Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

KITANGO 5

Mfumu Wasamisha Kyeya pa Bufumu

Mfumu Wasamisha Kyeya pa Bufumu

BIJI MU KINO KITANGO

Bantu ba Lesa baumvwisha bukine bwaamba pa Bufumu, bakalama, bakalamwanga ne kwikala bakishinka

1, 2. Mu ñanyi jishinda Yesu mo amwesheshe kuba’mba wayuka kutangijila?

FWANYIKIZHAI kuba’mba mubena kuya ku mpunzha yawama kabiji babena kwimutangijila ku muntu wayuka bulongo yoyo mpunzha. Anweba ne bo muji nabo kyo kimye kitanshi kuyako. Onkao mambo, musakulondelanga byonse byo abena kwimubula. Kimye kimo, anweba ne bakwenu mwakonsha kumona mapunzha awama aji mu muzhi o mukyangye kumonapo kala. Umvwe mwaipuzha ubena kwimutangijila pa ano mapunzha kwimubuula byo mubena kukeba ne, wapembelela kimye kyafwainwa. Javula uba bino inge ke munangijile pepi. Pa kupitapo kimye, mwaumvwa bulongo na mambo a kuba’mba wimubula bintu byo mubena kukeba kuyuka pa kimye kyafwainwa kuyukilapo byobyo bintu.

2 Bena Kilishitu bakine nabo baji nobe bantu babena kuya ku mpunzha yo babula kuyuka. Tukeba bingi kuyuka bintu byawama byavula biji mu mizhi ko kuba’mba “muzhi uji na bitendekesho bya kine,” Bufumu bwa Lesa. (Hebe. 11:10) Yesu byo ajinga pano pa ntanda, watangijile baana banji ba bwanga kwibakwasha kuyuka bukine bwaamba pa buno Bufumu. Nanchi wakumbwile mepuzho abo onse ne kwibabula byonse byaamba pa Bufumu pa kimye kimo nyi? Ine. Waambile’mba: “Nkiji na bintu byavula bya kwimubula, bino kechi mwakonsha kwibikwatakanya byonse pa kino kimye ne.” (Yoa. 16:12) Yesu byo ayukile kutangijila, kechi wibabulanga baana banji ba bwanga bintu byavula pa kimye kimo ne.

3, 4. (a) Yesu watwajijila kufunjisha byepi bantu bakishinka pa Bufumu bwa Lesa? (b) Ñanyi bintu byo tusakufundapo mu kino kitango?

3 Yesu waambile byambo byanembwa pa Yoano 16:12 pa juba japeleleko pano pa ntanda. Panyuma ya lufu lwanji, wafwainwe kutwajijila byepi na kufunjisha bantu bakishinka pa Bufumu bwa Lesa? Walayile batumwa banji amba: “Awa mupashi wa bukine . . . ukemutangijila kumvwisha bukine.” * (Yoa. 16:13) Twakonsha kulanguluka pa mupashi wazhila byo atangijila mu jishinda jawama. Yesu wingijisha mupashi wazhila kufunjishishamo baana banji ba bwanga byonse byo bakeba kuyuka pa Bufumu bwa Lesa, pa kimye kyo bafwainwa kwibiyuka.

4 Twayai tumone mupashi wa Yehoba byo abena kutangijila bena Kilishitu ba kine kuyuka bukine bwaamba pa Bufumu. Patanshi, tusakumona byo twayuka pa kimye Bufumu bwa Lesa kyo bwatendekele kulama. Kabiji tusakufunda pa kayukilo ne pa luketekelo luji na bakalama ba mu Bufumu ne bo bakalamanga. Ne kyapelako, tusakufunda pa baana ba bwanga ba kwa Kilishitu byo baumvwishishe pa bikebewa pa kwikala ba kishinka ku Bufumu.

Kumvwisha Byamwekele mu Mwaka wa 1914

5, 6. (a) Ñanyi bintu byaitabijilemo Bafunda Baibolo pa kwikajikwa kwa Bufumu ne kunowa? (b) Mambo ka milanguluko yo bajinga nayo o ibujila kumwesha amba Yesu kechi watangijilenga baana banji ba bwanga ne?

5 Byonka byo twafunjile mu Kitango 2 kya uno buku, Bafunda Baibolo bapembelejilenga mwaka wa 1914 amba ukekala mwaka wanema bingi mu bungauzhi bwa mu Baibolo. Pano bino, pa kyokya kimye bayukile kuba’mba kwikalapo kwa kwa Kilishitu kwatendekele mu 1874, ko kuba’mba watendekele kulama mwiulu mu 1878 ne kuba’mba Bufumu bukatendeka kulama mu October 1914. Kunowa kukobiwa kutendeka mu 1874 kufika mu 1914 kabiji kukafika ne kukukonkanya kwa bashingwa kuya mwiulu. Nanchi ino milanguluko yo bajinga nayo imwesha kuba’mba Yesu kechi watangijilenga bano bantu bakishinka na mupashi wazhila nenyi?

6 Kwalepeshatu! Akilangulukai jikwabo pa kyakumwenako kyo twajikwambapo kuntendekelo. Nanchi bibena kulanguluka ne bibena kwipuzha baji pa lwendo, byakonsha kulengela kuzhinauka ubena kwibatangijila nyi? Ine. Nangwa kya kuba bantu ba Lesa nabo kimye kimo bakeba kumvwisha byavwangwa mu nkebelo ya Yehoba mupashi wazhila saka akyangye kwibatangijila ku byobyo bishinka ne, kyamwekatu patoka kuba’mba Yesu ubena kwibatangijila. Bantu bakishinka baswa umvwe bebolola kabiji bapimpula ndangulukilo yabo.—Yako. 4:6.

7. Mu ñanyi bintu bantu ba Lesa mo batambwijile kyeya kya ku mupashi?

7 Panyuma ya mwaka wa 1919, bantu ba Lesa batambwijile kyeya kya ku mupashi ne kuyukilapo byavula. (Tangai Masalamo 97:11) Mu 1925, kwafumine kibaaba kyajinga mu Kyamba kya Usopa na mutwe wa kuba’mba “Birth of the Nation,” (Kusemwa kwa Mukoka). Kyaambile bishinka bya mu binembelo bimwesha kuba’mba Bufumu bwa Bumesiasa bwaikajikilwe mu 1914, kufikizha kimwesho kya bungauzhi bwa Lesa kya mwanamukazhi wa mwiulu ubena kupaapa bwanembwa mu Lumwekesho kitango 12. * Kino kibaaba kyaambile ne kuba’mba lumanamo lwajinga pa bantu ba Yehoba mu kimye kya nkondo, kyamwesheshenga kuba’mba Satana bamwelele panshi kufuma mwiulu saka ‘azhingila bingi, mambo wayuka amba ujitu na kakimye kacheche.’—Lum. 12:12.

8, 9. (a) Bufumu bwa Lesa bwaishile kuyukanyikwa byepi amba bwanema? (b) Ñanyi mepuzho o tusa kwisambapo?

8 Nanchi Bufumu bwanema byepi? Mu 1928, Kyamba kya Usopa kyatendekele kwamba pa Bufumu amba bwanemene kukila lupulukilo lwikalako kupichila mu bukuzhi. Kya kine, kupichila mu Bufumu bwa Bumesiasa, Yehoba ukazhijika jizhina janji, kutumbijika bumfumu bwanji ne kuba bintu byo akeba kuba ku bantu.

9 Bañanyi bakalamanga ne Kilishitu mu bobwa Bufumu? Bañanyi bakalamwanga mu bobwa Bufumu? Kabiji baana ba bwanga ba kwa Kilishitu bakengilanga ñanyi mwingilo?

Mwingilo wa Kunowa Waimena pa Bashingwa

10. Bantu ba Lesa bayukilepo byepi pa ba 144,000?

10 Mu myaka ya kunyuma 1914 saka akyangye kufika, bena Kilishitu bakine bayukile amba baana ba bwanga ba kwa Yesu ba 144, 000 bakalamanga nanji mwiulu. * Bafunda Baibolo bayukile kuba’mba kino kibelengelo kyajingako kabiji amba kyatendekele mu kitota kitanshi C.E.

11. Pano nga bantu bakekala basongoshi ba kwa Kilishitu bayukile byepi mwingilo ye bajinga nanji wa pano pa ntanda?

11 Pano nga bakekala basongoshi ba kwa Kilishitu bebapeele ñanyi mwingilo wa kwingila kimye kyo bajinga pano pa ntanda? Bayukile kuba’mba Yesu waambile bingi pa mwingilo wa kusapwila kabiji wamwesakenye ku kimye kya kunowa. (Mat. 9:37; Yoa. 4:35) Byonka byo twafunjile mu Kitango 2, pa kimye kyabaya bayukile kuba’mba kimye kya kunowa kikekala myaka 40 ne kupwa kimye bashingwa kyo bakaya mwiulu. Nangwa kya kuba mwingilo watwajijile panyuma ya myaka 40 yapichilepo, kechi baumvwishishe mo byatajile ne. Pano luno, twayuka kuba’mba kimye kya kunowa ko kuba’mba kimye kya kwabanya wichi ku bincha, bena Kilishitu bakishinka bashingwa na bena Kilishitu babubela kwatendekele mu 1914. Kimye kyafikile kya kukonkanya kibelengelo kyashajileko kya jibumba ja bakuya mwiulu.

Mwaka wa 1914 mo mwatendekejile kimye kya kunowa (Monai jifuka 11)

12, 13. Kishimpi kya kwa Yesu kya bakamwale jikumi ne matalenta kibena kufika byepi mu ano moba akupelako?

12 Kufumatu mu 1919, Kilishitu watwajijile kutangijila kalume wakishinka kabiji wa maana kutundaika mwingilo wa kusapwila. Wibapeele uno mwingilo mu kitota kya myaka kitanshi. (Mat. 28:19, 20) Wabujile ne baana banji ba bwanga bashingwa byubilo byo bafwainwa kwikala nabyo pa kuba’mba bengile bulongo mwingilo ye ebapeele. Mu ñanyi jishinda? Mu kishimpi kyanji kya bakamwale jikumi, waambile kuba’mba bashingwa bafwainwe kutwajijila kwikala balaba ku mupashi pa kuba’mba bakafikeko ku kijiilo kya masongola mwiulu kimye Kilishitu kyo akekala pamo na musongwa wanji ko kuba’mba ba 144,000. (Lum. 21:2) Kabiji mu kishimpi kyanji kya matalenta, Yesu wafunjishe kuba’mba bakalume banji bashingwa bakata muchima na kwingila mwingilo ye ebashijile.—Mat. 25:1-30.

13 Pa myaka yapitapo, bashingwa batwajijila kwikala balaba ne kuteshako muchima ku mwingilo. Bebapesheshe na mambo a kutwajijila kwikala balaba ku mupashi. Abya mwingilo wa kunowa ukekalatu wa kukonkanya ba 144,000 bashalako bakalama pamo ne Kilishitu nyi?

Bufumu Bwakonkanya Bangikazhi ba Pano pa Ntanda

14, 15. Ñanyi mabumba ana aambiwepo mu buku wa The Finished Mystery?

14 Kufumatu ne kala, banabalume ne banabakazhi bakishinka bakebesha bingi kuyuka pa “jibumba jikatampe” jatongolwa pa Lumwekesho 7:9-14. Kechi twakonsha kukumya kuba’mba bantu baishile kumvwisha buno bukine bo twatemwa panyuma ya kuba Yesu wasolola kiyukilo kya jino jibumba jikatampe ne.

15 Mu 1917, buku wa kuba’mba The Finished Mystery waambile kuba’mba kuji “mitundu ibiji ya lupulukilo lwa mwiulu, ne mitundu ibiji ya lupulukilo lwa pano pa ntanda.” Bañanyi baji mu ano mabumba ana a bantu baji na luketekelo lwa lupulukilo lwa pusanapusana? Batanshi bajinga ba 144,000 bakalama ne Kilishitu. Ja bubiji, jajinga jibumba jikatampe. Pa kyokya kimye, balangulukilenga kuba’mba bano bajinga bena Kilishitu bakijinga mu machechi a Kilishitendomu. Kechi bajinga na lwitabilo lwakosa ne, onkao mambo, bafwainwe kwikala na bifulo bya mwiulu byabula kunema. Kuba pano pa ntanda, balangulukilenga amba jibumba ja busatu, “babineme ba kala” ko kuba’mba bantu bakishinka nabiji Abalahama, Mosesa ne bakwabo bakekala na bulume pa jibumba ja buna ko kuba’mba bantu baji mu ntanda.

16. Ñanyi kyeya kya ku mupashi kyaishile mu 1923 ne mu 1932?

16 Nanchi mupashi wazhila watangijile byepi baana ba bwanga ba kwa Kilishitu kumvwisha bukine bo twanemeka lelo jino? Kino kyamwekele pachepache kupichila mu kusama kwa kyeya kya ku mupashi. Kufumatu mu 1923, Kyamba kya Usopa kyaambile pa jibumba jabula luketekelo lwa kuya mwiulu abo Kilishitu bo akalamanga pano pa ntanda. Mu 1932, Kyamba kya Usopa kyaambile pe Yonadaba (Yehonadaba), awo winungile mwine ku Mfumu Yehu watongwelwe ne Lesa kumukwasha kuzhiisha bupopweshi bwa bubela. (2 Mfu. 10:15-17) Kibaaba kyaambile amba kwajinga jibumba ja bantu ba mu ano moba bajinga nobe Yonadaba amba Yehoba ukapulusha jino jibumba pa “malwa a Amagedonyi” ne kwikala pano pa ntanda.

17. (a) Mu 1935, ñanyi kyeya kya ku mupashi kyaishile? (b) Bena Kilishitu bakishinka baubile byepi pa lupimpu lwaambilenga pa jibumba jikatampe? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “Bajinga Bingi na Lusekelo.”)

17 Mu 1935, kyeya kya ku mupashi kyasamine. Pa kushonkena kwajingako mu Washington, D.C., jibumba jikatampe jayukanyikilwe amba jibumba ja ba pano pa ntanda, byonka biji mikooko ne bambuzhi mu kishimpi kya kwa Yesu. (Mat. 25:33-40) Jino jibumba jikatampe jikekala pa “mikooko ikwabo,” ayo yaambilepo Yesu amba: “Nafwainwa kwiileta.” (Yoa. 10:16) Kimye Mulongo J. F. Rutherford kyo aambile amba: “Aba bonse baji na luketekelo lwa kwikala myaka ne myaka pano pa ntanda bemane,” bavula bo baimene! Waambile amba “Monai! jibumba jikatampe!” Bavula kibalengejile kuyuka lwitabilo lwabo lwa kulutwe.

18. Baana ba bwanga ba kwa Kilishitu bata byepi muchima pa mwingilo wa kusapwila, kabiji ñanyi bintu byafumamo?

18 Kufumatu kyokya kimye, Kilishitu utangijila bantu banji kukonkanya bantu baji mu jibumba jikatampe abo bakapuluka malwa akatampe. Kuntendekelotu, mwingilo wa kukonkanya bantu kechi ba muteleko muchima ne. Na mambo a kino, kyalengejile Mulongo Rutherford kwamba amba: “Kyamweka ‘jibumba jikatampe’ kechi jikabaya bingi ne.” Pano bino, pa kino kimye twayuka Yehoba byo apeesha mwingilo wa kunowa kufumatu kyokya kimye. Na mambo a lutangijilo lwa kwa Yesu ne mupashi wazhila, bashingwa ne balunda nabo ba “mikooko ikwabo” ke “jitanga jimo” ne “kafunga umo” saka bengijila pamo byonka byaambijile jimo Yesu.

Mulongo Rutherford kechi wayukile kuba’mba jibumba jikatampe jikabaya ne, (Kufuma ku kipiko kuya ku kilujo: Nathan H. Knorr, Joseph F. Rutherford, ne Hayden C. Covington)

19. Twakonsha kwingilangako byepi pa kuba’mba tulengele jibumba jikatampe kukomenako?

19 Bantu bakishinka bavula bakekala myaka ne myaka mu paladisa pano pa ntanda ne kulamwa ne Kilishitu ne ba 144,000. Nanchi kechi kituletela lusekelo pa kuyuka Kilishitu byo atangijila bantu banji pa luketekelo lwa kulutwe lwa mu Binembelo ne nyi? Ke mwingilo wawama wa kubulako bantu bo tutana mu mwingilo pa luno luketekelo. Twayai tutwajijile kwingilako uno mwingilo inge twakonsha pa kuba’mba kibelengelo kya jibumba jikatampe kitwajijile na kubailako, akyo kikalengela kutota jizhina ja Yehoba.—Tangai Luka 10:2.

Kibelengelo kya jibumba jikatampe kibena kuyilako palutwe

Bikebewa pa Kwikala Bakishinka ku Bufumu

20. Ñanyi bintu biji mu jibumba ja kwa Satana, kabiji bukishinka bwa bena Kilishitu bwavwangwamo byepi?

20 Bantu ba Lesa byo batwajijile na kufunda pa Bufumu, bafwainwe ne kuyuka byo kilumbulula kwikala bakishinka ku uno kafulumende wa mwiulu. Na mambo a bino, mu 1922, Kyamba kya Usopa kyaambile’mba kuji mabumba abiji, ja kwa Yehoba ne ja kwa Satana. Ja kwa Satana muji bya busulu, bupopweshi ne bya bumulwilantanda. Bakishinka ku Bufumu bwa Lesa bubena kutangijilwa na Kilishitu kechi bafwainwa konauna bukishinka bwabo kupichila mu kwivwanga mu jibumba ja kwa Satana ne. (2 Ko. 6:17) Nanchi kino kilumbulula ka?

21. (a) Kalume wa kishinka wajimunako byepi bantu ba Lesa pa bya busulu? (b) Mu 1963, Kyamba kya Usopa kyasolwelepo ka pa “Babilona Mukatampe”?

21 Kajo ka ku mupashi kanengezha kalume wakishinka kasolola mazhikakanwa aji mu bya busulu ne kujimuna bantu ba Lesa kubula kutwezhamo ne mutwe. (Mat. 6:24) Mabuku etu nao atwajijila kusolola bupopweshi buji mu jibumba ja kwa Satana. Mu 1963, Kyamba kya Usopa kyalumbulwile amba “Babilona Mukatampe” kechi wimenakotu Kilishitendomu ne, bino wimenako ne bupopweshi bonse bwa bubela bwa pano pa ntanda. Byonka byo tukafunda mu Kitango 10 kya uno buku, bantu ba Lesa ntanda yonse babena kwibakwasha “kulupukamo mwi aye,” kwitokesha abo bene ku bisho byonse bya bupopweshi bwa bubela.—Lum. 18:2, 4.

22. Kimye kya Nkondo Itanshi ya Ntanda Yonse, bantu ba Lesa baumvwijile mwepi lujimuno luji mu Loma 13:1?

22 Kiji byepi pa bumulwilantanda buji mu jibumba ja kwa Satana? Nanchi bena Kilishitu ba kine balwako nkondo ne kwivwanga mu mitotololo ya pakachi ka mikoka nyi? Kimye kya Nkondo Itanshi ya Ntanda Yonse, Bafunda Baibolo bayukile kuba’mba baana ba bwanga ba kwa Yesu kechi bafwainwa kwiipaya ne. (Mat. 26:52) Nangwa byonkabyo, bavula bayukile lujimuno luji mu Loma 13:1 lwa kukokela “bakulumpe balama kyalo” amba bafwainwa kwikala mu nzhita, kuvwala bivwalo bya bashilikale ne kwikala na bilwilo, bino umvwe bebambila kwipaya mulwanyi, bafwainwa kuloza mwiulu.

23, 24. Twaumvwijile mwepi Loma 13:1 kimye kya Nkondo ya Bubiji ya Ntanda Yonse, kabiji baana ba bwanga ba kwa Yesu batangijilwe byepi kumvwisha kino kishinka?

23 Kimye kyatendekelenga Nkondo ya Bubiji mu 1939, Kyamba kya Usopa kyaambile bingi pa kubula kwivwanga mu bya pano pa ntanda. Kibaaba kyaambile amba bena Kilishitu kechi bafwainwa kwikala na lubaji mu nkondo ne mu mitotololo ya pakachi ka mikoka iji mu kyalo kya kwa Satana ne. Luno lutangijilo lwaishile pa kimye kyawama. Baana ba bwanga ba kwa Kilishitu kechi bebapelemo mambo a mashi mu kimye kya nkondo byonka byo kyajinga ku mikoka ikwabo ne. Kutendeka mu 1929, mabuku etu aambile kuba’mba bakulumpe balama kyalo batongolwa mu Loma 13:1 kechi bajinga bakalama ne, bino ke Yehoba ne Yesu. Kwajinga ne bintu bikwabo byo bafwainwe kumvwisha.

24 Mu 1962, mupashi wazhila watangijile baana ba bwanga ba kwa Kilishitu kumvwisha byanembwa mu Loma 13:1 mu Kyamba kya Usopa kya November 15 ne December 1. Panyuma ya bino, bantu ba Lesa baumvwishishe kukokela kwaambilepo Yesu mu byambo byanji byaya nkuwa bya kuba’mba “Panai bintu bya kwa Kesala kwi Kesala, ne bintu bya kwa Lesa kwi Lesa.” (Luka 20:25) Luno bena Kilishitu ba kine bayuka amba bakulumpe balama ntanda baji na bulume bwa kulama ntanda kabiji bena Kilishitu bafwainwa kwibakokela. Pano bino, kuji bintu bimo byo twafwainwa kwibakokela. Umvwe kya kuba bakalama betwambila kubula kukokela Yehoba Lesa, twakonsha kukumbula byonka byakumbwile batumwa bajingako kala amba: “Lesa ye kalama ye twafwainwa kukokela kechi bantu ne.” (Byu. 5:29) Mu Kitango 13 ne 14 kya uno buku, tukafunda pa bantu ba Lesa byo balondela jifunde ja kubula kwivwanga mu bya pano pa ntanda.

Ke kintu kyawama bingi kubulako bantu pa luketekelo lwa mu Baibolo lwa bumi bwa myaka ne myaka

25. Mambo ka o mwanemekela lutangijilo lwa mupashi wazhila kumvwisha byaamba pa Bufumu bwa Lesa?

25 Akilangulukai pa bintu byafunda baana ba bwanga ba kwa Kilishitu pa Bufumu pa myaka yapitapo. Twafunda pa kimye Bufumu bwa Lesa kyo bwaikajikilwe mwiulu ne byo bwanema. Twayuka luketekelo lubiji luji na bantu bakishinka, luketekelo lwa mwiulu ne luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda. Kabiji twayuka ne bya kumwesha bukishinka ku Bufumu bwa Lesa saka tubena kukokela balama ntanda. Ishikishai amba, ‘Umvwe kya kuba Yesu kechi watangijile kalume wakishinka uji pano pa ntanda kumvwisha ne kufunjisha bukine ne, nanchi inge nayuka buno bukine nyi?’ Ke kintu kyawama bingi Kilishitu ne mupashi wazhila kwitutangijila!

^ jifu. 3 Kwesakana na buku umo, kyambo kya Kingiliki kya “kutangijila” mu kino kyepelo kilumbulula “kumwesha mukwakwa.”

^ jifu. 7 Kala, bayukile kuba’mba kino kimwesho kyatazhizhenga ku nkondo ya bupopweshi bwa Bufumu bwa bena Loma ne Chechi wa Katolika wa ku Loma.

^ jifu. 10 Mu June 1880, Zion’s Watch Tower waambile kuba’mba ba 144,000 Bayudea ba ku mubiji bakapimpulwa mu 1914. Panyuma, mu 1880, kibaaba kyanembelwe kyalumbulwile bishinka bipasha na byo twayuka ne lelo jino.