1, 2. Ombibeli yo-New World Translation of the Holy Scriptures otai tumbalekifa ngahelipi edina laKalunga?

OKUDJA mEtivali ongula mo 2 Desemba 1947, okangudu kanini kovamwatate ovavaekwa koBetel yaBrooklyn, moNew York, oka li ka hovela okulonga oilonga oyo ya li tai pula ombuda, okutoloka Ombibeli ipe, noilonga ya tya ngaho oya li ya kwata oule womido 12. Ombibeli oyo oya ka pwa mOsoondaxa 13 Marsa 1960. Mo 18 Juni 1960, konima eshi pwa pita eemwedi nhatu, Ombibeli oyo yedina New World Translation of the Holy Scriptures oya li ya pita poshoongalele osho sha li sha ningilwa moManchester shomuEngland. Eshi omumwatate Nathan Knorr a ninga eshiivifo olo, ovanhu ova li va tunhukwa neenghono. Okwa li a popya ponhele yaaveshe eendjovo edi da yeleka a ti: ‘Nena efiku litunhula kEendombwedi daJehova mounyuni aushe!’ Oshinima shimwe shididilikwedi noshihafifa neenghono shi na sha nOmbibeli oyo oshosho kutya oi na edina laKalunga, li li peenhele opo li na okukala.

² Eembibeli dihapu kadi na edina laKalunga. Ashike ovapiya vaJehova ovavaekwa ova li va tokola toko okukondjifa omhangela yaSatana yokukelela ovanhu va shiive edina laKalunga opo ngeno li dimbuwe mondjokonona. Etwalemo lo-New World Translation oyo ya li ya pita efiku olo ola ti: “Oshinima shimwe shididilikwedi elela shi na sha netoloko eli osho okushunifa edina laKalunga peenhele opo li na okukala.” Ombibeli oyo oya longifa edina laKalunga lopaumwene, Jehova, lwoikando i dulife po 7 000. Inai tumbalekifa tuu shili edina laTate yetu womeulu, Jehova!

3. (a) Ovamwatate ova li ve lihonga shike kombinga yeityo ledina laKalunga? (b) Otu na okuuda ko ngahelipi Exodus 3:13, 14? (Tala oshimhungu “ Eityo ledina laKalunga.”)

³ Nalenale, Ovakonakoni vOmbibeli ova kala neudeko olo kutya edina laKalunga otali ti “Ame tuu Ame.” (Ex. 3:14) Nomolwaasho, Oshungonangelo ye 1 Januali 1926, oya ti: “Edina Jehova otali ti kutya Omunhu oo a kala po kuye mwene, . . . ehe na ehovelo nexulilo.” Ndele eshi ovatoloki vo-New World Translation va hovela okutoloka, Jehova okwa kwafela oshiwana shaye shi mone kutya edina olo itali holola ashike okukala po kwaKalunga kuye mwene, ndele otali ulike unene tuu kutya ye oKalunga kelalakano nonokutya oha longo opo a wanife po elalakano laye. Lwanima ove ke shi mona mo kutya edina olo Jehova  otali ti lelalela “Oha ningifa.” Pashihopaenenwa, okwa ningifa opo pe uye eshito alishe, mwa kwatelwa oishitwa inaendunge nota twikile okuningifa opo ehalo laye nelalakano laye li wanifwe po. (Tala oshimhungu “Eityo ledina laKalunga.”) Ndele omolwashike sha fimanenena opo edina laKalunga li tumbalekwe, nongahelipi nafye hatu dulu oku li tumbalekifa?

4, 5. (a) Ngeenge hatu ti: “Edina loye nali yapulwe,” otwa hala naanaa okutya shike? (b) Ongahelipi nonaini Kalunga ta ka yapulifa edina laye?

⁴ Jehova okwa hala edina laye li tumbalekifwe. Komesho yaaishe, okwa hala edina laye li yapulwe, naasho oshi liwetikile meindilo lotete leilikano laJesus olo li li oshihopaenenwa, tali ti: “Edina loye nali yapulwe.” (Mat. 6:9) Ngeenge hatu indile ngaho, ohatu pula naanaa shike?

⁵ Ngaashi twe shi mona mEtukulwa 1 lembo eli, eindilo olo, “edina loye nali yapulwe” olo limwe lomomaindilo atatu oo e na sha nelalakano laJehova. Makwao avali ongaashi: “Ouhamba woye nau uye; ehalo loye nali wanifwe.” (Mat. 6:10) Hano kungaho osha hala okutya, ohatu indile Jehova a katuke eenghatu opo a yapulife edina laye, ngaashi ashike hatu indile opo a ningife Ouhamba waye u uye nehalo laye li wanifwe. Noitya imwe, ohatu mu indile a katuke eenghatu opo a koshole edina laye kodino aishe oyo la kala la dinika okudja ngoo pefimbo loshibofa shomuEden. Jehova ote ke linyenga ngahelipi keindilo olo? Okwa ti: “Ohandi ka yapula edina lange linene eli la shekifwa moiwana.” (Hes. 36:23; 38:23) Jehova ota ka yapulifa edina laye moipafi yaaveshe puHarmagedon eshi ta ka xulifa po oukolokoshi aushe.

6. Ongahelipi nafye hatu dulu okuyapulifa edina laKalunga?

⁶ Momukokomoko wondjokonona, Jehova okwa kala ha pitike ovapiya vaye opo navo va yapulife edina laye. Oshoshili kutya itatu dulu okuningifa edina laJehova li kale liyapuki shi dulife nale, molwaashi oliyapuki nale monghedi ya wanenena. Mbela omeityo lilipi hatu dulu oku li yapula? Ombibeli oya ti: ‘Omwene Kalunga womatanga ovakwaita, Oye mu noku mu yapula.’ Jehova okwa ti ye mwene kutya: ‘Otava ka yapula edina lange ndele tava kala nokutila Kalunga kaIsrael.’ (Jes. 8:13; 29:23) Osho osha hala okutya ohatu yapulifa edina laKalunga moku li tala ko la yooloka ko nola tumbala li dule omadina aeshe nokukala twa fimaneka osho li lile po. Ohatu ulike yo kutya otu na etilofimaneko shi na sha nedina laKalunga unene tuu mokudimina kutya Jehova oye Omupangeli wetu nokudulika kuye nomutima aushe. — Omayel. 3:1; Eh. 4:11.

7, 8. (a) Omolwashike sha kufa efimbo opo oshiwana shaKalunga shi kale sha lukilwa edina laye? (b) Ohatu ka konakona shike?

⁷ Ovapiya vaKalunga vokunena ova kala tava longifa edina laKalunga moishangomwa yavo okudja mo 1870 nasha. Pashihopaenenwa, o-Zion’s Watch Tower yaAuguste 1879 nosho yo embo Songs of the Bride (Omaimbilo Omuvalekwa), la nyanyangidwa  momudo oo tuu oo, ola li la tumbula edina Jehova. Ndele osha fa shi li ngaha kutya fimbo Jehova ina pitika oshiwana shaye shi ifanwe moipafi nedina laye liyapuki, okwa li a efa tete shi wanife po oiteelelwa yaye opo nawa e shi pe oufembanghenda oo munene. Jehova okwa li a longekida ngahelipi Ovakonakoni vOmbibeli vonale opo va dule okuhumbata edina laye?

⁸ Ngeenge otwa tale lwopexulilo lo 1800 nasha fiyo opehovelo lo 1900 nasha, ohatu ka mona nghee Jehova a pa oshiwana shaye eudeko leeshili da fimana di na sha nedina laye. Natu ka taleni koitwa itatu ina sha neeshili odo.

9, 10. (a) Omolwashike oifo yo-Watch Tower ya li hai yukifa unene elitulemo kuJesus? (b) Elunduluko lilipi la li la ningwa po okudja mo 1919 okuyuka komesho, nola etifa oidjemo ya tya ngahelipi? (Tala oshimhungu “ Nghee Oshungonangelo ya kala tai tumbalekifa edina laKalunga.”)

⁹ Tete, ovapiya vaJehova ova li ve na okukala netaleko la yuka li na sha nefimano ledina laye. Ovakonakoni vOmbibeli ovo vonale ova li va tala ko ekuliloyambo li li ehongo lOmbibeli la fimanenena, nomolwaasho o-Watch Tower ya kala tai yandje unene elitulemo kuJesus. Pashihopaenenwa, modula yotete okudja eshi oshifo sha hovela, osha tumbula unene edina laJesus shi dulife edina laJehova lwomapa omulongo. Oshungonangelo yo 15 Marsa 1976 oya popya shi na sha nOvakonakoni vOmbibeli vopefimbo olo ya ti, ova li va divilika “sha pitilila onghandangala” yaJesus. Ndele mokweendela ko kwefimbo, Jehova okwe ke va kwafela va mone kutya Ombibeli otai divilike unene efimano ledina laKalunga lopaumwene. Osho osha li sha kuma ngahelipi Ovakonakoni vOmbibeli? Oshungonangelo oyo tuu oyo oya popya shi na sha nomido odo okudja mo 1919 okuyuka komesho ya ti, “ova hovela okukala tava yandje elitulemo unene tuu kuJehova, Xe yaMessias womeulu.” Momukokomoko nokuli womido omulongo da ka shikula ko okudja mo 1919, Oshungonangelo oya li ya tumbula edina laJehova lwoikando i dulife po 6 500.

¹⁰ Ovamwatate ova li va ulika kutya ove hole edina laKalunga molwaashi ova li ve li lenga shi dulife nale. Ngaashi Moses, ova li va halelela ‘okuudifa edina’ laJehova. (Deut. 32:3; Eps. 34:4) Opo nee Jehova okwa li a didilika ohole yoshiwana shaye yokuhola edina laye nokwa li e shi hokwa. — Eps. 119:132; Heb. 6:10.

11, 12. (a) Elunduluko lilipi la li la ningwa po moishangomwa yetu okudja mo 1919? (b) Jehova okwa li ta yukifa elitulemo lovapiya vaye kushike, nomolwashike?

¹¹ Oshitivali, Ovakriste vashili ova li ve na okuuda ko nawanawa oilonga oyo Kalunga e va pa. Diva konima yo 1919, ovamwatate ovavaekwa ovo va li tava kwatele komesho ova li ve linyengifwa va konakone exunganeko laJesaja. Okudja opo oshikalimo shoishangomwa yetu osha li sha lunduluka. Omolwashike omalunduluko a tya ngaho a li “oikulya pefimbo”? — Mat. 24:45.

¹² Komesho yo 1919, Oshungonangelo kaya li lela ya kundafana moule etumbulo olo tali hangwa muJesaja olo tali ti: “Onye eendombwedi dange, Omwene ta ti; nomupiya wange, ou nde mu hoolola.” (Lesha Jesaja 43:10-12.) Ndele okuhovela mo 1919, oishangomwa yetu oya kala tai yukifa elitulemo keendjovo odo nokuladipika ovavaekwa aveshe va kale hava kufa ombinga moilonga oyo Jehova e va pa yokuyandja oundombwedi kombinga yaye.  Okudja mo 1925 fiyo omo 1931, opa kala oitukulwa yOshungonangelo 57 ya yoolokafana oyo ya kundafana Jesaja etukulwa 43, noshitukulwa keshe osha li sha divilika nghee Ovakriste vashili tava dulu okutula moilonga ouyelele oo u li metukulwa olo. Osho otashi ulike kutya Jehova okwa li ta kwafele ovapiya vaye va shiive oilonga oyo a hala va kale tava longo. Onelalakano lashike mbela? Opo va “talwe tete” ngeenge ova wana. (1 Tim. 3:10) Ofimbo Jehova ina pitika Ovakonakoni vOmbibeli va kale va lukilwa edina laye, ova li tete ve na oku shi ulika moilonga kutya ova wana shili okukala eendombwedi daye. — Luk. 24:47, 48.

13. Eendjovo daKalunga oda holola ngahelipi omhata ya fimanenena oyo ya pumbwa okukandulwa po?

¹³ Oshititatu, oshiwana shaKalunga osha li sha pumbwa okuuda ko efimano lokuyapulifa edina laKalunga. Mo 1920 nasha, ova li ve shi mona kutya okuyapulifwa kwedina laKalunga oku li oshinima sha fimanenena okukondjifa omhata oyo ya holoka po. Eendjovo daKalunga oda holola ngahelipi oushili oo? Natu ka taleni koihopaenenwa yopavali. Tete, didilika etomheno kutya omolwashike Kalunga a mangulula Ovaisrael muEgipti. Jehova okwa ti: “Edina lange opo li udifwe kombada yedu alishe.” (Ex. 9:16) Shikwao, tala kutya omolwashike Jehova a li a fila onghenda Ovaisrael nokuli nokonima eshi va li ve mu tukululila oshibofa. Natango Jehova okwa ti: “Onde shi [ninga] molwedina lange, opo li ha dinwe momesho oiwana yovapaani.” (Hes. 20:8-10) Ovakonakoni vOmbibeli ove lihonga mo shike momishangwa odo nosho yo dimwe vali?

14. (a) Lwopexulilo lo 1920 nasha, oshiwana shaKalunga osha li sha uda ko nawa shike? (b) Eudeko lomoule lipe ola li la kuma ngahelipi etaleko lOvakonakoni vOmbibeli li na sha noilonga yokuudifa? (Tala yo oshimhungu “ Etomheno la kola lokuudifa.”)

¹⁴ Lwopexulilo lomido 1920 nasha, oshiwana shaKalunga osha li sha uda ko nawa eityo leendjovo daJesaja, odo da shangwa omido 2 700 lwaapo da pita. Jesaja okwa popya kombinga yaJehova a ti: ‘Owa findikila ovanhu voye u lidikile edina la fimana.’ (Jes. 63:14) Ovakonakoni vOmbibeli ova li va mona kutya ove na okukala tave lipula unene nokuyapulifwa kwedina laKalunga, ndele hanexupifo lavo. (Jes. 37:20; Hes. 38:23) Mo 1929, embo Prophecy (Omaxunganeko) ola li la divilika oushili oo la ti: “Edina laJehova olo oshinima sha fimanenena meshito alishe.” Eudeko olo lipe ola li le linyengifa oshiwana shaJehova shi yandje oundombwedi kombinga yaye nokukoshola edina laye komasheko.

15. (a) Oshike osho ovamwatate va li va uda ko momudo 1930 nasha? (b) Efimbo lilipi la li la fika?

¹⁵ Pehovelo lomido 1930 nasha, ovamwatate ova li va uda ko filufilu efimano ledina laKalunga, oilonga oyo a hala va longe nosho yo omhata oyo i na okukandulwa po. Onghee hano, efimbo laJehova lokweefa oshiwana shaye shi kale hashi ifanwa moipafi nedina laye, ola li la fika. Opo tu mone kutya osha li sha enda ngahelipi, natu ka taleni koiningwanima imwe yomonakudiwa.

16. (a) Omonghedi ya tongomana ilipi Jehova ta tumbalekifa edina laye? (b) Konalenale, oolyelye va li tete oshiwana osho sha lukilwa edina laKalunga?

¹⁶ Onghedi ya tongomana omo Jehova ta tumbalekifa edina laye, omokukala e na oshiwana kombada yedu osho sha lukilwa  edina laye. Okudja mo 1513 K.O.P., Ovaisrael ovo va li oshiwana shaJehova. (Jes. 43:12) Ndele molwaashi kava li ovadiinini kehangano olo va li va ninga naKalunga, ova li va kanifa oufembanghenda wokukala oshiwana shaye she likalekelwa mo 33 O.P. Diva konima yaasho, Jehova okwa li “a hovela okulikolela edina laye mwene oshiwana movapaani.” (Oil. 15:14) Oshiwana osho shipe osha ninga ‘Israel yaKalunga,’ nosha fikama po movashikuli vaKristus ovavaekwa ovo va dja moiwana i lili noku lili. — Gal. 6:16.

17. Satana okwa li a dula okuwanifa po omhangela yashike?

¹⁷ Mo 44 O.P. lwaapo, pawiliko laKalunga, ovahongwa vaKristus ova li va ifanwa ‘Ovakriste.’ (Oil. 11:26) Pefimbo opo, edina olo ola li le va yoolola ko, molwaashi ovo aveke va li have li longifa.  (1 Pet. 4:16) Ndelenee ngaashi Jesus e shi popya mefaneko li na sha noilya neu, Satana okwa li a ninga eenghendabala opo edina olo le likalekelwa, Ovakriste, li longifwe kwaaveshe ovo tave liti kutya Ovakriste. Onghee hano, momukokomoko womafelemido mahapu, kasha li shipu okudidilika mo Ovakriste vashili mOvakriste voipupulu. Ndele eshi “efiku leteyo,” ile tu tye, efimbo leteyo la hovela mo 1914, onghalo oya ka lunduluka. Omolwashike mbela? Omolwaashi ovaengeli ova li va hovela okuyoolola Ovakriste vashili mOvakriste voipupulu. — Mat. 13:30, 39-41.

18. Oshike sha li sha kwafela ovamwatate va mone kutya ova pumbwa okwiifanwa nedina lipe?

¹⁸ Konima eshi omupiya omudiinini a nangekwa po mo 1919, Jehova okwa li a kwafela oshiwana shaye shi mone kutya oshi na okukala tashi longo oilonga ilipi. Ova li va mona kutya oilonga yeumbo neumbo otai va yoolola ko kOvakriste voipupulu. Eshi va uda ko oshinima osho, ova li va mona kutya edina “Ovakonakoni vOmbibeli” itali va yoolola ko naanaa kOvakriste voipupulu, molwaashi oilonga yavo ya fimana kai fi ashike okukonakona Ombibeli, ndele okuyandja oundombwedi kombinga yaKalunga nokutumbalekifa edina laye. Mbela edina lilipi la li le va yeleka metwokumwe noilonga yavo? Osho osha ka yela mo, mo 1931.

19, 20. (a) Okatokolifo kashike katunhula ka ningilwe poshoongalele shomo 1931? (b) Ovamwatate ova li ve linyenga ngahelipi kokatokolifo oko ke na sha nokutambula ko edina lipe?

¹⁹ MuJuli 1931, opa li pa ningwa oshoongalele muColumbus, Ohio (mOilongo ya Hanga yaAmerika), opo pa li Ovakonakoni vOmbibeli lunga 15 000. Ovakalipo ova li va kumwa eshi va mona kombada yelandulafano loshoongalele kwa shangwa eendada da kula, J noW. Eendada odo oda li da hala okutya shike? Vamwe ova li tava diladila kutya otadi ti, “Just Watch” (Tala ashike); ofimbo vamwe tava ti “Just Wait” (Teelela ashike). Ndele mOsoondaxa 26 Juli, Omumwatate Joseph Rutherford okwa li a lesha okatokolifo oko taka ti: “Otwa hala okushiivika tu li nokwiifanwa edina, Eendombwedi daJehova.” Kungaho, ovakalipo aveshe ova li va mona kutya eendada dinya JW odi lile po edina letu lopamishangwa Jehovah’s Witnesses, kokutya Eendombwedi daJehova, olo la kanghamena kuJesaja 43:10.

²⁰ Ovapwilikini ova li va dimina okatokolifo oko newi lopombada nova li va pandula efimbo lile. Vamwe ovo va li tava pwilikine oshoongalele osho moilongo imwe i lili okupitila moradio ova li yo va uda nhumbi ovanashiongi va li va tunhukwa neenghono. Ernest naNaomi Barber ovo va li muAustralia ova ti: “Eshi ovamwatate muMelbourne va uda ovamwatate kuAmerika tava pandula, ova li va fikama nova li yo va pandula olule. Oshinima osho itatu ke shi dimbwa nande.” *

21. Edina olo lipe ola li le linyengifa ngahelipi ovamwatate va kale tava udifa nouladi?

²¹ Okudja eshi ovapiya vaKalunga va hovela okwiifanwa nedina olo lopamishangwa Eendombwedi daJehova, ova li ve na ouladi wokuudifa. Edward naJessie Grimes, ovakokolindjila mOilongo ya Hangana yaAmerika, ovo va li poshoongalele mo 1931  muColumbus, ova ti: “Otwa fiya po omaumbo tu li Ovakonakoni vOmbibeli, notwa aluka tu li Eendombwedi daJehova. Otwa li twa hafa eshi paife hatu ifanwa nedina olo tali tu kwafele tu tumbalekife edina laKalunga ketu.” Konima yoshoongalele osho, Eendombwedi dimwe oda li da longifa onghedi ipe yokutumbalekifa edina laKalunga ngeenge tadi udifa. Ngeenge de uya peumbo, oda li hadi yelula okakalata oko ke na etumwalaka tali ti: “Ame oumwe womEendombwedi daJEHOVA. Ohandi udifa Ouhamba waJEHOVA Kalunga ketu.” Oshiwana shaKalunga osha li lela shi udite etumba eshi tashi ifanwa nedina laye nosha li she lilongekida okushiivifila ovanhu keshe pamwe eityo lalo. — Jes. 12:4.

22. Oshike tashi ulike kutya Satana ka li vali a pondola okuningifa oshiwana shaKalunga shiha kale sha tongoka ko komalongelokalunga oipupulu?

²² Paife opa pita omido dihapu okudja eshi Jehova a li e linyengifa ovamwatate ovavaekwa va tambule ko edina laye le likalekelwa. Mbela lwopokati opo Satana okwa li ngoo a pondola vali oku shi ningifa shidjuu paha kale eyooloko pokati koshiwana shaKalunga nomalongelokalunga amwe ngaashi a li a ninga nale? Hasho nandenande. Ponhele yaasho, okukala tu li eendombwedi daKalunga oshe tu ningifa tu kale twa yooloka ko filufilu komalongelokalunga amwe shi dulife nale. (Lesha Mika 4:5; Malakia 3:18.) Kunena otwa shiivikila edina laKalunga, nakeshe oo he li longifa a manguluka oha monika mo diva kutya oku li umwe womEendombwedi daJehova. Omhunda yongulu yaJehova oyo i li elongelokalunga lashili, oya ‘pamenena, koxulo yeemhunda adishe,’ ponhele yokukala ya uvikwa keemhunda dihapu odo tadi faneke omalongelokalunga oipupulu. (Jes. 2:2) Kunena, elongelokalunga lashili nosho yo edina laJehova otali tumbalekwa.

23. Metwokumwe nEpsalme 121:5, oushili wa fimana u na sha naJehova ulipi hau tu pameke?

²³ Itashi pameke tuu okushiiva kutya Jehova ote ke tu amena komaponokelo aSatana okunena nosho yo omonakwiiwa! (Eps. 121:5) Ohatu dulu okupopya ngaashi omupsalme oo a tile: “Oshiwana oshinelao, osheshi shi na Kalunga kasho, [Jehova, NW], e shi lihoololela, shi ninge efyuululo laye.” — Eps. 33:12.