1, 2. Mbivilia ya New World Translation ĩkumĩtye ata ĩsyĩtwa ya Ngai?

 VE WĨA mũito mũno wambĩĩiwʼe Wakelĩ kwakya, Matukũ 2, Mwei wa 12, 1947, nawʼo wambĩĩiwʼe nĩ ana-a-asa avũthũ etĩkĩwʼa mauta ma Mbetheli ya Brooklyn, New York. Wĩa ũsu waĩ wa kũalyũla Mbivilia, na o na vala ndwaĩ laisi, nĩmaendeeie kũũtethya kwa myaka 12. Ĩtina nĩmesie kũũmina Wakyumwa, Matukũ 13, Mwei wa 3, 1960. Myei ĩtatũ ĩtina wa vau, Mwana-a-asa Nathan Knorr nĩwaumisye Mbivilia ya New World Translation of the Holy Scriptures yĩ nima ũmbanonĩ ũla waĩ Manchester, England, Matukũ 18, Mwei wa 6, 1960. Ala maĩ ũmbanonĩ ũsu nĩmatanie mũno kũkwata Mbivilia ĩsu. Kwoou ĩla mwana-a-asa wawetie ndeto ii iatĩĩe, nĩwoonanisye nesa ũtanu ũla andũ asu maĩ nawʼo. Aisye atĩĩ: ‘Ũmũnthĩ Ngũsĩ sya Yeova syĩ na ũtanu mwingĩ mũno nthĩ yonthe!’ Ũndũ ũmwe wa mwanya ũla watumie andũ matanĩa Mbivilia ĩsu nĩ kana, nĩyatũmĩĩte ĩsyĩtwa ya Ngai mavinda maingĩ.

² Mbivilia mbingĩ iitũmĩĩte ĩsyĩtwa ya Ngai. Ĩndĩ athũkũmi ma Yeova etĩkĩwʼa mauta nĩmaleanile na mũvango wa Satani wa kũveta ĩsyĩtwa ya Ngai ilĩkonĩ sya andũ. Ndeto sya mbee nthĩnĩ wa Mbivilia ĩsu ya Kĩsũngũ ĩla yaumiwʼe mũthenya ũsu syaĩtye ũũ: “Ũndũ ũmwe wa mwanya vyũ ĩũlũ wa Mbivilia ĩno nĩ kana, ĩsyĩtwa ya Ngai nĩyĩtũngĩĩwe vala yaĩlĩte.” O na ĩngĩ, Mbivilia ĩsu nĩtũmĩĩte ĩsyĩtwa ya Ngai mwene, yĩla nĩ Yeova, mbee wa mavinda 7,000. Vate nzika, Mbivilia ĩsu nĩkumĩtye kwa nzĩa ya mwanya ĩsyĩtwa ya Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, Yeova!

3. (a) Ana-a-asa maeleiwe kyaũ ĩũlũ wa kĩla kyonanawʼa nĩ ĩsyĩtwa ya Ngai? (b) Twaĩle kũelewa ata ĩandĩko ya Kuma 3:13, 14? (Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “ Kĩla Ĩsyĩtwa ya Ngai Yonanasya.”)

³ Vu tene, Amanyĩwʼa ma Mbivilia maeleawa kana ĩsyĩtwa ya Yeova yoonanasya “Ninyie ũla Ninyie.” (Kuma 3:14) Kwoou, ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya (Kĩsũngũ) ya 01/01/1926, yaisye atĩĩ: “Ĩsyĩtwa Yeova yonanasya . . . Ũla ũte mwambĩlĩĩlyo kana mũminũkĩlyo.” Ĩndĩ, kũvikĩa ĩvinda yĩla aalyũli ma New World Translation mambĩĩie wĩa wa kũalyũla, Yeova nĩwaĩ anatetheesya andũ make kũmanya kana ĩsyĩtwa yake yĩyonanasya oou wʼoka. Ĩndĩ ũndũ ũla mũnene wonanawʼa nĩ ĩsyĩtwa yĩu nĩ kana, Ngai ethĩawa ne Ngai wa kĩeleelo, na nĩwosaa matambya ma kwĩanĩsya kĩeleelo kĩu. Nĩmamanyie kana ĩsyĩtwa Yeova yonanasya “Nũtwʼĩkĩthasya.” Ngai nĩwe watwʼĩkĩthisye nthĩ yonthe na syũmbe ila itonya  kũmũthaitha, na nũendeee kwĩanĩsya kwenda kwake na kĩeleelo kyake. Ĩndĩ nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kũkumya ĩsyĩtwa ya Ngai, na tũtonya kwĩka ũu ata?

4, 5. (a) Twĩthĩawa tũivoya kyaũ ĩla tũkwasya, “Syĩtwa yaku yĩtaĩwe”? (b) Ngai akathesya ĩsyĩtwa yake ĩndĩĩ, na akeeka ũu ata?

⁴ Yeova nĩwendaa ĩsyĩtwa yake yĩtaĩwe. Kwoou, kĩeleelo kyake kĩnene nĩ kũthesya ĩsyĩtwa yĩu. Yesũ nĩwoonanisye kana ũu nĩwʼo vailyĩ nũndũ, kũthewʼa kwa ĩsyĩtwa yĩu nĩwʼo ũndũ ũla wa mbee vyũ ũwetete nthĩnĩ wa ĩla mboya yake ya ngelekanyʼo. Aisye atĩĩ: “Syĩtwa yaku yĩtaĩwe.” (Mt. 6:9) Ĩla tũkwasya, “Syĩtwa yaku yĩtaĩwe,” twĩthĩawa tũimũvoya Ngai eke ata?

⁵ Kwosana na ũndũ tũneemanyĩisye nthĩnĩ wa Kĩlungu kya 1 ĩvukunĩ yĩĩ, Yesũ avoyie ayasya, “Syĩtwa yaku yĩtaĩwe.” Ũndũ ũsu Yesũ wavoyie nĩ ũmwe katĩ wa maũndũ atatũ nthĩnĩ wa ĩla mboya ya ngelekanyʼo, ala makonanĩtye na kĩeleelo kya Yeova. Maũndũ ala angĩ elĩ nĩ: “Ũsumbĩ waku wũke. Kwenda kwaku kwĩke.” (Mt. 6:10) Kwoou, o ũndũ tũmũvoyaa Yeova ose ĩtambya ya kũete Ũsumbĩ wake na kwenda kwake kũyĩkwa, nowʼo tũmũvoyaa ose ĩtambya ya kũthesya ĩsyĩtwa yake. Ũu nĩ kwasya kana twĩthĩawa tũimũvoya ose ĩtambya ya kũtetea ĩsyĩtwa yake kumana na maũndũ mathũku ala ĩsyĩtwa yĩu yĩthĩĩtwe yĩineenewa kuma ĩla ũlei waumĩlile mũũndanĩ wa Eteni. Yeova akasũngĩa mboya ĩsu ata? We aĩtye atĩĩ: “Ngoonanyʼa ũtheu wa ĩsyĩtwa yakwa ĩtheu, yĩla yĩvukĩwʼe andũnĩ ma mbaĩ ingĩ.” (Esek. 36:23, The Holy Bible in Current Kikamba Language; 38:23) Ĩvinda ya kaũ wa Ali–Maketoni, ĩla Yeova ũkamina ũthũku, akathesya ĩsyĩtwa yake mbee wa syũmbe syonthe.

6. Tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtũkwenda ĩsyĩtwa ya Ngai yĩendeee kwĩthĩwa yĩ ĩtheu?

⁶ Ĩsyĩtwa yĩu nĩ ĩtheu vyũ. Kwoou tũitonya kũtuma ĩsyĩtwa ya Ngai yĩthĩwa yĩ ĩtheangu. O na ũu wĩ o vo, kuma tene Yeova nĩwĩtĩkĩlĩtye kĩla ũmwe wa athũkũmi make onanyʼe kana we mwene nũkwenda ĩsyĩtwa yĩu yĩendeee kwĩthĩwa yĩ ĩtheu. Kwoou ĩkũlyo nĩ: Tũtonya kwĩka ũu ata? Mwathani Isaia aandĩkie atĩĩ: ‘Yeova wa nguthu, nĩwe mũkonanyʼa atĩ nĩ mũtheu.’ Nake Yeova aineena ĩũlũ wa andũ make aisye atĩĩ: ‘Makoonanyʼa syĩtwa yakwa nĩ ĩtheu, na makamũkĩa Ngai wa Isilaeli.’ (Isa. 8:13; 29:23) Kwoou twonanasya kana nĩtũkwenda ĩsyĩtwa ya Ngai yĩendeee kwĩthĩwa yĩ ĩtheu kwa kũyona yĩ ya mwanya vyũ kwĩ masyĩtwa ala angĩ, na kũtetheesya andũ angĩ mayone yĩ ĩtheu. Twonanasya ndaĩa na kĩkĩo kwa ĩsyĩtwa ya Ngai mũno mũno ĩla tweetĩkĩla kana Yeova nĩwe Mũsumbĩ witũ, na ĩla twamwĩwʼa na ngoo yonthe.—Nth. 3:1; Ũvu. 4:11.

7, 8. (a) Nĩkĩ ĩvinda yĩasa yaĩ yĩvĩte mbee wa andũ ma Ngai kwĩtanĩwʼa na ĩsyĩtwa yake? (b) Nĩ maũndũ meva tũũsisya?

⁷ Kuma myakanĩ ya 1870, athũkũmi ma Ngai nĩmethĩĩtwe maitũmĩa ĩsyĩtwa yake mavukunĩ moo. Kwa ngelekanyʼo, ĩkaseti ya Zion’s Watch Tower ya Mwei wa 8, 1879 na ĩvuku ya mbathi, Songs of the Bride, yĩla yaumĩthiwʼe mwakanĩ o ũsu, nĩyawetete  ĩsyĩtwa ya Ngai, Yeova. Ĩndĩ veonekana kana Yeova atanamba kũmetĩkĩlya andũ make metanĩwʼe na ĩsyĩtwa yu yake ĩtheu, yaĩ no nginya mambe kwĩanĩsya maũndũ mana nĩ kana methĩwe matonya kũtanĩa ũndũ ũsu wa mwanya. Yeova amatetheeisye ata amanyĩwʼa asu ma Mbivilia methĩwe matonya kwĩtanĩwʼa na ĩsyĩtwa yake?

⁸ Twasũanĩa maũndũ ala meethĩiwe kuma mwaka wa 1875 ũu, nginya mwambĩĩonĩ wa myaka ya 1900 na kĩndũ, nĩtũkwona ũndũ Yeova watetheeisye andũ make kũelewa mũnango momanyĩsyo ma wʼo na ma vata ĩũlũ wa ĩsyĩtwa yake. Ekai tũsisye maũndũ atatũ katĩ wa momanyĩsyo asu.

9, 10. (a) Nĩkĩ makaseti ma tene ma Mũsyaĩĩsya maneenaa mũno ĩũlũ wa Yesũ? (b) Nĩ ũalyũku wĩva weethĩiwe kuma mwaka wa 1919 na kũendeea, na ũu watumie kwĩthĩwa ata? (Ĩngĩ sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “ Ũndũ Ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya Yĩkumĩtye Ĩsyĩtwa ya Ngai.”)

⁹ Ũndũ wa mbee nĩ kana, athũkũmi ma Yeova nĩmambĩĩie kwĩthĩwa na mawoni maĩle kana ĩsyĩtwa ya Ngai nĩ ya vata mũno. Mbeenĩ Amanyĩwʼa ma Mbivilia moonaa nthembo ya wovosyo ta wʼo ũndũ ũla mũnene Mbivilia ĩmanyĩasya. Na kĩu nĩkyo kĩtumi mavinda maingĩ ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yaneenaa mũno ĩũlũ wa Yesũ. Kwa ngelekanyʼo, nthĩnĩ wa mwaka wa mbee wa kũtumbĩthwʼa kwa ĩkaseti yĩu, ĩsyĩtwa ya Yesũ yatũmĩĩtwe mavinda 10 mbee wa ũndũ ĩsyĩtwa ya Yeova yatũmĩĩtwe. Ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya (Kĩsũngũ) ya 15/03/1976, yaisye kana Amanyĩwʼa ma Mbivilia ma myaka ĩsu ya tene mamũnengae Yesũ “ndaĩa ĩthonokete.” Ĩndĩ ĩtina wa ĩvinda, Yeova nĩwamatetheeisye kũmanya ũndũ ĩsyĩtwa yake mwene yĩnengetwe ndaĩa nene nthĩnĩ wa Mbivilia. Ũu watumie Amanyĩwʼa ma Mbivilia meka ata? Ĩkaseti o yĩu ya Mũsyaĩĩsya yaisye kana kuma mwaka wa 1919 na kũendeea, Amanyĩwʼa ma Mbivilia “nĩmambĩĩie kũmũnenga ndaĩa nene Yeova, ũla nĩwe Ĩthe wa Masia.” Ũu nĩ wʼo, nũndũ nthĩnĩ wa myaka 10 ĩla yaatĩĩe mwaka wa 1919, ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya nĩyatũmĩie ĩsyĩtwa ya Ngai mavinda mbee wa 6,500!

¹⁰ Ana-a-asa asu maitũ nĩmoonanisye kana nĩmendete ĩsyĩtwa ya Ngai kwa kũyĩnenga ndaĩa ĩla yaĩlĩte. O ta Mose, nĩmambĩĩie ‘kũtavanyʼa ĩsyĩtwa ya Yeova.’ (Kũt. 32:3; Sav. 34:3) Kwoou, o tondũ Maandĩko monanĩtye, Yeova nĩwoonie kana nĩmendete ĩsyĩtwa yake, na amaathima.—Sav. 119:132; Aevl. 6:10.

11, 12. (a) Mavuku maitũ meethĩiwe na ũalyũku mwaũ ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa mwaka wa 1919? (b) Yeova endaa andũ make mamanye kyaũ, na nĩkĩ?

¹¹ Ũndũ wa kelĩ nĩ kana, Aklĩsto ma wʼo nĩmaeleiwe nesa wĩa ũla Ngai wamanengete. Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa mwaka wa 1919, ana-a-asa etĩkĩwʼa mauta ala matongoetye nĩmakunĩkĩlile wathani wa Isaia. Ĩtina wa vau maũndũ ala maandĩkawa mavukunĩ maitũ nĩmambĩĩie kwonanyʼa vata wa kũtavanyʼa. Nĩkĩ tũtonya kwasya ũalyũku ũsu waĩ “lĩu ĩvinda yawʼo”?—Mt. 24:45.

¹² Mbee wa mwaka wa 1919, ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yĩyaĩ yaaneenea kwa ũliku ndeto ii sya Isaia: “Inywʼĩ mwĩ Ngũsĩ syakwa, easya ũu Yeova, na mũthũkũmi wakwa ũla namũnyuvie.” (Soma Isaia 43:10-12.) Ĩndĩ ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa mwaka wa 1919, mavuku maitũ nĩmambĩĩie kũneenea mũno ĩũlũ wa ĩandĩko yĩu ya Isaia, na kũmekĩa vinya etĩkĩwʼa mauta onthe matethye wĩa ũla  Yeova wamanengete, nawʼo nĩ wĩa wa kumya ũkũsĩ ĩũlũ wake. Kuma mwaka wa 1925 nginya 1931, kĩlungu kya 43 kya Isaia nĩkyaneeneiwe nthĩnĩ wa makaseti 57 ma Mũsyaĩĩsya, na kĩla ĩkaseti nĩyoonanisye kana ndeto isu sya Isaia ineeneete Aklĩsto ma wʼo. Vate nzika, myakanĩ ĩsu Yeova endaa athũkũmi make mamanye wĩa ũla maaĩlĩte kũtethya. Nĩkĩ? Nĩ kana kwa nzĩa ĩmwe kana ĩngĩ, “mambe kũowʼa.” (1 Tim. 3:10) Amanyĩwʼa asu ma Mbivilia maĩ mambe kwonanyʼa kwĩsĩla meko moo kana mo nĩmaaĩlĩte kwĩtanĩwʼa na ĩsyĩtwa ya Yeova mbee wa matanambĩĩa kwĩtwa ngũsĩ syake.—Luka 24:47, 48.

13. Ndeto ya Ngai ĩvuanĩtye kyaũ ĩũlũ wa ũndũ ũla mũnene vyũ waĩle kũthĩnĩkĩwa?

¹³ Ũndũ wa katatũ nĩ kana, andũ ma Ngai nĩmaeleiwe nĩ vata wa kũthesya ĩsyĩtwa ya Ngai. Myakanĩ ya 1920, nĩmamanyie kana kũthewʼa kwa ĩsyĩtwa ya Ngai nĩwʼo ũndũ ũla mũnene vyũ waaĩle kũthĩnĩkĩwa. Ndeto ya Ngai yavuanisye kyaũ ĩũlũ wa ũwʼo ũsu mũito? Sisya makũlyo aa elĩ maatĩĩe, na ũisisya ũndũ Ndeto ya Ngai ĩmasũngĩĩte. Nĩ ũndũ mwaũ mũnene watumie Yeova ovosya Aisilaeli kuma Misili? Yeova aisye atĩĩ: “Nĩ kana syĩtwa yakwa yĩtavanwʼe nthĩ yonthe.” (Kuma 9:16) Nĩkĩ Yeova wamonasya Aisilaeli tei o na mamũvĩtĩsya? Yeova aisye, “Nĩneekie [ũu] kwondũ wa syĩtwa yakwa, yĩtikathũkwʼe methonĩ ma i mbaĩ.” (Esek. 20:8-10) Amanyĩwʼa ma Mbivilia meemanyĩisye kyaũ kumana na maandĩko asu, na maandĩko angĩ nthĩnĩ wa Mbivilia?

14. (a) Mũthyanĩ wa myaka ya 1920, andũ ma Ngai mamanyie kyaũ? (b) Kũelewa nesa ĩũlũ wa kũthewʼa kwa ĩsyĩtwa ya Ngai kwatumie Amanyĩwʼa ma Mbivilia meka ata ĩũlũ wa wĩa wa kũtavanyʼa? (Ĩngĩ sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “ Kĩtumi Kĩnene kya Kũtavanyʼa.”)

¹⁴ Mũthyanĩ wa myaka ya 1920, athũkũmi ma Ngai nĩmaeleiwe nĩ kĩla kyonanawʼa nĩ ndeto ila Isaia waĩ aandĩkie myaka ta 2,700 ĩla yaĩ mĩvĩtu. Aandĩkie ũũ ĩũlũ wa Yeova: ‘Watongoeasya andũ maku, nĩ kana wĩseũvĩsye mwene syĩtwa ĩnene.’ (Isa. 63:14) Amanyĩwʼa ma Mbivilia nĩmaeleiwe kana ũndũ ũla wa vata vyũ ti kwovowʼa kwoo, ĩndĩ nĩ kũthewʼa kwa ĩsyĩtwa ya Yeova. (Isa. 37:20; Esek. 38:23) Mwaka wa 1929, ĩvuku yĩtawa Prophecy yaisye ũũ ĩũlũ wa ũndũ ũsu: “[Kũthewʼa kwa] ĩsyĩtwa ya Yeova nĩwʼo ũndũ ũla wa vata vyũ kwa syũmbe syonthe.” Kũmanya ũndũ ũsu nĩkwathangaaisye athũkũmi ma Ngai maumye ũkũsĩ ĩũlũ wa Yeova, na kũthesya ĩsyĩtwa yake kũmana na maũndũ mathũku ala yilĩĩlawa.

15. (a) Nĩ kyaũ andũ ma Ngai maeleetwe kũvikĩa myakanĩ ya 1930? (b) Nĩ ĩvinda ya kwĩka ata yaĩ yĩnavika?

¹⁵ Kũvikĩa mwambĩĩonĩ wa myaka ya 1930, ana-a-asa maitũ maĩ na mawoni maseo kana ĩsyĩtwa ya Ngai nĩ ya vata, na nĩmaeleetwe nesanga ĩũlũ wa wĩa ũla Ngai wamanengete. O na nĩmaeleetwe kwa ũliku kana kũthewʼa kwa ĩsyĩtwa ya Ngai nĩ ũndũ wa vata mũno. Ĩvinda ya Yeova yaĩ yĩnavika ya kũmetĩkĩlya methĩwe na ndaĩa ya kwĩtanĩwʼa na ĩsyĩtwa yake. Nĩ kana tũmanye ũu weethĩiwe ata, ekai tũsisye maũndũ mana meekĩkie ĩvinda ĩvĩtu.

16. (a) Yeova akumasya ĩsyĩtwa yake kwa nzĩa yĩva ya mwanya? (b) Ĩvinda ya tene, naaũ maĩ ma mbee kwĩtanĩwʼa na ĩsyĩtwa ya Ngai?

¹⁶ Nzĩa ĩmwe ya mwanya Yeova wonanasya kana nũkumasya ĩsyĩtwa yake nĩ kwĩthĩwa na andũ ĩũlũ wa nthĩ ala metanĩawʼa  na ĩsyĩtwa yake. Kuma mwaka wa 1513, mbee wa kũsyawa kwa Klĩsto, mbaĩ ya Isilaeli nĩyo Yeova wanyuvĩte yĩthĩwe andũ make. (Isa. 43:12) Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, mbaĩ ĩsu nĩyaemiwe nĩ kwĩanĩsya kĩanda kyayo nthĩnĩ wa ũtianĩo wayo vamwe na Ngai. Kwoou, mwaka wa 33 ĩvinda ya atũmwa, Aisilaeli nĩmaaisye ngwatanĩo yoo vamwe na Ngai. Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa vau, ‘Yeova nĩwambĩĩie kũmokĩa Andũ-ma-mbaĩ-ingĩ, nĩ kana aumye andũ katĩ wamo kwondũ wa syĩtwa yake.’(Meko 15:14) Andũ asu eũ Yeova wanyuvie meetiwe “Isilaeli ma Ngai” ala nĩ aatĩĩi ma Klĩsto etĩkĩwʼa mauta kuma nthĩ syĩ kĩvathũkanyʼo.—Aka. 6:16.

17. Nĩ ũndũ wĩva wa ũseleke Satani weekie?

¹⁷ Vakuvĩ mwaka wa 44, amanyĩwʼa ma Klĩsto ‘nĩmeetiwe Aklĩsto,’ ĩsyĩtwa yĩla yaumanĩte na Ngai. (Meko 11:26) Mbeenĩ  ĩsyĩtwa yĩu yaĩ ya mwanya nũndũ no Aklĩsto ma wʼo oka meetawa ũu. (1 Vet. 4:16) Ĩndĩ, o tondũ Yesũ wonanĩtye nthĩnĩ wa ĩla ngelekanyʼo ya nganũ na ĩthaaa, Satani nĩwatũmĩie ũseleke na atuma Aklĩsto ma ũvũngũ mambĩĩa kwĩtwa ĩsyĩtwa yĩu ya mwanya. Na nũndũ wa ũu, kwa myaka mingĩ ũyaĩ ũndũ wĩ laisi kũvathũkanyʼa Aklĩsto ma wʼo na ma ũvũngũ. Ĩndĩ maũndũ nĩmambĩĩie kũalyũka ‘ĩvindanĩ ya ngetha,’ yĩla yambĩĩe mwaka wa 1914. Nĩkĩ? Nũndũ alaĩka nĩmambĩĩie kũvathanyʼa Aklĩsto ma ũvũngũ na ala ma wʼo.—Mt. 13:30, 39-41.

18. Nĩ kyaũ kyatetheeisye ana-a-asa maitũ mamanye kana nĩmaaĩle kũtũmĩa ĩsyĩtwa yeũ?

¹⁸ Ĩtina wa ngombo yĩ na kĩthito kũnyuvwa mwaka wa 1919, Yeova nĩwatetheeisye andũ make kũmanya wĩa ũla wamanengete matethye. Na ĩtina wa ĩvinda ĩkuvĩ nĩmamanyie kana kũtavanyʼa nyũmba na nyũmba nĩkwʼo kwatumaa methĩwa me kĩvathũkanyʼo na Aklĩsto onthe ma ũvũngũ. Ĩla mamanyie ũndũ ũsu, mayaakua ĩvinda yĩasa kũelewa kana ĩsyĩtwa yoo, “Amanyĩwʼa ma Mbivilia,” yĩyamavathũkanasya vyũ na Aklĩsto asu ma ũvũngũ. O na ĩngĩ, nĩmaeleiwe kana kĩeleelo kĩla kĩnene thayũnĩ woo ti o kwĩmanyĩsya Mbivilia, ĩndĩ nĩ kumya ũkũsĩ ĩũlũ wa Ngai na kũnenga ndaĩa ĩsyĩtwa yake, o vamwe na kũyĩkumya. Nĩ ĩsyĩtwa yĩva yoosanĩte na wĩa ũsu matethasya? Ĩkũlyo yĩu nĩyasũngĩiwe mwaka wa 1931.

19, 20. (a) Nĩ ũtwi wĩva wa kwendeesya weekiwe ũmbanonĩ mũnene wa mwaka wa 1931? (b) Ana-a-asa maitũ meekie ata ĩtina wa kũkwata ĩsyĩtwa yeũ?

¹⁹ Mweinĩ wa 7, 1931, Amanyĩwʼa ma Mbivilia ta 15,000 nĩmavikie Columbus, Ohio, Amelika, kwondũ wa ũmbano mũnene. Ĩla masyaisye walanyʼo nĩmasengʼie kwona namba ilĩ nene, J na W, ila syaandĩkĩtwe ĩthangũnĩ ya mbee. Amwe nĩmambĩĩe kwĩkũlya namba isu syoonanasya kyaũ. O na angĩ nĩmambĩĩe kũtatĩthya kĩla kĩthĩwa kyoonanawʼa nĩ namba isu. Ĩndĩ Wakyumwa, Matukũ 26, Mwei wa 7, Mwana-a-asa Joseph Rutherford nĩwawetie ndeto ii nthĩnĩ wa ũtwi mũna weekiwe ũmbanonĩ ũsu: “Twĩenda tũmanyĩke kwa ĩsyĩtwa, Ngũsĩ sya Yeova” (kana Jehovah’s Witnesses). Ĩla wawetie ndeto isu, onthe ala maĩ ũmbanonĩ ũsu nĩmaeleiwe nĩ kĩla kyoonanawʼa nĩ ila namba ilĩ nene. Syoonanasya ĩsyĩtwa, Jehovah’s Witnesses. Ĩsyĩtwa yĩu yumĩte Mbivilianĩ nthĩnĩ wa ĩandĩko ya Isaia 43:10.

²⁰ Ala maĩ ũmbanonĩ ũsu nĩmoonanisye kana nĩmeetĩkĩlana na ũtwi ũsu kwa kũsĩĩlĩla na kũkũnanga moko ĩvinda yĩasa. Andũ aingĩ ĩũlũ wa nthĩ nĩmeethukĩĩisye ũmbano ũsu kwĩsĩla letiũ, na nĩmeewie ũndũ ala maĩ vo matanie ĩla ũtwi ũsu watangaasiwe. Mwana-a-asa Ernest Barber na mũka wake Naomi, kuma nthĩ ya Australia, maisye ũũ: “Ĩla ana-a-asa ma Melbourne meewie ũndũ ana-a-asa ala maĩ Amelika masĩlĩlile na kũkũnanga moko, o namo nĩmaũngamie na meeka oou. Tũikolwa nĩ ũndũ ũsu!” a

21. Kũkwata ĩsyĩtwa yeũ kwatetheeisye ata Amanyĩwʼa ma Mbivilia matavanyʼe na kĩthito?

²¹ Kwĩtwa ĩsyĩtwa Ngũsĩ sya Yeova, yĩla yumĩte Mbivilianĩ, nĩkwamekĩie vinya athũkũmi ma Ngai maendeee na kũtavanyʼa.  Mwana-a-asa Edward Grimes na mũka wake Jessie, ala maĩ mavainia nthĩ ya Amelika, na maĩ vo ũmbanonĩ ũsu waĩ Colombus mwaka wa 1931, maisye atĩĩ: “Twaumie mũsyĩ twĩ Amanyĩwʼa ma Mbivilia, ĩndĩ twasyoka twĩ Ngũsĩ sya Yeova. Nĩtwatanie nũndũ wa kwĩthĩwa na ĩsyĩtwa yĩla yatũtetheeasya kũkumya ĩsyĩtwa ya Ngai witũ.” Ĩtina wa ũmbano ũsu, Ngũsĩ imwe nĩsyambĩĩie kũtũmĩa nzĩa nzaũ ya kũkumya ĩsyĩtwa yĩu. Ĩla mavikĩa mwene nyũmba nĩmeemanyĩthasya kwa kũmũnenga kaati yĩandĩkĩtwe ndeto ii: “Nĩ ũmwe wa Ngũsĩ sya YEOVA, na nĩtavanyʼa ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa YEOVA Ngai witũ.” Vate nzika, athũkũmi ma Yeova maĩ na ũtanu kwĩtanĩwʼa na ĩsyĩtwa yake, na nĩmeeyũmbanĩtye kũtavanyʼa nthĩ yonthe kana ĩsyĩtwa yĩu nĩ ya vata mũno.—Isa. 12:4.

22. Nĩ kyaũ kyonanasya kana athũkũmi ma Ngai me kĩvathũkanyʼo na ndĩni ila ingĩ?

²² Ve myaka mingĩ mĩvĩtu kuma ĩla Yeova wamatongoeisye ana-a-asa maitũ etĩkĩwʼa mauta metĩkĩle kwĩtanĩwʼa na ĩsyĩtwa yĩu ya mwanya. Yo kuma mwaka wa 1931, Satani nĩwĩthĩĩtwe atonya kũmasiĩĩa andũ ma Ngai maikamanyĩke? O na ĩngĩ, we nũtumĩte wĩthĩwa wĩ ũndũ wĩ vinya kwa andũ kũvathũkanyʼa Ngũsĩ sya Yeova na ndĩni ila ingĩ? Aiee. Vandũ va ũu, ũmũnthĩ twĩthĩĩtwe twĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na ndĩni ila ingĩ. (Soma Mika 4:5; Malaki 3:18.) Na ũu nĩwʼo, nũndũ twĩthĩĩtwe tũyĩtanĩwʼa mũno na ĩsyĩtwa ya Ngai, Yeova, ũkethĩa ĩla mũndũ waweta ĩsyĩtwa yĩu nĩ laisi andũ kwasya mũndũ ũsu nĩ Ngũsĩ ya Yeova. Ndĩni sya ũvũngũ, ila ielekanĩtwʼe na iĩma, iitonya kũsiĩĩa mũndũ ndakone ũthaithi wa Yeova nũndũ ũilyĩ ta kĩĩma kĩla ‘kĩkalaa kĩ kĩtũlu kwĩ ila ingĩ.’ (Isa. 2:2) Ũmũnthĩ ũthaithi wa Yeova na ĩsyĩtwa yake ĩtheu nikumĩtwʼe mũno.

23. Kwosana na ĩandĩko ya Savuli 121:5, nĩ ũndũ wĩva wa vata ĩũlũ wa Yeova ũtwĩkĩaa vinya?

²³ Nĩ ũndũ ũtwĩkĩaa vinya ta kĩ kũmanya kana Yeova nũtũsũvĩanaa na mĩisyo ya Satani ĩvindanĩ yĩĩ, na yĩla yũkĩte! (Sav. 121:5) Kwoou, twĩ na kĩtumi kĩseo kya kwĩtĩkĩlana na ndeto ii sya mũandĩki wa Savuli: “Kũathimwa nĩ mbaĩ ĩla Ngai wayo nĩ Yeova, andũ ala manyuvĩtwe nĩwe matwʼĩke ũtiĩwa wake.”—Sav. 33:12.