MWAKORO 6
Aomata Aika Uarongorongo
1, 2. Tera te mwakuri ae bubura are e taetae ni burabetinna Iesu, ao tera te titiraki ae kakawaki are rio?
A AKI toki taan tautaeka ni karaoi berita aika aki kokoro bukia. E ngae ngkana iai aika a rangi n raraoi aia iango, ma a aki kona naba ni kakoroi bukin aia berita. Ma e kakukurei bwa e kakakoroi bukin ana taeka te Uea ae te Mesia are Iesu Kristo.
2 Imwin rikin Iesu bwa te Uea n 1914, e a tauraoi ni kakoroa bukin te taetae ni burabeti are e taekinna 1,900 tabun te ririki n nako. E taetae ni burabetina ae kangai Iesu tabeua te tai imwaini matena: “E na tataekinaki te rongorongo ae raoiroi aei ae taekan te Tautaeka n Uea, n te aonnaba ni kabutaa.” (Mat. 24:14) A na riki kakoroani bukin taeka akanne bwa iterani kanikinaean okina ma tikuna ni mwaakan te Tautaeka n Uea. E a rio ngkanne te titiraki ae kakawaki aei: E na kangaa te Uea ni baireiia ana taanga aika kukurei n uarongorongo ni kabaneani boong ae kanikinaeaki n te bangaomata, akean te tangira, ao kakeaan te Atua ma taekan te Aro? (Mat. 24:12; 2Tim. 3:1-5) Ti riai n ataa kaekaan te titiraki anne bwa a bane n irekereke iai Kristian ni koaua.
3. Tera te aki nanokokoraki are kaotiotia Iesu, ao e karekea ia te aeka n aki nanokokoraki anne?
3 Nora riki ana taetae ni burabeti Iesu. E oti te aki nanokokoraki man taeka aika “e na tataekinaki”? Eng, e bon oti! E boni koaua raoi Iesu bwa iai aika a na boni kukurei ni boutokaia ni kabaneani boong. E karekea mai ia te aeka n aki nanokokoraki anne? Mairoun Tamana. (Ioa. 12:45; 14:9) Ni maiun Iesu imwain rikina n aomata, e noria bwa e aki nanokokoraki Iehova ni kaineti ma kukurein nanoia taan taromauria. Ti na nora aron Iehova ni kaotiota te aeka n aki nanokokoraki anne.
“A na Kukurei am Aomata n Anga Ngaiia”
4. Tera te mwakuri are e kaoia tibun Iteraera Iehova bwa a na boutokaia, ao tera aroia iai?
4 Uringa te baere riki ngke e tua Iehova nakoni Mote bwa e na katea te umwanrianna ae tabu, are e na riki bwa nibwan aia taromauri te natannaomata ae Iteraera. E kaoia aomata ni kabane Iehova rinanoni Mote bwa a na boutokaa te mwakuri. E tuangia Mote ni kangai: “Ke a uotii baikai akana kukurei nanoia ni kan anga bwa te angabwai ibukin Iehova.” Tera mwina? “A bon teimatoa naba [aomata] . . . n uotii nakoina aia karea ni kan anga n te ingabong teuana ma teuana.” A uotii baika rangi ni mwaiti n te aro are “a a tukaki aomata man uotakini bwaai”! (TeOti. 35:5; 36:3, 6) A kaotia iai tibun Iteraera bwa e riai Iehova ngke e onimakinia.
5, 6. Ni kaineti ma Taian Areru 110:1-3, te aeka n nano raa ae a kantaningaia Iehova ao Iesu bwa a na kunea i buakoia taan taromauri ni koaua n tain te toki?
5 E koaua bwa e kantaningaia Iehova ae e na kunea te aeka ni kukurei n nano anne i buakoia taan taromauria ni kabaneani boong? Eng! E raka i aon 1,000 te ririki i mwaini bungiakin Iesu n te aonnaba, ao e kairaki Tawita iroun Iehova bwa e na korea rongorongon te tai are e na moana iai ana tautaeka te Mesia. (Wareka Taian Areru 110:1-3.) Iai taani kairiribai aika a na kaitaraa Iesu are e a tibwa kaueaaki. Ma e na iai naba ana taanga aika taani boutokaia. A na aki imanonoaki bwa a na beku ibukin te Uea. A na kukurei naba n anga ngaiia ake a ataei i buakoia, ao ngkana a a rangi ni mwaitikurikuri a na kona ni kabotauaki ma timtim n aoi aika aki kona ni warekaki aika rabuna aontano n tain riringan te ingabong. *
A rangi ni bati aika kukurei ni boutokaa te Tautaeka n Uea n aron te timtim n te aoi (Nora barakirabe 5)
6 E ataia Iesu bwa e kaineti nakoina te taetae ni burabeti are n Taian Areru 110. (Mat. 22:42-45) Ngaia are e bati bukina ngkai e aki nanokokoraki bwa a na iai taani boutokaia aika kakaonimaki ni koaua ake a na kukurei n anga ngaiia bwa a na tataekina te rongorongo ae raoiroi ni kabutaa te aba. Tera ae e kaotaki ni bwaai ni kakoaua ake a riki ngkoa? E a tia te Uea ni baireiia ana taanga aika kukurei n uarongorongo ni kabaneani boong aikai?
“Kakabwaiaau ao Tabeu Boni Katanoataan te Rongorongo Anne”
7. Imwini kaueaan Iesu, tera are e waakinna Iesu ni katauraoiia iai taan rimwina nakon te mwakuri are imwaia?
7 Tabeua te tai imwini kaueaan Iesu, ao e a waaki ni katauraoiia taan rimwina ibukin te mwakuri ae bubura ae e na karaoaki. N aron ae ti noria ni Mwakoro 2, e karaoa te tutuo ao te mwakuri ni kaitiaki man 1914 nakoni moan 1919. (Maraki 3:1-4) Ao n 1919 e a mwiokoa te toro ae kakaonimaki bwa e na kairiri i buakoia taan rimwina. (Mat. 24:45) E a anganga te amwarake ni kaineti ma te onimaki te toro anne ni moa man te tai anne, rinanon taiani kabwarabwara n te bwabwaro ao booki aika boreetiaki aika kaokioka moanibwaiani mwiokoaia Kristian ni kabane, ae a riai n uarongorongo.
8-10. A kangaa ni kaumaki taiani bwabwaro nakon te mwakuri n uarongorongo? Aanga te katoto. (Nora te bwaoki ae “ Bwabwaro Rimoa Ake a Kaumaka Karaoan te Mwakuri n Uarongorongo.”)
8 Kabwarabwara n te bwabwaro. A ingainga nakoni kairaia Taan Reirei n te Baibara ao a botaki i Cedar Point i Ohio n te U.S.A., man Tebetembwa 1 nakon 8 n 1919, ibukin aia moani bwabwaro ae bubura imwin te Moani Buaka Are Kabutaa Aonnaba. N te kauoua ni bong, e anga te kabwarabwara Brother Rutherford ao e a tua nakoia naake a kaea te bwabwaro ni kangai: “Mwiokoan te Kristian i aon te aba . . . bon tataekinan rongorongon ana tautaeka n uea te Uea.”
9 E a roko ni kakaongoraana te bwabwaro anne imwin tenua te bong ngke e a anga te kabwarabwara Brother Rutherford ae kangai atuna “Te Rongorongo Nakoia Taani Mwakuri” ae boreetiaki n Te Taua-n-Tantani i aan te atu ae “Tataekinan te Tautaeka n Uea.” E taku: “N taai ake akea iai te karongoa, ao e kona n titirakinna i bon irouna te Kristian ni kangai: E aera ngkai I mena n te aonnaba? Ao e kangai te kaeka ae riai, E rangi n akoi te Uea ngkai e rineai bwa N na riki bwa te tia tei ibukina ae N na kabutaanako rongorongon raoiakinaia aomata. Boni kakabwaiaau ao tabeu katanoataan te rongorongon anne.
10 N te kabwarabwara ane kakawaki anne, ao e a katanoataa te maekatin ae boou Brother Rutherford ae The Golden Age (ae aranaki ngkai bwa te Awake!), are e na boreetiaki bwa e na kamanenaaki ni kairiia aomata nakon te Tautaeka n Uea, ae bon tii ngaia te tautaeka ae kona ni buokiia aomata. E titiraki ngkanne bwa iraman i buakoia ake a roko ake a kan uataboa tibwaan te maekatin aei. E taekinaki n te ribooti n te bwabwaro ae kangai: “A bane n teirake ake a roko ae onoua te nga ni kaotia bwa a kukurei n uataboa te mwakuri, ao aei are e rangi ni kakukurei.” * E mataata bwa iai aika kukurei ni boutokaa te Uea aika ingainga n tataekina ana Tautaeka n Uea!
11, 12. Tera ae taekinaki n Te Taua-n-Tantani n 1920 ae kaineti ma te tai ae e na karaoaki iai te mwakuri are e taetae ni burabetinna Iesu?
11 Booki aika boreetiaki. Rinanon iteranibaan Te Taua-n-Tantani, ao e a ririkirake n ota iai kakawakin te mwakuri ae tataekinan te rongorongo ae raoiroi ibukin te Tautaeka n Uea are e a kaman taekinna Iesu. Iangoi katoto tabeua mani moan 1920 tabun.
12 Tera te rongorongo ae e na tataekinaki ibukini kakoroani bukini Mataio 24:14? E na karaoaki n ningai te mwakuri anne? N Te Taua-n-Tantani ae bwain Turai 1, 1920, ae atuna “Euangkerion te Tautaeka n Uea,” e kabwarabwaraaki iai te rongorongo ae kangai: “E kaineti te rongorongo ae raoiroi aio ma tokin te waaki ae ngkai ao katean ana tautaeka n uea te Mesia.” E kamatataaki n te kaongora bwa n ningai ae e na tataekinaki iai te rongorongo aio, ae kangai: “E na taekinaki te rongorongo aio i marenan tain te buaka ae korakora [ae taekan Te Moani Buaka Are Kabutaa Aonnaba] ao tain te ‘rawawata ae korakora.’” Ngaia are e kangai te kaongora aei: “Aio ngkai te tai . . . n tataekina te rongorongo ae raoiroi aei nakoia Aaro ake aongkoa Kristian ngaiia n taabo ake a raroanako.”
13. E kangaa ni kaungaunga Te Taua-n-Tantani n 1921 nakoia Kristian aika kabiraki ake a raoiroi nanoia?
13 A na kairoroaki ana aomata te Atua ni karaoan te mwakuri are e a kaman taekinna Iesu? A na aki. Te kaongora ae “Kam na Ninikoria” ae mena n Te Taua-n-Tantani ae bwaini Maati 15, 1921, e kaungaia Kristian aika kabiraki aika raoiroi nanoia. Ti kaungaaki n tatabemanira bwa ti na titirakinira ni kangai: “Tiaki te koaua bwa boni kakabwaiaau ae moan te kakawaki te mwakuri aei, ao tabeu ae I riai n uataboia?” E taekinaki riki n te kaongora ae kangai: “Ti aki nanououa bwa ngkana kam taraia [bwa te kakabwaia uataboan te mwakuri] ao kam na riki bwa kaanga Ieremia are ‘e a riki ana taeka te Uea i nanona bwa ai aron te ai ae ura ae kainaki i nanon riina,’ are e kaumakia bwa e na aki kerikaaki man tataekinana.” (Ier. 20:9) E oti n te kaungaunga anne bwa a aki nanokokoraki Iehova ao Iesu irouia taani boutokaa te Tautaeka n Uea aika kakaonimaki ni koaua.
14, 15. Tera te anga ae taekinaki n Te Taua-n-Tantani n 1922, ae a kaumakaki iai Kristian aika kabiraki bwa a na uarongorongo nakoia aomata?
14 A na kangaa Kristian ni koaua n uarongorongoa taekan te Tautaeka n Uea nakoia aomata? Te kaongora ae kimototo ma e korakora rotakia iai aomata ae atuna “Ti Riai ni Mwamwakuri,” n Te Taua-n-Tantani ae bwain Aokati 15, 1922, e kaumakiia Kristian aika kabiraki bwa a na “uouota te rongorongo nakoia aomata ae e a tia ni boreetiaki, ao ni kawariia n taetae ma ngaiia n aia auti nako, ao ni kaotiota kaanin rokon te tautaeka n uea mai karawa.”
15 E mataata bwa ni moa man 1919, e a tia Kristo ni kabongana ana toro ae kakaonimaki ma ni wanawana bwa e na kaokioka taekinan ae kakabwaiaaia Kristian ao mwiokoaia i aon te aba, bon tataekinan rongorongon te Tautaeka n Uea. Ma a kangaa Taan Reirei n te Baibara rimoa ni butimwaea te kaungaunga ibukin uataboan te mwakuri n tataekina te Tautaeka n Uea?
“A na Anga Nanoia Akana Kakaonimaki”
16. Tera aroia unimwaane tabeman ake a rineaki, n te iango are a riai ni bane te koraki n uataboa te mwakuri ni minita?
16 N 1920 tabun ao 1930 tabun, a kaitaraa te iango tabeman are Kristian aika kabiraki ni kabane a riai n uataboa te mwakuri ni minita. E kabwarabwaraaki n te Taua-n-Tantani ae bwain Nobembwa 1, 1927 te bae riki ni kangai: “Iai ni boong aikai i nanon te Aro [ekaretia] aika taua te mwioko n unimwaane . . . ake a rawa ni kaungaia tariia bwa a na uataboa te mwakuri, ao a bon rawa naba ngaiia n uataboa te mwakuri. . . . A rarawa n iangoa te babaire ae kawaran te auti teuana ma teuana ao n uota rongorongon te Atua, te Uea are E rineia, ao ana tautaeka n uea, nakoia aomata.” E katuruturuaki n te kaongora ni kangai: “E a roko te tai are naake a kakaonimaki a nang kanikinaeia naakai ma n rawa nakoia, ao n tuangia ae a aikoa manga onimakinia mwaane aikai n te nakoa n unimwaane.” *
17, 18. Tera aroia angia kaain te ekaretia ni butimwaea te kairiri mani kautun ara botaki, ao tera aroia iai aomata aika mirion ma mirion mwaitiia n te maan ae raka i aon 100 te ririki n nako?
17 E kakukurei bwa angiina man ekaretia, a butimwaea te kairiri mairoun te toro ae kakaonimaki ma te ingaingannano. A iangoa uataboan uarongorongoan te Tautaeka n Uea bwa te kakabwaia. E taekinaki ae kangai n Te Taua-n-Tantani ae bwaini Maati 15, 1926: “A na anga nanoia akana kakaonimaki . . . n tataekina te rongorongo aei nakoia aomata.” A maiuakina te taetae ni burabeti are n Taian Areru 110:3 aomata aika kakaonimaki aikai ao a kaotiia bwa a kukurei ni boutokaa te Uea ae te Mesia.
18 E raka i aon 100 te ririki n nako ao a a tia aomata aika mirion ma mirion mwaitiia ni kukurei n anga ngaiia ibukini karaoan te mwakuri n tataekina te Tautaeka n Uea. Ni mwakoro tabeua aika imwina, ao ti na maroroakina aroia n uarongorongo ni kamanenai aanga ao bwaai ni mwakuri ao n noria bwa tera mwina. Ma ti na maroroakina moa bukina ngkai a a tia mirion ma mirion n anga nanoia ni kan uataboa te mwakuri n uarongorongoa te Tautaeka n Uea aei, e ngae ngke a maeka i buakoia aomata aika bangaomata. Ngkana ti iangoa bukina, ti wanawana ngkana ti titirakinira ni kangai: “Bukin tera ngkai I tibwaa te rongorongo ae raoiroi nakoia aomata?’
‘Teimatoa n Ukoukora Moa te Tautaeka n Uea’
19. E aera ngkai ti mutiakina ana reirei ni kairiri Iesu ae ti na ‘teimatoa n ukoukora moa te Tautaeka n Uea’?
19 E anga te reirei ni kairiri Iesu nakoia taan rimwina bwa a na ‘teimatoa n ukoukora moa te Tautaeka n Uea.’ (Mat. 6:33) E aera ngkai ti mutiakina te reirei ni kairiri anne? Ibukina bwa ti ataa kakawakin te Tautaeka n Uea, bwa bon nibwan ana kantaninga te Atua. N aron ae ti noria n te mwakoro are mai mwaina, e a tia te taamnei ae raoiroi ni karirikirakea te ota ae kakukurei i aoni koaua ibukin te Tautaeka n Uea. Ti kaumakaki bwa ti na ukoukora moa te Tautaeka n Uea anne ngkana e ringaki nanora n te koaua ae kakawaki iai.
N aron te mwaane ae rangi ni kimwareirei ngke e kunea te bwai ae kakawaki ae karabaaki, a kimwareirei naba Kristian ngke a kunea te koaua ibukin te Tautaeka n Uea (Nora barakirabe 20)
20. E kangaa ana kaikonaki Iesu ae taekan te bwai ae kakawaki ae karabaaki ni kaota aroia taan rimwina ni butimwaea te reirei ni kairiri ibukin te teimatoa n ukoukora moa te Tautaeka n Uea?
20 E ataa aroia taan rimwina Iesu ni butimwaea te reirei ni kairiri ibukin te teimatoa n ukoukora moa te Tautaeka te Uea. Iangoa ana kaikonaki ae taekan te bwai ae kakawaki ae karabaaki. (Wareka Mataio 13:44.) I nanon ana tai ni mwamwakuri te tia mwakuri n te tawaana are taekinaki n te kaikonaki, ao e a kunea te bwai ae kakawaki ae karabaaki ao ni waekoa n ataa kakawakina. Tera ae e karaoia? “Ibukini kimwareireina iai, e nako ni kaboonakoi ana bwai ni kabane ao e kabooa iai te tawaana arei.” Tera reireiara? Ngkana ti a ataa te koaua ibukin te Tautaeka n Uea ao n ataa kakawakina, ti na kimwareirei n taoni nanora nakoni bwaai tabeua bwa ti aonga n teimatoa ni moanibwaia te Tautaeka n Uea ni maiura. *
21, 22. Tera aroia taani boutokaa te Tautaeka n Uea aika kakaonimaki ni koaua ni kaotia bwa a ukoukora moa te Tautaeka n Uea? Aanga te katoto.
21 A kaotia taani boutokaa te Tautaeka n Uea aika kakaonimaki ni koaua bwa a moanibwaia te Tautaeka n Uea n aia mwakuri ao tiaki tii n aia taeka. A kabanea maiuia, aia konabwai, ao kaubwaia ibukin te mwakuri n uarongorongoa te Tautaeka n Uea. A bati ake a taoni nanoia nakoni bwaai tabeua bwa a aonga ni kabwanina aia tai n te mwakuri ni minita. A a bane n tia taan uarongorongo aika kukurei nanoia aikai n nora ana kakabwaia Iehova nakoia naake a moanibwaia te Tautaeka n Uea. Iangoa te katoto n taai ake rimoa.
22 A uaia ni beku Avery ao Lovenia Bristow bwa bwaiania n te United States mai maiaki ni moa man raabanen 1920 tabun. N ririki ake imwina ao e ururing rikaaki Lovenia ni kangai: “Ti kabanei ririki aika bati aika kakukurei ngai ma Avery ni beku bwa bwaiania man te tai anne. A bati taai ake ti aki ataia iai bwa ti na karekea ia boon te bwaa ke amwarake riki ake ti kainnanoi. Ma e teimatoa Iehova ni katauraoi bwaai ibukira n te anga teuana ma teuana. Ti bon tii teimatoa ni bwaiania ao a a bon rereke naba baike ti kainnanoi.” E uringa te tai teuana Lovenia ngke a beku n te kaawa ae Pensacola, i Florida, ao a a tare n te mwane ao n te amwarake. A okira mwengaia ao a nori uoua baeki aika bubura ake a kakanoa n amwarake ao te beeba ae koreaki iai ae kangai: “E raonaki n te tangira man te ekaretia ae te Pensacola.” E taku Lovenia ngke e iangoi ririki ake tatabebwi ake e kabwanina iai ana tai n te mwakuri ni minita: “E bon aki kitanira Iehova. E aki kona ni kaaki taekara bwa ti onimakinna.”
23. Tera am namakin n te koaua ibukin te Tautaeka n Uea are ko a tia ni kunea, ao tera ae ko motinnanoia bwa ko na karaoia?
23 Ti bane n aki kona ni karaoa ae titeboo mwaitina n te uarongorongo. A kakaokoro nako arora. Ma ti bane ni kona n iangoia bwa bon te kakabwaia tataekinan te rongorongo ae raoiroi ma nanora ni kabane. (IKoro. 3:23) Ibukina bwa ti moanibwaia kakawakin te koaua ibukin te Tautaeka n Uea are ti a tia ni kunea, ti a kukurei ao n ingainga n taon nanora nakoni bwaai tabeua bwa ti aonga ni kabanea ara konaa ni beku. Tiaki naba aio ae ko motinnanoia?
24. Tera teuana mai buakoni baika rangi ni kakawaki aika kakoroaki bukia i aan te Tautaeka n uea ni kabaneani boong?
24 E raka i aon tebubua te ririki n nako, ao e a tia te Uea ni kakoroa bukin ana taetae ni burabeti are koreaki ni Mataio 24:14. Ao e karaoa anne n aki kairoro. Imwin ae a kaokoroia taan rimwina ma aomata aika moanibwai oin nanoia, a kukurei n anga ngaiia ibukin te uarongorongo. Tataekinan te rongorongo ae raoiroi ni kabutaa te aonnaba bon iterani kanikinaean okini ma tikun Iesu ni mwaakan te Tautaeka n Uea, ao bon teuana naba mai buakoni baika rangi ni kakawaki aika kakoroaki bukia i aan te Tautaeka n Uea ni kabaneani boong.
^ bar. 5 N te Baibara, e kairekerekeaki te aoi ma batin te bwai.
^ bar. 10 E kabwarabwaraaki ae kangai n te boki ae uarereke ae To Whom the Work Is Entrusted: “Te mwakuri ma te Golden Age boni katanoataan rongorongon te tautaeka n uea man te auti teuana nakon teuana. . . . Imwin taekinan anne, e na katukaki teuana katoton The Golden Age n auti nako, e ngae ngkana a kani karekea riki katotona rinanon te meeri aomata ke ngkana a aki.” N ririki ake imwin te tai anne, a kaungaaki taari bwa a na karekea katoton The Golden Age ao Te Taua-n-Tantani ae roroko n te meeri. Ni moa mani Beberuare 1 n 1940, a kaungaaki ana aomata Iehova bwa a na tibwatibwai katotoni maekatin ao n ribootini mwaitin ake a anganako.
^ bar. 16 N te tai anne, ao e kakaraoaki te rinerine ibukia unimwaane irouia kaain te ekaretia. Ngaia are e kona te ekaretia n rawa n rineiia mwaane ake a rarawa ni karaoa te mwakuri ni minita. E na maroroakinaki ni Mwakoro 12 taekan te bitaki i aon rineaia unimwaane.
^ bar. 20 E taekina te bae titeboo Iesu n ana kaikonaki ae taekan te tia iokinibwai ae mwamwananga are e nako ni kakaaea moomin te bwaeao ae rangi ni kakawaki. Ngke e a kunea ao e a kaboonakoi ana bwai ni kabane te tia iokinibwai aei ao ni kabooa te moomi anne. (Mat. 13:45, 46) Ti reireiaki naba mani kaikonaki aika uoua aikai bwa ti kona n reiakina te koaua ibukin te Tautaeka n Uea n aanga aika kakaokoro. E reke irouia tabemwaang n te aro ae a aki kantaningaia ao tabemwaang a bon ukoukoria. N aki ongeia bwa tera arora ni kunea te koaua, ma ti kukurei n taon nanora nakoni bwaai tabeua bwa ti aonga ni moanibwaia te Tautaeka n Uea ni maiura.
