Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

TILE 4

Gyihova Kpogya Ye Duma Ne

Gyihova Kpogya Ye Duma Ne

TILE NE BODANE

Nyamenle duma ne hyia ye menli ne kpalɛ

1, 2. Kɛzi New World Translation ne kpogya Nyamenle duma ne ɛ?

 MENLI mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anu ekyi mɔɔ bɛwɔ Bɛtɛle mɔɔ wɔ Brooklyn, New York la bɔle ɔ bo kɛ bɛyɛ gyima titile bie wɔ Dwɛkɛ nwonlomɔ, December 2, 1947. Ɛnee gyima ne yɛ se, noko bɛvale ɛvolɛ 12 bɛyɛle. Awieleɛ kolaa ne, bɛwiele Baebolo ne mɔɔ bɛkile ɔ bo fofolɛ la wɔ Molɛ, March 13, 1960. Siane nsa anzi, wɔ June 18, 1960, Adiema Nathan Knorr yele New World Translation of the Holy Scriptures ne amuala wɔ nyianu bie mɔɔ bɛyɛle wɔ Manchester, England la abo. Tendɛvolɛ ne manle kɛzi menli mɔɔ bɛyia ɛkɛ ne te nganeɛ la lale ali: ‘Ɛnɛ le anyelielɛ kenle maa Gyihova Alasevolɛ mɔɔ bɛwɔ ewiade la amuala!’ Nyamenle duma ne mɔɔ bɛva bɛwula ɛleka mɔɔ ɛnee ɔfinde wɔ aneɛ mɔɔ bɛlumuale bɛvale bɛhɛlɛle Baebolo ne la maa ngilebɛbo fofolɛ ɛhye yɛ anyelielɛ na ɔyɛ ngakyile kolaa.

Bɛyele New World Translation of the Christian Greek Scriptures wɔ 1950 Theocracy’s Increase Nyianu ne abo (Bɛne zo: Yankee Stadium, New York City; Fema zo: Ghana)

2 Bɛye Nyamenle duma bɛvi Baebolo dɔɔnwo mɔɔ bɛhile ɔ bo la anu. Noko Gyihova nɔhalɛ azonvolɛ honle tiale kpɔkɛ mɔɔ Seetan ɛbɔ kɛ ɔye Nyamenle duma yeavi menli adwenle nu la. New World Translation ne mɔɔ bɛyele ye kenle zɔhane la mukenye ne hanle kɛ: “Debie titile mɔɔ wɔ ngilebɛbo ɛhye anu la a le Nyamenle duma ne mɔɔ bɛva bɛwula nu bieko wɔ ɛleka mɔɔ fɛta la.” Nɔhalɛ nu, New World Translation ne fa Nyamenle mumua ne duma Gyihova ne di gyima fane mɔɔ bo 7,000. Nea kɛzi ɔda ali kɛ ngilebɛbo ɛhye kpogyale yɛ anwuma Selɛ Gyihova duma ne zo a!

3. (a) Duzu a yɛ mediema ne mɔ nwunle ye wɔ mɔɔ Nyamenle duma ne kile la anwo a? (b) Kɛzi ɔwɔ kɛ yɛte Adendulɛ 3:13, 14 abo ɛ? (Nea ɛlɛka “ Mɔɔ Nyamenle Duma Ne Kile La.”)

3 Alumua ne, ɛnee Baebolo Sukoavoma ne te Nyamenle duma ne abo kɛ “Medame a le Medame.” (Ade. 3:14) Yemɔti January 1, 1926, Ɛzinzalɛ Arane ne hanle kɛ: “Duma Gyihova ne kile Awie mɔɔ bɛambɔ ye, . . . Awie mɔɔ ɔnlɛ ye mɔlebɛbo nee ye awieleɛ la.” Noko kolaa na edwɛbohilelɛma ne abɔ ɔ bo ahile New World Translation ne abo la, Gyihova boale ye menli ne ɔmanle bɛdele ɔ bo kɛ ye duma ne ɛngile awie mɔɔ bɛambɔ ye ala, emomu ɔle Nyamenle mɔɔ lɛ bodane dɔɔnwo na ɔdi nwolɛ gyima a. Bɛnwunle kɛ duma Gyihova ne abo kile “Mɔɔ Maa Ɔyɛ Ɛkɛ.” Ɔmanle ewiade ne nee abɔdeɛ mɔɔ bɛze nrɛlɛbɛ la rale na ɔlɛkɔ zo yeamaa ye ɛhulolɛdeɛ nee ye bodane ara nu. Ɛnee duzu ati a ɔhyia kɛ bɛkpogya Nyamenle duma ne zo ɛ, na kɛzi yɛbaboa yɛamaa bɛakpogya ye zo ɛ?

Nyamenle Duma Ne Mɔɔ Bɛte Nwo La

4, 5. (a) Saa yɛsɛlɛ kɛ, “Wɔ duma nwo ɛde” a, ɛnee duzu a yɛlɛbiza a? (b) Kɛzi, yɛɛ mekɛ boni a Nyamenle bade ye duma nwo a?

4 Gyihova kulo kɛ bɛkpogya ye duma ne. Nɔhalɛ nu, ye bodane titile a le kɛ ɔbade ye duma ne anwo, kɛmɔ ɔda ali wɔ Gyisɛse modolɛ mɔɔ lumua mɔɔ wɔ ye nzɛlɛlɛ nwo neazo ne anu la: “Wɔ duma nwo ɛde.” (Mat. 6:9) Saa yɛlɛyɛ zɔhane nzɛlɛlɛ ne a, ɛnee duzu a yɛlɛsɛlɛ a?

5 Kɛmɔ yɛzukoale ye wɔ buluku ɛhye Tile 1 ne la, Gyisɛse nzɛlɛlɛ nwo neazo ne anu modolɛ nsa ne anu ko a le “Wɔ duma nwo ɛde” mɔɔ fane Gyihova bodane nwo la. Nwiɔ ne mɔɔ ɛha la a le: “Wɔ belemgbunlililɛ ɛrɛla; Bɛyɛ Wɔ ɛhulolɛdeɛ wɔ azɛlɛ ye azo.” (Mat. 6:10) Ɛhye ati, kɛmɔ yɛsɛlɛ Gyihova kɛ ɔmaa ye Belemgbunlililɛ ne ɛrɛla na bɛyɛ ye ɛhulolɛdeɛ la, zɔhane ala yɛɛ yɛsɛlɛ Gyihova kɛ ɔmaa bɛde ye duma nwo a. Wɔ adenle fofolɛ zo, yɛlɛsɛlɛ Gyihova kɛ ɔyɛ debie ɔye evinli mɔɔ bɛmaa yeha ye duma, ɔvi Yidɛn atuadelɛ ne azo la ɔvi ɛkɛ. Duzu a Gyihova bayɛ wɔ asɔneyɛlɛ zɛhae anwo a? Ɔka kɛ: ‘Mebade me duma kpole ne mɔɔ bɛzɛkye ye wɔ maanle maanle ne mɔ avinli la anwo.’ (Yiz. 36:23; 38:23) Gyihova baye ɛtanevolɛma avi ɛkɛ wɔ Amagɛdɔn yeava yeade ye duma nwo wɔ abɔdeɛ muala anyunlu.

6. Kɛzi yɛbaboa yɛamaa bɛade Nyamenle duma ne anwo ɛ?

6 Yela ali wɔ tetedwɛkɛ nu kɛ Gyihova ɛmaa adenle ɛmaa ye azonvolɛ ɛlɛboa bɛamaa bɛade ye duma ne anwo. Nɔhalɛ nu, yɛnrɛhola yɛnrɛyɛ Nyamenle duma ne nwuanzanwuanza. Ɔle nwuanzanwuanza dɛba. Yemɔti, kɛzi yɛbahola yɛade nwolɛ ɛ? Ayezaya ka kɛ: “Kakye kɛ Tumivolɛ [Gyihova] ala a le nwuanzanwuanza a.” Na Gyihova mumua ne hanle vanenle ye menli ne anwo kɛ: “Bɛbade [me] . . . duma ne anwo, na bɛazulo Yizilayɛ Nyamenle ne.” (Aye. 8:13; 29:23) Ɛhye ati saa yɛbu Nyamenle duma ne kɛ ɔle ngakyile na ɔkpogya ɔtɛla duma gyɛne biala, yɛnwu mɔɔ ɔkile na yɛboa awie mɔ yɛmaa bɛbu ye kɛ ɔle nwuanzanwuanza a, ɛnee yɛlɛte ye duma nwo. Saa yɛkakye kɛ Gyihova le yɛ Sievolɛ na yɛfi yɛ ahonle muala anu yɛtie ye a, ɛnee yɛlɛkile kɛ yɛbu Nyamenle duma ne na yɛsulo ye.​—Mrɛ. 3:1; Yek. 4:11.

Bɛzieziele Bɛ Nwo Kɛ Bɛfa Nyamenle Duma Ne Bɛado Bɛ Nwo Zo Na Bɛakpogya Ye

7, 8. (a) Duzu ati a ɔliele mekɛ na Nyamenle menli ava ye duma ado bɛ nwo zo ɛ? (b) Duzu a yɛbazuzu nwo a?

7 Ɔvi 1870 mɔɔ ba la, Nyamenle azonvolɛ ɛva Nyamenle duma ɛli gyima wɔ bɛ mbuluku nu. Kɛ neazo la, August 1879, Ɛzinzalɛ Arane ne nee Songs of the Bride, edwɛne buluku mɔɔ bɛyɛle wɔ zɔhane ɛvolɛ ne anu la vale Gyihova duma ne lile gyima. Noko ɔzɔho kɛ kolaa na Gyihova amaa adenle yeamaa ye menli ava ye duma nwuanzanwuanza ne ado bɛ nwo zo wɔ bagua nu la, ɔnwunle kɛ bɛdwu mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛyɛ na bɛadwu nwolɛ adenle kpole ɛhye anwo la anwo. Kɛzi Gyihova zieziele zɔhane Baebolo Sukoavoma ne ɔmanle bɛvale ye duma ne bɛdole bɛ nwo zo ɛ?

8 Saa yɛnea mɔɔ zile wɔ 1800 awieleɛ nee 1900 mɔlebɛbo la a, yɛnwu kɛzi Gyihova manle ye menli dele nɔhalɛ edwɛkɛ mɔɔ hyia mɔɔ fane ye duma ne anwo abo la. Bɛmaa yɛzuzu nɔhalɛ ɛhye mɔ anu nsa anwo.

9, 10. (a) Duzu ati a alumua Ɛzinzalɛ Arane ne anu edwɛkɛ twe adwenle kɔ Gyisɛse anwo zo a? (b) Ɔvi 1919 mɔɔ ba la, nzenzaleɛ boni a hɔle zo a, na duzu a vile nu rale a? (Eza nea ɛlɛka “ Kɛzi Ɛzinzalɛ Arane Ne Ɛkpogya Nyamenle Duma Ne La.”)

9 Mɔɔ lumua la, Gyihova azonvolɛ nyianle kɛzi Nyamenle duma ne hyia la anwo adwenle kpalɛ. Alumua Baebolo Sukoavoma mɔɔ bɛdi nɔhalɛ la ranwunle kɛ ɛkpɔnedeɛ ne anwo ngyehyɛleɛ ne a le Baebolo nu ngilehilelɛ titile a. Ɛhye a maa yɛnwu deɛmɔti ɛnee Ɛzinzalɛ Arane ne ta twe adwenle kɔ Gyisɛse anwo zo la. Kɛ neazo la, duma Gyisɛse ne mɔɔ magazine mɔɔ bɛyɛle wɔ ɛvolɛ mɔɔ lumua anu vale lile gyima la bo duma Gyihova ne azo mɔnwo bulu. March 15, 1976, Ɛzinzalɛ Arane ne hanle vanenle Baebolo Sukoavoma ne ɛvolɛ mɔɔ lumua la anwo kɛ bɛnyianle “adwenle mɔɔ ɛnfɛta” la wɔ Gyisɛse anwo. Nzinlii, Gyihova boale bɛ ɔmanle bɛnwunle kɛzi Baebolo ne kpogya Nyamenle mumua ne duma zo la. Kɛzi ɛhye hanle Baebolo Sukoavoma ne ɛ? Ɛzinzalɛ Arane ko ne ala hanle kɛ ɔvi 1919 mɔɔ ba la, “bɛbɔle ɔ bo kɛ bɛfa enililɛ mɔɔ fɛta bɛamaa Mɛzaya anwuma Selɛ ne, Gyihova.” Nɔhalɛ nu, wɔ ɛvolɛ bulu anzi ɔvi 1919, Ɛzinzalɛ Arane ne bɔle Nyamenle duma fane mɔɔ bo 6,500!

10 Yɛ mediema ne mɔ vale ɛbulɛ mɔɔ fɛta la manle Gyihova duma ne bɛvale bɛhilele kɛ bɛkulo Nyamenle duma ne. Bɛbɔle “[Gyihova] duma ne nolo” kɛmɔ tetenli Mosisi yɛle la. (Mɛla 32:3; Edw. 34:3) Kɛmɔ bɛbɔ nwolɛ ɛwɔkɛ wɔ Ngɛlɛlera ne anu la, Gyihova nwunle ɛhulolɛ mɔɔ bɛlɛ bɛmaa ye duma ne la na ɔlole bɛ.​—Edw. 119:132; Hib. 6:10.

11, 12. (a) Adenle boni azo a bɛyɛle nzenzaleɛ wɔ yɛ mbuluku ne mɔ anu wɔ 1919 anzi ɛ? (b) Duzu a ɛnee Gyihova ɛlɛtwe ye azonvolɛ adwenle ahɔ zo a, na duzu ati ɔ?

11 Mɔɔ tɔ zo nwiɔ, nɔhalɛ Keleseɛnema dele gyima mɔɔ Nyamenle vale manle bɛ la abo kpalɛ. Wɔ 1919 anzi mekɛ ekyii, menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ mɔɔ bɛli gyima ne anyunlu la nleɛnleanle Ayezaya ngapezo ne anu. Ɛhye anzi, yɛ mbuluku ne mɔ bɔle ɔ bo zile edwɛkɛhanlɛ gyima ne azo. Duzu ati a zɔhane nzenzaleɛ ne yɛle “aleɛ wɔ mekɛ ne anloa” ɛ?​—Mat. 24:45.

12 Kolaa na 1919, ɛnee Ɛzinzalɛ Arane ne ɛtɛkilehilele Ayezaya edwɛkɛ ɛhye anu dɔɔnwo: ‘Gyihova se “bɛle me alasevolɛ nee me sonvolɛma mɔɔ mekpa nu meye bɛ.”’ (Bɛgenga Ayezaya 43:10-12.) Noko wɔ 1919 anzi mekɛ ekyii anu, yɛ mbuluku ne mɔ bɔle ɔ bo kɛ bɛtwe adwenle bɛahɔ Baebolo nu edwɛkɛ zɔhane azo, bɛzile menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la adua kɛ bɛva bɛ nwo bɛwula gyima mɔɔ Gyihova ɛva ɛmaa bɛ kɛ bɛli ɔ nwo daselɛ la anu. Ɔvi 1925 mɔɔ kɔdwu 1931 ala anu, bɛzuzule Ayezaya tile 43 ne anwo wɔ Ɛzinzalɛ Arane ne anu edwɛkɛ ngakyile 57 anu, na ko biala hanle kɛ Ayezaya edwɛkɛ ne fane nɔhalɛ Keleseɛnema anwo. Ɔda ali kɛ wɔ zɔhane ɛvolɛ ne mɔ anu, ɛnee Gyihova ɛlɛtwe ye azonvolɛ adwenle ahɔ gyima mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛyɛ la azo. Duzu ati ɔ? Amaa bɛahola ‘bɛazɔ bɛ bɛanlea saa edwɛkɛ ɛnle bɛ nwo a.’ (1 Tem. 3:10) Kolaa na Baebolo Sukoavoma ne ahola ava Nyamenle duma ado bɛ nwo zo la, ɛnee ɔwɔ kɛ bɛfa bɛ gyima bɛda ye ali bɛkile Gyihova kɛ amgba bɛle ye alasevolɛ.​—Luku 24:47, 48.

13. Kɛzi Nyamenle Edwɛkɛ ne da edwɛkɛ titile mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛdi nwolɛ gyima la ali ɛ?

13 Mɔɔ tɔ zo nsa, Gyihova menli radele kɛzi ɔhyia kɛ bɛte Nyamenle duma nwo la abo. Wɔ 1920 ne anu, bɛranwunle kɛ Nyamenle duma ne mɔɔ bɛmaa bɛade nwolɛ la hyia kpole. Kɛzi Nyamenle Edwɛkɛ ne lale nɔhalɛ edwɛkɛ titile ɛhye ali ɛ? Suzu neazo nwiɔ anwo nea. Duzu titile a manle Gyihova liele Yizilayɛma vile Yigyibiti a? Gyihova hanle kɛ: “Na wɔakponde me duma wɔ azɛlɛ ye kɔsɔɔti azo.” (Ade. 9:16) Na duzu ati a Gyihova zele Yizilayɛma anwunvɔne wɔ mekɛ mɔɔ bɛdele atua bɛtiale ye la ɛ? Eza Gyihova hanle kɛ: ‘Amaa me duma anzɛkye wɔ maanle maanle ne mɔ anyunlu.’ (Yiz. 20:8-10) Duzu a Baebolo Sukoavoma ne zukoale vile Baebolo nu edwɛkɛ zɔhane nee gyɛne anu a?

14. (a) Duzu a Nyamenle menli dele ɔ bo wɔ 1920 ne awieleɛ a? (b) Kɛzi ndelebɛbo mɔɔ kɔ moa mɔɔ Baebolo Sukoavoma ne nyianle la hanle edwɛkɛhanlɛ gyima ne ɛ? (Eza nea ɛlɛka “ Deɛmɔti Ɔwɔ Kɛ Yɛdi Daselɛ La.”)

14 Ɔkadwu 1920 ne awieleɛ la, ɛnee Nyamenle menli ɛde mɔɔ Ayezaya hanle nwolɛ edwɛkɛ kɛyɛ ɛvolɛ 2,700 mɔɔ ɛze ɛhɔ la abo kpalɛ. Ɔhanle ye wɔ Gyihova anwo kɛ: ‘Ɛdawɔ a ɛlile wɔ menli ne ati na ɛliele duma kpole ɛmanle ɛ nwo a.’ (Aye. 63:14) Baebolo Sukoavoma ne dele ɔ bo kɛ, tɛ ngoanelielɛ a hyia kpalɛ a, emomu Nyamenle duma ne mɔɔ bɛte nwolɛ la. (Aye. 37:20; Yiz. 38:23) Wɔ 1929, Prophecy buluku ne hanle zɔhane nɔhalɛ edwɛkɛ ne sikalɛ kɛ: “Gyihova duma ne a le edwɛkɛ mɔɔ hyia abɔdeɛ biala a.” Nzenzaleɛ ɛhye mɔɔ Nyamenle menli yɛle wɔ bɛ ndelebɛbo nu la hanle bɛ ɔmanle bɛlile Gyihova nee ye duma ne mɔɔ bɛsokpa ye la anwo daselɛ.

15. (a) Duzu a yɛ mediema ne mɔ nyianle wɔ 1930 ne anu a? (b) Mekɛ boni a ɛnee ɛdwu a?

15 Ɔkadwu 1930 mɔlebɛbo la, ɛnee yɛ mediema ne mɔ ɛnyia adwenle kpalɛ wɔ Nyamenle duma ne anwo, bɛde gyima mɔɔ Nyamenle ɛva ɛmaa bɛ kɛ bɛyɛ, nee edwɛkɛ mɔɔ hyia kpole mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛdi nwolɛ gyima la abo kpalɛ. Akee Gyihova mekɛ ne ɛdwu kɛ ɔmaa ye menli ne fa ye duma ne to bɛ nwo zo wɔ bagua nu. Amaa yɛanwu kɛzi ɛhye yɛle la, bɛmaa yɛzuzu ninyɛne mɔɔ sisile la bie mɔ anwo.

Gyihova Yele “Menli Ɔrayɛle Ye Ɛdeɛ”

16. (a) Adenle titile ko boni a Gyihova ɛlua azo ɛkpogya ye duma ne a? (b) Wɔ tete ne, nwane mɔ a Nyamenle lumuale vale ye duma dole bɛ nwo zo a?

16 Adenle titile ko mɔɔ Gyihova dua zo kpogya ye duma ne la a le kɛ ɔbanyia menli mɔɔ ye duma la bɛ nwo zo wɔ azɛlɛ ye azo. Ɔvi 1513 K.Y.M. mɔɔ ba la, ɛnee Yizilayɛ maanle ne wɔ ɛkɛ ne kɛ Gyihova menli. (Aye. 43:12) Noko bɛanli ngyekyeleɛ mɔɔ Nyamenle nee bɛ yɛle la azo, na wɔ ɛvolɛ 33 Y.M., bɛminlinle abusuabɔlɛ mɔɔ ɛnee bɛ nee Nyamenle lɛ la. Yeangyɛ Gyihova “anye hɔle bɛdabɛ mɔɔ bɛnle Dwuuma la anwo zo na ɔyele menli wɔ bɛ avinli ɔrayɛle ye ɛdeɛ.” (Gyi. 15:14) Bɛravɛlɛle menli fofolɛ zɔhane mɔɔ ɔkpale bɛ la ‘Nyamenle Yizilayɛ,’ mɔɔ Kelaese ɛdoavolɛma mɔɔ bɛkpokpa bɛ mɔɔ bɛvi maanle ngakyile nu la a wɔ nu la.​—Gal. 6:16.

17. Duzu a Seetan holale yɛle a?

17 Kɛyɛ ɛvolɛ 44 Y.M., bɛravɛlɛle Kelaese ɛdoavolɛma ne “Keleseɛnema.” (Gyi. 11:26) Mɔlebɛbo ne, ɛnee duma zɔhane le ngakyile ɔluakɛ ɛnee ɔgyi ɛkɛ ɔmaa nɔhalɛ Keleseɛnema ala. (1 Pita 4:16) Noko kɛmɔ Gyisɛse ɛrɛlɛ ne mɔɔ fane abɛlɛ nee ndile ne anwo kile la, Seetan holale manle bɛvale duma Keleseɛnema bɛvɛlɛle adalɛ Keleseɛnema amuala. Zɔhane ati, wɔ ɛvoya dɔɔnwo anu, ɛnee nɔhalɛ Keleseɛnema anwo ɛnla ali kpalɛ wɔ adalɛ Keleseɛnema avinli. Noko zɔhane deɛ ne bɔle ɔ bo kɛ ɔkakyi wɔ “ɛbuhenle ne” mɔɔ bɔle ɔ bo wɔ 1914 la anu. Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ anwumabɔvolɛma bɔle ɔ bo dele adalɛ Keleseɛnema vile nɔhalɛ Keleseɛnema anwo.​—Mat. 13:30, 39-41.

18. Duzu a boale yɛ mediema ne ɔmanle bɛnwunle kɛ bɛhyia duma fofolɛ a?

18 Mɔɔ bɛkpale akɛlɛ nɔhavo ne bɛwiele wɔ 1919 la, Gyihova boale ye menli ne ɔmanle bɛdele gyima mɔɔ yeva yemaa bɛ la abo. Bɛnwunle ye ndɛndɛ ne ala kɛ azua nu daselɛlilɛ ne bamaa bɛayɛ ngakyile bɛavi adalɛ Keleseɛnema amuala anwo. Mɔɔ bɛnwunle ye zɔhane bɛwiele la, yeangyɛ yɛɛ bɛradele ɔ bo kɛ duma “Baebolo Sukoavoma” ɛmmaa bɛnyɛ ngakyile kpalɛ. Tɛ bɛ asetɛnla nu bodane titile a le kɛ bɛsukoa Baebolo ne, emomu bɛdi Nyamenle anwo daselɛ, bɛayeyɛ ye na bɛakpogya ye duma ne zo. Yemɔti, ɛnee duma boni a fɛta gyima mɔɔ ɛnee bɛlɛyɛ la ɛ? Bɛbuale zɔhane kpuyia ne wɔ 1931.

Nyianu ngyehyɛleɛ, 1931

19, 20. (a) Kpɔkɛbɔlɛ mɔɔ yɛ anyelielɛ la boni a bɛdole ye gua wɔ 1931 nyianu bie abo a? (b) Kɛzi yɛ mediema ne mɔ yɛle bɛ nyɛleɛ wɔ duma fofolɛ ne mɔɔ bɛnyianle la anwo ɛ?

19 Wɔ July 1931, Baebolo Sukoavoma kɛyɛ 15,000 yiale wɔ Columbus, Ohio, U.S.A. bɛyɛle nyianu. Ɛnee ngɛlɛlera mgbole nwiɔ wɔ nyianu ngyehyɛleɛ kɛlata ne azo. Ɛnee tievolɛma ne anu dɔɔnwo ɛlɛfa bɛ adwenle abu mɔɔ zɔhane ngɛlɛlera ne mɔ kile la, na mɔɔ bie mɔ zuzule la yɛle nɔhalɛ. Ɛnee zɔhane ngɛlɛlera ne mɔ gyi ɛkɛ maa yɛ duma fofolɛ ne. Akee wɔ Molɛ, July 26, Adiema Joseph Rutherford hanle edwɛkɛ ɛhye wɔ kpɔkɛ mɔɔ bɛbɔ la anwo kɛ: “Yɛkulo kɛ bɛnwu yɛ kɛ yɛle Gyihova Alasevolɛ na bɛfa duma ne bɛfɛlɛ yɛ.” Wɔ zɔhane mekɛ ne anu, menli mɔɔ rayiale ɛkɛ ne la amuala dele zɔhane ngɛlɛlera nwiɔ ne abo​—bɛkile Gyihova Alasevolɛ, Ngɛlɛlera ne anu duma mɔɔ gyi Ayezaya 43:10 azo la.

20 Tievolɛma ne vale ɛnelɛ kpole deanle nu na bɛbɔle bɛ sa nu bɛvale bɛliele zɔhane kpɔkɛbɔlɛ ne bɛdole nu. Bɛluale riledio zo bɛmanle menli mɔɔ wɔ ewiade la anu foa dele debie kɛnlɛma ɛhye mɔɔ hɔle zo wɔ Columbus la! Ernest nee Naomi Barber mɔɔ bɛwɔ Australia la hanle kɛ: “Mekɛ mɔɔ bɛlɛbɔ bɛ sa nu wɔ America la, mediema mɔɔ bɛwɔ Melbourne la dwazole gyinlanle na bɛbɔle bɛ sa nu. Yɛ rɛle ɛnrɛvi ɛhye ɛlɛ!” a

Bɛkpogya Nyamenle Duma Ne Zo Wɔ Ewiade Amuala

21. Kɛzi duma fofolɛ ne hanle edwɛkɛhanlɛ gyima ne ɛ?

21 Ngɛlɛlera ne anu duma Gyihova Alasevolɛ mɔɔ bɛva bɛmaa Nyamenle menli la ɛmaa bɛnyia anwosesebɛ bɛlɛyɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne. Edward Grimes nee ɔ ye Jessie mɔɔ bɛle adekpakyelɛma mɔɔ bɛwɔ United States mɔɔ bɛhɔle 1931 nyianu ne bie wɔ Columbus la hanle kɛ: “Yɛfi sua nu la ɛnee bɛfɛlɛ yɛ Baebolo Sukoavoma, na yɛvale duma Gyihova Alasevolɛ a yɛrale sua nu a. Yɛ nye liele nwolɛ kɛ yɛnyianle duma mɔɔ boale yɛ ɔmanle yɛkpogyale yɛ Nyamenle ne duma zo a.” Wɔ zɔhane nyianu ne anzi, Alasevolɛ bie mɔ luale adenle fofolɛ zo yɛle zɔ. Bɛvale kɛlata mɔɔ bɛhɛlɛ zolɛ: “Mele GYIHOVA alasevolɛ mɔɔ bɛlɛka GYIHOVA yɛ Nyamenle ne Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkpa ne la anu ko” a bɛlale bɛ nwo ali bɛhilele suamenle ne mɔ a. Nɔhalɛ nu, ɛnee Nyamenle menli anye die nwolɛ kɛ duma Gyihova ne la bɛ nwo zo la, na ɛnee bɛziezie bɛ nwo kɛ bɛbaha mɔɔ ɔkile la wɔ ewiade amuala.​—Aye. 12:4.

“Yɛfi sua nu la ɛnee bɛfɛlɛ yɛ Baebolo Sukoavoma, na yɛvale duma Gyihova Alasevolɛ a yɛrale sua nu a”

22. Duzu a kile kɛ Gyihova menli le ngakyile a?

22 Gyihova manle yɛ mediema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la vale duma mɔɔ le ngakyile dole bɛ nwo zo la, ɛvolɛ dɔɔnwo ɛgua nu. Ɔvi 1931 mɔɔ ba la, asoo Seetan ɛhola ɛheda ninyɛne mɔɔ maa bɛnwu Nyamenle menli la azo? Asoo yemaa yeyɛ se kɛ menli banwu ngakyile mɔɔ wɔ yɛ nee ɛzonlenlɛ gyɛne ne mɔ anu la ɔ? Ɔnle zɔ fee! Emomu, Nyamenle mɔɔ yɛdi ɔ nwo daselɛ la maa yɛ nyɛleɛ kɛnlɛma ne da ali kpalɛ. (Bɛgenga Maeka 4:5; Malakae 3:18.) Nɔhalɛ nu, Nyamenle duma ne ɛrafɛta yɛ kpalɛ, yemɔti bɛbu awie mɔɔ ɔfa ɔdi gyima ɛnɛ la kɛ ɔboka Gyihova Alasevolɛ anwo. Kɛ anrɛɛ adalɛ ɛzonlenlɛ nyɛleɛ mɔɔ le kɛ boka la baheda Gyihova nɔhalɛ ɛzonlenlɛ zo la, ‘bɛmaa ye zo wɔ awoka kɔsɔɔti avinli.’ (Aye. 2:2) Ɛnɛ, bɛkpogya Gyihova ɛzonlenlɛ nee ye duma nwuanzanwuanza ne zo kpalɛ.

23. Kɛmɔ Edwɛndolɛ 121:5 kile la, Gyihova anwo nɔhalɛ edwɛkɛ titile boni a maa yɛnyia anwosesebɛ a?

23 Nea kɛzi yɛnyia anwosesebɛ kɛ Gyihova babɔ yɛ nwo bane yeavi ɛtetalɛ mɔɔ Seetan fa ba yɛ nwo zo ɛnɛ nee kenlebie la anwo a! (Edw. 121:5) Adwenle kpalɛ bie ati yɛka edwɛndolɛnli ne edwɛkɛ mɔɔ ɔhɛlɛle la bie kɛ: “Nyilalɛ ɛha maanle ne mɔɔ [Gyihova] le ye Nyamenle la, nyilalɛ ɛha menli ne mɔɔ yeye bɛ yeyɛ bɛ ye menli la.”​—Edw. 33:12.

a Nea riledio mɔɔ bɛvale bɛlile gyima la anwo edwɛkɛ dɔɔnwo wɔ Tile 7.