1, 2. Nɛ̌ Traduction du monde nouveau ka sɔ́ nyikɔ Mawu tɔn sù gbɔn?

 ÐÒ TAATAGBE azǎn 2gɔ́ Woosun 1947 tɔn gbè zǎnzǎn ɔ, nɔví sunnu yí ami dó ɖè lɛ sín gbɛ̌ta kpɛví ɖé bɛ́ azɔ̌ kpligidi ɖé ɖò Betɛli Brooklyn tɔn ɖò New York. Azɔ̌ ɔ d’ayihun ǎ, amɔ̌, ɖò xwè 12 e bɔ d’ewu lɛ é vlamɛ ɔ, ye kpó ɖò gǎn dó d’ewu wɛ. Amɔ̌, Aklunɔzángbe azǎn 13gɔ́ Xwèjísun 1960 tɔn tɔn gbè ɔ, ye wá fó akpáxwé gudo tɔn lilɛdogbeɖevomɛ Biblu tɔn yɔyɔ̌ ɖé tɔn. Sun atɔn gudo ɖò azǎn 18gɔ́ Ayidosun 1960 tɔn gbè ɔ, Nɔví Nathan Knorr ɖè Les Saintes Écritures. Traduction du monde nouveau (Glɛnsigbe) sín akpáxwé gudo tɔn e kpò é tɔ́n ɖò kpléɖókpɔ́ ɖaxó ɖé hwenu ɖò Manchester, Angleterre bɔ akpàkpà sɔ́ kpléɖókpɔ́watɔ́ lɛ tawun. É xlɛ́ lee é cí nú kpléɖókpɔ́watɔ́ lɛ é ganji bo ɖɔ: ‘Égbé ɔ, azǎn awǎjijɛ tɔn ɖé wɛ é nyí nú Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn lɛ gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ!’ Nǔ taji e zɔ́n bɔ lilɛdogbeɖevomɛ yɔyɔ̌ enɛ nyí awǎjijɛnú ɖaxó ɖé é ɖokpo wɛ nyí ɖɔ è zán nyikɔ Mawu tɔn ɖò fí ɖěɖee é tɔ́n ɖè ɖò wema dòdó Biblu tɔn lɛ mɛ é bǐ.

² Lilɛdogbeɖevomɛ Biblu tɔn gègě ɖè nyikɔ Mawu tɔn sín Biblu ɔ mɛ. Amɔ̌, Jehovah sɛntɔ́ yí ami dó ɖè lɛ huzu kpannukɔn wlɛnwín e Satáan zán bo na bló bɔ nyikɔ Mawu tɔn na bú sín linlin gbɛtɔ́ lɛ tɔn mɛ é. Traduction du monde nouveau e è ɖetɔ́n gbè nɛ gbè é sín xónusɔ́ɖóte ɖɔ: “Nǔ e gbɔn vo hugǎn ɖò lilɛdogbeɖevomɛ elɔ mɛ é wɛ nyí ɖɔ é sɔ́ nyikɔ Mawu tɔn ɖó tɛn tɔn lɛ mɛ pɛ́pɛ́pɛ́.” Nugbǒ ɔ, Traduction du monde nouveau zán nyikɔ Mawu ɖesunɔ tɔn hugǎn azɔn 7 000. É jiwǔ tawun ɖɔ lilɛdogbeɖevomɛ enɛ sɔ́ nyikɔ Tɔ́ mǐtɔn jixwé tɔn ɔ Jehovah tɔn sù!

3. (a) Etɛ mɛ nɔví mǐtɔn lɛ ka mɔ nǔ jɛ dó tinmɛ nyikɔ Mawu tɔn tɔn wu? (b) Nɛ̌ mǐ ka ɖó na mɔ nukúnnú jɛ Tíntɔ́n 3:13, 14 mɛ gbɔn? (Kpɔ́n gbàví “ Nyikɔ Mawu Tɔn Sín Tinmɛ.”)

³ Ðò bǐbɛ̌mɛ ɔ, Biblu Kplɔntɔ́ lɛ mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ nyikɔ Mawu tɔn sín tinmɛ nyí “Un nyí mɛ e un nyí é.” (Tín. 3:14) Enɛ wu ɔ, Atɔxwɛ (Glɛnsigbe) Aluùnsun 1, 1926 tɔn ɖɔ: “Nyikɔ Jehovah ɔ sín tinmɛ wɛ nyí Mɛ e tíìn nú éɖée é, . . . Mɛ e ma ɖó bǐbɛ̌ ǎ bo ma ka lɛ́ ɖó vivɔnu ǎ é.” É ɖò mɔ̌ có, hwenu e lilɛdogbeɖevomɛtɔ́ Traduction du monde nouveau tɔn lɛ bɛ́ azɔ̌ yetɔn é ɔ, Jehovah d’alɔ togun tɔn b’ɛ mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ nyikɔ  Jehovah ɔ sín tinmɛ kún nyí é tíìn nú éɖée kɛɖɛ kpowun ó, loɔ, ee lɛ́ ɖò taji hugǎn é wɛ nyí ɖɔ é nyí Mawu e ɖó linlin ɖaxó ɖé bo ka nɔ wà nǔ bǐ bonu é na dó jɛnu é. Ye mɔ nukúnnú jɛ wu ɖɔ nyikɔ Jehovah ɔ sín tinmɛ tlɔlɔ wɛ nyí “É Nɔ Bló B’ɛ Nɔ Jɛ.” Nugbǒ ɔ, é bló bɔ wɛkɛ ɔ kpo nùɖíɖó nùnywɛtɔ́ lɛ kpo tíìn, bo ka lɛ́ kpó ɖò biblo wɛ bɔ jlǒ tɔn kpo linlin tɔn kpo na jɛnu. É ɖò mɔ̌ có, etɛwu é ka ɖò taji ɖɔ è ni sɔ́ nyikɔ Mawu tɔn sù? Nɛ̌ mǐ ka sixu ɖ’alɔ ɖò nyikɔ tɔn sísɔ́ sù mɛ gbɔn?

4, 5. (a) Enyi mǐ xoɖɛ bo ɖɔ “Nyikɔ towe ni nyí nǔ sísí [alǒ nǔ mímɛ́]” ɔ, etɛ byɔ wɛ mǐ ka ɖè? (b) Nɛ̌ Mawu ka na bló bɔ nyikɔ tɔn na nyí nǔ mímɛ́ gbɔn? Hwetɛnu é ka na wà mɔ̌?

⁴ Jehovah jló ɖɔ è ni sɔ́ nyikɔ emitɔn sù. Enɛ wu ɔ, linlin tɔn nukɔntɔn ɔ wɛ nyí ɖɔ nyikɔ emitɔn ni nyí nǔ mímɛ́ lee é tɔ́n ɖò nǔ byɔbyɔ nukɔntɔn e ɖò ɖɛ sín kpɔ́ndéwú e Jezu zé ɖ’ayǐ é mɛ gbɔn é: “Nyikɔ towe ni nyí nǔ sísí [alǒ nǔ mímɛ́].” (Mat. 6:9) Enyi mǐ byɔ nǔ enɛ ɔ, etɛ byɔ wɛ mǐ ka ɖè tawun?

⁵ Lee mǐ ko kplɔ́n ɖò Wemata 1 wema elɔ tɔn mɛ gbɔn é ɔ, nǔ byɔbyɔ “Nyikɔ towe ni nyí nǔ sísí [alǒ nǔ mímɛ́]” ɔ nyí ɖokpo ɖò nǔ atɔn ɖěɖee Jezu byɔ ɖò ɖɛ sín kpɔ́ndéwú ɔ mɛ b’ɛ ka kúnkplá linlin Jehovah tɔn é mɛ. Wè ɖě lɛ wɛ nyí: “Axɔsuɖuɖu towe ni wá; jlǒ towe ni nyí wiwa.” (Mat. 6:10) Enɛ wu ɔ, enyi mǐ byɔ Jehovah ɖɔ é ni wà nùɖé bonu Axɔsuɖuto tɔn ni wá bonu jlǒ tɔn ni nyí wiwa ɔ, byɔbyɔ ɛ wɛ mǐ ɖè ɖɔ é ni wà nùɖé bonu nyikɔ tɔn ni nyí nǔ mímɛ́ nɛ. Ðò xógbe ɖevo mɛ ɔ, mǐ ɖò byɔbyɔ Jehovah wɛ ɖɔ é ni klɔ́ cí tobutobu e è kɔn nyì nyikɔ tɔn wu sín hwenu e è fɔ́n gǔ dó jǐ tɔn ɖò Edɛni mɛ é síìn. Nɛ̌ Jehovah ka na na sìnkɔn nú ɖɛ mɔhun gbɔn? É ɖɔ: “Dandan mɛ ɔ, un na bló bɔ nyikɔ ce ɖaxó e wu è kɔn cí dó ɖò akɔta lɛ mɛ é na nyí nǔ mímɛ́.” (Ezek. 36:23 NWT; 38:23) Ðò Haamagedɔni hwenu ɔ, Jehovah na bló bɔ nyikɔ tɔn na nyí nǔ mímɛ́ ɖò nùɖíɖó lɛ bǐ nukɔn hwenu e é na ɖè nǔnyanyawiwa lɛ síìn é.

6. Nɛ̌ mǐ ka sixu ɖ’alɔ ɖò blòbló bɔ nyikɔ Mawu tɔn na nyí nǔ mímɛ́ mɛ gbɔn?

⁶ Ðò hwenuxó mɛ ɔ, Jehovah yí gbè bɔ mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ ɖ’alɔ ɖò nyikɔ tɔn hinhɛn ɖó mimɛ̌ jí mɛ. É ɖò wɛn ɖɔ mǐ kún sixu bló bonu nyikɔ Mawu tɔn mɛ́ d’eji ó. É ko mɛ́ bɔ nǔ bǐ vɔ ɖ’ewu. Loɔ, nɛ̌ mǐ ka sixu bló b’ɛ nyí nǔ mímɛ́ gbɔn? Ezayíi ɖɔ: “Mawu Mavɔmavɔ Nǔbǐwukpétɔ́ ɔ wɛ nyí mɛ mímɛ́.” Bɔ Jehovah ɖesu ka ɖɔ dó togun tɔn wu ɖɔ: “Ye na bló bɔ nyikɔ ce na nyí nǔ mímɛ́ . . . , bɔ ye na ɖi xɛsi nú Mawu Izlayɛli tɔn.” (Eza. 8:13; 29:23, NWT) Enɛ wu ɔ, mǐ nɔ bló bɔ nyikɔ Mawu tɔn nɔ nyí nǔ mímɛ́ hwenu e mǐ nɔ kpɔ́n dó mɔ nyikɔ ɖeɖóvo ɖé alǒ nyikɔ e hugǎn nyikɔ lɛ bǐ é é, kpo hwenu e mǐ nɔ ɖó sísí nú tinmɛ nyikɔ ɔ tɔn bo nɔ d’alɔ mɛ ɖevo lɛ bonu ye lɔ na mɔ dó mɔ nǔ mímɛ́ é kpo. Ðò taji ɔ, mǐ nɔ ɖexlɛ́ ɖɔ mǐ ɖi xɛsi nú nyikɔ Mawu tɔn bo lɛ́ ɖó sísí ɖaxó na hwenu e mǐ tuùn ɖɔ Jehovah wɛ nyí Gǎn mǐtɔn bo nɔ lɛ́ setónú n’i kpo ayi mǐtɔn bǐ kpo é.​—Nùx. 3:1; Nǔɖe. 4:11.

7, 8. (a) Etɛwu é ka lín hwɛ̌ cobɔ togun Mawu tɔn dó sixu wá ɖó nyikɔ tɔn ta? (b) Etɛ mǐ ka na kpɔ́n dìn?

⁷ Sín xwè 1870 kpo 1879 kpo vlamɛ wɛ mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn égbé tɔn lɛ ko jɛ nyikɔ Mawu tɔn zán ɖò wema yetɔn lɛ mɛ jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖò Le Phare de la Tour de Sion e è ɖetɔ́n ɖò Avivɔsun 1879 tɔn mɛ é kpo Cantiques de l’Épouse e nyí hanwema ɖé bɔ è ɖetɔ́n ɖò xwè ɖokpo enɛ mɛ é kpo mɛ ɔ, è zán nyikɔ Jehovah ɔ. É ɖò mɔ̌ có, é cí ɖɔ cobonu Jehovah na lɔn bɔ togun tɔn na sɔ́ nyikɔ mímɛ́ tɔn dó ylɔ éɖée na ɖò agbawungba ɔ, é mɔ ɖɔ ye na tó jɛxa wǔjɔmɛ ɖaxó enɛ hwɛ̌ ɖɔhun. Nɛ̌ Jehovah ka sɔnǔ nú Biblu Kplɔntɔ́ bǐbɛ̌mɛ tɔn enɛ lɛ bɔ ye wá ɖó nyikɔ tɔn ta gbɔn?

⁸ Enyi mǐ lɛkɔ yì vivɔnu xwè 1800 lɛ tɔn kpo bǐbɛ̌mɛ xwè 1900 lɛ tɔn kpo vlamɛ ɔ, mǐ mɔ lee Jehovah na nukúnnúmɔjɛnǔmɛ e zawě e ɖé togun tɔn dó nugbǒ taji ɖěɖee kúnkplá nyikɔ tɔn lɛ é jí gbɔn é. Mi nú mǐ ni kpɔ́n atɔn ɖò nugbǒ enɛ lɛ mɛ.

9, 10. (a) Etɛwu Atɔxwɛ nukɔntɔn lɛ sín xota lɛ ka nɔ sɔ́ ayi ɖó Jezu jí? (b) Huzuhuzu tɛ ka tíìn sín 1919 ɖido? Etɛ mɛ é ka tɔ́n kɔ dó? (Lɛ̌ kpɔ́n gbàví “ Lee Atɔxwɛ Sɔ́ Nyikɔ Mawu Tɔn Sù Gbɔn É.”)

⁹ Nukɔntɔn ɔ, mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ mɔ nukúnnú jɛ lee é ɖò taji sɔ ɖɔ è ni sɔ́ nyikɔ Mawu tɔn sù é wu. Biblu Kplɔntɔ́ gbejinɔtɔ́ bǐbɛ̌mɛ tɔn lɛ lin ɖɔ gbɛxixɔ ɔ wɛ nyí nùkplɔnmɛ Biblu tɔn taji ɔ. Enɛ xlɛ́ nǔ e wu Atɔxwɛ nɔ sɔ́ ayi ɖó Jezu jí hwɛhwɛ é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖò xwè e mɛ è jɛ xójlawema enɛ ɖetɔ́n jí é ɔ, è zán nyikɔ Jezu ɔ azɔn wǒ hugǎn nyikɔ Jehovah ɔ. Atɔxwɛ (Flansegbe) Liyasun 1, 1976 tɔn ɖɔ dó Biblu Kplɔntɔ́ bǐbɛ̌mɛ tɔn lɛ wu ɖɔ ye nɔ sɔ́ Jezu dó mɔ “mɛ taji zɛ xwé wu.” Amɔ̌, hwenu ɖò yiyi wɛ é ɔ, Jehovah d’alɔ bɔ ye mɔ nukúnnú jɛ lee Biblu xlɛ́ ɖɔ nyikɔ Mawu ɖesunɔ tɔn nyí nǔ taji sɔ́ é wu. Nɛ̌ é ka cí nú Biblu Kplɔntɔ́ lɛ? Ðò taji ɔ, bɛ́sín 1919 ɖido ɔ, xota Atɔxwɛ ɖokpo ɔ tɔn ɖɔ “ye jɛ yɛ̌yi wlí nú Tɔ́ jixwé tɔn Mɛsiya ɔ tɔn Jehovah jí hugǎn.” Nugbǒ ɔ, sín 1920 jɛ 1929 ɔ, Atɔxwɛ zán nyikɔ Mawu tɔn hugǎn azɔn 6 500!

¹⁰ Ðó nɔví mǐtɔn lɛ sɔ́ tɛnmɛ e jɛxa nyikɔ Jehovah ɔ é n’i wutu ɔ, ye xlɛ́ wanyiyi e ye ɖó nú nyikɔ Mawu tɔn é. Mɔyizi ɖɔhun ɔ, ye jɛ ‘nyikɔ Jehovah tɔn jla jí.’ (Sɛ́n. 32:3; Ðɛh. 34:4) Enɛ wu ɔ, lee è ko ɖɔ gbɔn ɖò Mawuxówema ɔ mɛ é ɔ, Jehovah ɖó ayi wanyiyi e ye ɖó nú nyikɔ tɔn é wu lobo nyɔ́ xomɛ dó ye wu.​—Ðɛh. 119:132; Ebl. 6:10.

11, 12. (a) Ali tɛ nu wema mǐtɔn lɛ ka ɖyɔ ɖè ɖò 1919 gudo tlolo? (b) Etɛ jí Jehovah ka ɖò mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ sín ayi dɔn wá wɛ? Etɛwu?

¹¹ Wegɔ ɔ, Klisanwun nugbǒ lɛ ɖó nukúnnúmɔjɛnǔmɛ e sɔgbe é dó azɔ̌ e Mawu sɔ́ d’así nú ye é wu. Ðò 1919 gudo tlolo ɔ, nɔví sunnu yí ami dó ɖè ɖěɖee ɖò nukún kpé dó nǔ lɛ wu wɛ lɛ é gbéjé nǔɖɔɖ’ayǐ Ezayíi tɔn kpɔ́n. Enɛ wu ɔ, nǔ e nɔ ɖò wema mǐtɔn mɛ lɛ é jɛ ɖɛ̌ tɛ Mawuxóɖiɖɔzɔ́ ɔ jí jí. Etɛwu huzuhuzu enɛ ka nyí “nùɖuɖu” bo wá “dó hwetɔnnu”?​—Mat. 24:45.

¹² Jɛ nukɔn nú 1919 ɔ, Atɔxwɛ gbéjé xóɖiɖɔ Ezayíi tɔn elɔ kpɔ́n hlɛ́nhlɛ́n kpɔ́n gbeɖé ǎ: “Mawu Mavɔmavɔ ɖɔ nú togun  tɔn ɖɔ: ‘Midɛɛ lɛ wɛ nyí kúnnuɖetɔ́ ce, mi wɛ nyí mɛsɛntɔ́ ce e un sɔ́ é.’” (Xà Ezayíi 43:10-12.) Amɔ̌, ɖò 1919 gudo zaan ɔ, wema mǐtɔn lɛ jɛ ayi sɔ́ ɖó wɛn Biblu tɔn enɛ jí jí, bo nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ yí ami dó ɖè lɛ bǐ ɖɔ ye ni nɔ ɖ’alɔ ɖò azɔ̌ e Jehovah sɔ́ d’alɔ mɛ nú ye é mɛ, é wɛ nyí kúnnuɖiɖe n’i. Nugbǒ ɔ, sín 1925 wá 1931 kɛɖɛ ɔ, è zán Ezayíi wemata 43gɔ́ ɔ ɖò Atɔxwɛ vovo 57 mɛ, bɔ ye mɛ ɖokpo ɖokpo nɔ zán xógbe Ezayíi tɔn lɛ dó dó gesí Klisanwun nugbǒ lɛ. É ɖò wɛn ɖɔ ɖò xwè enɛ lɛ mɛ ɔ, Jehovah ɖò mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ sín ayi dɔn wá azɔ̌ e ye ɖó na wà é jí wɛ. Etɛwu? Ðò ali ɖé nu ɔ, bo na dó “tɛ́n ye kpɔ́n hwɛ̌ [bo kpɔ́n ɖɔ ye jɛxa à jí]” wɛ. (1 Tim. 3:10) Cobonu Biblu Kplɔntɔ́ lɛ na sixu ɖó nyikɔ Mawu tɔn ta ɔ, ye ɖó na ɖexlɛ́ Jehovah ɖɔ emi nyí kúnnuɖetɔ́ tɔn lɛ nugbǒ gbɔn azɔ̌ yetɔn lɛ gblamɛ.​—Luk. 24:47, 48.

13. Nɛ̌ Xó Mawu Tɔn ka xlɛ́ nǔ e ɖò taji hugǎn bɔ è na nya é gbɔn?

¹³ Atɔngɔ ɔ, togun Jehovah tɔn wá mɔ nukúnnú jɛ lee blòbló bonu nyikɔ Mawu tɔn ni nyí nǔ mímɛ́ ɖò taji sɔ́ é wu. Ðò 1920 kpo 1929 kpo vlamɛ ɔ, ye mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ blòbló bonu nyikɔ Mawu tɔn ni nyí nǔ mímɛ́ wɛ nyí nǔ e ɖò taji hugǎn bɔ è na nya é. Nɛ̌ Xó Mawu Tɔn ka ɖè nugbǒ taji enɛ xlɛ́ gbɔn? Kpɔ́ndéwú wè ɖíe. Hwɛjijɔ taji tɛ wu Mawu ka hwlɛn Izlayɛli-ví lɛ sín Ejipu? Jehovah ɖɔ: “[Bonu] nyikɔ ce na gbakpé ayikúngban ɔ bǐ jí.” (Tín. 9:16) Etɛwu Jehovah ka kú nǔblawu nú Izlayɛli hwenu e é fɔ́n gǔ dó jǐ tɔn é? Jehovah lɛ́vɔ ɖɔ: “Un ka kpɔ́n dó nyikɔ ce wu, bo sɔ́ wà nǔ xá Izlayɛli togun ɔ gbɔn mɔ̌ ǎ; é ma nyí mɔ̌ ǎ ɔ, togun e mɛ ye ɖè lɛ taa wá hu tɛ́ nú [nyikɔ ce].” (Ezek. 20:8-10) Etɛ nǔ enɛ lɛ kpo tan Biblu tɔn ɖevo lɛ kpo ka kplɔ́n Biblu Kplɔntɔ́ lɛ.

14. (a) Ee xwè 1920 jɛ 1929 ɖibla yì vivɔnu é ɔ, etɛ mɛ togun Mawu tɔn ka mɔ nǔ jɛ? (b) Etɛ nukúnnúmɔjɛnǔmɛ ɖaxó e Biblu Kplɔntɔ́ lɛ wá ɖó é ka wà nú Mawuxóɖiɖɔzɔ́ ɔ? (Lɛ̌ kpɔ́n gbàví “ Hwɛjijɔ Ðaxó E Wu È Na Jla Wɛnɖagbe ɔ É Ðé.”)

¹⁴ Ee xwè 1920 jɛ 1929 ɖibla yì vivɔnu é ɔ, togun Mawu tɔn mɔ nukúnnú jɛ tinmɛ e nǔ e Ezayíi ɖɔ sín xwè 2 700 mɔ̌ ɖíe é ɖó é mɛ. É ɖɔ dó Jehovah wu ɖɔ: “Mɔ̌ wɛ a xlɛ́ ali togun towe gbɔn, bo dó ɖó nyikɔ susunɔ ɖé nú hwiɖée.” (Eza. 63:14, NWT) Biblu Kplɔntɔ́ lɛ mɔ nukúnnú jɛ mɛ ɖɔ é kún nyí hwlɛngán mɛɖesunɔ tɔn wɛ nyí nǔ taji ɔ ó, loɔ blòbló bonu nyikɔ Mawu tɔn ni nyí nǔ mímɛ́ wɛ ɖò taji. (Eza. 37:20; Ezek. 38:23) Ðò 1929 (1934 ɖò Flansegbe mɛ) ɔ, wema Prophétie sɛ̀ sìn xwè nú nugbǒ enɛ bo ɖɔ nyikɔ Jehovah tɔn wɛ ɖó na ɖò taji hugǎn nú nùɖíɖó lɛ bǐ. Nukúnnúmɔjɛnǔmɛ enɛ e è jla ɖó é sísɛ́ mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ d’eji bɔ ye ɖekúnnu dó Jehovah takún mɛ bo klɔ́ nǔ kwiji sín nyikɔ tɔn wu.

15. (a) Ðò 1930 jɛ 1939 ɔ, etɛ mɛ nɔví mǐtɔn lɛ ka mɔ nǔ jɛ? (b) Hwe ɖětɛ nu ka sù?

¹⁵ Ðò bǐbɛ̌mɛ 1930 jɛ 1939 tɔn ɔ, nɔví mǐtɔn lɛ mɔ nukúnnú jɛ lee é ɖò taji ɖɔ è ni sɔ́ nyikɔ Mawu tɔn sù sɔ́ é mɛ; bo mɔ nukúnnú jɛ azɔ̌ e Mawu sɔ́ d’así nú ye ɖɔ ye ni wà é wu; bo lɛ́ mɔ nukúnnú jɛ nǔ e ɖò taji bɔ è na nya é wu d’eji. Dìn ɔ, hwe ɔ nu sù nú Jehovah bɔ é na jɔwu mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ bɔ ye na ɖó nyikɔ tɔn ta ɖò agbawungba. Nú mǐ na dó mɔ lee nǔ nyí mɔ̌ gbɔn é ɔ, mi nú mǐ ni kpɔ́n nǔ ɖěɖee jɛ wá yì é ɖé lɛ.

16. (a) Ali taji tɛ nu Jehovah ka sɔ́ nyikɔ tɔn sù ɖè? (b) Ðò hwexónu ɔ, mɛ̌ mɛ̌ e ka nyí togun ɖé nú nyikɔ Mawu tɔn?

¹⁶ Ali taji e nu Jehovah sɔ́ nyikɔ tɔn sù ɖè é ɖokpo wɛ nyí ɖɔ é ɖó togun ɖokpo ɖò ayikúngban jí b’ɛ ɖó nyikɔ tɔn ta. Sín 1513 J.H.M. ɖido ɔ, akɔta Izlayɛli tɔn sɔ́ Jehovah sín afɔ ɖó te bo nyí togun tɔn. (Eza. 43:12) É ɖò mɔ̌ có, ye sɔ́ wà nǔ e akɔ e ye jɛ xá Mawu é byɔ ɖò ye sí é ǎ, bɔ ɖò 33 H.M. tɔn ɔ, xɔ́ntɔn bunɔ e ye zun xá ɛ é gblé. Táan kpɛɖé dó enɛ gudo ɔ, Jehovah “kpé nukún dó mɛ e ma nyí Jwifu ǎ lɛ wu . . . bo sɔ́ togun ɖokpo ɖò ye mɛ [nú nyikɔ tɔn].” (Mɛ. 15:14) Togun yɔyɔ̌ enɛ e è sɔ́ é wɛ wá huzu “Izlayɛli Mawu tɔn” ee mɛ ahwanvu Klisu tɔn yí ami dó ɖè e gosin akɔta vovo mɛ lɛ é ɖè é.​—Ga. 6:16, NWT.

17. Ayi tɛ Satáan ka kàn b’ɛ kpa ɛ?

 ¹⁷ Ðò 44 H.M. mɔ̌ ɔ, è ylɔ ahwanvu Klisu tɔn lɛ ɖɔ “Klisanwun lɛ” gbɔn alixlɛ́mɛ Mawu tɔn gblamɛ. (Mɛ. 11:26, NWT) Ðò bǐbɛ̌mɛ ɔ, nyikɔ enɛ wɛ è nɔ dó tuùn ye na, ɖó Klisanwun nugbǒ lɛ kɛɖɛ wɛ é dó gesí. (1 Pi. 4:16, NWT) É ɖò mɔ̌ có, lee lǒ e Jezu dó dó jinukún ɖagbe ɔ kpo gbehan nyanya lɛ kpo wu é xlɛ́ gbɔn é ɔ, ayi e kàn wɛ Satáan ɖè bɔ è na zán nyikɔ enɛ dó ylɔ Klisanwun-nyijɛtɔ́ alɔkpa lɛ bǐ é kpa ɛ. Enɛ wɛ zɔ́n bɔ nú xwè kanweko mɔkpan ɔ, è sɔ́ tuùn Klisanwun nugbǒ lɛ céɖécéɖé ɖó vo nú Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ ǎ. Amɔ̌, enɛ jɛ huzuhuzu jí ɖò “nǔkún-yiyahwenu,” enɛ bɛ́ ɖò 1914. Etɛwu? Ðó wɛnsagun lɛ jɛ Klisanwun nugbǒ lɛ ɖè ɖó vo nú Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ jí.​—Mat. 13:30, 39-41.

18. Etɛ ka d’alɔ nɔví mǐtɔn lɛ bɔ ye mɔ ɖɔ è ɖó hudo nyikɔ yɔyɔ̌ ɖé tɔn?

¹⁸ Ee è sɔ́ deví gbejinɔtɔ́ ɔ ɖò 1919 gudo é ɔ, Jehovah d’alɔ togun tɔn b’ɛ mɔ nǔ jɛ azɔ̌ e è ɖè n’i b’ɛ na wà é wu. Ye yawu mɔ ɖɔ wɛnɖagbejijla sín xwé ɖé gbè jɛ xwé ɖé gbè zɔ́n bɔ ye gbɔn vo nú Klisanwun-nyijɛtɔ́ lɛ bǐ. Ee ye mɔ nǔ jɛ nǔ enɛ wu tlolo é ɔ, é sɔ́ lín cobonu ye tuùn ɖɔ nyikɔ “Biblu Kplɔntɔ́ lɛ” ɔ kún ko kpé bo na ɖè emi ɖó vo ó ǎ. Nǔ taji e ye na wà ɖò gbɛ̀ yetɔn mɛ é wɛ nyí ye na kplɔ́n Biblu kpowun ǎ, loɔ, ye ɖó na ɖekúnnu nú Mawu, wlí yɛ̌yi n’i lobo lɛ́ sɔ́ nyikɔ tɔn sù. Enɛ wu ɔ, nyikɔ tɛ ka na sɔgbe xá azɔ̌ e ye ɖò wiwa wɛ é? È na xósin nú nùkanbyɔ enɛ ɖò 1931.

19, 20. (a) Gbeta e sɔ́ akpàkpà mɛ é tɛ kɔn è ka wá ɖò kpléɖókpɔ́ 1931 tɔn jí? (b) Nɛ̌ nɔví mǐtɔn lɛ ka wà nǔ gbɔn dó nyikɔ yɔyɔ̌ e è sɔ́ é wu?

¹⁹ Ðò Liyasun 1931 tɔn mɛ ɔ, Biblu Kplɔntɔ́ 15 000 mɔ̌ wá kpléɖókpɔ́ ɖaxó ɖé jí ɖò Columbus, Ohio ɖò États-Unis. Ee ye kpɔ́n tuto kpléɖókpɔ́ ɔ tɔn jí é ɔ, ye mɔ wekwín kloklo wè bɔ è wlan dó tuto ɔ sín akpà jí b’ɛ kpaca ye, wekwín lɛ wɛ nyí J kpo W kpo. Ye kanbyɔ yeɖée ɖɔ: ‘Etɛ ɖɔ wɛ wekwín enɛ lɛ ka ɖè?’ Ye ɖò yetɔn yetɔn ɖɔ d’ewu wɛ. Amɔ̌, ɖò Aklunɔzángbe azǎn 26gɔ́ Liyasun tɔn gbè ɔ, Nɔví Joseph Rutherford xwlé nǔ e jí ye kú dó é kpléɖókpɔ́watɔ́ lɛ bɔ xó elɔ e wu agbɔ̌n ɖè é ɖ’emɛ: “Mǐ jló ɖɔ è ni tuùn bo nɔ ylɔ mǐ ɖɔ Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn lɛ.” Hwenɛnu wɛ kpléɖókpɔ́watɔ́ lɛ bǐ wá mɔ nǔ jɛ tinmɛ wekwín budo enɛ lɛ tɔn wu, ye wɛ nyí Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn lɛ (Jehovah’s Witnesses ɖò Glɛnsigbe mɛ), bo nyí nyikɔ ɖé bɔ è ɖè sín Ezayíi 43:10 mɛ.

²⁰ Kpléɖókpɔ́watɔ́ lɛ bǐ yí gbè nú nyikɔ enɛ kpo xósusu ɖaxó ɖé kpo kpodo asíkpɛ́ magbokɔ ɖé kpo. È sè gbè yíyí akpàkpà sɔ́ mɛ tɔn enɛ e mɛ lɛ ɖexlɛ́ ɖò Columbus é gbɔn gbɛ̀ ɔ sín wevlɔɖó mɛ gbɔn hladio jí! Ernest Barber kpo Naomi Barber kpo e ɖò Australie lɛ é ɖɔ: “Hwenu e asíkpɛ́ ɔ bɛ́ ɖò Amɛlika é ɔ, nɔví ɖěɖee ɖò Melbourne lɛ é lɔn yì jǐ bo ɖò asíkpɛ́ xò wɛ kpowun. Mǐ na wɔn nǔ enɛ kpɔ́n ǎ!” a

21. Nɛ̌ nyikɔ yɔyɔ̌ ɔ ka flɔ́ zo dó glɔ nú wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ gbɔn?

²¹ Nyikɔ junjɔn Biblu jí (Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn lɛ) e mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ jɛ é dó hlɔnhlɔn hlɔnhlɔn jí nú ye ɖò  wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ kɔn. Edward Grimes kpo Jessie Grimes kpo ee nyí gbexosin-alijitɔ́ asú kpo asì kpo ɖé ɖò États-Unis bo yì kpléɖókpɔ́ Columbus tɔn enɛ ɖò 1931 é tinmɛ ɖɔ: “Biblu Kplɔntɔ́ lɛ wɛ mǐ nyí sín xwégbe, bo ka huzu Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn lɛ dó lɛkɔ yì xwè. É víví nú mǐ ɖɔ dìn ɔ, mǐ ɖó nyikɔ e na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na kpa susu nú nyikɔ Mawu mǐtɔn tɔn é.” Ðò kpléɖókpɔ́ enɛ gudo ɔ, Kúnnuɖetɔ́ ɖé lɛ zán wlɛnwín yɔyɔ̌ ɖé bo na dó wà mɔ̌ na. Ye nɔ dlɛn kati e jí wɛn elɔ ɖè é: “Ðokpo ɖò Kúnnuɖetɔ́ JEHOVAH Tɔn lɛ mɛ ɖò Axɔsuɖuto JEHOVAH Mawu mǐtɔn tɔn sín wɛnɖagbe jla wɛ” dó ɖè yeɖée xlɛ́ xwétɔ́ lɛ. Nugbǒ ɔ, togun Mawu tɔn nɔ gó ɖó nyikɔ Jehovah e é ɖó ta é wu, bɔ ye ɖò gbesisɔmɛ bo na jla tinmɛ tɔn gbɔn fí bǐ.​—Eza. 12:4.

22. Etɛ ka xlɛ́ ɖɔ togun Jehovah tɔn gbɔn vo?

²² Sín xwè gègě ɖíe wɛ Jehovah ko sísɛ́ nɔví yí ami dó ɖè mǐtɔn lɛ bɔ ye ko sɔ́ nyikɔ enɛ e ɖè mǐ ɖó vo é. Sín 1931 ɔ, Satáan ka sɔ́ kpéwú bo bló bɔ è na dɛ́n togun Mawu tɔn à? É ka kpéwú bo bló bɔ é vɛwǔ nú mɛ lɛ bɔ ye na tuùn mǐ ɖó vo nú sinsɛn ɖevo lɛ à? Gbeɖé kpɔ́n! É nyɔ́ wà ɔ, tuùn e è tuùn mǐ ɖi kúnnuɖetɔ́ Mawu tɔn lɛ é fɔ́n bo ɖò jijɛ jí wɛ hú ɖ’ayǐ tɔn. (Xà Micée 4:5; Malacíi 3:18.) Nugbǒ ɔ, nyikɔ Mawu tɔn nɔ dó gesí mǐ kaka bɔ, enyi mɛɖebǔ zán nyikɔ enɛ ɖò égbé ɔ, è nɔ yawu tuùn ɖɔ é nyí ɖokpo ɖò Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn lɛ mɛ. Sinsɛn adingban tɔn lɛ cí só ɖé ɖɔhun bonu yɛtɛn yetɔn cyɔn yɛ mǐ jí ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, sinsɛn-biblo nugbǒ Jehovah tɔn jinjɔn ayǐ ganji bo “hú ga só kpɛví kpɛví lɛ.” (Eza. 2:2) É ɖò wɛn ɖɔ égbé ɔ, è ko sɔ́ sinsɛn-biblo Jehovah tɔn kpo nyikɔ mímɛ́ tɔn kpo sù tawun.

23. Sɔgbe kpo Ðɛhan 121:5 kpo ɔ, nugbǒ taji e kúnkplá Jehovah é tɛ ka na hlɔnhlɔn mǐ d’eji?

²³ Kpɔ́n lee tuùn e mǐ tuùn ɖɔ Jehovah na cyɔn alɔ mǐ jí ɖò mɛgbenyinya Satáan tɔn dìn kpo sɔgudo tɔn lɛ kpo nukɔn é dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ sɔ́ é! (Ðɛh. 121:5) Hwɛ mǐtɔn jɔ tawun ɖɔ lee nǔ cí nú ɖɛhan wlantɔ́ ɔ é wɛ é cí nú mǐ lɔmɔ̌: “Nǔ nyɔ́ nú akɔta e nɔ sɛ̀n Mawu Mavɔmavɔ ɖokponɔ é; nǔ nyɔ́ nú togun e Mawu Mavɔmavɔ sɔ́ dó ɖó togun tɔn é.”​—Ðɛh. 33:12.