Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 3

Jehova Wayubununa Makanze Aakwe

Jehova Wayubununa Makanze Aakwe

MAKANI AALI MUCIBALO

Buce-buce Jehova uyubununa makanze aakwe kuti baamvwisye balikke aabo bamuyoowa

1, 2. Ino Jehova waayubununa buti makanze aakwe aajatikizya bantu?

BAZYALI ibabikkila maano balababikkilizya bana babo mutwaambo tujatikizya mukwasyi. Nokuba boobo, balabikkila maano kujatikizya kuvwula kwatwaambo ntobabandika ambabo. Bayubununa buyo twaambo ntobabona kuti bana babo balakonzya kutumvwisya kweelana aciimo cabo.

2 Mbubwenya buyo, Jehova buce-buce ulayubununa makanze aakwe kujatikizya mukwasyi wabantu. Pele ulacita oobo lilikke nabona kuti nciindi ceelede kucita boobo. Atulange-lange mubufwaafwi Jehova mbwaayubununa kasimpe kajatikizya Bwami kuzwa kaindi.

Nkaambo nzi Bwami Ncobwakali Kuyandika?

3, 4. Sena Jehova wakabambila limwi zintu ziyakucitikila bantu? Amupandulule.

3 Kumatalikilo, Bwami bwa Mesiya tiibwakali cibeela camakanze aa Jehova. Ino nkaambo nzi? Nkaambo Jehova taakwe naakabikkila limwi bubambe bwazintu iziyakucitikila bantu; kayi wakalenga bantu kabajisi nguzu zyakulisalila. Aboobo, wakaambila ba Adamu a Eva makanze aakwe kujatikizya bantu, naakati: “Amuzyalisye, muvule, muzuzye nyika akwiibombya.” (Matl. 1:28) Jehova alimwi wakali kuyanda kuti kabalemeka zyeelelo zyakwe zijatikizya cibi acibotu. (Matl. 2:16, 17) Ba Adamu a Eva bakali kukonzya kusala kuzumanana kusyomeka. Kuti balo abana babo nobakacita oobo, notwatakayandika Bwami bweendelezyegwa a Kristo kutegwa buzuzikizye makanze aa Leza. Cino ciindi, nyika yoonse mbwiizulwa noyalizwide bantu balondokede, boonse kabakomba Jehova.

4 Kuzanga kwa Saatani, Adamu, alimwi a Eva tiikwakapa kuti Jehova aaleke makanze aakwe aakuzuzya nyika amukwasyi wabantu balondokede. Muciindi caboobo, Jehova wakabamba nzila iimbi kutegwa azuzikizye makanze aayo. Makanze aakwe taali mbuli citima iceelede kweenda munjanji kutegwa cisike nkociya alimwi icikonzya kuzwa munjanji akaambo kazintu nzyobakonzya kucita bantu bamwi. Kuti Jehova waamba makanze aakwe, taakwe nguzu mububumbo boonse izikonzya kumusinkila kutegwa makanze aayo atazuzikizyigwi. (Amubale Isaya 55:11.) Kuti buyumuyumu bumwi buyanda kusinkila nzila imwi, Jehova ubelesya nzila imbi * (Kul. 3:14, 15) Ciindi nabona kuti cileelela, ulabazyibya babelesi bakwe basyomeka kujatikizya nzila mpya njatiibelesye kuzuzikizya makanze aakwe.

5. Ino Jehova wakacita buti ciindi nokwakaba buzangi mu Edeni?

5 Akaambo kabuzangi bwakacitika mu Edeni, Jehova wakayanda kuti abambe Bwami. (Mt. 25:34) Aciindi eciya bantu nobatakajisi bulangizi, Jehova wakatalika kuyubununa nzila njaakali kuyakubelesya kugwasya bantu alimwi akumanizya zintu zibi zyakaletwa a Saatani akaambo kakuyandisisya kweendelezya. (Matl. 3:14-19) Nokuba boobo, Jehova taakwe naakayubununa twaambo toonse itujatikizya Bwami aciindi comwe.

Jehova Watalika Kuyubununa Kasimpe Ikajatikizya Bwami

6. Ino Jehova wakasyomezya nzi, pele ncinzi ncaatakayubununa?

6 Kutalikila kubusinsimi bwakusaanguna, Jehova wakasyomezya kuti “lunyungu” lumwi lwakali kuyakupwayaula nzoka. (Amubale Matalikilo 3:15.) Nokuba boobo, zitondezyo zizibya lunyungu oolo alunyungu lwa nzoka tiizyakayubununwa aciindi eeco. Alimwi buya, Jehova taakwe naakayubununa makani manji kwamyaka iibalilwa ku 2,000. *

7. Nkaambo nzi Abrahamu ncaakasalwa, alimwi nciiyo nzi cipati ncotwiiya kuzwa kuli ceeci?

7 Mukuya kwaciindi, Jehova wakasala Abrahamu kuti akabe muntu ooyo imwakali kuyakuzwida lunyungu lwakasyomezyegwa. Abrahamu wakasalwa nkaambo ‘wakaswiilila ijwi lya Jehova.’ (Matl. 22:18) Twiiya ciiyo cipati kuzwa kukaambo aaka—twiiya kuti Jehova uyubununa buyo makanze aakwe kuli baabo bamuyoowa.—Amubale Intembauzyo 25:14.

8, 9. Ntwaambo nzi tujatikizya lunyungu lwakasyomezyegwa ntwaakayubununa Jehova kuli Abrahamu akuli Jakobo?

8 Ciindi naakali kubandika amulongwe wakwe Abrahamu kwiinda mumungelo, Jehova wakakayubununa ciindi cakusaanguna kaambo aaka kayandika ikajatikizya lunyungu ilwakasyomezyegwa kuti: Uyakuba muntu. (Matl. 22:15-17; Jak. 2:23) Pele ino muntu ooyu wakali kuyakwiipwayaula buti nzoka? Ino nzoka yakali kwiiminina ni? Kuyubununwa kwatwaambo ikwakazikucitika kumbele kwakali kuyakwiingula mibuzyo eeyi.

9 Jehova wakasala kuti lunyungu lwakasyomezyegwa lwakali kuyakuzwa muli Jakobo, muzyukulu wa Abrahamu, muntu iwakatondezya lusyomo luyumu muli Leza. (Matl. 28:13-22) Kwiinda muli Jakobo, Jehova wakatondezya kuti ooyo iwakasyomezyegwa wakali kuyakuba muzyukulu wamwana wa Jakobo, Juda. Jakobo wakasinsima kuti ooyu muzyukulu wa Juda wakali kuyakutambula “nkoli yabwami,” musako wiiminina nguzu zyabwami, alimwi akuti “ngonguwe bantu ngobayooswiilila.” (Matl. 49:1, 10) Kwiinda mumajwi aayo, Jehova wakayubununa ciindi cakusaanguna kuti Ooyo Wakasyomezyegwa wakali kuyakuba mweendelezi, imwami.

10, 11. Nkaambo nzi Jehova ncaakayubunwida makanze aakwe kuli Davida alimwi akuli Daniele?

10 Nokwakainda myaka iili 650 kuzwa ciindi Juda naakali kupona, Jehova wakayubununa zintu zinji kujatikizya makanze aakwe ku Mwami Davida, iwakali muzyukulu wa Juda. Jehova wakaamba Davida kuti ‘imwaalumi weendelana amoyo wangu.’ (1 Sam. 13:14; 17:12; Mil. 13:22) Akaambo kakuti Davida wakali kuyoowa Leza, Jehova wakasala kutangana cizuminano anguwe, kumusyomezya kuti umwi wabana bakwe wakali kuyakulela mane kukabe kutamani.—2 Sam. 7:8, 12-16.

11 Nokwakainda myaka iitandila ku 500, Jehova wakabelesya musinsimi Daniele kuyubununa mwaka wini naakali kuyakulibonya anyika Munanike, naa Mesiya. (Dan. 9:25) Jehova wakabona Daniele kuti wakali “muntu uuyandwa.” Ino nkaambo nzi? Nkaambo Daniele wakali kulemeka Jehova kapati alimwi wakazumanana kumubelekela.—Dan. 6:16; 9:22, 23.

12. Ncinzi Daniele ncaakaambilwa kucita, alimwi nkaambo nzi?

12 Nokuba kuti Jehova wakabelesya basinsimi basyomeka mbuli Daniele kulemba twaambo tunji tujatikizya lunyungu lwakasyomezyegwa, nkokuti Mesiya, tiicakaningasika ciindi ca Jehova cakuti babelesi bakwe bamvwisye zintu nzyaakasololela basinsimi kwiinda mumuuya uusalala kuti balembe. Mucikozyanyo, naakamana kutondezyegwa cilengaano cakali kutondezya Bwami bwa Leza mbobwakatalika kulela, Daniele wakaambilwa kujala businsimi kusikila kuciindi cakabikkidwe a Jehova. Aciindi eeco icakali kumbele, luzyibo lwakasimpe lwakali ‘kuyooyungizizigwa.’—Dan. 12:4.

Jehova wakabelesya baalumi basyomeka mbuli Daniele ikulemba makani aajatikizya Bwami bwabu Mesiya

Jesu Waayubununa Makanze aa Leza

13. (a) Nguni iwakali lunyungu lwakasyomezyegwa? (b) Mbuti Jesu mbwaakapa mumuni kujatikizya businsimi bulembedwe mulugwalo lwa Matalikilo 3:15?

13 Cakutadooneka, Jehova wakayubununa kuti Jesu ngowakali lunyungu lwakasyomezyegwa, mwana wa Davida iwakali kuyakweendelezya kali Mwami. (Lk. 1:30-33; 3:21, 22) Ciindi Jesu naakatalika mulimo wakwe, cakali mbuli kuti bantu bamunikilwa mumuni wazuba calo cakapa kuti luzyibo ndobajisi kujatikizya makanze aa Leza luyungizyike. (Mt. 4:13-17.) Mucikozyanyo, Jesu wakamanizya kudooneka koonse kujatikizya “nzoka” yaambwa mulugwalo lwa Matalikilo 3:14, 15, wakaamba Diabolosi kuti “mujayi” alimwi “ngousyi wabubeji.” (Joh. 8:44) Muciyubunuzyo ncaakapa Johane, Jesu wakayubununa “muzoka ooyo wakaindi” kuti ngu “Diabolosi a Saatani.” * (Amubale Ciyubunuzyo 1:1; 12:9.) Muciyubunuzyo eeciya nciconya, Jesu—ilunyungu lwakasyomezyegwa—wakatondezya mbwaakali kuyakuzuzikizya businsimi bwakapegwa mu Edeni akupwayaula Saatani kuti atakabiko limbi.—Ciy. 20:7-10.

14-16. Sena basikwiiya bamumwaanda wamyaka wakusaanguna lyoonse bakali kukamvwisya kasimpe nkaakali kuyubununa Jesu? Amupandulule.

14 Mbubwenya mbotwakabona mu Cibalo 1 cabbuku eeli, Jesu wakaamba zintu zinji kujatikizya Bwami. Nokuba boobo, talili lyoonse naakali kuyubununa twaambo toonse ntobakali kuyanda kuzyiba basikwiiya bakwe. Noliba leelyo naakali kwaamba twaambo twacigaminina, kwakali kwiinda ciindi—zimwi ziindi myaanda yamyaka minji—kuti basikutobela Kristo batalike kumvwisya bupanduluzi bwakasimpe nkaakayubununa Simalelaabo. Amubone zikozyanyo zimwi.

15 Mumwaka wa 33 C.E., Jesu wakatondezya kabotu-kabotu kuti balelinyina ibayakugwasyilizya Mwami wa Bwami bwa Leza bayakuzwa anyika akubusigwa kubuumi bwakujulu kabali zilenge zyamuuya. Nokuba boobo, kuyubununwa kwatwaambo ooku tiibakakumvwisya mpoonya-mpoonya basikwiiya bakwe. (Dan. 7:18; Joh. 14:2-5) Mumwaka nguwenya uulya, Jesu wakatondezya kwiinda muzikozyanyo kuti Bwami tiibwakali kuyakutalika kulela kusikila kukainde ciindi cilamfwu aakupiluka kujulu. (Mt. 25:14, 19; Lk. 19:11, 12) Basikwiiya tiibakakamvwisya kaambo aaka kayandika kapati alimwi kumbele bakamubuzya Jesu naakabusigwa kuzwa kubafwu kuti: “Sena ulapilusya bwami ku Isilayeli aciindi cino?” Nokuba boobo, Jesu wakasala kutabayubunwida twaambo tumbi tuli toonse aciindi eeco. (Mil. 1:6, 7) Jesu alimwi wakayiisya kuti kuyakuba ‘bambelele zimbi,’ ibatakabi cibeela ‘cakatanga kaniini’ kabasikulelanyina. (Joh. 10:16; Lk. 12:32) Basikutobela Kristo tiibakamvwisya mbobakali kukonzya kuzyibwa ibali mumatanga obilo aaya kusikila nokwakainda ciindi Bwami kabutalikide kale kulela mu 1914.

16 Jesu wakali kukonzya kwaambila basikwiiya bakwe zintu zinji naakacili ambabo anyika, pele wakalizyi kuti tiibakali kukonzya kuzimvwisya. (Joh. 16:12) Cakutadooneka, luzyibo lunji ilujatikizya Bwami lwakayubununwa mumwaanda wamyaka wakusaanguna. Nokuba boobo, eeco tiicakali ciindi cakuti luzyibo luyungizigwe.

Luzyibo Lwakasimpe Lwayungizyigwa “Kumamanino Aciindi”

17. Ncinzi ncotweelede kucita kutegwa tukamvwisye kasimpe kajatikizya Bwami, pele ncinzi alimwi ciyandika?

17 Jehova wakasyomezya Daniele kuti “kumamanino aciindi,” bantu banji ‘bayootuntulika, aboobo luzyibo lwakasimpe’ lujatikizya makanze aa Leza luyooyungizyigwa. (Dan. 12:4) Aabo ibayanda kuba aaluzyibo oolu beelede kubeleka canguzu kutegwa balujane. Bbuku limwi lyaamba kuti ibbala lyamu Chihebrayo lisandulwidwe kuti “kutuntulika” lijisi muzeezo wamuntu uulingaula bbuku cakulomya. Nokuba boobo, tacikwe makani naa tulilingaula buti cakulomya Bbaibbele, tatukonzyi kukamvwisya kasimpe kajatikizya Bwami ccita kuti Jehova watupa coolwe eeco cakukamvwisya.—Amubale Matayo 13:11.

18. Mbuti aabo ibayoowa Jehova mbobatondezya kuti balijisi lusyomo alimwi balalicesya?

18 Mbubwenya mbuli Jehova buce-buce mbwaakayubununa kasimpe kajatikizya Bwami mumyaka yakasololela kumwaka wa 1914, wazumanana kucita oobo kuciindi camamanino. Mbubwenya mbocitondezya Cibalo 4 a 5 mubbuku eeli, ziindi zili mbozibede mumyaka 100 yainda, bantu ba Leza bali kucinca mbobali kumvwisya zintu. Sena eeci caamba kuti tabagwasyigwi a Jehova? Peepe! Ulabagwasyilizya. Ino nkaambo nzi? Nkaambo aabo bayoowa Jehova batondezya bube bobilo mbwayanda—ilusyomo alimwi akulicesya. (Heb. 11:6; Jak. 4:6) Babelesi ba Jehova balijisi lusyomo lwakuti zisyomezyo zya Jehova zyoonse izili mu Jwi lya Leza ziyakuzuzikizyigwa. Balalicesya ciindi nobazumina kuti tiibakamvwisya mbobwakali kuyakuzuzikizyigwa businsimi oobo. Kulanga zintu munzila eeyi iitondezya kulicesya kwakaambwa mu Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi ya March 1, 1925, yalo yakati: “Tulizyi kuti Mwami ulalipandulwida lwakwe, kuti uyakupandulula Jwi lyakwe kubantu bakwe munzila yakwe mbotu alimwi muciindi cakwe ceelede.”

“Mwami . . . uyakupandulula Jwi lyakwe kubantu bakwe munzila yakwe mbotu alimwi muciindi cakwe ceelede”

19. Ncinzi lino Jehova ncaatuzumizya kuti tumvwisye, alimwi nkaambo nzi?

19 Ciindi Bwami nobwakatalika kulela mu 1914, bantu ba Leza bakajisi buyo luzyibo lusyoonto kujatikizya mbobwakali kuyakuzuzikizyigwa businsimi bwiindene-indene ibujatikizya Bwami. (1 Ko. 13:9, 10, 12) Akaambo kakuyandisisya kubona kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo zya Leza, ziindi zimwi twali kupandulula zintu munzila iiteelede. Mukuya kwamyaka, ibusongo bujanika mukaambo kamwi kakaambwa mu Ngazi Yamulindizi njotwazubulula mumuncali wainda bwalibonya. Cibalo eeco cakati: “Cilibonya kuti ninzila iigwasya kutobela, kuti tatukonzyi kubumvwisya businsimi kusikila ciindi nobwazuzikizyigwa naa nobuli mukuzuzikizyigwa.” Mbwaanga lino tupona muciindi cini camamanino, businsimi bunji bwazuzikizyigwa alimwi buli mukuzuzikizyigwa. Akaambo kakuti bantu ba Leza balalicesya alimwi balilibambilide kululamikwa, Jehova wazumizya kuti kumvwisya kwesu kwamakanze aakwe kuzulile. Luzyibo lwakasimpe lwayungizyigwa!

Kucinca Mukumvwisya Kasimpe Kwapa Kuti Bantu ba Leza Basunkwe

20, 21. Ino kucinca mukumvwisya kasimpe kwakabajatikizya buti Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna?

20 Ciindi Jehova nagwasya bantu bakwe kucinca mbobakamvwisya kasimpe, myoyo yesu ilasunkwa. Sena lusyomo alimwi akulicesya kuyakutukulwaizya kuti tukuzumine kucinca ooko? Banakristo ibakali kupona mumwaanda wamyaka wakusaanguna bakaswaanya sunko lili boobo. Mucikozyanyo, amweezyeezye kuti muli Munakristo mu Juda iwakali kupona aciindi eeco. Mulaulemeka kapati Mulawo wa Musa alimwi mulalikankaizya akaambo kalukono lwacisi canu. Mpoonya mwatambula magwalo aakasololelwa amuuya uusalala kuzwa kumwaapostolo Paulo aamba kuti Mulawo taucibeleki alimwi akuti Jehova waukaka musyobo wabana Israyeli bakumubili kutegwa abunganye Israyeli wakumuuya walo uubikkilizya boonse ba Juda a Bamasi. (Lom. 10:12; 11:17-24; Gal. 6:15, 16; Kol. 2:13, 14) Ino nomwakacita buti?

21 Banakristo balicesya bakabutambula bupanduluzi bwa Paulo ibwakasololelwa amuuya uusalala alimwi bakalongezyegwa a Jehova. (Mil. 13:48) Bamwi bakabukaka bupanduluzi bupya alimwi bakali kuyanda kukakatila kukumvwisya kwabo beni. (Gal. 5:7-12) Ikuti nobatakacinca mbobakali kuyeeya, bantu aabo bakali kuyakusweekelwa coolwe cakuba basikulelanyina Kristo.—2 Pe. 2:1.

22. Ino mulimvwa buti kujatikizya kucinca mukumvwisya kwesu kwamakanze aa Leza?

22 Mumyaka minji yainda, Jehova watugwasya kucinca mbotwali kubumvwisya Bwami. Mucikozyanyo, watugwasya kumvwisya kabotu-kabotu ciindi aabo ibanakuli balelwa ba Bwami nobayakwaandaanizyigwa kuzwa kubantu babi mbuli mbelele mbozyaandaanizigwa kumpongo. Alimwi watuyiisya ciindi mweelwe woonse uuzwide waba 144,000 nouyakuzulila, ncozyaamba zikozyanyo zya Bwami nzyaakaamba Jesu, alimwi aciindi nayakubusyigwa kubuumi bwakujulu munanike wamamanino. * Ino mulimvwa buti kujatikizya kucinca kuliboobu kwabupanduluzi? Sena lusyomo lwanu lulayumizyigwa? Sena mukubona kuba bumboni bwakuti Jehova wazumanana kubayiisya bantu bakwe balicesya? Makani aatobela mubbuku eeli alayumya lusyomo lwanu lwakuti Jehova ulayubununa makanze aakwe buce-buce munzila iiyaambele kuli baabo bamuyoowa.

^ munc. 4 Zina lya Leza ndibbala lya Chihebrayo ilipandulula kuti “uupa kuti kube.” Zina lya Jehova litondezya kuti ngu Sikuzuzikizya zisyomezyo zyakwe. Amubone kabbokesi kakuti “Ncolyaamba Zina lya Leza,” apeeji 43.

^ munc. 6 Nokuba kuti ciindi eeci inga cabonwa kuti cakali cilamfwu, tweelede kuyeeya kuti bantu kaindi bakali kupona ciindi cilamfwu; kwakali buyo mazyalani one aakanjilana kuzwa kuli Adamu kusikila kuli Abrahamu. Ciindi ncaakapona Adamu cakanjilana aciindi ncaakapona Lameki, bausyi Nowa. Ciindi ncaakapona Lameki cakanjilana aciindi ncaakapona Semu, mwana wa Nowa. Ciindi ncaakapona Semu cakanjilana aciindi ncaakapona Abrahamu.—Matl. 5:5, 31; 9:29; 11:10, 11; 25:7.

^ munc. 13 Bbala lyakuti “Saatani,” ciindi nolibelesyegwa kuzibya muntu, lilajanika ziindi zili 18 mu Magwalo aa Chihebrayo. Nokuba boobo, bbala lyakuti “Saatani” lilajanika ziindi ziinda ku 30 mu Magwalo aa Banakristo aa Chigiriki. Cakweelela, Magwalo aa Chihebrayo taakwe naakakankaizya munzila iiteelede kujatikizya Saatani, pele akabikkila maano kukuzibya Mesiya. Ciindi Mesiya naakasika, wakamuyubununa Saatani cakumaninina, ikaambo kamasimpe ikalembedwe mu Magwalo aa Banakristo aa Chigiriki.

^ munc. 22 Kujatikizya bupanduluzi bwakucinca kumwi ooku, amubone mamagazini aa Ngazi Yamulindizi aaya aatobela: October 15, 1995 yamu Chingisi, mapeeji 23-28; January 15, 2008, mapeeji 20-24; July 15, 2008, mapeeji 17-21; July 15, 2013, mapeeji 9-14.