Eaha to roto?

Tapura tumu parau

PENE 4

E faateitei Iehova i to ˈna iˈoa

E faateitei Iehova i to ˈna iˈoa

MANAˈO FAUFAA O TE PENE

E haafaufaa te nunaa o te Atua i to ˈna iˈoa

1, 2. E nafea te Huriraa o te ao apî e faateitei ai i te iˈoa o te Atua?

 MAHANA piti 2 no Titema 1947. I taua poipoi ra, e haamata te hoê pǔpǔ iti taeae faatavaihia no te Betela i Brooklyn i New York i te hoê ohipa iti rahi. Ua titauhia ia rave maitai ratou i teie ohipa 12 matahiti i te maoro. Aita râ ratou i tuu. I te Tapati 13 no Mati 1960, ua oti ia ratou te hoê huriraa Bibilia apî. E toru avaˈe i muri aˈe, i te 18 no Tiunu 1960, i te hoê tairururaa i tupu i Manchester i Beretane, ua faaara taeae Nathan Knorr i te feia i ruru mai e ua matara mai te buka hopea o te Huriraa o te ao apî o te mau Papai Moˈa (Beretane). Ua parau oia e ‘e mahana oaoa mau teie no te mau Ite no Iehova i te ao nei!’ Te manaˈo atoa ïa o te feia i ruru mai. Te mea faahiahia roa o teie huriraa apî i tupu ai te oaoa rahi, oia hoi ua faaohipa-pinepine-hia te iˈoa o te Atua.

Ua matara mai te Huriraa o te ao apî o te mau Papai Heleni Kerisetiano reo Beretane i te hoê tairururaa i 1950 (Pae aui: Yankee Stadium i New York; Pae atau: Ghana)

2 Mea rahi te huriraa Bibilia tei tatara i te iˈoa o te Atua. Ua patoi râ te mau tavini faatavaihia a Iehova i te opuaraa a Satani ia moˈe roa i te taata taua iˈoa ra. Te na ô ra te parau omuaraa o te Huriraa o te ao apî tei matara mai i taua mahana ra: “Te mea faahiahia roa o teie huriraa, o te faahoˈiraahia ïa te iˈoa o te Atua i to ˈna vairaa mau.” Te faaohipa ra iho â te Huriraa o te ao apî i te iˈoa o te Atua, oia hoi Iehova, hau atu i te 7 000 taime. Te faateitei ra iho â teie huriraa i te iˈoa o to tatou Metua i te raˈi ra o Iehova!

3. (a) Eaha ta to tatou mau taeae i taa no nia i te auraa o te iˈoa o te Atua? (b) Eaha te auraa o te Exodo 3:13, 14? (A hiˈo i te tumu parau “ Te auraa o te iˈoa o te Atua.”)

3 I te omuaraa, i manaˈo na te Feia haapii Bibilia e “Te vai nei au o vau e vai nei” te auraa o te iˈoa o te Atua. (Exo. 3:14) No reira Te Pare Tiairaa no Mati 1926 (Farani) i parau ai e ‘te auraa o te iˈoa Iehova, oia ïa aita to ˈna e haamataraa e aita atoa to ˈna e hopea.’ Teie râ, a haamata ˈi te feia tei huri i te Huriraa o te ao apî i ta ratou ohipa, ua tauturu Iehova ia ratou ia taa e e ere tera te auraa o to ˈna iˈoa. Teie râ, e Atua o ˈna e opuaraa e e ohipa ta ˈna. Tera te mea faufaa roa ˈˈe. Ite aˈera ratou e “Na ˈna e faariro” te auraa mau o te iˈoa Iehova. Inaha, na ˈna i hamani i te ao taatoa, te melahi e te taata, e te tamau noa ra oia i te faatupu i to ˈna hinaaro e ta ˈna opuaraa. Mea faufaa roa ïa ia faateiteihia te iˈoa o te Atua. No te aha hoi? E nafea tatou e apiti ai i te faateiteiraa i to ˈna iˈoa?

Te haamoˈaraa i te iˈoa o te Atua

4, 5. (a) Ia pure tatou ia moˈa to Iehova iˈoa, eaha ïa ta tatou e ani ra? (b) Afea te Atua e haamoˈa ˈi i to ˈna iˈoa e e nafea oia e na reira ˈi?

4 E hinaaro Iehova ia faateiteihia to ˈna iˈoa. Inaha ta ˈna fa matamua, e faaraa ïa, aore ra e haamoˈa, i to ˈna iˈoa. Tera hoi ta Iesu i ani na mua i roto i ta ˈna pure: “Ia raa to oe iˈoa.” (Luka 11:2) Ia faahiti tatou i teie parau ia pure tatou, eaha ïa ta tatou e ani ra?

5 I te pene 1 o teie buka, ua ite mai tatou i te Pure a te Fatu e na ô ra: “Ia raa to oe iˈoa.” Hoê teie o na aniraa e toru no nia i te opuaraa a Iehova. Teie na aniraa ê atu e piti: “Ia tae [mai] to oe ra basileia. Ia haapaohia to oe hinaaro.” Te ani ra tatou ia Iehova ia ohipa mai ia tae mai to ˈna Basileia e ia tupu to ˈna hinaaro. Te ani atoa ra ïa tatou ia ˈna ia ohipa mai no te haamoˈa i to ˈna iˈoa i te mau faainoraa atoa mai te orureraa hau mai â i tupu i te ô i Edene. E pahono anei o ˈna i teie pure? Te na ô ra oia: “E haamaitai [aore ra e haamoˈa] hoi au i tau iˈoa rahi, i haaviiviihia i te mau fenua.” (Ezk. 36:23; 38:23) E nafea oia e na reira ˈi? I Aramagedo e faaore roa oia i te ino, a haamoˈa ˈtu ai i to ˈna iˈoa i te aro o tei poietehia e ana.

6. E nafea tatou e apiti ai i te haamoˈaraa i te iˈoa o te Atua?

6 I te roaraa o te aamu o te taata, ua faatia Iehova i ta ˈna mau tavini ia apiti i te haamoˈaraa i to ˈna iˈoa. Parau mau, eita ta tatou e nehenehe e haamoˈa ˈtu â i taua iˈoa ra. Inaha, mea moˈa ê na te reira i roto i te auraa tia roa. E nehenehe râ tatou e haamoˈa i te iˈoa o te Atua. E nafea? Te na ô ra Isaia: “O Iehova sabaota . . . ta outou e haamoˈa,” aore ra e haamanaˈo noa e mea moˈa o ˈna. E teie ta Iehova i parau no to ˈna nunaa: “Na ratou iho e haamoˈa i to ˈu nei iˈoa; . . . e rurutaina hoi ratou i te aro o te Atua o Iseraela.” (Isa. 8:13; 29:23) No reira, e haamoˈa tatou i te iˈoa o te Atua ma te haamanaˈo noa e e iˈoa taa ê roa to ˈna e te teitei aˈe i te tahi atu mau iˈoa atoa. Oia atoa ma te faatura i ta taua iˈoa ra e faataipe ra e ma te tauturu ia vetahi ê ia haamanaˈo noa e e iˈoa moˈa tera. E rurutaina, aore ra e mǎtaˈu faatura, tatou i te iˈoa o te Atua ma te farii e o Iehova to tatou Arii e ma te auraro ia ˈna ma to tatou aau atoa.—Mas. 3:1; Apo. 4:11.

Faaineinehia ia amo e ia faateitei i te iˈoa o te Atua

7, 8. (a) No te aha Iehova i ore ai i faatia oioi i to ˈna nunaa ia amo i to ˈna iˈoa? (b) Eaha ta tatou e hiˈo mai?

7 Mai te area matahiti 1870 mai â, ua faaohipa te mau tavini a te Atua i to ˈna iˈoa i roto i ta ratou mau papai, Te Pare Tiairaa anei no Atete 1879 (Beretane) aore ra te buka himene Himene a te vahine faaipoipo (Beretane), tei matara mai i taua atoa matahiti ra. E au ra râ e hou Iehova a faatia ˈi i to ˈna nunaa ia amo i to ˈna iˈoa moˈa i mua i te taata, ua hiˈo oia e te haapao ra anei ratou i te mau titauraa no taua fanaˈoraa taa ê ra. Ua faaineine Iehova i taua Feia haapii Bibilia matamua ra no te reira. Eaha ta ˈna i rave?

8 Ia hoˈi tatou i te area matahiti 1900, e ite tatou e ua tauturu Iehova i to ˈna nunaa ia taa ˈtu â i te pue parau mau faufaa no nia i to ˈna iˈoa. E hiˈo mai tatou e toru o te reira.

9, 10. (a) No te aha te mau Pare Tiairaa matamua i faahiti pinepine ai ia Iesu? (b) Eaha tei taui mai 1919 mai â, e eaha tei tupu? (A hiˈo atoa i te tumu parau “ Mea nafea Te Pare Tiairaa i faateitei ai i te iˈoa o te Atua?”)

9 A tahi, ua noaa mai i te mau tavini a Iehova te manaˈo tano no nia i te faufaaraa o to ˈna iˈoa. I manaˈo na te Feia haapii Bibilia taiva ore matamua e o te hoo te haapiiraa tumu o te Bibilia. No reira Te Pare Tiairaa i faahiti pinepine ai ia Iesu. Inaha i te matahiti matamua i matara mai ai taua vea ra, ua faahitihia te iˈoa ra Iesu hoê ahuru taime hau aˈe i te iˈoa ra Iehova. Te faataa ra Te Pare Tiairaa o te 1 no Tiurai 1976 (Farani) e i te omuaraa, ua “haafaufaa roa ino” te Feia haapii Bibilia ia Iesu. I muri aˈe râ, ua tauturu Iehova ia ratou ia taa i te faufaaraa o to ˈna iˈoa i roto i te Bibilia. Ua aha taua Feia haapii Bibilia ra? Ia au i taua noa Pare Tiairaa ra, “ua haafaufaa ˈtu â ratou ia Iehova, te Metua i te raˈi o te Mesia” mai 1919 mai iho â râ. Inaha, mai taua matahiti ra e tae roa i 1929, hau atu i te 6 500 taime te faahitiraahia te iˈoa o te Atua i roto i Te Pare Tiairaa.

10 Ma te haafaufaa i te iˈoa ra Iehova, ua faaite to tatou mau taeae i to ratou hinaaro i taua iˈoa ra. Mai ia Mose i tahito ra, ua haamata ratou i te faaite haere i te iˈoa Iehova. (Deut. 32:3; Sal. 34:3) E mai ta Iehova i fafau i roto i ta ˈna Parau, ua ite mai oia i to ratou hinaaro i to ˈna iˈoa e ua haamaitai ia ratou.—Sal. 119:132; Heb. 6:10.

11, 12. (a) I muri iti aˈe i 1919, eaha tei haafaufaahia i roto i ta tatou mau papai? (b) Ua huti noa Iehova i te ara-maite-raa o ta ˈna mau tavini i nia i te aha e no te aha?

11 A piti, ua taa maitai maira i te mau Kerisetiano mau te ohipa ta te Atua i faaue e rave. I muri iti aˈe i 1919, ua aratai te varua o Iehova i te mau taeae tiaau faatavaihia ia hiˈopoa i te mau parau tohu a Isaia. I muri iho, ua haafaufaa ta tatou mau papai i te ohipa pororaa. Ua riro taua faatanoraa ra ei “maa i te hora mau.” No te aha?—Mat. 24:45.

12 Hou 1919, aita Te Pare Tiairaa i hiˈopoa hohonu aˈenei i ta Isaia i parau: “Te parau maira Iehova, O outou to ˈu ite; e tau tavini, i maitihia e au.” (A taio i te Isaia 43:10-12.) I muri iti aˈe râ i 1919, ua haafaufaa aˈera ta tatou mau papai i taua irava Bibilia ra, ma te faaitoito i te feia faatavaihia atoa ia rave i ta Iehova i faaue ia ratou: e faaite haere o vai o ˈna. Inaha mai 1925 e tae roa i 1931, ua hiˈopoahia te Isaia pene 43 i roto e 57 Pare Tiairaa o tei haapapu e no te mau Kerisetiano mau ta Isaia i parau. I te roaraa o taua mau matahiti ra, ua huti noa ïa Iehova i te ara-maite-raa o ta ˈna mau tavini i nia i te ohipa tei titauhia ia rave ratou. No te aha? Ia “tamatahia ratou na mua.” (Tim. 1, 3:10, Te Faufaa Api) Ia haapapu hoi te Feia haapii Bibilia ia Iehova na roto i ta ratou mau ohipa e o ratou iho â to ˈna mau ite, a nehenehe atu ai ratou e amo i to ˈna iˈoa.—Luka 24:47, 48.

13. E nafea te Parau a te Atua e faaite ai eaha te mea faufaa roa ˈˈe?

13 A toru, ua taa aˈera i te nunaa o Iehova te faufaaraa ia haamoˈa i te iˈoa o te Atua. Mai 1920 e tae atu i 1930 i taa ˈi ia ratou e o te haamoˈaraa i te iˈoa o te Atua te mea faufaa roa ˈˈe. E nafea te Parau a te Atua e faaite ai i teie parau mau faufaa roa? Teie e piti hiˈoraa. Eaha te tumu rahi i faaora ˈi te Atua ia Iseraela mai Aiphiti mai? Ua na ô Iehova: “Ia faaitehia to ˈu iˈoa e ati noa ˈˈe te ao atoa nei.” (Exo. 9:16) E no te aha Iehova i aroha hamani maitai ai ia Iseraela i to ratou orure-hau-raa ia ˈna? Ua na ô â Iehova: “I na reira vau no toˈu ra ioa, ia ore ia haaviivii hia i mua i te mau etene,” aore ra te mau nunaa ěê. (Ezk. 20:8-10, Te Bibilia Moˈa V.C.J.S., 1976) Eaha ïa te haapiiraa ta te Feia haapii Bibilia i huti mai i teie mau aamu Bibilia e te tahi atu?

14. (a) I te pae hopea o te mau matahiti 1920, eaha ta te nunaa o te Atua i taa? (b) Ua turai teie haamaramaramaraa apî i te Feia haapii Bibilia ia aha? (A hiˈo atoa i te tumu parau “ Te hoê tumu rahi e poro ai tatou.”)

14 I te pae hopea o te mau matahiti 1920, ua taa aˈera i te nunaa o te Atua te auraa o ta Isaia i parau a 2 700 matahiti aˈenei no nia ia Iehova. Oia hoi: “Mai te reira to oe aratai i to mau taata, ia hanahana roa to oe ra iˈoa.” (Isa. 63:14) Ua taa aˈera i te Feia haapii Bibilia e e ere to ratou iho faaoraraa te mea faufaa roa ˈˈe. O te haamoˈaraa râ i te iˈoa o te Atua. (Isa. 37:20; Ezk. 38:23) I 1929, ua faahiti poto te buka Parau tohu (Beretane) i taua parau mau ra mai teie: “O te iˈoa ra Iehova te parau faufaa roa ˈˈe ia haapao te taatoaraa o te mau melahi e te mau taata.” Ua turai teie haamaramaramaraa apî i te mau tavini a Iehova ia faaite haere atu â o vai o ˈna e ia haamoˈa i to ˈna iˈoa i te mau pariraa haavare.

15. (a) I te area matahiti 1930, eaha tei noaa mai i to tatou mau taeae? (b) Ua tae ïa i te taime no te aha?

15 I te area matahiti 1930, ua noaa mai i to tatou mau taeae te manaˈo tano no nia i te faufaaraa o te iˈoa o te Atua, te ohipa ta te Atua i faaue ia ratou e rave, e te faufaaraa ia haamoˈa i te iˈoa o te Atua. Ua tae ïa i te taime e horoa ˈi Iehova na ta ˈna mau tavini i te fanaˈoraa taa ê e amo i to ˈna iˈoa i mua i te taata. E hiˈo mai tatou i ta Iehova i rave na e tae roa mai i taua taime ra.

E maiti Iehova i te hoê nunaa no to ˈna iˈoa

16. (a) Na roto i teihea ravea faahiahia e faateitei ai Iehova i to ˈna iˈoa? (b) O vai ta te Atua i maiti na mua ei nunaa no to ˈna iˈoa?

16 Te hoê ravea faahiahia e faateitei ai Iehova i to ˈna iˈoa, o te maitiraa ïa i te hoê nunaa i te fenua o te amo i to ˈna iˈoa. Mai 1513 hou te Mesia, o Iseraela to Iehova nunaa. (Isa. 43:12) Aita râ ratou i haapao i te faufaa ta ˈna i faaau ia ratou. I te matahiti 33, ua ere ratou i to ratou taairaa taa ê e o ˈna. I muri iti aˈe, ua hiˈo mai Iehova i te mau nunaa no te rave i te hoê pae taata i roto ia ratou no to ˈna iˈoa. (Ohi. 15:14) Taua nunaa apî ra tei maitihia, o ‘te Iseraela ïa o te Atua,’ oia hoi te mau pǐpǐ faatavaihia a te Mesia no te mau nunaa atoa.—Gal. 6:16.

17. Teihea opuaraa a Satani tei manuïa?

17 I te area matahiti 44, ua ‘mairihia te mau pǐpǐ a te Mesia i te iˈoa Kerisetiano’ ia au i te aratairaa a te Atua. (Ohi. 11:26) E iˈoa taa ê mau teie. No te mau Kerisetiano mau anaˈe hoi tera iˈoa. (Pet. 1, 4:16) Ia au râ i ta Iesu faahohoˈaraa no nia i te sitona e te zizania, ua manuïa ta Satani opuaraa e horoa i tera iˈoa otahi no te taatoaraa o te mau Kerisetiano haavare. No reira, e rave rahi hanere matahiti i te maoro, aita i taa-maitai-hia o vai ma te mau Kerisetiano mau e o vai ma te mau Kerisetiano haavare. Ua taui râ te mau mea i te tau ootiraa, tei haamata i 1914. I reira hoi to te mau melahi haamataraa i te faataa ê i te mau Kerisetiano haavare i te mau Kerisetiano mau.—Mat. 13:30, 39-41.

18. Mea nafea to tatou mau taeae i te taaraa e e titauhia te hoê iˈoa apî no ratou?

18 I muri aˈe i te faatoroaraahia te tavini haapao maitai i 1919, ua tauturu Iehova i to ˈna nunaa ia haafaufaa i te ohipa ta ˈna i faaue ia ratou e rave. Ua taa oioi aˈera ia ratou e na te pororaa na tera e tera fare e faataa ê ia ratou i te mau Kerisetiano haavare atoa. Eita ïa e tano faahou te iˈoa ra “Feia haapii Bibilia.” Ta ratou ïa i taa tau matahiti i muri iho. Ta ratou fa matamua i roto i te oraraa, e ere noa ïa te haapiiraa i te Bibilia, oia atoa râ te faaite-haere-raa o vai te Atua, te faahanahanaraa e te faateiteiraa i to ˈna iˈoa. Eaha ïa te iˈoa e tano no te ohipa ta ratou e rave ra? E pahonohia taua uiraa ra i 1931.

Porotarama tairururaa 1931

19, 20. (a) Eaha te faaotiraa oaoa mau tei taiohia i te hoê tairururaa i 1931? (b) Ua aha to tatou mau taeae i to ratou faarooraa i to ratou iˈoa apî?

19 I Tiurai 1931, 15 000 Feia haapii Bibilia tei ruru i Columbus, i Ohio i Marite no te hoê tairururaa. Ua maere ratou i te iteraa i na reta papai rarahi J e W i te api matamua o te porotarama tairururaa. ‘Eaha te auraa o teie na reta?’ Ta ratou ïa i ui maere. Ua tamata vetahi i te faatano i te tahi mau taˈo i nia i teie na reta. I te Tapati 26 no Tiurai, ua taio mai taeae Joseph Rutherford i te hoê faaotiraa o te haapapu atoa ra: “Te hinaaro nei tatou ia itehia e ia piihia tatou i te iˈoa ra Ite no Iehova.” Taa ihora i te feia atoa i ruru mai e tera na reta, e haapotoraa ïa o te iˈoa ra Ite no Iehova na roto i te reo Beretane (Jehovah’s Witnesses). No roto mai teie iˈoa i te Isaia 43:10.

20 Ua oaoa roa te feia i ruru mai i teie faaotiraa e ua popo maoro ratou. Ua faaroo roa to te ara i teie oaoa rahi na roto i te radio. Ua na ô Ernest raua Naomi Barber tei Auteralia i taua taime ra: “I te faarooraa te mau taeae no Melbourne i te poporaa to Marite, tia taue aˈera ratou e popo noa ˈtura. Eita te reira e moˈe ia matou!” a

Te faateiteihia nei te iˈoa o te Atua na te ao nei

21. Mea nafea te iˈoa apî i faaitoito ai i te mau tavini a te Atua ia poro atu â?

21 I to ratou mairiraahia i te iˈoa Bibilia ra Ite no Iehova, ua itoito atu â te mau tavini a te Atua i roto i te pororaa. Ua haere atoa Edward Grimes e ta ˈna vahine faaipoipo o Jessie, e pionie raua i Marite, i te tairururaa i tupu i Columbus i 1931. Teie ta raua i parau: “Ua faarue mâua i te fare ei Feia haapii Bibilia, ua hoˈi atu râ ei Ite no Iehova. Mea oaoa roa e e iˈoa to tatou i teie nei, a nehenehe atu ai tatou e faahanahana i te iˈoa o to tatou Atua.” I muri aˈe i taua tairururaa ra, ua faaohipa te tahi mau Ite no Iehova i te hoê ravea apî no taua fa ra. Ia farerei ratou i te taata, e faaite atu ratou i te hoê tareta teie te poroi i nia iho: “Ite no IEHOVA e poro nei i te Basileia o IEHOVA to matou Atua.” E haapeuraa iho â na te nunaa o te Atua te amoraa i to ˈna iˈoa, e ua ineine ratou i te faaite haere i te auraa o taua iˈoa ra na te mau vahi atoa.—Isa. 12:4.

“Ua faarue mâua i te fare ei Feia haapii Bibilia, ua hoˈi atu râ ei Ite no Iehova”

22. Eaha te haapapu ra e mea taa ê iho â te nunaa o Iehova?

22 Mai 1931 mai, a aratai ai Iehova i to tatou mau taeae faatavaihia ia amo i to ratou iˈoa taa ê, e rave rahi matahiti tei mairi. I tera roaraa, ua tia anei ia Satani ia haapoiri i te taata, a ore atu ai ratou e ite o vai te nunaa o te Atua, e mea taa ê taua nunaa ra i te tahi atu mau haapaoraa? Aita roa ˈtu! Ua ite-maitai-hia ˈtu â e e ite tatou no te Atua. (A taio i te Mika 4:5; Malaki 3:18.) Inaha, no te mea ua taai-roa-hia tatou i te iˈoa o te Atua, e oioi roa te taata o te faaohipa noa ˈtu i taua iˈoa ra i te parauhia e Ite no Iehova. Aita te haamoriraa mau a Iehova i moˈe i muri mai i te mau haapaoraa hape e au i te mau mouˈa, ua faatiahia râ i nia ˈˈe i te mau tupuai mouˈa. (Isa. 2:2) I teie mahana, te faateitei-roa-hia ra te haamoriraa a Iehova e to ˈna iˈoa moˈa.

23. Mea faaitoito mau â ia ite i teihea parau mau faufaa no nia ia Iehova ia au i te Salamo 121:5?

23 Mea faaitoito mau â ia ite e e paruru Iehova ia tatou i te mau aroraa a Satani i teie nei â e a muri aˈe! (Sal. 121:5) Hoê â ïa to tatou manaˈo e to te papai salamo tei parau: “E ao to te fenua o Iehova to ratou Atua; e te mau taata i maitihia e ana ei tufaa na ˈna.”—Sal. 33:12.

a A hiˈo i te pene 7, api 72-74, no nia i te faaohiparaa i te radio.