1, 2. Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti we ndi zeru kuluska munthu weyosi wakulongo malu?

YERUZGIYANI kuti mutenda m’msumba wakutowa ukongwa ndipu mwe ndi munthu yo watikulongoni malu. Imwi ndi anyinu wo mwenawu nkhakwamba kufika m’msumba wenuwu ndipu muvwiya vosi vo wakulongo malu watikukambiyani. Imwi ndi anyinu muthaŵiriya kumufumba vinthu vinyaki va mumsumba uwu mweche kutali ndi vinthu vo, kweni watikumukani cha mpaka po mwafikiya pafupi. Imwi muzukuma ndi zeru zaki chifukwa watikukonkhoskiyani chinthu chechosi pa nyengu yakwenere.

² Akhristu auneneska ayanana ŵaka ndi ŵanthu akuwona malu. Tikhumbisiska kusambira va Ufumu waku Chiuta wo ndi msumba wakutowa ukongwa, “msumba wo wakuŵa ndi viŵanja.” (Ŵah. 11:10) Pa nyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi, wangulongozga akusambira ŵaki kuti aziŵi vinandi vakukwaskana ndi Ufumu wenuwu. Kumbi iyu wangumuka vosi vo amufumbanga ndipuso kuŵakonkhoske chechosi chakukwaskana ndi Ufumu pa nyengu yimoza? Awa. Iyu wangukamba kuti: ‘Ndeche ndi vinandi vakuti ndikukambiyeni, kweni kuti mungavivwisisa cha sonu.’ (Yoh. 16:12) Chifukwa chakuti Yesu we ndi zeru kuluska munthu weyosi wakulongo ŵanthu malu, iyu wakhumbanga cha kukambiya akusambira ŵaki vinthu vo atingi atondekengi kuvivwisa.

3, 4. (a) Kumbi Yesu walutirizga wuli kusambiza ŵanthu akugomezgeka va Ufumu waku Chiuta? (b) Kumbi tisambirengenji m’mutu uwu?

³ Yesu wangukamba mazu nga pa Yohane 16:12 usiku wakuti wafwengi mawa. Kumbi watingi walutirizgengi wuli kusambiza ŵanthu akugomezgeka vakukwaskana ndi Ufumu waku Chiuta pavuli pa nyifwa yaki? Iyu wangusimikizgiya akutumika kuti: “Mzimu wa uneneska, wazakukulongozgani mu uneneska wosi.” * (Yoh. 16:13) Tingakamba kuti mzimu wakupaturika wenge munthu wakuziŵa kulongo ŵanthu malu. Yesu wagwiriskiya nchitu mzimu wakupaturika kuti wasambizi Akhristu pa nyengu yakwenere chechosi cho angakhumbika kuziŵa pa nkhani ya Ufumu.

⁴ Tiyeni tiwoni mo mzimu wakupaturika waku Yehova wawovye Akhristu akugomezgeka kuti aziŵi vinandi vakukwaskana ndi Ufumu. Chakwamba, tiwonengi cho chingutiwovya kuti  tiziŵi nyengu yo Ufumu waku Chiuta unguyambiya kuwusa. Pavuli paki, tiwonengi kuti mbayani wo azamuwusa ndi Yesu kweniso wo azamuwusika ndipuso chilindizga chawu pa nkhani ya Ufumu. Pakumaliya, tiwonengi mo ŵanthu wo alondo Khristu anguziŵiya kuti ŵanthu a mu Ufumu uwu akhumbika kuja akugomezgeka.

5, 6. (a) Kumbi ndi fundu wuli zo Akusambira Bayibolo alekanga kuzivwisa pa nkhani ya kujalikiskika kwa Ufumu kweniso chivuna? (b) Nchifukwa wuli tingakayikiya cha kuti Yesu walongozga ŵanthu ŵaki chinanga kuti angutondeka kuvwisa fundu zinyaki?

⁵ Nge mo tingusambiriya m’Mutu 2, Akusambira Bayibolo angukambiya limu kweche vyaka vinandi kuti uchimi wakukhumbika ukongwa wa m’Bayibolo wazamufiskika m’chaka cha 1914. Kweni yiwu pa nyengu iyi aŵanaŵananga kuti kuŵapu kwaku Khristu kukwamba mu 1874, iyu wakwamba kuwusa mu 1878 ndipuso Ufumu ujalikiskikengi cha mpaka October 1914. Yiwu agomezganga so kuti nchitu yakuvuna yatingi yiyambengi mu 1874 mpaka mu 1914, ndipu yatingi yimalengi asani Akhristu akusankhika wosi aluta kuchanya. Kumbi tingakayikiya kuti Yesu walongozga ŵanthu ŵaki mwakugwiriskiya nchitu mzimu wakupaturika chifukwa chakuti anguzivwisa cha fundu zenizi pakwamba?

⁶ Awa! Ŵanaŵaniyani so chakuyeruzgiyapu cha m’ndimi yakwamba. Kumbi tingamukayikiya munthu yo walongo ŵanthu malu chifukwa chakuti watiŵamuka liŵi cha ŵanthu wo akhumba kuziŵa vinthu vo ŵechendafikeku? Awa! Mwakuyana ŵaka, chinanga kuti ŵanthu aku Chiuta nyengu zinyaki akhumba kuti aziŵi vinandi vakukwaskana ndi chilatu chaku Yehova nyengu yakuti mzimu wakupaturika uŵawovyi yechendakwani, kweni viwoneke limu kuti Yesu watiŵalongozga. Mwaviyo, ateŵeti akugomezgeka alongo kuti mbakunozgeka kuwovyeka asani aleka kuvwisa fundu zinyaki ndipu asintha maŵanaŵanu ngawu mwakujiyuyuwa.—Yak. 4:6.

7. Kumbi ŵanthu aku Chiuta angutumbikika ndi fundu zauneneska nizi?

⁷ Chaka cha 1919 chati chajumphapu, ŵanthu aku Chiuta angwamba kuziŵa fundu zinandi zauneneska ndipu ivi vilongo kuti angutumbikika. (Ŵerengani Sumu 97:11.) Mu 1925, mu Chigongwi cha Alinda mungutuwa nkhani yakukhumbika ukongwa yamutu wakuti, “Kwamba kwa Mtundu Wasonu.” Nkhani iyi yingukonkhoska maukaboni ngakutuliya m’Malemba ngakulongo kuti Ufumu waku Mesiya ungwamba kuwusa mu 1914. Ivi vingufiska uchimi wa mu Chivumbuzi chaputala 12 wakuti munthukazi waku Chiuta wangubala mwana. * Nkhani yeniyi yingukonkhoska so kuti masuzgu ngo ŵanthu aku Yehova akumananga nangu m’nyengu ya nkhondu, wenga ukaboni wakuti Satana wanguponyeka pacharu chapasi kutuliya kuchanya, “wakuŵa ndi kandundu kakulu, pakuziŵa kuti nyengu yaki njimanavi!”—Chiv. 12:12.

8, 9. (a) Kumbi Ufumu waku Chiuta unguziŵika wuli kuti ngwakukhumbika? (b) Kumbi tikambiskanengi mafumbu nanga?

⁸ Kumbi Ufumu ngwakukhumbika wuli? Mu 1928, Chigongwi cha Alinda chingwamba kulongo kuti Ufumu ngwakukhumbika  ukongwa kuluska kutaskika kwidu kuporote mu sembi ya uwombozi. Yehova wazamugwiriskiya nchitu Ufumu waku Mesiya kuti watowesi zina laki, walongo kuti iyu ngwakwenere kuwusa ndipuso kuti wafiski vilatu vaki vakukwaskana ndi ŵanthu.

⁹ Kumbi mbayani wo azamuwusa ndi Khristu? Mbayani wo azamuwusika ndi Ufumu wenuwu? Nanga ndi nchitu wuli yo akulondo Khristu atenere kugwira?

10. Kumbi ndi fundu nizi zakukwaskana ndi a 144,000 zo ŵanthu aku Chiuta anguziziŵiya limu?

¹⁰ Chaka cha 1914 chechendafiki, Akhristu auneneska anguziŵa kuti akulondo Khristu akugomezgeka 144,000 amuwusiya nayu limoza kuchanya. * Yiwu anguvwisa kuti nambala ya 144,000 ndi nambala chayiyu, ndipu ŵanthu a m’gulu lenili angwamba kusankhika m’nyengu ya akutumika.

11. Kumbi ŵanthu wo alindizganga kuchiwusiya limoza ndi Khristu anguziŵa kuti akhumbika kugwira nchitu wuli ŵeche pacharu chapasi?

¹¹ Sonu, kumbi ŵanthu wo alindizganga kuchiwusiya limoza ndi Khristu akhumbikanga kugwira nchitu wuli weche pacharu chapasi? Yiwu anguziŵa kuti Yesu wakambanga ukongwa va nchitu yakupharazga ndipu wangulongo kuti yikoliyana ndi nyengu yakuvuna. (Mat. 9:37; Yoh. 4:35) Nge mo tinguwone m’Mutu 2, kwa nyengu yitali yiwu agomezganga kuti nyengu yakuvuna yitongi vyaka 40, ndipu yimalengi asani Akhristu akusankhika wosi aluta kuchanya. Kweni chifukwa chakuti nchitu iyi yingulutiriya vyaka 40 vati vajumpha, pakhumbikanga kuyiwona so umampha fundu yeniyi. Mazuŵa nganu tiziŵa kuti nyengu yakuvuna yikwamba mu 1914. Iyi yenga nyengu yakupatuwa tirigu ku duru pamwenga kuti Akhristu auneneska kwa Akhristu aboza. Sonu nyengu yingukwana yakuti awunganiski ŵanthu kuti nambala ya ŵanthu wo aluta kuchanya yikwani.

12, 13. Kumbi ntharika ya amwali 10 ndi ya matalente zo Yesu wangukamba zafiskika wuli m’mazuŵa ngakumaliya?

¹² Kutuliya mu 1919, Khristu walutirizga kuwovya muŵanda wakugomezgeka ndi wakuwamu pa nchitu yakupharazga. Iyu wangupereka nchitu yeniyi m’nyengu ya akutumika. (Mat. 28:19, 20) Wangulongo so mijalidu yo Akhristu akusankhika ŵenaŵa akhumbikanga kuja nayu kuti afiski nchitu yakupharazga. Kumbi iyu wanguchita wuli venivi? M’ntharika yaki ya  amwali 10, Yesu wangulongo kuti Akhristu akusankhika atenere kuja masu mwauzimu kuti afiski chilatu chawu chakujapu pazowala kuchanya, pa nyengu yo Khristu wazamukumaniyana ndi ŵanthu a 144, 000 wo adanika kuti “mwali wanthengwa.” (Chiv. 21:2) M’ntharika ya matalente, Yesu wangukamba kuti ateŵeti ŵaki akusankhika azamugwira nchitu yakupharazga mwaphamphu.—Mat. 25:1-30.

¹³ Kwa vyaka 100 vo vajumpha, Akhristu akusankhika alongo kuti ŵe masu kweniso mbaphamphu pa nchitu yakupharazga. Tikayika cha kuti vo yiwu achita vitumbikikengi! Kweni, kumbi nchitu yikulu yakuvuna yimaliyengi ŵaka pakuwunganiska Akhristu a 144,000 wo amuwusa ndi Khristu pe?

14, 15. Kumbi ndi magulu nganayi nanga ngo ngangukambika m’buku la The Finished Mystery?

¹⁴ Ŵanthu anandi akugomezgeka akhumbisiskanga kuziŵa vinandi vakukwaskana ndi “mzinda ukulu” wo uzumbulika pa Chivumbuzi 7:9-14. Nchakuziziswa cha kuti Khristu wechendavumbuwi kuti mbayani wo aŵengi m’gulu ili, vo vakambikanga pa nkhani iyi venga vakupambana ukongwa ndi uneneska wo isi tigomezga mazuŵa nganu.

¹⁵ Mu 1917, buku la The Finished Mystery lingukamba kuti “pe vilindizga viŵi va kuchanya ndipuso viŵi va pacharu chapasi.” Kumbi mbayani wo apanganga magulu nganayi nga vilindizga venivi? Gulu lakwamba, mbanthu 144,000 wo amuwusiya limoza ndi Khristu. Gulu lachiŵi, ndi mzinda ukulu. Pa nyengu yo aŵanaŵananga kuti yaŵa Mbakhristu wo ŵenga ŵeche m’matchalitchi ngachikhristu ndipu ŵenga ndi chivwanu chambula kukho kuti alongo kuti mbakugomezgeka nadi. Mwaviyo, yiwu achipaskikanga udindu umana kuchanya. Gulu lachitatu, mbanthu “akugomezgeka am’nyengu yakali” nge Abrahamu, Mosese ndi anyaki wo atingi azipaskikengi mazaza pa gulu lachinayi lo azijanga nalu pacharu chapasi.

16. Kumbi ndi uneneska wuli wo unguziŵika mu 1923 kweniso mu 1932?

¹⁶ Kumbi mzimu wakupaturika unguŵawovya wuli akulondo Khristu kuti avwisi fundu zo tisambira mazuŵa nganu? Waŵavumbuliyanga kamanakamana fundu zauneneska. Mu 1923, Chigongwi cha Alinda chingukonkhoska gulu la ŵanthu wo azamuja pacharu chapasi ndipu azamuwusika ndi Khristu. Mu 1932, mu Chigongwi cha Alinda mwenga nkhani yaku Yehonadabu yo wangukoliyana ndi Yehu, Fumu ya Yisraele kuti wamuwovyi kulimbana ndi kusopa kwaboza. (2 Ŵakar. 10:15-17) Nkhani iyi yingukamba kuti mazuŵa nganu pe so gulu la ŵanthu anyaki wo ŵenge Yehonadabu, ndipu yingulutirizga kuti Yehova wazamutaska gulu lenili “pa nkhondu ya Aramagedoni” ndipu lazamuja pacharu chapasi.

17. (a) Kumbi ndi fundu yinyaki niyi yauneneska yo yinguziŵika mu 1935? (b) Kumbi Akhristu akugomezgeka angukwaskika wuli ndi fundu yasonu ya mzinda ukulu? (Wonani bokosi lakuti, “ Unganu Wakukondweska.”)

¹⁷ Mu 1935, anguziŵa so fundu yinyaki yauneneska. Pa unganu wo unguchitikiya ku Washington, D.C., mzinda ukulu unguziŵika kuti mbanthu ŵeniwo azamuja pacharu chapasi,  ndipu yiwu aziŵika nge mbereri m’ntharika yaku Yesu ya mbereri ndi mbuzi. (Mat. 25:33-40) Ŵanthu a mzinda ukulu ŵe m’gulu la “mbereri zinyaki” zo Yesu wangukamba kuti: “Zenizo nazu ini ndizitongi.” (Yoh. 10:16) M’bali J. F. Rutherford, yo wakambanga nkhani wati wakamba kuti: “Imwi mosi mwe ndi chilindizga chakuzija pacharu chapasi sokani!” pafufupi hafu ya ŵanthu wo ŵenga pa unganu angusoka! Iyu wanguti: “Wonani mzinda ukulu!” Ŵanthu anandi angukondwa ukongwa kuziŵa chilindizga chawu.

18. Kumbi ndi nchitu wuli yo Akhristu agwira mwaphamphu, nanga nchinthu wuli cho chachitika?

¹⁸ Kutuliya pa nyengu yeniyi, Khristu wawovya ŵanthu ŵaki kuti agwirengi mwaphamphu nchitu yakuwunganiska mzinda ukulu wo wazamutaskika pa chisuzgu chikulu. Pakwamba, nchitu iyi yawonekanga nge kuti yiŵengi yikulu cha. Nyengu yinyaki M’bali Rutherford wangukamba kuti: “Viwoneka nge kuti ‘mzinda ukulu’ uŵengi ukulu ukongwa cha.” Kweni isi tiziŵa mo Yehova watumbikiya nchitu yakuvuna. Akusankhika ndipuso a “mbereri zinyaki” alongozgeka ndi Yesu kweniso mzimu wakupaturika mwakukoliyana ndi vo Yesu wangukambiya limu kuti pajengi “mskambu umoza” wakulongozgeka ndi “mliska yumoza.”

19. Kumbi tingachita wuli kuti tigwireku nchitu yakuwunganiska mzinda ukulu?

¹⁹ Ŵanthu anandi akugomezgeka azamuja ndi umoyu kwamuyaya m’paradayisu pacharu chapasi ndipu azamuwusika ndi Khristu kweniso a 144,000. Kumbi nchinthu chakukondweska cha kuŵanaŵaniya mo Khristu wawovye ŵanthu aku Chiuta kuziŵa chilindizga cha m’Malemba chenichi? Ndi mwaŵi ukulu ukongwa kukambiyaku ŵanthu wo tikumana nawu mu uteŵeti va chilindizga chenichi! Tiyeni tiyesesi kuchita phamphu kuti mzinda ukulu uwu ulutirizgi kukuwa kweniso tilutirizgi kuthamika zina laku Yehova!—Ŵerengani Luka 10:2.

20. Kumbi m’gulu laku Satana mwe vakuchitika nivi, nanga Akhristu atenere kuchitanji kuti aje akugomezgeka?

²⁰ Pa nyengu yo ŵanthu aku Chiuta alutirizganga kusambira vakukwaskana ndi Ufumu, akhumbikanga so kuziŵa vo atenere kuchita kuti aje akugomezgeka ku boma lakuchanya. Mwakukoliyana ndi nkhani yeniyi, mu 1922 Chigongwi cha Alinda chingukamba kuti pe magulu ngaŵi, gulu laku Yehova ndi laku Satana. Ndipu m’gulu laku Satana mwe vakuchitika va malonda, visopa kweniso ndali. Ŵanthu wo mbakugomezgeka ku Ufumu waku Chiuta atenere cha kukoliyana ndi vakuchitika vevosi va gulu laku Satana. (2 Ŵakor. 6:17) Kumbi ivi ving’anamuwanji?

21. (a) Kumbi muŵanda wakugomezgeka watcheŵeska wuli ŵanthu aku Chiuta pa nkhani ya malonda? (b) Kumbi Chigongwi cha Alinda chinguvumbuwanji vakukwaskana ndi “Babiloni Mukulu” mu 1963?

²¹ Chakurya chauzimu cho muŵanda watitipaska chititiwovya kuziŵa vo amalonda achinyengu achita kweniso chitovya ŵanthu aku Chiuta kuti aleki kwanja ukongwa chuma. (Mat. 6:24) Kwamba kali mabuku ngidu ngalutirizga kuvumbuwa visopa va m’gulu laku Satana. Mu 1963, Chigongwi cha Alinda chingukonkhoska mwakuvwika umampha kuti “Babiloni Mukulu”  wamiya matchalitchi ngachikhristu pe cha, kweni wamiya visopa vosi vaboza. Nge mo tisambiriyengi m’Mutu 10 wa buku ili, ŵanthu aku Chiuta pacharu chosi awovyeka kuti ‘atuwemu’ mu Babiloni Mukulu ndipuso kuti aleke limu kuchitaku chechosi chakukoliyana ndi visopa vaboza.—Chiv. 18:2, 4.

22. Pa nyengu ya Nkhondu Yakwamba ya Pacharu Chosi, kumbi ŵanthu anandi aku Chiuta awonanga kuti lemba la Ŵaroma 13:1 ling’anamuwanji?

²² Nanga, kumbi tingakambanji pa nkhani ya ndali? Kumbi Akhristu auneneska akhumbika kuchitaku nkhondu ndipuso kusere mu viwawa va m’charu? Pa Nkhondu Yakwamba ya Pacharu Chosi, Akusambira Bayibolo anguvwisisa umampha fundu yakuti Akhristu atenere cha kubaya ŵanthu anyawu. (Mat. 26:52) Kweni ŵanthu anandi aku Chiuta awonanga nge kuti fundu ya pa Ŵaroma 13:1, yakuti avwiyi “mitufu yira” ying’anamuwa kuti aserengi usilikali, avwarengi yunifomu ya asilikali ndipuso apingengi futi, kweni ambwitiyengi dala asani aŵatuma kuti abayi murwani wawu.

23, 24. Kumbi Akhristu auneneska alivwanga wuli lemba la Ŵaroma 13:1, Nkhondu Yachiŵi ya Pacharu Chosi yichiyamba, nanga mzimu wakupaturika unguŵawovya kuti alivwengi wuli?

²³ Nkhondu Yachiŵi ya Pacharu Chosi yichiyamba mu 1939, Chigongwi cha Alinda chingukonkhoska ukongwa nkhani yakuleka kusere muvakuchitika va charu. Nkhani iyi yingukamba mwakuvwika umampha kuti Akhristu atenere cha kuchita nkhondu ndipuso kusere mu viwawa va charu. Uwu wenga ulongozgi wa pa nyengu yaki! Mwaviyo, Akhristu anguwovyeka kuti aleki kuja ndi mlandu wa ndopa za ŵanthu wo angubayika pa nkhondu yeniyi. Kwambiya mu 1929, mabuku ngidu ngakambanga kuti mitufu yira yo yizumbulika pa Ŵaroma 13:1, mbakuwusa  a charu cha kweni ndi Yehova ndi Yesu. Pakhumbikanga kuyiwona so umampha nkhani yeniyi.

²⁴ Mzimu wakupaturika ungulongozga Akhristu kuti avwisi fundu yeniyi, chifukwa mu 1962, mu Chigongwi cha Alinda cha November 15 ndi December 1 mwenga nkhani zo zingukonkhoska ukongwa lemba la Ŵaroma 13:1-7. Pakumaliya, ŵanthu aku Chiuta anguvwisa fundu yakujithereska yo Yesu wangukamba m’mazu ngaki ngakutchuka ngakuti: “Wezgiyani vo vaku Kaisare kwaku Kaisare, ndi vaku Chiuta kwaku Chiuta.” (Luka 20:25) Akhristu auneneska mazuŵa nganu aziŵa kuti mitufu yira mbanthu wo awusa charu ndipu so kuti yiwu atenere kuŵavwiya. Kweni kuvwiya kwenuku kwe ndi chigoti. Asani ŵanthu akuwusa atitikambiya kuti tileki kuvwiya Yehova Chiuta, timuka nge mo angumukiya akutumika akali kuti: ‘Titenere kuvwiya Chiuta kuluska munthu.’ (Mac. 5:29) M’Mutu 13 ndi 14 wa buku ili, tisambirengi vinandi va mo ŵanthu aku Chiuta ajaliya akugomezgeka pa nkhani yakuleka kusere m’ndali za charu.

25. Nchifukwa wuli mukhumbika kuwonga kuti mzimu wakupaturika watiwovya kuvwisa Ufumu waku Chiuta?

²⁵ Ŵanaŵaniyani vinthu vosi vo Akhristu asambira vakukwaskana ndi Ufumu m’vyaka vakujumpha 100 vo vajumpha. Taziŵa nyengu yo Ufumu waku Chiuta ungujalikiskikiya kuchanya kweniso kukhumbika kwaki. Tavwisa umampha vilindizga viŵi va ŵanthu akugomezgeka, kuluta kuchanya pamwenga kuja pacharu chapasi. Taziŵa so mo tingajaliya akugomezgeka ku Ufumu waku Chiuta kweniso mo tingalongore ulemu wakwenere ku ŵanthu wo awusa. Jifumbeni kuti, ‘Kumbi ndatingi ndiziziŵengi fundu zauneneska zenizi asani Yesu Khristu wanguleka kuwovya muŵanda ŵaki wakugomezgeka kuti wazivwisi kweniso kuti watisambizi?’ Te ndi mwaŵi ukulu ukongwa chifukwa tilongozgeka ndi Khristu kweniso mzimu wakupaturika!