mushindu udiye mumone ne: mmuimpe ne mu tshikondo tshidiye mumone ne: ntshiakane.”

“Mukalenge . . . neumvuije bantu bende Dîyi diende mu mushindu udiye mumone ne: mmuimpe ne mu tshikondo tshidiye mumone ne: ntshiakane”

19. Yehowa mmuenze bua tumvue tshinyi? Bua tshinyi?

19 Pavuabu bajadike Bukalenge mu 1914, bantu ba Nzambi bavua anu ne dimanya dikese dia mushindu wakumbana milayi idi itangila Bukalenge. (1 Kol. 13:9, 10, 12) Kuvua imue misangu ituvua bafike ku diumvuija malu mu mushindu mubi bua tshisumi tshituvua natshi tshia kumona dikumbana dia milayi ya Nzambi. Mu kupita kua bidimu, bualu bukuabu bua meji buvuabu bambe mu Tshibumba tshia Nsentedi tshitukadi batele mu tshikoso tshishale mbumueneke patoke. Tshibejibeji etshi tshiakamba kabidi ne: “Bidi bimueneka ne: mbimpe bua kulonda mubelu eu: tudi tumvua mulayi wa buprofete bimpe anu padiwu ukumbana anyi patshidiwu wenda ukumbana.” Mpindieu utudi basemene bikole mu matuku a ku nshikidilu, milayi ya bungi ya Bukalenge ikadi mikumbane ne mikuabu idi yenda ikumbana. Bu mudi bantu ba Nzambi ne budipuekeshi ne basue bua babalulamije, Yehowa mmuenze bua tumvue bimpe menemene tshidiye mulongolole. Dimanya dilelela ndivule.

Diakaja ngumvuilu didi diteka bantu ba Nzambi mu diteta

20, 21. Ntshinyi tshivua diakaja ngumvuilu wa malu dienzele bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala?

20 Padi Yehowa wakaja ngumvuilu wetu wa bulelela, bualu ebu budi buteta tshidi muoyo wetu. Ditabuja ne budipuekeshi nebitusakaku bua kuitaba malu adibu bakaja anyi? Bena Kristo ba mu bidimu bia pankatshi pa bidimu 100 bia kumpala bakapeta diteta dia buena edi. Tshilejilu, fuanyikijabi ne: uvua muena Kristo muena Yuda tshikondo atshi. Udi unemeka mikenji ya Mose bikole ne udiumvua bua muudi muena Isalele. Mpindieu udi upeta mikanda ya kudi mupostolo Paulo mifunda ku nyuma wa Nzambi ileja ne: mikenji ya Mose kayena kabidi ne mushinga to, ileja kabidi ne: Yehowa mmubenge Isalele wa ku mubidi bua kusangisha bena Isalele wa mu nyuma muenza ne bena Yuda ne bantu ba bisamba bia biende. (Lomo 10:12; 11:17-24; Gal. 6:15, 16; Kolos. 2:13, 14) Uvua mua kuikala muenze tshinyi?

21 Bena Kristo bavua ne budipuekeshi bakitaba malu avua Paulo mumvuije ku bukole bua nyuma wa Nzambi au, ne Yehowa wakababenesha. (Bien. 13:48) Bakuabu bakafiika munda bua ngumvuilu mupiamupia eu ne kujingabu bua kushala balamate ngumvuilu wabu bobu. (Gal. 5:7-12) Bu bantu abu kabayi bashintulule mmuenenu wabu wa malu, bavua mua kujimija diakalenga dia kukokesha ne Kristo.—2 Pet. 2:1.

22. Udi umvua bishi bua malu adibu batokeshe mu ngumvuilu webe wa tshidi Nzambi mulongolole bua kuenza?

22 Mu makumi a bidimu biashadi ebi, Yehowa mmulengeje ngumvuilu wetu bua Bukalenge. Tshilejilu, mmutuambuluishe bua kumanya bimpe menemene dîba dikalabu mua kutapulula bantu bakokeshabu kudi Bukalenge ne bantu badi kabayi bitaba lumu luimpe anu mutubu batapulula mikoko ne mbuji. Mmutulongeshe kabidi bua kumanya dîba diakumbana bungi buonso bua bantu 144000, tshidi bilejilu bia Bukalenge bivua Yezu mufile biumvuija, ne dîba diabishabu muela manyi wa ndekelu bua kupetaye muoyo mu diulu. d Udi umvua bishi bua malu adibu batokeshe bimpe aa? Ditabuja diebe ndikoleshibue anyi? Udiku uamona bu tshijadiki tshidi tshileja mudi Yehowa utungunuka ne kulongesha bantu bende badi ne budipuekeshi anyi? Malu a mu nshapita idi ilonda neakoleshe dishindika diebe dia ne: Yehowa udi wenda usokolola ku kakese ku kakese malu adiye mulongolole kudi bantu badi bamutshina.

a Dîna dia Nzambi ngumue mushindu wa muaku wa pa muanda wa mu tshiena Ebelu udi umvuija “kulua.” Dîna dia Yehowa didi dileja ne: yeye udi Mukumbaji wa milayi yende. Tangila kazubu ka ne: “Diumvuija dia dîna dia Nzambi,” mu dibeji dia 43.

b Nansha mudi bidimu ebi mua kumueneka bu bipite bungi lelu, tudi ne bua kuvuluka ne: kale bantu bavua balala matuku a bungi menemene; tshikondo tshia kumbukila ku Adama too ne ku Abalahama tshidi tshisua kupetangana ne bule bua matuku a muoyo a bantu basatu. Pavuabu balele Lemeke, tatuende wa Noa, Adama utshivua ne muoyo. Pakalelabu Sheme, muana wa Noa, Lemeke utshivua ne muoyo. Pakalelabu Abalahama, Sheme utshivua ne muoyo.—Gen. 5:5, 31; 9:29; 11:10, 11; 25:7.

c Padibu batela muaku “Satana” bua kuakula bua muntu, muaku eu udi misangu 18 mu Mifundu ya tshiena Ebelu. Kadi muaku “Satana” udi misangu mipite pa 30 mu Mifundu ya tshiena Greke ya bena Kristo. Mbikumbane bua mudi Mifundu ya tshiena Ebelu kayiyi itamba kuakula bua Satana to, kadi itamba kuakula bua kuleja Masiya. Pakafika Masiya, wakela Satana patoke tòò, mbaleje bualu ebu mu Mifundu ya tshiena Greke ya bena Kristo.

d Bua kumanya amue a ku malu adibu batokeshe bimpe mu ngumvuilu wetu aa, bala Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 15/10/1995, dibeji dia 23-28; tshia dia 15/1/2008, dibeji dia 20-24; tshia dia 15/7/2008, dibeji dia 17-21; ne tshia dia 15/7/2013, dibeji dia 9-14.