Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA 4

Yehowa udi utumbisha dîna diende

Yehowa udi utumbisha dîna diende

BUALU BUNENE BUDI MU NSHAPITA EU

Bantu ba Nzambi badi bapesha dîna dia Nzambi mushinga udi mudiakanyine

1, 2. Mmunyi mudi Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia utumbisha dîna dia Nzambi?

 MU DINDA dia mu Dibidi dia 2 ngondo wa 12 wa 1947, kasumbu kakese ka bana betu bela manyi ba mu Betele wa ku Brooklyn mu tshimenga tshia New York bakatuadija kuenza mudimu munene. Mudimu au uvua mukole, kadi bakatungunuka anu ne kuwenza mu bidimu 12 biakalonda. Ndekelu wa bionso, mu Dia lumingu dia 13 ngondo 3 wa 1960, bakajikija dikudimuna mêyi a ndekelu a mu Bible mupiamupia. Ngondo isatu pashishe, mu dia 18 ngondo 6 wa 1960, muanetu Nathan Knorr wakamanyisha dipatuka dia Bible mujima wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia mu mpungilu uvua muenzekele mu tshimenga tshia Manchester mu Angleterre, muvua bantu ne disanka dia bungi. Ngamba-malu wakaleja disanka divua nadi bantu bonso pakambaye ne: ‘Lelu ndituku dia disanka bua Bantemu ba Yehowa pa buloba bujima!’ Bualu bumue bua pa buabu buvua busankisha mu nkudimuinu mupiamupia au mbungi bua misangu ivuabu bakuatamu mudimu ne dîna dia Nzambi.

Bavua bapatule Bible—Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia (Matayi–Buakabuluibua) mu Anglais mu mpungilu wa mu 1950 wa ne: Didiunda dia mudimu wa Nzambi (Ku dia bakaji: Yankee Stadium, New York City; ku dia balume: Ghana)

2 Mbumbushe dîna dia Nzambi mu nkudimuinu ya Bible ya bungi. Kadi bena mudimu ba Yehowa bela manyi bakakandamena mayele a Satana a kumbusha dîna dia Nzambi mu mitu ya bantu. Mêyi a mbangilu a mu Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia uvuabu bapatule dituku adi avua amba ne: “Bualu butambe bunene budi mu nkudimuinu eu, ndipingaja dia dîna dia Nzambi pa muaba wadi mujalame.” Nunku, dîna dia Nzambi, Yehowa didi mu Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia misangu mipite pa 7000. Eu mmushindu wa pa buawu udi nkudimuinu eu mutumbishe dîna dia Tatu wetu wa mu diulu Yehowa!

3. a) Ntshinyi tshivua bana betu bajingulule bua bidi bitangila diumvuija dia dîna dia Nzambi? b) Mmushindu kayi utudi ne bua kumvua Ekesode 3:13, 14? (Tangila kazubu ka ne: “ Diumvuija dia dîna dia Nzambi.”)

3 Mu bidimu bia kale, Balongi ba Bible bakajingulula mudi dîna dia Nzambi diumvuija ne: “Meme ndi mundi.” (Ekes. 3:14) Nunku, Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 1 ngondo wa 1 wa 1926 tshiakamba ne: “Dîna Yehowa didi diumvuija Eu udiku nkayende, . . . Yeye udi kayi ne ntuadijilu ne ndekelu.” Kadi, tshikondo tshiakatuadija bakudimunyi ba Bible wa Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia mudimu wabu, Yehowa wakambuluisha bantu bende bua kujingulula ne: dîna diende kadivua diumvuija anu ne: udiku nkayende to, kadi kupita apu yeye udi Nzambi udi ulongolola malu ne udienzeja bua kuakumbaja. Bakalua kumvua ne: bilondeshile tshiena Ebelu, dîna Yehowa didi diumvuija ne: “Udi ulua tshionso tshidi tshikengedibua.” Eyowa, wakenza bua diulu ne buloba ne bantu ba meji bikalaku, udi utungunuka ne kuenza bua disua diende ne malu adiye mulongolole bikumbane. Nunku, bua tshinyi mbia mushinga bua dîna dia Nzambi kutumbishibua? Mmunyi mutudi petu mua kuditumbisha?

Divuija dîna dia Nzambi dia tshijila

4, 5. a) Patudi tusambila ne: “dîna diebe ditumbishibue,” ntshinyi tshitutu tulomba? b) Nzambi neatumbishishe dîna diende mushindu kayi ne dîba kayi?

4 Yehowa mmusue bua batumbishe dîna diende. Bushuwa, bualu bua kumpala budiye ukeba nkuvuija dîna diende dia tshijila, anu mudibi bimueneka patoke mu dilomba dia kumpala didi mu disambila dia Yezu dia tshilejilu dia ne: “Dîna diebe ditumbishibue.” (Mat 6:9, note) Patudi tulomba bualu ebu mu disambila, tudi tulomba tshinyi?

5 Anu mutuvua bamone mu Nshapita wa 1 wa mukanda eu, dilomba dia ne: “Dîna diebe ditumbishibue” ndimue dia ku malu asatu a kulomba adi mu disambila dia Yezu dia tshilejilu adi umvuangana ne malu adi Yehowa mulongolole. Makuabu abidi adi ne: “Bukalenge buebe bulue. Disua diebe dienzeke.” (Mat. 6:10) Nunku, anu bu mutudi tulomba Yehowa bua enze bua Bukalenge buende bulue ne bua disua diende dienzeke, ke mutudi kabidi tumulomba bua enze bua dîna diende divuijibue dia tshijila. Mu mêyi makuabu, tudi tulomba Yehowa bua umbushe mushiki wa bipendu bivuabu bunguijile dîna diende katshia ku butomboji bua mu Edene. Mmunyi muandamuna Yehowa disambila dia mushindu eu? Udi wamba ne: ‘Nenjidile dîna dianyi dinene diakanyangabu munkatshi mua bisamba.’ (Yeh. 36:23; 38:23) Ku mvita ya Armagedone, padi Yehowa umbusha malu mabi, neavuije dîna diende dia tshijila kumpala kua bifukibua bionso.

6. Ntshinyi tshitudi petu mua kuenza bua kutumbisha dîna dia Nzambi?

6 Katshia ku kale, Yehowa muanyishile bena mudimu bende bua benze pabu mudimu wa kuvuija dîna diende dia tshijila. Bushuwa, katuena mua kukokesha bua kuvuija dîna dia Nzambi dia tshijila menemene to. Bualu dikavua dia tshijila anyi dinsantu konso eku mu mushindu wadi wonso mujima. Nunku, mmunyi mutudi mua kuvuija dîna dia Yehowa dia tshijila? Yeshayi udi wamba ne: ‘Yehowa wa misumba nyeye uudi wewe ne bua kunemeka bu wa tshijila.’ Yehowa muine wakamba bua bantu bende ne: ‘Nebajidile dîna dianyi; nebikale ne ditshina kumpala kua Nzambi wa Isalele.’ (Yesh. 8:13; 29:23) Nunku, tudi tuvuija dîna dia Nzambi dia tshijila patudi tudiangata bu ditapuluke ne ditumbuke kupita mêna makuabu onso, patudi tunemeka tshididi dileja ne patudi tuambuluisha bakuabu bua kudiangata bu dinsantu. Tudi nangananga tuleja ditshina dietu ne kanemu bua dîna dia Nzambi patudi tuitaba Yehowa bu Mulombodi wetu ne tumutumikila ne muoyo wetu mujima.—Nsu. 3:1; Buak. 4:11.

Badilongolole bua kuambula dîna dia Nzambi ne kuditumbishisha

7, 8. a) Bua tshinyi kuakapita mutantshi bua bantu ba Nzambi kubikidibuabu ku dîna diende? b) Ntshinyi tshituakonkonona mpindieu?

7 Bena mudimu ba Nzambi ba tshikondo tshietu etshi mbenze mudimu ne dîna dia Nzambi mu mikanda yabu katshia ku bidimu bia 1870. Tshilejilu, mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia Siona tshia ngondo wa 8 wa 1879 ne mu mukanda wa misambu uvua ne tshiena-bualu ne: Misambu ya mukaji (Angl.) uvuabu bapatule tshiotshi tshidimu atshi, muvua dîna Yehowa. Kabidi, bidi bimueneka ne: kumpala kua Yehowa kuitabila bantu bende bua kubikidibuabu patoke ku dîna diende dia tshijila, uvua mujadike ne: bavua bakumbaje malu malomba bua kupeta diakalenga dienene edi. Mmushindu kayi uvua Yehowa mulongolole Balongi ba Bible ba kumpala abu bua kuambulabu dîna diende?

8 Patudi tupingana ku ndekelu kua bidimu bia 1800 ne ku ntuadijilu kua bidimu bia 1900, tudi tumona mudi Yehowa mupeshe bantu bende ngumvuilu mutoke wa malu malelela a mushinga adi atangila dîna diende. Tukonkononayi asatu a ku malu aa.

9, 10. a) Bua tshinyi nimero ya kumpala ya Tshibumba tshia Nsentedi ivua yakula nangananga bua Yezu? b) Mbualu kayi buakashintululabu kutuadijila mu 1919 kupueka? Mbipeta kayi biakamueneka? (Tangila kabidi kazubu ka ne: “ Mudi Tshibumba tshia Nsentedi tshitumbishe dîna dia Nzambi.”)

9 Bua kumpala, bena mudimu ba Yehowa bakapeta mmuenenu muimpe wa mushinga wa dîna dia Nzambi. Balongi ba Bible ba lulamatu ba kale aba bakamona ndongoluelu wa tshia kupikula natshi bantu bu dilongesha dinene dia mu Bible. Bualu ebu budi buleja bua tshinyi Tshibumba tshia Nsentedi tshivua tshitamba kuakula bua Yezu. Tshilejilu, mu tshidimu tshia kumpala tshiakapatuka tshibejibeji etshi, dîna Yezu divuamu misangu dikumi kupita dîna Yehowa. Bua Balongi ba Bible ba kale aba, Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 1 ngondo wa 7 wa 1976 (Mfual.) tshiakamba ne: bavua bapeshe Yezu “mushinga mupite bungi.” Kadi mu kupita kua matuku, Yehowa wakabambuluisha bua kujingulula mushinga udi Bible upesha dîna disunguluke dia Nzambi. Mmunyi muvua bualu ebu buambuluishe Balongi ba Bible? Nangananga kutuadijila mu 1919 kupueka, tshiena-bualu tshia Tshibumba tshia Nsentedi tshimue tshimue atshi tshidi tshiamba ne: “Bakatuadija kuleja Yehowa, Tatuende wa Masiya wa mu diulu kanemu ka bungi.” Nunku, kutuadijila mu tshidimu tshia 1920 too ne mu tshia 1929, bakafunda dîna dia Nzambi mu Tshibumba tshia Nsentedi misangu mipite pa 6500.

10 Pavua bana betu aba batume ntema ivua mikumbane ku dîna Yehowa, bakaleja muvuabu banange dîna dia Nzambi. Anu bu Mose, bakaditua mu ‘dimanyisha dîna dia Yehowa.’ (Dut. 32:3NWT; Mus. 34:3) Kadi, anu bu muvuabu balaye mu Mifundu, Yehowa wakamona dinanga diabu bua dîna diende, kubanyishaye.—Mus. 119:132; Eb. 6:10.

11, 12. a) Mmu mushindu kayi uvua mikanda yetu mishintuluke katupa kakese panyima pa 1919? b) Nku tshinyi kuvua Yehowa mutume ntema ya bantu bende? Bua tshinyi?

11 Bualu buibidi, bena Kristo balelela bakapeta ngumvuilu muimpe wa mudimu uvua Nzambi mubapeshe. Matuku makese panyima pa 1919, bana betu bela manyi bavua balombola bakadifila bua kukonkonona mêyi a buprofete a Yeshayi. Nunku, malu a mu mikanda yetu akashintuluka, kutuadijawu kuakula bua bualu bukuabu. Bua tshinyi dishintuluka adi divua bu “biakudia pa dîba diabi”?—Mat. 24:45.

12 Kumpala kua 1919, Tshibumba tshia Nsentedi katshivua tshianji kuakula mu buondoke mêyi a Yeshayi a ne: ‘Yehowa udi wamba ne: nuenu nudi bamanyi banyi, ne nudi muntu wanyi ungakusungula’ to. (Bala Yeshaya 43:10-12.) Kadi matuku makese panyima pa 1919, mikanda yetu yakatuadija kutuma ntema ku mvese eu, ikankamija bela manyi bonso bua kuenza mudimu uvua Yehowa mubapeshe, wa kumanyisha malu adi amutangila. Nunku, anu bua kubangila mu 1925 too ne mu 1931, bakakonkonona mukanda wa Yeshaya nshapita wa 43 mu biena-bualu 57 bishilashilangane bia Tshibumba tshia Nsentedi, tshionso tshia kudibi tshivua tshileja mudi mêyi a Yeshayi akumbanyina bena Kristo balelela. Bimueneka ne: mu bidimu abi, Yehowa uvua wenda ukoka ntema ya bena mudimu bende ku mudimu uvuabu ne bua kuenza. Bua tshinyi nunku? Mu mushindu kampanda, bivua bua ‘kuanji kubateta kabidi bua kujadika bikalabu bakumbane.’ (1 Tim. 3:10) Kumpala kua bobu kuambula dîna dia Nzambi biakane, Balongi ba Bible bavua ne bua kujadikila Yehowa ku mudimu wabu ne: bavua bushuwa bantemu bende.—Luka 24:47, 48.

13. Mmunyi mudi Dîyi dia Nzambi dileje tshilumbu tshitambe bunene tshivua tshikengela kukosa?

13 Bualu buisatu, bantu ba Yehowa bakafika ku diumvua mushinga wa divuijibua dia dîna dia Nzambi dia tshijila. Mu bidimu bia 1920, bakajingulula ne: divuijibua dia dîna dia Nzambi dia tshijila ntshilumbu tshitambe bunene tshivua tshikengela kukosa. Mmushindu kayi udi Dîyi dia Nzambi disokolola bulelela bua mushinga ebu? Tangila bilejilu bibidi ebi. Mbualu kayi bunene buvua busake Nzambi bua kusungila bena Isalele mu Ejipitu? Yehowa wakamba ne: ‘Bua dîna dianyi dimanyishibue pa buloba buonso.’ (Ekes. 9:16) Bua tshinyi Yehowa uvua mufuile bena Isalele luse pavuabu bamutombokele? Yehowa wakamba kabidi ne: ‘Ngakabenzela malu aa bualu bua dîna dianyi, bua kadipendibu ku mêsu kua bantu ba mu bisamba bia bantu.’ (Yeh. 20:8-10) Ntshinyi tshivua Balongi ba Bible balongele ku miyuki ya mu Bible eyi ne mikuabu?

14. a) Ku ndekelu kua bidimu bia 1920, ntshinyi tshivua bantu ba Nzambi bajingulule? b) Ngumvuilu muimpe uvua Balongi ba Bible bapete bua mudimu wa diyisha uvua mubambuluishe mushindu kayi? (Tangila kabidi kazubu ka ne: “ Bualu bunene budi butusaka bua kuyisha.”)

14 Ku ndekelu kua bidimu bia 1920, bantu ba Nzambi bakajingulula diumvuija dia tshivua Yeshayi muambe bidimu bitue ku 2700 kumpala. Wakamba bua Yehowa ne: ‘Wewe wakalombola bantu bebe nunku bua kudivuijila dîna dia butumbi.’ (Yesh. 63:14) Balongi ba Bible bakumvua ne: bualu bua mushinga buvua bua kuvuija dîna dia Nzambi dia tshijila, kadi ki nkukeba lupandu to. (Yesh. 37:20; Yeh. 38:23) Mu 1929, mukanda wa Mulayi (Angl.) wakaleja mu tshikoso bualu bulelela abu wamba ne: “Dîna dia Yehowa didi ne mushinga wa bungi kudi tshifukibua tshionso.” Bualu buvuabu bakaje mu ngumvuilu wetu ebu buakasaka batendeledi ba Nzambi bua kumanyisha malu adi atangila Yehowa ne bua kumbusha tshipendu tshidibu bapenda dîna diende.

15. a) Mu bidimu bia 1930, ntshinyi tshivua bana betu bapete? b) Ntshikondo kayi tshivua tshikumbane?

15 Ku ntuadijilu menemene kua bidimu bia 1930, bana betu bakumvua bimpe mushinga udi nawu dîna dia Nzambi, bakapeta kabidi ngumvuilu mutoke bua mudimu uvua Nzambi mubapeshe ne bua tshilumbu tshinene tshivua tshijuke. Mpindieu, tshikondo tshivua tshikumbane bua Yehowa kupesha batendeledi bende diakalenga dia kubikidibua patoke ku dîna diende. Bua kumanya muvua bualu ebu buenzeke, tukonkononayi amue malu avua menzeke kale.

Yehowa udi usungula “bantu bakuabu bua bikale ne dîna diende”

16. a) Mmu mushindu kayi mutambe bunene mudi Yehowa utumbisha dîna diende? b) Ku kale mbanganyi bavua benza mudimu ba kumpala bu bantu bavua ne dîna dia Nzambi?

16 Mushindu munene udi Yehowa utumbisha dîna diende, mpa kuikala ne bantu pa buloba badi babikidibua ku dîna diende. Kumbukila ku 1513 kumpala kua Yezu, tshisamba tshia Isalele tshivua tshileja mpala wa Yehowa bu tshisamba tshiende. (Yesh. 43:12) Kadi bakapangila bua kulama tshipungidi tshiabu ne Nzambi, nunku mu tshidimu tshia 33, bakajimija malanda a pa buawu avuabu badie nende. Katupa kîpi pashishe, Yehowa ‘wakatuma ntema yende bua musangu wa kumpala kudi bisamba bia bende bua kupatula munkatshi muabi bantu bakuabu bua bikale ne dîna diende.’ (Bien. 15:14) Bakalua kubikila tshisamba tshipiatshipia tshivuabu basungule etshi ne: “Isalele wa Nzambi,” udi muenza ne bayidi ba Kristo bela manyi ba mu bisamba bishilashilangane.—Gal. 6:16.

17. Satana wakakumbaja tshipatshila tshiende kayi?

17 Pabuipi ne tshidimu tshia 44, bayidi ba Kristo bavua ‘babikidibue ku bulombodi bua Nzambi ne: Bena Kristo.’ (Bien. 11:26) Ku ntuadijilu, dîna edi divua dikumbanyine bualu divua ditangila anu bena Kristo balelela nkayabu. (1 Pet. 4:16) Kadi anu muvua Yezu muleja mu tshilejilu tshia mponda ne lupela, Satana wakakumbaja tshipatshila tshiende bua dîna divua anu bua bena Kristo balelela edi badibikila too ne bena Kristo ba dishima ba mishindu yonso. Ke bua tshinyi, munkatshi mua nkama ya bungi ya bidimu, bivua bikole bua kumanya patoke bena Kristo balelela ne ba dishima. Kadi bualu ebu buakatuadija kushintuluka mu “tshikondo tshia dinowa” tshivua tshituadije mu 1914. Bua tshinyi? Bualu banjelu bakatuadija kutapulula bena Kristo ba dishima ne balelela.—Mat. 13:30, 39-41.

18. Ntshinyi tshivua tshiambuluishe bana betu bua kumona ne: bivua bikengela bua bangate dîna dipiadipia?

18 Panyima pa diteka mupika wa lulamatu mu 1919, Yehowa wakambuluisha bantu bende bua kujingululabu mudimu uvuaye mubapeshe. Bakamona diakamue ne: kuyisha ku nzubu ne ku nzubu kuvua kubatapulula ne bena Kristo ba dishima. Diakamue pakajingululabu bualu ebu, bakalua kumona katupa kakese pashishe ne: dîna dia “Balongi ba Bible” kadivua dikumbane to. Tshipatshila tshiabu tshinene katshivua anu tshia kulonga Bible to, kadi bavua kabidi ne bua kumanyisha malu a Nzambi, kunemeka dîna diende ne kuditumbisha. Kadi ndîna kayi divua dibakumbanyine bua mudimu uvuabu benza? Bakandamuna lukonko elu mu 1931.

Programe wa mpungilu wa mu 1931

19, 20. a) Ndipangadika kayi dia disanka divuabu bangate mu mpungilu mu 1931? b) Ntshinyi tshivua bana betu benze bua muvuabu bangate dîna dipiadipia?

19 Mu ngondo wa 7 wa 1931, Balongi ba Bible batue ku 15000 bakadisangisha mu Columbus mu Ohio mu États-Unis bua kuenza mpungilu. Pakamonabu programe wa mpungilu, ntema yabu ivua mikokibue ku maleta abidi avua pa tshizubu aa: J ne W. Bavua badikonka ne: ‘Maleta aa adi umvuija tshinyi?’ Bantu ba bungi bavua mu mpungilu bavua bateta kufila diumvuija dia maleta abidi aa mu wabu mushindu. Bamue bavua bafile diumvuija dilelela. Pashishe, mu Dia lumingu dia 26 ngondo wa 7, muanetu Joseph Rutherford wakaleja dipangadika mu mêyi a tshikuma aa: “Tudi basue bua bantu bonso bamanye ne batubikile ne: Bantemu ba Yehowa.” Pakambaye mêyi aa, bateleji bonso bakumvua diumvuija dia maleta avua abatatshisha au, mmumue ne: avua umvuija ne: Bantemu ba Yehowa (Jehovah’s Witnesses mu Anglais), dîna dia mu Bible diangatshila mu Yeshaya 43:10.

20 Bua bantu kuleja muvuabu banyishe dipangadika edi, bakela mbila ne kukumabu bikashi mutantshi mule. Ku diambuluisha dia tudiomba, bantu mu miaba pa kuamba yonso ya pa buloba bakumvua mbila ya disanka eyi. Ernest Barber ne mukajende Naomi ba mu Australie bakamba ne: “Pakatuadijabu kukuma bikashi mu Amerike, bana betu ba mu Melbourne bakajuka kuulu diakamue ne kukumabu pabu bikashi. Katuakupua bualu ebu muoyo nansha kakese.” a

Badi batumbisha dîna dia Nzambi pa buloba bujima

21. Mmunyi muvua dîna dipiadipia dienze bua mudimu wa diyisha uye kumpala?

21 Kuikala ne dîna dia mu Mifundu dia Bantemu ba Yehowa kuakapetesha kabidi bantu ba Nzambi bukole bua kuenza mudimu wa diyisha. Edward Grimes ne mukajende Jessie bavua bampanda-njila mu États-Unis ne bavua babuele mu mpungilu wa mu 1931 mu Columbus bakaleja ne: “Tuakumbuka ku metu ne dîna dia Balongi ba Bible, kadi tuakapingana tubikidibua Bantemu ba Yehowa. Tuvua ne disanka bua mutuvua bangate dîna divua dituambuluishe bua kutumbisha dîna dia Nzambi wetu.” Panyima pa mpungilu au, bamue Bantemu bavua benze mudimu ne mayele mapiamapia bua kukumbaja tshipatshila etshi. Bua kudimanyisha kudi muntu, bavua bamupesha karte kavua ne dimanyisha edi: “Ntemu wa YEHOWA udi wenda uyisha Bukalenge bua YEHOWA Nzambi wetu.” Eyowa, bantu ba Nzambi bavua ne disanka dia bungi bua kubikidibua ku dîna dia Yehowa, ne bavua badiakaje bua kumanyisha diumvuija diadi too ne mu miaba ya kule.—Yesh. 12:4.

“Tuakumbuka ku metu ne dîna dia Balongi ba Bible, kadi tuakapingana tubikidibua Bantemu ba Yehowa”

22. Ntshinyi tshidi tshileja ne: bantu ba Yehowa badi ne dîna didi dibakumbanyine?

22 Bidimu bia bungi bikadi bipite katshia Yehowa wambuluisha bena Kristo netu bela manyi bua kuangata dîna didi ditukumbanyine edi. Mu bidimu bionso ebi, Satana mmukumbanaku bua kunyanga dîna dia bantu ba Nzambi anyi? Mmukumbanaku bua kutukoka mu bitendelelu bikuabu bidi bitunyunguluke anyi? Nansha kakese. Kadi, dîna dietu didi dileja mutudi bantemu ba Nzambi didi dimueneka lelu kupita kumpala. (Bala Mika 4:5; Malaki 3:18.) Mu bulelela, tudi balue kuibidilangana ne dîna dia Nzambi bikole bienza bua ne: muntu yonso udi wenza nadi mudimu lelu badi bamumanya mudiye Ntemu wa Yehowa. Pamutu pa kuikala basokoka mu mîdima idi ifumina ku bitendelelu bia dishima bidi bu mikuna, batendeledi balelela ba Yehowa ‘mbajadikibue bu mukuna mupite mikuabu bule.’ (Yesh. 2:2) Lelu ntendelelu wa Yehowa ne dîna diende dia tshijila mbibandishibue kuulu bikole menemene.

23. Bilondeshile Musambu wa 121:5, mbulelela kayi bua mushinga budi butangila Yehowa budi butupetesha bukole bua bungi?

23 Bidi bitukolesha patudi tumanya ne: Yehowa neatukube ku buluishi budi Satana utuela mpindieu ne buatuelaye mu matuku atshilualua. (Mus. 121:5) Tudi bushuwa mua kuamba petu bu mufundi wa Misambu wakamba ne: ‘Disanka didi kudi tshisamba tshidi ne Yehowa bu Nzambi watshi, mbantu bakusungulaye bua kuikala bumpianyi buende mene.’—Mus. 33:12.

a Bua kumanya malu makuabu bua muvuabu benze mudimu ne tudiomba, tangila Nshapita wa 7, dibeji dia 72-74.