Eya go dikagare

Eya go lelokelelo la dikagare

KGAOLO 4

Jehofa o Godiša Leina la Gagwe

Jehofa o Godiša Leina la Gagwe

MOKOTABA WA KGAOLO YE

Batho ba Modimo ba nea leina la gagwe kgodišo yeo e le swanetšego

1, 2. Phetolelo ya Lefase le Lefsa e godiša leina la Modimo bjang?

MESONG ya Labobedi ka December 2, 1947, ge letšatši le be le hlabile eupša go fodile, sehlopha se senyenyane sa bana babo rena ba batlotšwa kua Bethele ya Brooklyn, New York, se ile sa thoma modiro o itšego o mogolo. Modiro woo o be o le thata, eupša sehlopha seo se ile sa fetša nywaga e 12 se o dira. Mafelelong, ka Sontaga sa March 13, 1960, se ile sa fetša go fetolela karolo ya mafelelo ya Beibele e mpsha. Ka morago ga dikgwedi tše tharo, ka June 18, 1960, Ngwanabo rena Nathan Knorr o ile a lokollela batheetši bao ba bego ba thabile Beibele e feletšego ya Phetolelo ya Lefase le Lefsa ya Mangwalo a Makgethwa kopanong ya selete kua Manchester, Engelane. Seboledi se ile sa hlalosa gabotse maikwelo a bohle bao ba bego ba le gona ka go bolela gore: ‘Le ke letšatši le le thabišago go Dihlatse tša Jehofa lefaseng ka bophara!’ Se sengwe sa dilo tšeo di bego di kgahliša kudu ka phetolelo yeo e mpsha e be e le go diriša ga yona leina la Modimo ka makga a mantši.

Phetolelo ya Lefase le Lefsa ya Mangwalo a Bakriste a Segerika e ile ya lokollwa ka 1950 Kopanong yeo e bego e na le sehlogo se se rego, Koketšego ya Pušo ya Modimo (Ka go le letshadi: Yankee Stadium, New York City; Ka go le letona: Ghana)

2 Dibeibele tše dintši ga di diriše leina la Modimo. Eupša bahlanka ba Jehofa ba ba tloditšwego ba ile ba ema ka maoto gore ba lwantšhe leano leo la Sathane la go leka go lebatša batho leina la Modimo. Mantšu a ketapele a Phetolelo ya Lefase le Lefsa yeo e lokolotšwego letšatšing leo a itše: “Selo se segolo ka phetolelong ye ke go bušetšwa ga leina la Modimo lefelong la lona leo le swanetšego.” Ee, Phetolelo ya Lefase le Lefsa e diriša leina la Modimo e lego Jehofa ka makga a ka godimo ga a 7 000. A tsela e kgahlišago gakaakaang yeo phetolelo ye e godišitšego leina la Tatago rena wa legodimong—Jehofa!

3. (a) Bana babo rena ba ile ba lemoga’ng ka seo se bolelwago ke leina la Modimo? (b) Re swanetše go kwešiša bjang Ekisodo 3:13, 14? (Bona lepokisi leo le rego, “ Seo se Bolelwago ke Leina la Modimo.”)

3 Nywageng ya pejana, Barutwana ba Beibele ba be ba na le kwešišo ya gore leina la Modimo le bolela gore, “Ke seo ke lego sona.” (Ek. 3:14, King James Version) Ka baka leo, Morokami wa January 1, 1926, o ile wa re: “Leina Jehofa le ra gore Yo a bilego gona ka boyena, . . . Yo a se nago mathomo le mafelelo.” Lega go le bjalo, ge bafetoledi ba Phetolelo ya Lefase le Lefsa ba thoma go fetolela, Jehofa o be a šetše a thušitše batho ba gagwe go lemoga gore leina la gagwe ga le fo bolela gore o bile gona ka boyena eupša ba be ba lemogile gore ke Modimo yo a nago le morero le yo a šomago. Ba ile ba lemoga gore leina Jehofa le bolela gore, “Yo a Bakago go ba Gona.” Ee, Jehofa o dirile gore legohle le dibopiwa tše bohlale di be gona, le gona o tšwela pele a dira gore thato ya gagwe le morero wa gagwe di phethagale. Eupša ke ka baka la’ng go le bohlokwa gakaakaa gore leina la Modimo le godišwe, gona re ka tsenya letsogo bjang go le godišeng?

Go Kgethagatšwa ga Leina la Modimo

4, 5. (a) Re ba re kgopela’ng ge re rapela ka gore: “Leina la gago a le kgethagatšwe”? (b) Modimo o tla kgethagatša leina la gagwe bjang le gona neng?

4 Jehofa o nyaka gore leina la gagwe le godišwe. Ge e le gabotse, morero wa gagwe o mogolo ke go kgethagatša leina la gagwe, go etša ge seo se bontšhwa ke kgopelo ya Jesu ya mathomo thapelong ya gagwe ya mohlala yeo e rego: “Leina la gago a le kgethagatšwe.” (Mat. 6:9) Ge re bolela mantšu ao dithapelong tša rena, re ba re kgopela’ng?

5 Go etša ge re ithutile go Kgaolo 1 ya kgatišo ye, kgopelo e rego “Leina la gago a le kgethagatšwe” ke e nngwe ya dikgopelo tše tharo tšeo di lego thapelong ya Jesu ya mohlala tšeo di lego mabapi le morero wa Jehofa. Dikgopelo tše dingwe tše pedi di re: “Mmušo wa gago a o tle. Thato ya gago a e direge.” (Mat. 6:10) Ka gona, go etša ge re kgopela Jehofa gore a gate mogato wa go tliša Mmušo wa gagwe le gore thato ya gagwe e direge, re bile re mo kgopela gore a gate mogato wa go kgethagatša leina la gagwe. Ka mantšu a mangwe, re kgopela Jehofa gore a gate mogato wa go tloša kgobošo ka moka yeo e pharilwego leineng la gagwe ga e sa le go tloga borabeleng bja kua Edene. Jehofa o tla arabela bjang thapelong yeo? O re: “Ke tla kgethagatša leina la ka le legolo leo le gobošitšwego ditšhabeng.” (Hesek. 36:23; 38:23) Jehofa o tla kgethagatša leina la gagwe pele ga mahlo a dibopiwa ka moka ge a fediša bokgopo nakong ya Haramagedone.

6. Re ka tsenya letsogo bjang go kgethagatšeng leina la Modimo?

6 Go theoša le histori, Jehofa o dumeletše bahlanka ba gagwe gore ba tsenye letsogo go kgethagatšeng leina la gagwe. Ke therešo gore re ka se dire gore leina la Modimo e be le lekgethwa go feta kamoo e lego le lekgethwa ka gona. E šetše e le lekgethwa ka mo go feletšego goba le šetše le tagafetše. Bjale re ka le kgethagatša bjang? Jesaya o re: “Jehofa wa madira ke Yena yo le swanetšego go mo tagafatša” goba go mo kgethagatša. Le gona Jehofa o ile a bolela ka batho ba gagwe gore: “Ba tla kgethagatša leina la ka . . . gomme ba boifa Modimo wa Isiraele.” (Jes. 8:13; 29:23) Ka gona, re kgethagatša leina la Modimo ka go le lebelela le fapane le maina a mangwe ka moka e bile le a phagametše, ka go hlompha seo le se emelago le ka go thuša ba bangwe go le lebelela e le le lekgethwa. Re bontšha gore re hlompha leina la Modimo le go mmoifa ge re amogela gore Jehofa ke Mmuši wa rena le ge re mo kwa ka dipelo tša rena ka moka.—Die. 3:1; Kut. 4:11.

Go Lokišeletšwa go Bitšwa ka Leina la Modimo le go le Godiša

7, 8. (a) Ke ka baka la’ng go tšere nako gore batho ba Modimo ba bitšwe ka leina la gagwe? (b) Re tlo ahlaahla’ng?

7 Bahlanka ba Modimo ba mehleng yeno ba dirišitše leina la Modimo dikgatišong tša bona ga e sa le go tloga ka bo-1870. Ka mohlala, makasine wa Zion’s Watch Tower wa August 1879 le puku ya dikopelo yeo e gatišitšwego wona ngwageng woo yeo e bego e bitšwa Songs of the Bride, di ile tša diriša leina la Jehofa. Lega go le bjalo, go bonagala eka pele Jehofa a be a ka dumelela batho ba gagwe go ipitša phatlalatša ka leina la gagwe le lekgethwa, o ile a kgonthišetša gore ba fihlelela dinyakwa tše itšego pele ba ka thabela tokelo yeo e kgolo. Jehofa o ile a lokišeletša bjang Barutwana bao ba Beibele ba mehleng yeo gore ba tle ba bitšwe ka leina la gagwe?

8 Ge re lebelela morago mafelelong a bo-1800 le mathomong a bo-1900, re bona kamoo Jehofa a ilego a thuša batho ba gagwe go kwešiša gabotse bohlokwa bja ditherešo tša mabapi le leina la gagwe. Anke re ahlaahleng tše tharo tša ditherešo tšeo.

9, 10. (a) Ke ka baka la’ng dihlogo tša Morokami tša mehleng ya pele di be di bolela gantši ka Jesu? (b) Go bile le phetogo efe go tloga ka 1919 go ya pele, gona ka mafelelo afe? (Bona le lepokisi leo le rego, “ Kamoo Morokami o Godišitšego Leina la Modimo.”)

9 Sa pele, bahlanka ba Jehofa ba ile ba kwešiša gabotse bohlokwa bja leina la Modimo. Barutwana bao ba Beibele ba botegago ba mehleng ya pele ba be ba lebelela tokišetšo ya topollo e le thuto ya motheo ya Beibele. Ke ka baka leo Morokami o bego o bolela gantši ka Jesu. Ka mohlala, ngwageng woo makasine wo o thomilego go gatišwa ka wona, o ile wa diriša leina la Jesu ka makga a lesome go feta leina la Jehofa. Morokami wa March 15, 1976, o boletše gore mehleng yeo ya pele Barutwana bao ba Beibele ba be ba “godiša [Jesu] ka mo go feteletšego.” Eupša ge nako e dutše e eya, Jehofa o ile a ba thuša go lemoga kgodišo yeo Beibele e e neago leina la gagwe. Barutwana ba Beibele ba ile ba arabela bjang? Sehlogo sa Morokami woo se re go tloga ka 1919 go ya pele, Barutwana bao ba Beibele “ba ile ba thoma go godiša kudu Tatago Mesia wa legodimong e lego Jehofa.” Ge e le gabotse, nywageng e lesome ya ka morago ga 1919, Morokami o ile wa diriša leina la Modimo ka makga a fetago a 6 500!

10 Ka go nea leina Jehofa kgodišo yeo e le swanetšego, bana babo rena ba ile ba bontšha gore ba rata leina la Modimo. Go swana le Moshe wa bogologolo, ba ile ba ema ka maoto gore ba “[tsebatše] leina la Jehofa.” (Doit. 32:3; Ps. 34:3) Ke moka go etša ge go holofeditšwe ka Mangwalong, Jehofa o ile a bona gore ba rata leina la gagwe gomme a ba gaugela.—Ps. 119:132; Baheb. 6:10.

11, 12. (a) Dikgatišo tša rena di ile tša fetoga bjang ka moragonyana ga 1919? (b) Ke’ng seo Jehofa a bego a nyaka go se bontšha bahlanka ba gagwe, gona ka baka la’ng?

11 Sa bobedi, Bakriste ba therešo ba ile ba kwešiša gabotse modiro woo Modimo a bego a ba neile wona. Ka moragonyana ga 1919, bana babo rena ba tloditšwego bao ba bego ba etelela pele ba ile ba thoma go hlahloba boporofeta bja Jesaya. Ka morago ga moo, dikgatišo tša rena di ile tša fetoša mawa. Ke ka baka la’ng phetogo yeo e ile ya ipontšha e le ‘dijo ka nako e swanetšego’?—Mat. 24:45.

12 Pele ga 1919, Morokami o be o se wa ka wa ahlaahla ka botlalo mantšu a Jesaya ao a rego: “‘Lena le dihlatse tša ka,’ o re’alo Jehofa, ‘yena mohlanka wa ka yo ke mo kgethilego.’” (Bala Jesaya 43:10-12.) Eupša ka moragonyana ga 1919, dikgatišo tša rena di ile tša thoma go bolela kudu ka temana yeo ya Beibele, tša kgothaletša batlotšwa ka moka gore ba tšee karolo modirong wo Jehofa a bego a ba neile wona—wa go nea bohlatse ka yena. Ge e le gabotse, go tloga ka 1925 go ya go 1931 feela, Jesaya kgaolo 43 e ile ya ahlaahlwa ditokollong tše 57 tša Morokami, le gona tokollo e nngwe le e nngwe e be e diriša mantšu ao go Bakriste ba therešo. Go molaleng gore nywageng yeo Jehofa o be a bontšha bahlanka ba gagwe modiro wo ba bego ba swanetše go swarega ka ona. Ka baka la’ng? Re ka re o be a nyaka gore “ba lekolwe pele mabapi le ge e ba ba swanelega.” (1 Tim. 3:10) Pele Barutwana ba Beibele ba ka bitšwa ka leina la Modimo, ba be ba swanetše go bontšha Jehofa ka mediro gore ruri ke dihlatse tša gagwe.—Luka 24:47, 48.

13. Lentšu la Modimo le re’ng ka kgang e kgolo yeo e swanetšego go rarollwa?

13 Sa boraro, batho ba Jehofa ba ile ba kwešiša bohlokwa bja go kgethagatšwa ga leina la Modimo. Ka bo-1920, ba ile ba lemoga gore go kgethagatšwa ga leina la Modimo ke kgang e kgolo yeo e swanetšego go rarollwa. Lentšu la Modimo le re’ng ka therešo ye ya bohlokwa? Ela hloko mehlala ye e mebedi. Lebaka le legolo la gore Modimo a hlakodiše Baisiraele Egipita e be e le lefe? Jehofa o itše: “Gore leina la ka le bolelwe lefaseng lohle.” (Ek. 9:16) Le gona ke ka baka la’ng Jehofa a ile a gaugela Baisiraele ge ba be ba rabela go yena? Le gona mo, Jehofa o itše: ‘Ke gatile mogato ka baka la leina la ka gore le se ke la gobošwa pele ga mahlo a ditšhaba.’ (Hesek. 20:8-10) Barutwana ba Beibele ba ile ba ithuta’ng dipegong tše tša Beibele le dipegong tše dingwe?

14. (a) Batho ba Modimo ba ile ba lemoga’ng mafelelong a bo-1920? (b) Go kwešiša ga Barutwana ba Beibele therešo ya go kgethagatšwa ga leina la Modimo go ile gwa kgoma bjang modiro wa boboledi? (Bona le lepokisi leo le rego, “ Lebaka le Matla la go Nea Bohlatse.”)

14 Mafelelong a bo-1920, batho ba Modimo ba ile ba lemoga bohlokwa bja seo Jesaya a se boletšego nywageng e ka bago e 2 700 pejana ga moo. Jesaya o boletše ka Jehofa gore: “Ka gona o hlahlile batho ba gago e le gore o itirele leina le lebotse.” (Jes. 63:14) Barutwana ba Beibele ba ile ba kwešiša gore tabakgolo e be e se go phološwa ga rena, eupša e be e le go kgethagatšwa ga leina la Modimo. (Jes. 37:20; Hesek. 38:23) Ka 1929, puku yeo e bitšwago Prophecy e ile ya hlalosa therešo yeo ka boripana ka gore: “Leina la Jehofa ke kgang ya bohlokwahlokwa yeo dibopiwa ka moka di lebeletšanego le yona.” Kwešišo ye yeo e fetošitšwego e ile ya napa e matlafaletša bahlanka ba Modimo go nea bohlatse ka Jehofa le go hlatswa leina la gagwe.

15. (a) Bana babo rena ba be ba kwešiša’ng ka bo-1930? (b) Go be go fihlile nako ya eng?

15 Mathomong a bo-1930, bana babo rena ba be ba kwešiša gabotse bohlokwa bja leina la Modimo le modiro wo a bego a ba neile wona e bile ba kwešiša ka mo go tseneletšego kgang e kgolo yeo e swanetšego go rarollwa. Ga bjale, nako ya Jehofa e be e fihlile ya gore a nee bahlanka ba gagwe tokelo ya go bitšwa ka leina la gagwe phatlalatša. E le gore re bone kamoo seo se diragetšego ka gona, anke re ahlaahleng ditiragalo tše itšego tša nakong e fetilego.

Jehofa o Amogela “Batho ba Leina la Gagwe”

16. (a) Jehofa o godiša leina la gagwe ka tsela efe e kgahlišago kudu? (b) Ke bomang bao mathomong ba bego ba bitšwa ka leina la Modimo?

16 Tsela e kgahlišago kudu yeo Jehofa a godišago leina la gagwe ka yona ke ka go ba le batho bao ba bitšwago ka leina la gagwe mo lefaseng. Go tloga ka 1513 B.C.E. go ya pele, setšhaba sa Isiraele se ile sa emela Jehofa e le batho ba gagwe. (Jes. 43:12) Lega go le bjalo, ba ile ba palelwa ke go boloka kgwerano ya bona le Modimo, ke moka ka 33 C.E. ba lahlegelwa ke tswalano e kgethegilego yeo ba bego ba na le yona le yena. Ka moragonyana ga moo, Jehofa o ile a “retologela ditšhabeng go amogela batho ba leina la gagwe.” (Dit. 15:14) Batho ba bao a bego a sa tšwa go ba kgetha ba ile ba bitšwa “Isiraele ya Modimo,” yeo e bopšago ke balatedi ba Kriste ba ba tloditšwego bao ba tšwago ditšhabeng tše di fapafapanego.—Bagal. 6:16.

17. Ke leano lefe la Sathane leo le ilego la atlega?

17 Mo e ka bago ka 44 C.E., barutiwa ba Kriste ba ile ba ‘bitšwa Bakriste ka tlhahlo ya Modimo.’ (Dit. 11:26) Mathomong leina leo le be le hlaola batho ba itšego, le be le šupa go Bakriste ba therešo feela. (1 Pet. 4:16) Lega go le bjalo, go etša ge Jesu a boletše seswantšhong sa gagwe sa korong le mefoka, Sathane o ile a kgona go atlegiša leano la gagwe la gore leina Bakriste le šupe le go Bakriste ka moka ba mankekišane. Ka baka leo, go ile gwa feta nywaga e makgolo Bakriste ba therešo ba sa bonagale gabotse ka ge go be go tletše ba mankekišane. Eupša seo se ile sa thoma go fetoga “lebakeng la puno,” leo le thomilego ka 1914. Ka baka la’ng? Ka gobane barongwa ba ile ba thoma go aroganya Bakriste ba mankekišane go ba therešo.—Mat. 13:30, 39-41.

18. Ke’ng seo se ilego sa thuša bana babo rena go lemoga gore ba be ba swanetše go bitšwa ka leina le lefsa?

18 Ka morago ga go kgethwa ga mohlanka yo a botegago ka 1919, Jehofa o ile a thuša batho ba gagwe go lemoga modiro wo a bego a ba laetše go o dira. Ba ile ba lemoga kapejana gore go nea bohlatse ka ntlo le ntlo go be go ba hlaola go Bakriste ba mankekišane. Ka morago ga moo, go se go ye kae ba ile ba lemoga gore leina le le rego “Barutwana ba Beibele” le be le sa ba hlaole gabotse. Morero wa bona o mogolo e be e se go fo ithuta Beibele, eupša e be e le go nea bohlatse ka Modimo, go hlompha leina la gagwe le go le godiša. Ka gona, ke leina lefe leo le bego le tla swanela gabotse modiro wo ba bego ba o dira? Potšišo yeo e ile ya arabja ka 1931.

Lenaneo la Kopano ya selete, 1931

19, 20. (a) Go ile gwa dirwa setlamo sefe se se kgahlišago kopanong e nngwe ya selete ka 1931? (b) Bana babo rena ba ile ba arabela bjang ge ba be ba amogela leina le lefsa?

19 Ka July 1931, Barutwana ba Beibele ba e ka bago ba 15 000 ba ile ba ba gona kopanong ya selete kua Columbus, Ohio, U.S.A. Ge ba lebelela lenaneo la kopano, ba ile ba tlabja ke ditlhaka tše pedi tše dikgolo, e lego J le W, tšeo di bego di gatišitšwe letlakaleng la ka pele. Ba ile ba ipotšiša gore: “Ditlhaka tše di emela’ng?” Ba bangwe ba be ba re di emela: ‘Just Watch’; gomme ba bangwe ba re di emela: ‘Just Wait.’ Ke moka ka Sontaga, July 26, Ngwanabo rena Joseph Rutherford o ile a tsebatša setlamo seo se bego se na le mantšu a matla ao a rego: “Re kganyoga go tsebja le go bitšwa ka leina leo, ke gore, dihlatse tša Jehofa.” Gateetee bohle bao ba bego ba le gona ba ile ba kwešiša seo se bego se emelwa ke ditlhaka tšela di bego di ba tlabile—di be di emela gore Jehovah’s Witnesses, e lego leina la Mangwalo leo le theilwego go Jesaya 43:10.

20 Batheetši ba ile ba arabela setlamong seo ka mogoo o mogolo le ka go opa magoswi nako e telele. Lethabo leo le legolo kudu la Columbus le ile la gašwa radiong gomme la kwewa mo e nyakilego go ba lefaseng ka bophara! Ernest le Naomi Barber ba kua Australia ba gopola ka gore: “Ge batheetši ba thoma go opa magoswi kua Amerika, gateetee bana babo rena ba Melbourne ba ile ba ema ka maoto gomme le bona ba opa magoswi. Re ka se tsoge re lebetše letšatši leo!” *

Leina la Modimo le Godišwa Lefaseng ka Bophara

21. Leina le lefsa le ile la matlafaletša bjang bana babo rena go dira modiro wa boboledi?

21 Go bitšwa ka leina leo le theilwego Mangwalong la Dihlatse tša Jehofa go ile gwa nea bahlanka ba Modimo matla a oketšegilego a go tšea karolo modirong wa boboledi. Edward le Jessie Grimes, e lego banyalani ba babulamadibogo kua United States bao ba bego ba le gona kopanong ya selete ya 1931 kua Columbus, ba itše: “Re tlogile gae re le Barutwana ba Beibele, eupša ra boa re le Dihlatse tša Jehofa. Re be re thabetše gore ga bjale re na le leina leo le bego le re thuša go godiša leina la Modimo wa rena.” Ka morago ga kopano yeo, Dihlatse tše dingwe di ile tša diriša mokgwa o itšego o mofsa go dira sona seo. Di be di itsebiša go beng ba dintlo ka go ba nea karata yeo e bego e na le molaetša o rego: “Ke nna yo mongwe wa dihlatse tša JEHOFA gomme ke bolela ka Mmušo wa JEHOFA Modimo wa rena.” Ruri batho ba Modimo ba be ba ikgantšha ka go bitšwa ka leina Jehofa, e bile ba be ba ikemišeditše go tsebatša seo le se bolelago kgole le kgauswi!—Jes. 12:4.

“Re tlogile gae re le Barutwana ba Beibele, eupša ra boa re le Dihlatse tša Jehofa”

22. Ke’ng seo se hlatselago gore batho ba Jehofa ba na le leina leo le ba hlaolago?

22 Go šetše go fetile nywaga e mentši Jehofa a dirile gore bana babo rena bao ba tloditšwego ba amogele leina leo le ba hlaolago. Ga e sa le go tloga ka 1931, na Sathane o kgonne go šira batho gore ba se ke ba lemoga batho ba Modimo? Na o kgonne go dira gore batho ba se bone phapano gare ga rena le madumedi a mangwe? Le gatee! Go e na le moo, lehono go bonagala le go feta gore dihlatse tša Modimo ke rena. (Bala Mika 4:5; Maleaki 3:18.) Ge e le gabotse, re tsebja kudu ka leina la Modimo moo motho le ge e le ofe yo a dirišago leina leo lehono a lemogwago kapejana gore ke yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa. Go e na le gore borapedi bja Jehofa bja therešo bo širwe ke madumedi a maaka ao a swanago le dithaba, bo ‘theilwe ka go tia gomme bo phagametše dithaba tše dingwe.’ (Jes. 2:2) Ruri lehono borapedi bja Jehofa le leina la gagwe le lekgethwa di godišwa kudu!

23. Go ya ka Psalme 121:5, ke’ng seo re se tsebago ka Jehofa seo se re kgothatšago?

23 Ruri ke mo go kgothatšago go tseba gore Jehofa o tla re šireletša ditlhaselong tša Sathane tša gona bjale le tša nakong e tlago! (Ps. 121:5) Ke ka baka leo re dumelelanago le mantšu a mopsalme yo a ngwadilego gore: “Go thaba setšhaba seo Modimo wa sona e lego Jehofa, batho bao a ba kgethilego gore e be bohwa bja gagwe.”—Ps. 33:12.

^ par. 20 Ge o nyaka go tseba ditaba ka botlalo tša mabapi le go dirišwa moo ga radio, bala Kgaolo 7, matlakala 72-74.