Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

ICIPANDWA 4

Yehova Asansabika Ishina Lyakwe

Yehova Asansabika Ishina Lyakwe

IFYALALANDWAPO MULI CINO CIPANDWA

Abantu ba kwa Lesa Bacindika Ishina lyakwe

1, 2. Bushe Baibolo ya Amalembo ya Calo Cipya yasansabika shani ishina lya kwa Lesa?

PALI Cibili ulucelo, pa 2 December 1947, ibumba ilinono ilya bamunyinefwe abasubwa, aba ku Bethel ya ku Brooklyn, mu New York balitampile umulimo uukalamba. Nangu ca kuti uyu mulimo wali uukalamba ica kuti walefwaikwa ukubikako sana amano, bamunyinefwe baliubombele pa myaka 12. Pa Mulungu, pa 13 March, 1960 balisukile bapwisha ukupilibula Baibolo yonse. Ilyo papitile imyeshi itatu pa 18 June, 1960, munyinefwe Nathan Knorr, alibilishe pa kulongana kwa citungu ukwabelele mu Manchester, ku England ukuti Baibolo iya Amalembo ya Calo Cipya iyakwete amabuuku yonse naifuma. Ifyo alandile e fyo abengi mwi bumba baleyumfwa. Atile: ‘Ubushiku bwa lelo, bushiku bwa nsansa ku Nte sha kwa Yehova icalo conse!’ Icintu cimo icaibela muli iyi Baibolo icalengele ukuti abengi basekelele cali ca kuti, ishina lya kwa Lesa balililumbwilemo imiku iingi.

Baibolo ya Amalembo ya Calo Cipya aya ciGriki aya Bwina Kristu pa kulongana kwa citungu ukwali mu 1950 ukwakwete umutwe uwaleti, “Theocracy’s Increase” yalifumine (Ku kuso: Mu cibansa ca Yankee, mu musumba wa New York Ku kulyo: Ghana)

2 Mu maBaibolo ayengi ayo bapilibula, tamwaba ishina lya kwa Lesa. Lelo ababomfi basubwa aba kwa Yehova, balicincintile ipange lya kwa Satana ilya kuti abantu beishiba ishina lya kwa Lesa. Mu mashiwi ya kutampilako muli Baibolo ya Amalembo ya Calo Cipya, iyafumine pali bulya bwine bushiku mwaba na mashiwi ya kuti: “umulimo wacindama sana uo ino Baibolo ibombele kubwesesha ishina lya kwa Lesa mu malembo ya mu Baibolo umo lifwile ukuba.” Na cine, muli Baibolo ya Amalembo ya Calo Cipya mwaliba ishina lya kwa Lesa ilya kuti Yehova, ukucila pa miku 7,000. Ala iyi Baibolo yalisansabika sana ishina lya kwa Shifwe wa ku muulu, ilya kuti Yehova!

3. (a) Finshi bamunyinefwe bailwike pe shina lya kwa Lesa? (b) Bushe amashiwi yaba pa Ukufuma 3:13, 14 yalola mwi? (Moneni akabokoshi akaleti “ Umo Ishina lya kwa Lesa Lyalola.”)

3 Mu myaka ya ku numa, Abasambi ba Baibolo baishibe ukuti ishina lya kwa Lesa lyalola mu kuti “Naba uuntu Naba.” (Ukufu. 3:14, muli King James Version) E co Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa mu ciNgeleshi ulwa January 1, 1926, lwasosele ukuti: “Ishina lya kuti Yehova lilangilila ukuti wa mweo, . . . uushakwata intendekelo ne mpela.” Lelo, pa nshita bakapilibula ba Baibolo ya Amalembo ya Calo Cipya batendeke umulimo wabo, Yehova alibafwile ukwiluka ukuti ishina lyakwe talyalola fye mu kuti wa mweo, lelo lyalola na mu kuti ni Lesa uwakwata incito no bufwayo. Basambilile ukuti ishina Yehova lyalola mu kuti, “Ailenga Ukuba.” Ca cine e walengele ukuti kube umuulu ne sonde e lyo na bantunse ababa no mucetekanya kabili alitwalilila ukulenga ubufwayo bwakwe ukufikilishiwa. Nomba, mulandu nshi cacindamina ukuti ishina lya kwa Lesa lisansabikwe, kabili finshi twingacitapo pa kulisansabika?

Ukulenga Ishina lya kwa Lesa Ukuba Ilya Mushilo

4, 5. (a) Finshi tulomba ilyo tulepepa atuti: “Ishina lyenu libe ilya mushilo”? (b) Bushe Lesa akalenga shani ishina lyakwe ukuba ilya mushilo, kabili ni lilali akacita ifi?

4 Yehova afwaya ishina lyakwe ukusansabikwa. Na kuba, ubufwayo bwakwe ubukalamba bwa kulenga ishina lyakwe ukuba ilya mushilo, nga filya Yesu abalilepo ukulanda mwi pepo lya cilangililo. Atile: “Ishina lyenu libe ilya mushilo.” (Mat. 6:9) Nga twapepa ifi, ninshi ni finshi tulepepelapo?

5 Nga fintu twasambilile mu Cipandwa 1, pa fintu fitatu ifyo Yesu alombele mwi pepo lya cilangililo ifilanda pa bufwayo bwa kwa Yehova, paba na mashiwi aya kuti, “Ishina lyenu libe ilya mushilo.” Fimbi fibili ni ifi: “Ubufumu bwenu bwise. Ukufwaya kwenu kucitwe.” (Mat. 6:10) Kanshi nga filya fine tulomba ukuti Yehova alete Ubufumu bwakwe no kuti ukufwaya kwakwe kucitwe, e fyo tulomba no kuti Yehova alenge ishina lyakwe ukuba ilya mushilo. Mu nshila imbi tulomba ukuti Yehova acitepo fimo pa kufumyapo umuseebanya uwabikwa pe shina lyakwe ukutula apo abantu bamupondokele mu Edeni. Bushe Yehova akasuka shani ipepo lya musango uyu? Atila: “Nkalenga ishina lyandi ilikalamba ukuba ilya mushilo, ishina ilyo mwaseebanya mu nko.” (Esek. 36:23; 38:23) Pa Armagedone, ilyo Yehova akafumyapo ububifi, abantu bonse bakamonako uko akalenga ishina lyakwe ukuba ilya mushilo.

6. Bushe kuti twalenga shani ishina lya kwa Lesa ukuba ilya mushilo?

6 Ukutula fye na kale, Yehova alipeelako ababomfi bakwe ishuko ilya kulenga ishina lyakwe ukuba ilya mushilo. Kwena te kuti tulenge ishina lya kwa Lesa ukucilapo ukuba ilya mushilo. Pantu lyaliba kale ilya mushilo, umupwilapo. Nomba bushe, kuti twalilenga shani ukuba ilya mushilo? Esaya atile: “Yehova wa mabumba e o mulemona uwa mushilo.” Na kabili Yehova umwine alandile pa bantu bakwe ukuti: “Bakacindika ishina lyandi . . . , kabili Lesa wa kwa Israele bakamutiina.” (Esa. 8:13; 29:23) Kanshi tulenga ishina lya kwa Lesa ukuba ilya mushilo nga tuleafwa bambi ukulalimona ukuti lya mushilo, nga tulelimona ukuti lyaliibela, ukuti lyalicila amashina yonse, e lyo na lintu tulecindika ifyo limininako. Tulanga ukuti twaliba na katiina kwi shina lya kwa Lesa, maka maka nga twasumina ukuti Yehova e Kateka wesu e lyo na lintu tulemumfwila no mutima onse.—Amapi. 3:1; Ukus. 4:11.

Yehova Alibafwile Ukubila no Kusansabika Ishina Lyakwe

7, 8. (a) Mulandu nshi papitile inshita pa kuti abantu ba kwa Lesa batampe ukwitilwa kwi shina lyakwe? (b) Finshi nomba twalasambililapo?

7 Ukutula muli ba 1870, ababomfi ba kwa Lesa balilemba ishina lya kwa Lesa mu mpapulo shabo. Ku ca kumwenako, muli Zion’s Watch Tower iya mu August 1879, na mu citabo ca lwimbo icaleti, Songs of the Bride icafumine muli ulya wine mwaka, balilembelemo ishina lya kuti Yehova. Na lyo line, ilyo Yehova ashilasuminisha abantu bakwe ukulaitilwa kwi shina lyakwe ilya mushilo, alishininkishe ukuti nabafikapo ukupokelela lilya ishuko ilikalamba. Bushe Yehova ayafwile shani aba Basambi ba Baibolo aba kubalilapo pa kuti baleitilwa kwi shina lyakwe?

8 Nga twamona ifyalecitika muli ba 1800 na mu kubangilila kwa ba 1900, tulamona ifyo Yehova alengele abantu bakwe ukumfwikisha ifintu ifyacindama ifyakuma ishina lyakwe. Natulandeko fye pali fitatu.

9, 10. (a) Mulandu nshi ifipande fya mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ifyabalilepo ukufuma fyalelandila sana pali Yesu? (b) Kwaluka nshi kwacitike ukutula mu 1919, kabili finshi fyafuminemo? (Moneni na kabokoshi akaleti “ Ifyo Ulupungu lwa kwa Kalinda Lwasansabika Ishina lya kwa Lesa.”)

9 Ica kubalilapo, ababomfi ba kwa Yehova balishileumfwikisha ifyo balingile ukulamona ishina lya kwa Lesa. Abasambi ba Baibolo aba kubalilapo balemona kwati icacindama sana ico Baibolo yalelandapo, cilubula. E mulandu wine ilingi line balelandila sana pali Yesu mu Ulupungu lwa Kalinda. Ku ca kumwenako, mu mwaka wa kubalilapo fye ilyo iyi magazini yatampile ukufuma, balilembelemo ishina lya kwa Yesu imiku iingi sana ukucila ifyo balembelemo ishina lya kuti Yehova. Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa March 15, 1976 lwatile, Abasambi ba Baibolo aba mu myaka ya kubangilila “balicishishemo ukucindika” Yesu. Mu kupita kwa nshita, Yehova alibafwile ukwiluka ukuti icacindama ico Baibolo ilandapo sana, lishina lyakwe. Bushe ilyo bailwike, finshi bacitile? Icipande cimo cine ica muli ulu Ulupungu lwa kwa Kalinda catile, “Maka maka ukutula mu mwaka wa 1919, Abasambi ba Baibolo balitampile ukucindika Yehova, Wishi wa ku muulu uwa kwa Mesia.” Na kuba, mu myaka 10 iyakonkelepo balilembele ishina lya kwa Lesa mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ukucila pa miku 6,500!

10 Ifi bamunyinefwe bacitile balangile ukuti balitemenwe ishina lya kwa Lesa. Bapashenye Mose uwatile, “nkalenga lishibikwe ishina lya kwa Yehova.” (Amala. 32:3; Amalu. 34:3) Yehova alibapaalile pali filya balangile ukuti balitemenwe ishina lyakwe, nge fyo alaile mu malembo.—Amalu. 119:132; Heb. 6:10.

11, 12. (a) Bushe impapulo shesu shayalwike shani pa numa fye ya mwaka wa 1919? (b) Finshi Yehova alefwaya ababomfi bakwe beshibe, kabili mulandu nshi?

11 Ica bubili, Abena Kristu balyumfwikishe umulimo uo Lesa abapeele. Pa numa fye ya 1919, bamunyinefwe abasubwa abali mu butungulushi balitendeke ukubebeta ubusesemo bwa kwa Esaya. Lyena, kwali ukwaluka mu fyo balelemba mu mpapulo. Mulandu nshi uku kwaluka kwabelele ‘ca kulya . . . pa nshita yalinga’?—Mat. 24:45.

12 Ilyo umwaka wa 1919 ushilafika, Ulupungu lwa kwa Kalinda talwatalile alulandapo pali aya mashiwi, aya kuti: “‘Imwe muli nte shandi,’ e fyo Yehova asosa, ‘ababomfi bandi abo nasala.’” (Belengeni Esaya 43:10-12.) Pa numa ya 1919, impapulo shesu shalitendeke ukukomaila sana pali aya mashiwi, kabili bonse abasubwa balikoseleshiwe ukulabomba umulimo uo Yehova abapeele, uwa kushimika ubunte pali ena. Na kuba, ukufuma mu 1925 ukufika mu 1931, icipandwa 43 ice buuku lya kwa Esaya, calilandilwepo sana muli bamagazini balekanalekana 57 aba Ulupungu lwa kwa Kalinda, kabili cila magazini yalebomfya aya mashiwi ku Bena Kristu ba cine. Ukwabula no kutwishika, pa myaka yonse iyi, Yehova alefwaya ababomfi bakwe ukubika amano ku mulimo uo balingile ukubomba. Mulandu nshi? Nalimo alefwaya ukuti “beshiwe pa kuti bamonwe nga nabalinga.” (1 Tim. 3:10) Ilyo bashilatendeka ukwitilwa kwi shina lya kwa Lesa, Abasambi ba Baibolo balingile ukulanga Yehova mu fyo balecita ukutila cine cine bali ni nte shakwe.—Luka 24:47, 48.

13. Bushe Icebo ca kwa Lesa casokolwele shani icintu icacindama ico ababomfi ba kwa Lesa balingile ukucita?

13 Ica butatu, abantu ba kwa Yehova balyumfwikishe ubucindami bwa kulenga ishina lya kwa Lesa ukuba ilya mushilo. Mu myaka yaba 1920, Abasambi ba Baibolo bailwike ukuti ukulenga ishina lya kwa Lesa ukuba ilya mushilo e cintu cacindama sana ico balingile ukucita. Bushe Icebo ca kwa Lesa casokolola shani ici cishinka icacindama sana? Natulande pa fya kumwenako fibili. Mulandu nshi uukalamba uo Lesa alubwilile abena Israele ukufuma ku Egupti? Yehova atile: “Pa kuti ishina lyandi lishibikwe mu calo conse.” (Ukufu. 9:16) Na kabili, mulandu nshi Yehova abelele abena Israele uluse ilyo bamupondokele? Yehova na kabili atile: “Nalicitilepo cimo pa kuti ishina lyandi liisaalulwa ku menso ya nko.” (Esek. 20:8-10) Finshi Abasambi ba Baibolo basambilileko kuli ili lembo na ku Malembo yambi?

14. (a) Finshi abantu ba kwa Lesa bailwike ku kupwa kwa ba 1920? (b) Bushe ifyo Abasambi ba Baibolo baumfwikishe fyakumine shani umulimo wa kushimikila? (Moneni na kabokoshi akaleti “ Icikalamba Icalengele Ukuti Baleshimikila.”)

14 Ku kupwa kwa ba 1920, abantu ba kwa Lesa balilwike ubucindami bwa mashiwi yalandile Esaya ninshi palipita ne myaka nalimo 2,700. Alandile pali Yehova ati: “Mwatungulwile abantu benu pa kuti muipangile ishina ilisuma.” (Esa. 63:14) Abasambi ba Baibolo balyumfwikishe ukuti icacindamishe te pusukilo lya muntu, lelo kulenga ishina lya kwa Lesa ukuba ilya mushilo. (Esa. 37:20; Esek. 38:23) Mu 1929 icitabo caleti Prophecy, calilandilepo bwino pali uku kwaluka mu mashiwi ya kuti: “Ishina lya kuti Yehova e cintu cacindamisha ku fibumbwa fyonse.” Uku kwaluka kwalengele ababomfi ba kwa Lesa ukushimika sana pali Yehova no kufumyapo umuseebanya pe shina lyakwe.

15. (a) Ilyo calefika muli ba 1930, finshi bamunyinefwe baishibe? (b) Bushe ni nshita nshi iyafikile?

15 Ku kutampa kwa myaka ya ba 1930, bamunyinefwe ninshi balishiba kale ifyo ishina lya kwa Lesa lyacindama, balyumfwikishe umulimo Lesa abapeele, balyumfwikishe no kuti ukulenga ishina lya kwa Lesa ukuba ilya mushilo e cintu cacindamisha. Nomba inshita yalifikile iya kuti Yehova apeele abantu bakwe ishuko lya kulaitilwa kwi shina lyakwe. Pa kuti twishibe ifyo ici cacitike, natubale tulande pa fyacitike kale.

Yehova Asala “Abantu abe Shina Lyakwe”

16. (a) Ni nshila nshi imo iikalamba Yehova asansabikilamo ishina lyakwe? (b) Ku kale, ni bani babalilepo ukwimininako ishina lya kwa Lesa?

16 Inshila imo iikalamba iyo Yehova asansabikilamo ishina lyakwe kukwata abantu pano calo abetilwa kwi shina lyakwe. Ukutula mu 1513 B.C.E. ukuya na ku ntanshi, uluko lwa bena Israele e lwaleimininako Yehova. (Esa. 43:12) Lelo, balifililwe ukusunga icipangano bapangene na Lesa, e co mu 33 C.E., bucibusa bwabo na Lesa bwalipwile. Ilyo papitile inshita iinono, Yehova “apilibukile ku bena fyalo ku kubuulamo abantu abe shina lyakwe.” (Imil. 15:14) Balya abantu abapya abasalilwe baishibikwe ukuti “Israele wa kwa Lesa,” uwapangwa na basambi basubwa aba kwa Kristu abafuma mu nko ishalekanalekana.—Gal. 6:16.

17. Ni muli finshi umo Satana atungulwike mu kubepa abantu?

17 Nalimo mu 44 C.E., e lintu abasambi ba kwa Kristu “pa kutungululwa na Lesa babalilepo ukwitwa Abena Kristu.” (Imil. 11:26) Pa kubalilapo, ili ishina lyali ilyaibela sana pantu lyalelosha fye ku Bena Kristu ba cine epela. (1 Pet. 4:16) Lelo, nga filya fine Yesu alandile mu cilangililo ca ngano ne fyani, Satana alitungulwike ne pange lyakwe ilya kubomfya ili ishina ku Bena Kristu bonse kumo na ba bufi. Ne ci calengele ukuti pa myaka iingi Abena Kristu ba cine beishibikwa bwino bwino no kupusanako ku Bena Kristu ba bufi. Lelo ifintu fyatampile ukwaluka mu “nshita ya kulobolola,” iyatendeke mu 1914. Mulandu nshi? Pantu bamalaika batampile ukupaatukanya Abena Kristu ba cine ku Bena Kristu ba bufi.—Mat. 13:30, 39-41.

18. Finshi fyayafwile bamunyinefwe ukwiluka ukuti balingile ukulaitilwa kwi shina limbi?

18 Pa numa ya kusonta umusha wa cishinka mu 1919, Yehova alyafwile abantu bakwe ukwiluka umulimo abapeele. Bwangu bwangu balimwene ukuti ukushimikila ku ng’anda ne ng’anda e kwalebapaatukanyako ku Bena Kristu ba bufi. Ilyo bailwike ici cishinka, tapapitile na nshita balishileumfwikisha ukuti ishina lya kuti “Abasambi ba Baibolo,” talyalebapaatukanyako sana ku Bena Kristu ba bufi. Ico balefwaisha sana ukucita te kusambilila fye Baibolo lelo kushimika ubunte pali Lesa, ukumucindika, e lyo no kusansabika ishina lyakwe. Nomba, lishina nshi ilyali no kulingana no mulimo balebomba? Ico cipusho calyaswikwe mu 1931.

Programu ya kulongana kwa citungu ukwa mu 1931

19, 20. (a) Bushe kusuminishanya nshi kwasansamwishe abalongene mu 1931? (b) Bushe bamunyinefwe bayankwileko shani pa kwinikwa shina ilipya?

19 Mu July 1931, Abasambi ba Baibolo nalimo 15,000 baile ku Columbus, Ohio, ku America ku kulongana kukalamba. Ilyo baloleshe pe bula lya kubalilapo ilya programu ya kulongana bamwene ifilembo fibili ifikalamba ifyo bapulintile, J na W. Ifi filembo fyalibapelengenye sana. Bamo mwi bumba baleti, ‘Cinshi ifi filembo fileimininako?’ Lyena pa Mulungu, pa 26 July, munyinefwe Joseph Rutherford abelengele amashiwi ayo basuminishenye ayaleti: “Tulefwaisha ukwishibikwa no kulaitwa ukuti, Inte sha kwa Yehova.” Pali kalya kashita, bonse abalongene balishibe umo filya filembo ifya bapelengenye fyalolele. Fyaleimininako Jehovah’s Witnesses (Inte sha kwa Yehova), ishina lya mu Malembo ukufuma pali Esaya 43:10.

20 Abali pa kulongana balyankwileko kuli kulya kusuminishanya ilyo bapundile no kutoota pa nshita ntali. Hafu wa bantu mu calo conse balyumfwileko pa mulabasa uko abali pa kulongana mu Columbus bayankwileko ku kusuminishanya! Ba Ernest Barber na bena mwabo ba Naomi ku Australia batile: “Ilyo baletoota ku America, bamunyinefwe mu Melbourne balitolweke no kutwalilila ukutoota. Tatwakatale atulaba icacitike!” *

Ishina lya kwa Lesa Lyalisansabikwa mu Calo Conse

21. Bushe ishina ilipya lyalengele shani umulimo wa kushimikila ulunduluke?

21 Apo nomba balikwete ishina lya mu Malembo ilya kuti Inte sha kwa Yehova, ababomfi ba kwa Lesa balikosele mu kushimikila. Ba Edward Grimes na bena mwabo ba Jessie, abalebomba bupainiya ku United States, abasangilweko ku kulongana kwa mu 1931, mu Columbus batile: “Ilyo twaile mu kulongana twaleitwa ukuti Abasambi ba Baibolo, lelo ilyo twabwelele twaleitwa ukuti Inte sha kwa Yehova. Twalitemenwe ukuti nomba natwinikwa ishina ilyali no kutwafwa ukusansabika ishina lya kwa Lesa wesu.” Pa numa ya kulongana, ba Nte bamo batendeke ukubomfya inshila iipya iya kusansabikilamo ishina lya kwa Lesa. Pa kutendeka ukulanshanya na bene ba mayanda, balebapeela kardi apalembelwe amashiwi ya kuti: “Ndi Nte ya kwa YEHOVA, ndeshimikila pa Bufumu bwa kwa YEHOVA Lesa wesu.” Ca cine, abantu ba kwa Lesa balayumfwa aba cilumba pa kulaitilwa kwi shina lya Yehova, kabili baliitenye ukubila pa fyo lyacindama icalo conse.—Esa. 12:4.

“Ilyo twaile mu kulongana twaleitwa ukuti Abasambi ba Baibolo, lelo ilyo twabwelele twaleitwa ukuti Inte sha kwa Yehova”

22. Finshi filanga ukuti abantu ba kwa Yehova balikwata icishibilo icaibela?

22 Napapita imyaka iingi apo Yehova alengele bamunyinefwe abasubwa ukupokelela ishina ilyaibela. Ukutula mu 1931, bushe Satana alinyantilila abantu ba kwa Lesa pa kuti beishibikwa? Bushe alilenga abantu bafilwa ukutulekanya ku mipepele ya bufi? Awe nakalya! Na kuba, icishibilo ca kuti tulashimika ubunte pali Lesa calimonekesha ukucila ne fyo cali kale. (Belengeni Mika 4:5; Malaki 3:18.) Pali lelo twaishibikilwa sana kwi shina lya kwa Lesa ica kuti umo nga alumbula fye ishina lya kwa Lesa kuti batila na o ni Nte ya kwa Yehova. Mu nshita ya kunyantililwa no kupepa kwa bufi ukwaba nge mpili, ukupepa kwa cine ukwa kwa Yehova ‘kwalipampamikwa ukucila pa muulu wa mpili.’ (Esa. 2:2) Ukwabula no kutwishika, pali lelo ukupepa kwa cine pamo ne shina lyakwe ilya mushilo, fyalisansabikwa.

23. Ukulingana na Amalumbo 121:5, cishinka nshi pali Yehova icitukosha?

23 Ala tulakoseleshiwa sana pa kwishiba ukuti Yehova akulatucingilila ku kusansa kwa kwa Satana pali ino nshita na ku ntanshi! (Amalu. 121:5) Twalikwata ubushininkisho ubukalamba ubo twingalandila amashiwi yalandile uwalembele amalumbo ati: “Lwalipaalwa uluko ulo Yehova e Lesa wa luko, abantu abo asala ukuba abakwe.”—Amalu. 33:12.

^ par. 20 Nga mulefwaya ukwishibilapo na fimbi pa fyo balebomfya umulabasa, moneni Icipandwa 7 pa mabula 72-74.