1, 2. ¿Imaynatan Jehová Dios willarqan runakunapaq imakuna ruwananta?

 MUNAKUQ tayta-mamakunaqa wawankumanmi willanku familiankupi imakuna pasasqanta. Ichaqa manan llapantachu willanku, aswanpas wawankuq entiendesqallantan willanku.

² Chay hinallataqmi Jehová Diospas pisi-pisimanta runakunapaq imakuna ruwananta willarqan. Ichaqa chaytaqa akllasqan tiempopin willarqan. Tiempoq pasasqanman hina, ¿imaynatan Jehová Dios gobiernonmanta willarqan? Chaymanta yachasunchis.

3, 4. ¿Diospa munayninchu karqan runakuna mana allinpi tarikunanku? Willay.

³ Ñawpaqpiqa Diosqa manan yuyaykurqanchu huk gobiernota paqarichinanpi. ¿Imarayku? Diosqa manan munarqanchu runakuna mana allinpi tarikunankutaqa, aswanpas runakunataqa kamarqan paykunallamanta imatapas akllakunankupaqmi. Diosmi Adantapas Evatapas nirqan: “Askhata miraychis, kay pachamanpas hunt’aykuychis, chaypi munayniyoq kaychis”, nispa (Gén. 1:28). Chaywanqa runakunapaq imachus munasqantan willasharqan. Chaymantapas Jehová Diosqa munarqanmi allinkaqmanta mana allinkaqmanta kamachisqanta kasukunankuta (Gén. 2:16, 17). Adanpas Evapas atinkumanmi karqan Diosta kasukuyta. Sichus paykunapas wawankunapas Diosta kasukunkuman karqan chayqa, Diospa munaynin hunt’akunanpaqqa manan necesitakunmanchu karqan huk gobiernoq paqarinanta. Kunanpachan hallp’antinpi ch’uya runakunalla tiyashankuman karqan, llapallanku Jehová Diosllata yupaychaspa.

⁴ Saqrawan, Adanwan, Evawanña Diospa contranpi hatarirqanku chaypas, Jehová Diosqa manan qonqapurqanchu munayninta. Aswanpas chayta hunt’ananpaqmi huknirayta yuyaykurqan. Huk trenqa maynintachus  riel rishan chaynillantan phawayta atin, hinaspapas riel mana allin kaqtinqa trenqa sayapunmanmi. Jehová Diosmi ichaqa mana chhaynachu, paypa munaynin hunt’akunantaqa manan imapas hark’anmanchu (leey Isaías 55:11). Munayninta imapas hark’ayta munaqtinqa, Diosqa hukniraytan yuyaykun chayta hunt’ananpaq (Éx. 3:14, 15). a Chay yuyaykusqantataq tiempollanpi hunt’aq serviqninkunaman willan.

5. Edén huertapi pay contra sayariqtinku, ¿imata ruwananpaqmi Jehová Dios decidirqan?

⁵ Edén huertapi pay contra sayarisqankuraykun, Jehová Diosqa huk gobiernota paqarichinanpaq decidirqan (Mat. 25:34). Satanasmi atiyniyoq kayta munaspa Dios contra hatarirqan, chay hawan mana allinkuna paqarirqan, runakunapas mana ima suyakuyniyoqmi kapurqanku, ichaqa Jehová Diosmi willayta qallarirqan chayta allichananpaq imakuna ruwananta (Gén. 3:14-19). Chaywanpas chay tiempopiqa manan Jehová Diosqa lliwtachu chay gobiernomanta willarqan.

6. a) ¿Imatan Dios prometerqan? b) ¿Imatan Dios mana willarqanchu?

⁶ Huk ‘miraymi’ mach’aqwayta wañuchipunan karqan, chaytan Jehová Dios prometerqan ñawpaq profeciata willaspa (leey Génesis 3:15). Ichaqa Diosqa manan willarqanchu pichus chay miray kasqanta, nitaqmi willarqanchu mach’aqwaypa mirayninmantapas. Jehová Diosqa yaqa 2.000 watan chaykunamanta mana willarqanchu. b

7. a) ¿Imaraykun Jehová Dios Abrahamta akllarqan paypa familianmanta prometesqa miray hamunanpaq? b) ¿Imatan chaymanta yachanchis?

⁷ Askha watakuna qhepamanmi Diosqa Abrahamta nirqan paypa familianmanta prometesqa miray hamunanta. ‘Siminta kasukusqanraykun’ Diosqa Abrahamta akllarqan (Gén. 22:18). ¿Imatan chaymanta yachanchis? Jehová Diosqa payta kasukuq runakunallamanmi willan imakuna ruwananta (leey Salmo 25:14).

8, 9. ¿Imakunatan Jehová Dios willarqan Abrahammanpas Jacobmanpas prometesqa miraymanta?

⁸ Abrahamqa Diospa amigonmi karqan, chaymi huk kutin angelninwan willachirqan prometesqa miray huk runa kananta, chaytaqa manaraqmi pimanpas willachisqaraqchu (Gén. 22:15-17; Sant. 2:23). Ichaqa, ¿imaynatan chay runa mach’aqwayta wañuchinman? ¿Pitaq chay mach’aqwayri? Chaykunataqa qhepa watakunamanñan sut’inchakurqan.

⁹ Jehová Diosmi Jacobman prometerqan familianmanta prometesqa miray hamunanta, Jacobqa Abrahampa nietonmi karqan, payqa allin iñiyniyoq runan karqan (Gén. 28:13-22). Jacobpa huknin churinqa Judá sutiyoqmi karqan, Diosmi Jacobwan willachirqan Judaq familianmanta  prometesqa miray hamunanta. Willachillarqantaqmi chay prometesqa miray huk ‘kamachikuy varata’ chaskinanta, chaytaqa nisharqan kamachinanpaq atiyta chaskinanmantan, hinaspapas chay miraytaqa llapa llaqtakunan kasukunanku karqan (Gén. 49:1, 10). Chaywanmi Jehová Dios willasharqan prometesqa mirayqa rey kapunanta.

10, 11. ¿Imaraykun Jehová Dios willarqan Davidmanpas Danielmanpas imakuna ruwananmanta?

¹⁰ Yaqa 650 watakuna Judá kawsasqan p’unchaykuna qhepamanmi, Jehová Diosqa rey Davidman astawan willarqan imakuna ruwananmanta, Davidqa Judaq familianmantan karqan. Jehová Diosmi Davidmanta nirqan: “Davidtan tarini sonqoypaq hina”, nispa (1 Sam. 13:14; 17:12; Hech. 13:22). Davidqa kasukuqmi karqan, chayraykun Jehová Diosqa paywan huk rimanakuyta ruwarqan, chaypin prometerqan familianmanta huk kamachikuq lloqsinanta, payqa wiñaypaqmi kamachinan karqan (2 Sam. 7:8, 12-16).

¹¹ Yaqa 500 watakuna qhepamanmi, Jehová Diosqa profeta Danielman willarqan prometesqa miray otaq mesías hayk’aqchus kay pachapi rikhurimunanta (Dan. 9:25). ¿Imaraykun Danielman willarqan? Payta ‘anchata munakusqanrayku’. Danielqa anchatan Jehová Diosta respetarqan, ‘tukuy sonqowantaqmi servirqan’ (Dan. 6:16; 9:22, 23).

12. a) ¿Imatan Dios kamachirqan Danielman? b) ¿Imaraykun chayta kamachirqan?

¹² Jehová Diosqa askha profetakunawanmi imaymanata qelqachirqan prometesqa miraymanta otaq mesiasmanta, hukninmi karqan profeta Daniel. Ichaqa Jehová Diospaqqa manaraqmi tiempochu karqan profetankuna chaykunata llapanta entiendenankupaq. Danielqa huk rikhuriypin rikurqan Diospa gobiernon imayna paqarinanta, ichaqa Diosmi kamachirqan churasqan tiempokama chay profeciata sellananpaq. Chay tiempo chayamuqtinqa cheqaq yachaymi ‘askhayanan’ karqan otaq chay sellasqan profecía sut’inchakunan karqan (Dan. 12:4, NM).

13. a) ¿Pin karqan prometesqa miray? b) ¿Imaynatan Jesús sut’incharqan Génesis 3:15 textopi profeciata?

¹³ Jehová Diosqa sut’itan reqsichirqan Jesús prometesqa miray kasqanta, Jesusqa Davidpa familianmantan hamunan karqan, paymi rey kanan karqan (Luc. 1:30-33; 3:21, 22). Imaynan intiqa lloqsispa llapanta k’anchan chhaynatan Jesús predicayta qallariqtinpas astawan Diospa gobiernonmanta yachakurqan (Mat. 4:13-17). Jesusqa Satanastan suticharqan ‘qallariymantapacha runa wañuchiq’ ‘llullakunaq taytan’ nispa, chaywanmi sut’inchasharqan Génesis 3:14, 15 textopi ‘mach’aqwayqa’ Satanás kasqanta  (Juan 8:44). Chaymantapas Jesusqa apóstol Juanmanmi willarqan chay ‘ñawpa mach’aqwayqa’, “saqra, Satanás” kasqanta (leey Apocalipsis 1:1; 12:9). c Chay willasqallanpitaqmi Jesusqa rikuchirqan Satanasta wiñaypaq wañuchipunan kasqanta, chhaynapin Edén huertapi Diospa rimasqan profecía hunt’akunan karqan (Apo. 20:7-10).

14-16. Ñawpaq tiempopi Jesuspa qatikuqninkuna, ¿llapantachu entienderqanku Jesuspa willasqanmanta? Willay.

¹⁴ Ñawpaq kaq capitulopi yachasqanchis hina, Jesusqa astawanmi Diospa gobiernonmanta rimarqan. Ichaqa Jesusqa manan qatikuqninkuna lliw yachay munasqankutachu willarqan. Wakin yachay munasqankutaña willarqan chaypas, qatikuqninkunaqa qhepamanñan chaykunata allinta entienderqanku, wakintaqa pachak-pachak watakuna qhepamanñan. Wakinmanta yachasun.

¹⁵ 33 watapin Jesusqa yachachirqan Diospa gobiernonpi paywan kuska kamachiqkuna kay hallp’amanta akllasqa kananku kasqanta, hanaq pachapi espíritu cuerpopi kawsarichisqa kanankutapas. Ichaqa qatikuqninkunaqa manan usqhayllachu chayta entienderqanku (Dan. 7:18; Juan 14:2-5). Chay watallapitaqmi Jesusqa huk rikch’anachiykunawan kayta yachachirqan: Diospa gobiernonqa manan hanaq pachaman kutipuqtin hinallachu paqarinan karqan (Mat. 25:14, 19; Luc. 19:11, 12). Qatikuqninkunaqa manan chayta entienderqankuchu, chayraykun kawsarimpusqan qhepaman Jesusta tapurqanku: “Señorniyku, ¿kay tiempopichu Israel suyuta wakmanta sayarichinki ñawpaq hina kananpaq?”, nispa. Jesusqa manañan chaykunamantaqa astawan willarqanchu (Hech. 1:6, 7). Chaymantapas Jesusqa yachachirqanmi ‘wak ovejakuna’ kananta, chay t’aqapi kaq runakunaqa manan Jesuswan  kuskachu kamachimunanku karqan, Jesuswan kuska kamachiqkunaqa ‘pisi t’aqa ovejakunan’ kanku (Juan 10:16; Luc. 12:32). Chay iskay t’aqakunamantaqa 1914 watapi Diospa gobiernon paqarisqan qhepamanñan, Jesuspa qatikuqninkunaqa allinta entienderqanku.

¹⁶ Jesusqa imaymanatan qatikuqninkunaman willayta atinman karqan, ichaqa payqa yacharqanmi qatikuqninkuna chaykunata manaraq entiendey atisqankuta (Juan 16:12). Jesuspa tiemponpiqa askhatan Diospa gobiernonmanta yachakurqan. Chaywanpas manaraqmi tiempochu karqan Diospa gobiernonmanta yachay askhayananpaq.

17. a) ¿Imatan ruwananchis Diospa gobiernonmanta yachananchispaq? b) ¿Imatawanmi necesitanchis allinta entiendenanchispaq?

¹⁷ Jehová Diosmi profeta Danielman willarqan ‘p’uchukay tiempopi’ askha runakuna ‘t’aqwinanku’ kasqanta, Diospa imakuna ruwananmanta ‘cheqaq yachaypas askhayanan’ kasqanta (Dan. 12:4, NM). Chay cheqaq yachayta entiendenanchispaqqa kallpachakunanchismi. ¿Ima ninanta nin “t’aqwiy” nisqa simi hebreo rimaypi? Chayqa huk qelqata tukuy yuyaywan estudiaymi. Ichaqa tukuy yuyaywanña Bibliata estudiasunman chaypas, Diospa yanapaynillanwanmi allinta entiendesunman Diospa gobiernonmanta yachachikuykunataqa (leey Mateo 13:11).

18. ¿Imaynatan Diosta serviqkuna rikuchirqanku iñiyniyoq huch’uyyaykukuq kasqankuta?

¹⁸ Manaraq 1914 wata chayamushaqtinmi Jehová Diosqa gobiernonmanta yachachikuykunata pisi-pisimanta willarqan, kay p’uchukay tiempopipas kaqllatan ruwashan. 100 watakuna pasasqanpin Diospa llaqtanqa askha kutipi cambiarqan Bibliapi yachachikuykunata imayna  entiendesqanta, chaykunamantaqa 4, 5 capitulokunapin yachasun. ¿Chayraykuchu nisunman: “Diosqa manan paykunataqa yanapanchu”, nispa? Manan. Diosqa yanapashanmi paykunataqa. ¿Imaraykun chayta ninchis? Paykunaqa kasukuqmi kanku, hinaspapas rikuchinkun iñiyniyoq huch’uyyaykukuq kasqankuta, chhayna runakunataqa Diosqa munakunmi (Heb. 11:6; Sant. 4:6). Diosta serviqkunaqa iñinkun Diospa promesankuna hunt’akunanpi. Paykunaqa huch’uyyaykukuqmi kanku, chaymi repararqanku Diospa promesankuna imayna hunt’akunanmanta mayninpi mana allintachu entiendesqankuta. Chhayna huch’uyyaykukuq kasqankun rikukurqan 1925 watapi 1 marzo killamanta Qhawaq revistaq nisqanpi, nirqanmi: “Ñoqaykuqa yachaykun kikin Señorninchis sut’inchaq kasqanta, payqa churasqan tiempopin imayna munasqanman hina yachachikuyninkunata sut’inchawasun”, nispa.

19. ¿Imatan Jehová Dios allinta entiendechiwanchis, imarayku?

¹⁹ Diospa gobiernonqa 1914 watapin paqarimurqan, chay watapiqa Diospa llaqtanqa pisillatan entienderqan Diospa gobiernonmanta profeciakuna imayna hunt’akunanta (1 Cor. 13:9, 10, 12). Diospa promesankuna hunt’akunanta munasqanchisraykun, mayninpiqa mana allinta chaykunata entienderqanchis. Watakuna pasasqanman hinaqa Qhawaq revistaq nisqanmi sut’ita reparakurqan, nirqanmi: “Profeciakunaqa entiendekun chaykuna hunt’akuqtinñan otaq hunt’akushaqtinña”, nispa. Kunanqa tukukuy p’unchaykunapiñan kashanchis, chaymi Diospa gobiernonmanta askha profeciakunaqa hunt’akunña wakintaq hunt’akushan. Diosta serviqkunaqa huch’uyyaykukuqmi kanchis, pantasqanchistapas reparakunchismi, chaymi Jehová Diosqa allinta entiendechiwanchis imakuna ruwananmanta. Kunanqa sut’itan rikunchis cheqaq yachay askhayasqanta.

20, 21. ¿Imatan ñawpaq cristianokuna ruwarqanku imayna entiendesqanku cambiaqtin?

²⁰ Imatapas aswan allinta Jehová Dios entiendechiwaqtinchisqa sonqonchispi imayna kasqanchismi sut’ita reparakun. Ima yachachikuypas cambiakuqtin, ¿rikuchisunchu iñiyniyoq huch’uyyaykukuq kasqanchista? Ñawpaq cristianokunan chhayna pruebapi tarikurqanku. Kaywan entiendesun: Chay tiempopi kawsaq judío cristianokunaqa anchatan respetarqanku Moisesman Diospa qosqan kamachikuykunata, hinaspapas kusisqan karqanku  Israel nacionmanta kasqankurayku. Ichaqa apóstol Pablon Diospa yuyaychasqan kaspa cartakunata paykunaman apachirqan, chaypin nirqan Moisespa chaskisqan kamachikuykunaqa manaña chay tiempopaqchu kasqanta, hinaspapas Diosqa manañan Israel nacionta allinpaqñachu qhawarirqan aswanpas huk Israel espiritual llaqtatan akllarqan, chaypiqa kashanku judío runakuna mana judío runakuna iman (Rom. 10:12; 11:17-24; Gál. 6:15, 16; Col. 2:13, 14). Sichus chay tiempopi judío runa kawaq karqan chayri, ¿imatan ruwawaq karqan chaykuna cambiakuqtin?

²¹ Huch’uyyaykukuq cristianokunaqa allintan chaskirqanku Pabloq nisqanta, chaymi Diosqa paykunata bendecirqan (Hech. 13:48). Hukkunan ichaqa ñawpa entiendesqallankuwan qhepakurqanku (Gál. 5:7-12). Chay runakunaqa Cristowan kuska kamachimunankupaqqa ñawpa entiendesqankutan cambiananku karqan (2 Ped. 2:1).

22. ¿Ima ninkin Diospa imakuna ruwananmanta aswan allinta entiendesqanchismanta?

²² Kay tiempopiqa Jehová Diosqa aswan allintan gobiernonmanta entiendechiwanchis, kaykunatan allinta entienderqanchis: ¿Hayk’aqmi Diosta serviqkuna mana kasukuq runakunamanta t’aqasqa kanqaku, imayna ovejakunata cabrakunamanta t’aqakun hinata? ¿Hayk’aqmi 144.000 akllasqa cristianokuna llapallanku sellasqa kanqaku? ¿Ima ninantan nin Diospa gobiernonmanta Jesuspa rimasqan rikch’anachiykuna? ¿Hayk’aqmi 144.000 akllasqa cristianokuna llapallanku hanaq pachapi huñusqa kanqaku? d Chay yachachikuykunataqa kunanqa allintan entiendenchis, ¿imaynatan chaykuna sut’inchakusqanta chaskikunki? ¿Astawanchu iñiyniyki wiñan? ¿Reparankichu huch’uyyaykukuq serviqninkunata Jehová Dios yachachishasqanta? Jehová Diosqa pisi-pisimantan imakuna ruwananta kasukuq serviqninkunaman willan, kay libropi yachasqaykin sut’ita chayta reparachisunki.