1, 2. Ndi basa ipi ikulu idalonga Yezu, na ndi mbvundzo upi wakufunika unacitwa?

ATONGI A NDALE kazinji kene asacita mapikiro akuti nee asaakwanirisa. Ngakhale angapikira na pifuniro pyadidi panango nee asakwanisa kuakwanirisa. Mwakutsandzayisa Yezu ndi wakusiyana, thangwi iye asakwanirisa mapikiro ace.

² Pidakhazikiswa iye ninga Mambo mu caka 1914, Yezu akhali dzololo toera kukwanirisa pikiro idacita iye pyaka 1.900 nduli. Ndzidzi wakucepa mbadzati kufa, Yezu alongeratu: ‘Mphangwa zadidi za Umambo zinadzapangwa [zinadzamwazwa] pantsi ponsene.’ (Mat. 24:14) Kukwaniriswa kwa mafala anewa mbukudacita khundu ya kukhalapo kwace m’mphambvu ya Umambo. Natenepa, mbvundzo unacitwa ndi uyu: Kodi Mambo mbadakwanisa tani kukhunganya nsoka wa amwazi mphangwa akuperekeka na ntima onsene mu ntsiku zakumalisa—ndzidzi wakuti anthu mbadakhala akucenama, akusowa ufuni na a nzimu wakukhonda kulambira? (Mat. 24:12; 2 Tim. 3:1-5) Tisafunika kudziwa kuti ntawiro wa mbvundzo unoyu usaphataniza Akristu onsene andimomwene.

3. Ndi cinyindiro cipi cidapangiza Yezu, pontho iye acigumana kupi cinyindiro ceneci?

³ Onani pontho mafala a profesiya a Yezu. Kodi fala yakuti ‘zinadzamwazwa’ isapereka cinyindiro? Mwandimomwene! Yezu akhali na cibaso cakuti mbadakhala na anyakuphedzera akuperekeka mu ntsiku zakumalisa. Kodi cinyindiro ceneci acigumana kupi? Iye apfundza kubulukira kwa Babace. (Jwau 12:45; 14:9) Mbasati kubwera pa dziko, Yezu aona ekha kuti Yahova ali na cinyindiro ku nzimu wakuperekeka wa alambiri Ace. Tendeni tione kuti Yahova apangiza tani cinyindiro ceneci.

4. Ndi basa ipi idaphemba Yahova kuti Aisraele aicite, na iwo atawira tani?

⁴ Kumbukani pidacitika mu ndzidzi udatsogolerwa Mose na Yahova toera kumanga tabernakulu, peno nsasa, wakuti mbudakhala mbuto ya ulambiri kwa mbumba ya Israele. Kubulukira mwa Mose, Yahova aphemba mbumba yonsene toera kuphedza basa ineyi. Mose apanga mbumba: ‘Munthu onsene, ana ntima wadidi, apereke miyoni kuna Yahova.’ Ninji pidacitika?  Mbumba ikhapitiriza kubweresa pyakupereka ‘ntsiku zonsene na macibese.’ Iwo apereka pinthu pizinji kwakuti akhafunika ‘kukhondeswa kubwera na miyoni inango!’ (Eks. 35:5; 36:3, 6) Aisraele apangiza kuti Yahova akhali wakuthema kunyindirwa.

5, 6. Mwakubverana na Masalmo 110:1-3, ndi nzimu upi unadikhira Yahova na Yezu pakati pa alambiri andimomwene mu ndzidzi wakumalisa?

⁵ Kodi Yahova asadikhira kugumana nzimu ubodzi ene pakati pa alambiri ace mu ntsiku zakumalisa? Inde! Mu pyaka pyakupiringana 1.000, Yezu mbadzati kubalwa pa dziko yapantsi, Yahova apumira Dhavidhi toera kulemba thangwi ya ndzidzi wakuti Mesiya mbadatoma kutonga. (Lerini Masalmo 110:1-3.) Yezu, Mambo mupswa adakhazikiswa mbadakhala na anyamalwa akuti mbadampingiza. Mbwenye, iye mbadakhalambo na anyankhondo toera kumphedza. Anyankhondo anewa nee mbadakakamizwa toera kutumikira Mambo. Ngakhale aphale na atsikana pakati pawo mbadaperekeka okhene, mbakhala nsoka ukulu wakuti mbudathema kulandaniswa na mathotho a bume akuti asaphimbira mataka namacibese. *

⁶ Yezu akhadziwa kuti profesiya idalembwa pa Masalmo 110 isalonga pya iye. (Mat. 22:42-45) Natenepa, iye ali na mathangwi onsene toera kukhala na cinyindiro cakuti mbadakhala na anyakuphedzera akukhulupirika akuti mbadaperekeka okhene toera kumwaza mphangwa zadidi pa dziko yonsene. Kodi pyakucitika pisapangizanji? Kodi Mambo akhunganya nsoka wa anyankhondo wa amwazi mphangwa akuperekeka mu ntsiku zino zakumalisa?

7. Mudamala iye kukhazikiswa ninga Mambo, ninji pidacita Yezu toera kukhunganya anyakuphedzera ace thangwi ya basa ya ntsogolo?

⁷ Pakumala kwene kukhazikiswa ninga Mambo, Yezu acita pinthu toera kukhunganya atowereri ace ku basa ikulu ikhafunika kucitwa. Ninga pidadinga ife mu Nsolo 2, iye acita basa yakudinga na kucenesa kutomera caka 1914 mpaka kutoma kwa  caka 1919. (Mal. 3:1-4) Buluka penepo, mu caka 1919, aikha m’bandazi wakukhulupirika toera kutsogolera atowereri ace. (Mat. 24:45) Kutomera pa ndzidzi unoyu kuenda tsogolo, m’bandazi unoyu atoma kugawira cakudya cauzimu kubulukira mu nkhani za nsonkhano wa gawo na mabukhu akudhindwa akuti mwakubwereza-bwereza akhagomezera basa ya Akristu onsene yakumwaza mphangwa.

8-10. Kodi misonkhano ya gawo yawangisa tani toera kucita basa yakumwaza mphangwa? Perekani citsandzo. (Onanimbo bokosi “Misonkhano ya Gawo Yakutoma Yawangisa Basa ya Kumwaza Mphangwa.”)

⁸ Nkhani za nsonkhano wa gawo. Pakumala Nkhondo Yakutoma Ya Dziko Yonsene Yapantsi, mwakufunisisa citsogolero, Anyakupfundza Bhibhlya agumanyikana pa nsonkhano wawo ukulu wakutoma ku Sedar Point, Ohio, E.U.A., kutomera ntsiku 1 mpaka 8 ya nthanda ya Nyenzi ya 1919. Pa ntsiku yaciwiri, M’bale Rutherford acita nkhani mbapanga anyakubvesera kuti: “Basa ya Akristu pa dziko yapantsi . . . ndi kumwaza mphangwa za umambo wa Mbuya.”

⁹ Pakusala ntsiku zitatu toera kumala nsonkhano unoyu, M’bale Rutherford acita nkhani ya nsolo wakuti “Mphangwa kuna Anyabasa Andzathu,” wakuti ukhagumanika mu revista ya Ncenjezi pantsi pa nsolo “Dziwisani Umambo.” Iye alonga: “Mu ndzidzi uno Nkristu onsene asabvundzika, Thangwi yanji ndiri pa dziko yapantsi? Ntawiro mbudakhala, Mbuya andicita nyabasa wakudziwisa mphangwa zace zakubveranisa anthu, pontho mwai wanga na basa yanga ndi kumwaza mphangwa zenezi.”

¹⁰ Mu nkhani ineyi yakudziwika, M’bale Rutherford adziwisa kuti revista ipswa, A Idade de Ouro (cincino Despertai!), mbidabuluswa toera kutsogolera anthu ku Umambo ninga cidikhiro cawo. Buluka penepo, iye aphemba anyakubvesera akuti akhafuna kucita khundu m’kugawira tsamba ya mphangwa. Lipoti ya nsonkhano yafokotoza: “Ntawiro ukhali wakudzumisa. Anthu pikwi pitanthatu alimira pa ndzidzi ubodzi ene.” * Mwapakweca, Mambo akhali na anyakuphedzera akuti akhali dzololo toera adziwise Umambo!

11, 12. Revista ya Ncenjezi ya 1920 yafokotoza kuti ndi ndzidzi upi unafunika kucitwa basa idalongeratu Yezu?

¹¹ Mabukhu akudhidhwa. Kubulukira mu revista ya Ncenjezi, mabvekero a basa idalonga Yezu yakumwaza mphangwa zadidi za Umambo yadzakhala yakubveka kakamwe. Tendeni tidinge pitsandzo pingasi kutomera pyaka 1920.

¹² Ndi mphangwa zipi zakuti mbizidamwazwa mu kukwanirisa Mateo 24:14? Basa ineyi mbidacitwa ndzidzi upi? Ntsiku 1 ya Maluwa ya 1920, revista ya Ncenjezi, pa nsolo wakuti “Mphangwa za Umambo,” yafokotoza pya mphangwa zenezi mu kulonga: “Mphangwa izi zadidi zisapangiza kumala kwa makhaliro ano akale a pinthu na kukhazikiswa kwa Umambo wa Mulungu.” Mwapakweca, nsolo unoyu ukhapangiza ndzidzi wakuti mphangwa zenezi mbizidamwazwa mu kulonga kuti:  “Mphangwa izi zisafunika kumwazwa nkati mwa ndzidzi wa Nkhondo Yakutoma ya Dziko Yapantsi na mu ndzidzi wa ‘nyatwa ikulu.’” Natenepa, nsolo ukhalonga: “Cincino ndi ndzidzi . . . toera kumwaza konsene kwene mu Cikristu Caunthawatawa mphangwa izi zadidi.”

13. Revista ya Ncenjezi ya 1921 yawangisa tani nzimu wakuperekeka wa Akristu akudzodzwa?

¹³ Kodi mbumba ya Mulungu mbidakakamizwa toera kucita basa idalonga Yezu? Nkhabe. Nsolo wakuti “Khalani na Cipapo,” mu revista ya Ncenjezi ya 15 ya Murope ya 1921, wawangisa Akristu akudzodzwa kupangiza kuperekeka kwawo. M’bodzi na m’bodzi akhawangiswa toera kubvundzika: “Kodi si mwai ukulu kwa ine, pontho si basa yanga tayu, kumwaza mphangwa zadidi?” Nsolo unoyu wapitiriza kulonga: “Tiri na cibaso cakuti mungaona [ninga mwai kucita khundu m’basa ineyi] imwe munadzakhala ninga Yeremiya, wakuti mu ntima mwace mafala a Mbuya akhali ‘ninga moto wa kugaka [m’magogodo mwace], mbankulumiza kwakuti nee mbadakwanisa kumatama.” (Yer. 20:9) Ciwangiso ceneci cisapangiza cinyindiro cakuti Yahova na Yezu ali naco kwa anyakuphedzera akukhulupirika a Umambo.

14, 15. Ndi mu njira ipi mu caka 1922, revista ya Ncenjezi yakulumiza Akristu akudzodzwa toera kumwazira anango mphangwa?

¹⁴ Akristu andimomwene mbadamwazira tani anango mphangwa za Umambo? Mu revista ya Ncenjezi ya 15 ya Malimwe ya 1922, mukhagumanika nsolo wacigwagwa wakuti “Utumiki ndi Wakufunika,” wakulumiza Akristu akudzodzwa toera kucita khundu mu “basa yakukwata mphangwa zakudhindwa kuna anthu na kulonga na iwo m’manyumba mwawo, kupereka umboni kuti umambo wakudzulu uli cifupi.”

¹⁵ Mwapakweca, kutomera caka 1919 mpaka ntsogolo, Kristu asaphatisira m’bandazi wace wakukhulupirika na wandzeru toera kugomezera mwakubwereza-bwereza kuti mwai wa Akristu na basa yawo pa dziko yapantsi ndi kumwaza mphangwa za Umambo. Natenepa, kodi Anyakupfundza Bhibhlya akutoma atawira ciwangiso toera kucita khundu m’basa yakumwaza mphangwa za Umambo?

16. Kodi akulu a mpingo anango aona tani manyerezero akuti onsene akhafunika kucita khundu mu utumiki?

¹⁶ Mu pyaka 1920 na 1930, anango akhakhonda manyerezero akuti Akristu akudzodzwa onsene akhafunika kucita khundu mu utumiki. Revista ya Ncenjezi ya 1 ya Bingu ya 1927, yafokotoza pinthu pikhacitika: “Alipo lero mu gereja [mpingo] ali na pidzo ninga akulu a mpingo . . . akuti asakhonda kuwangisa abale awo toera kumwaza mphangwa, pontho iwo asakhonda kucita khundu. . . . Iwo asapwaza maonero akumwaza mphangwa za Mulungu, Mambo wace na Umambo wace kwa anthu nyumba na nyumba.” Nsolo unoyu walonga: “Ndzidzi wafika kuti anyakukhulupirika adzindikire anthu anewa, aacalire mbaapanga kuti nkhabe kudzaanyindirabve amuna anewa m’basa ya utsogoleri.” *

17, 18. Azinji m’mipingo atawira tani citsogolero ca ofesi ikulu, pontho pikwi pya anthu pyatawira tani mu pyaka 100 nduli?

 ¹⁷ Azinji m’mipingo atawira mwakukomerwa citsogolero ca ofesi ikulu. Iwo akhaona ninga mwai kumwaza mphangwa za Umambo. Revista ya Ncenjezi ya 15 ya Murope ya 1926, yalonga pyenepi mu njira iyi: “Anyakukhulupirika anadzaperekeka . . . toera kulonga mphangwa zenezi kuna anthu.” Anyakukhulupirika anewa mbadakhala maso mwakubvera na mafala a profesiya inagumanika pa Masalmo 110:3 mbapangizika kukhala anyakuphedzera akuperekeka a Mambo Mesiya.

¹⁸ Pakupita pyaka pyakupiringana 100, pikwi na pikwi pya anthu asaperekeka okhene toera kumwaza mphangwa za Umambo. M’misolo mingasi inatowerera, tinadzadinga kuti iwo amwaza tani—njira na mafaramentu adaphatisira iwo, pontho ndi api maphindu adakhala na iwo. Pakutoma, tendeni tidinge thangwi yanji pikwi na pikwi pya anthu aperekeka m’basa yakumwaza mphangwa za Umambo mwakukhonda tsalakana kukhala mu dziko ya umbirimi. Munadinga ife thangwi yanji, mphyadidi kubvundzika, ‘Thangwi yanji ndisamwaza mphangwa zadidi na anango?’

19. Thangwi yanji tisabvera uphungu wa Yezu toera ‘kupitiriza kusaka pakutoma Umambo’?

¹⁹ Yezu apereka uphungu kuna atowereri ace kuti ‘pitirizani kusaka pakutoma Umambo.’ (Mat. 6:33) Thangwi yanji tisabvera uphungu unoyu lero? Thangwi tisadziwa kufunika kwa Umambo wakuti ndi phata ya cifuniro ca Mulungu. Ninga taona pa nsolo wa nduli, mwapang’ono pang’ono nzimu wakucena usapangiza undimomwene wakutsandzayisa thangwi ya Umambo. Undimomwene wa Umambo ungakhuya mitima yathu, tisakulumizika kusaka pakutoma Umambo unoyu.

20. Nsangani wa Yezu wa mpfuma yakubisika usapangiza tani kuti atowereri ace mbadatawira uphungu toera kuikha pa mbuto yakutoma Umambo?

²⁰ Yezu akhadziwa kuti atowereri ace mbadatawira tani uphungu wakusaka pakutoma Umambo. Dingani nsangani wace wa mpfuma yakubisika. (Lerini Mateo 13:44.) M’mabasa ace a ntsiku na ntsiku, nyakulima wa nsangani unoyu agumana mpfuma yakubisika, mwakucimbiza adzindikira ntengo wace. Kodi iye acitanji? ‘Thangwi ya ipyo aenda na kusekera kagulisa pinthu pyace pyonsene, mbagula munda unoyu.’ Tisapfundzanji? Munagumana ife undimomwene wa Umambo na kudzindikira ntengo wace, mwakutsandzaya tisacita pyonsene pinafunika toera kuikha pifuno pya Umambo pa mbuto yakutoma mu umaso wathu. *

21, 22. Anyakuphedzera akukhulupirika a Umambo apangiza tani kuti asaikha mbuto yakutoma Umambo? Perekani citsandzo.

²¹ Anyakuphedzera akukhulupirika a Umambo asapangiza na mabasa awo kuti asaka pakutoma umambo, tayu na mafala basi. Iwo asaphatisira umaso wawo, maluso awo, na mpfuma zawo toera kumwaza mphangwa za Umambo. Azinji asawangisira kakamwe toera kukhala atumiki a ndzidzi onsene. Amwazi mphangwa anewa onsene asaona okhene kuti Yahova asapasa  nkhombo ale anaikha Umambo pa mbuto yakutoma. Dingani citsandzo ca ntsiku zakutoma.

²² Avery na Lovenia Bristow adatumikira pabodzi ninga apainiya ku Estados Unidos wakubangwe kunkhomo kwa pyaka 1920. Mu kupita kwa pyaka, Lovenia asakumbuka: “Avery na ine takhala na pyaka pizinji pyakutsandzaya pabodzi m’basa ya upainiya. M’midzidzi izinji nee tikhadziwa kuti tinagumana kupi kobiri toera kugula mafuta a motokala na cakudya. Mbwenye mu njira ibodzi peno inango, Yahova ndzidzi onsene akhatitsalakana. Nee tasiya kutumikira ninga apainiya. Ndzidzi onsene tikhagumana pinthu pikhafuna ife.” Lovenia asakumbuka cakucitika cibodzi mukhatumikira iwo ku nzinda wa Florida, wakuti nee ukhali na kobiri izinji na cakudya. Iwo abwerera kunyumba na motokala wawo, mbagumana mapasta makulu a cakudya na tsamba ikhalonga kuti, “Tapereka mwaufuni, mpingo wa Pensakola.” Mu kunyerezera makhumi a pyaka mu utumiki wa ndzidzi onsene, Lovenia alonga: “Yahova cipo atisiya. Iye cipo aphindukira kunyindira kwathu.”

23. Musapibva tani thangwi ya undimomwene wa Umambo udagumana imwe, na mwatonga kucitanji?

²³ Nee tinakwanisa kucita pibodzi pyene m’basa yakumwaza mphangwa. Makhaliro athu ndi akusiyana. Mbwenye, tonsene tinakwanisa kuona ninga mwai kumwaza mphangwa zadidi na ntima wathu onsene. (Akol. 3:23) Thangwi tisapasa ntengo undimomwene wa Umambo udagumana ife, tisafuna kakamwe kucita pyonsene pinakwanisa ife toera kutumikira mwakukwana pingakwanisika. Mwatonga kucita pyenepi?

24. Ndi basa ipi ikulu inakwaniriswa na Umambo mu ntsiku zakumalisa?

²⁴ Kutomera mu pyaka dzana nduli, Mambo asakwanirisa mafala ace aciprofesiya adalembwa pa Mateo 24:14. Pontho iye asacita pyenepi mwakukhonda kakamiza anthu. Pakumala kubuluka mu dziko ino ya umbirimi, atowereri ace aperekeka toera kumwaza mphangwa. Basa yawo yakumwaza mphangwa pa dziko yonsene isacita khundu ya cidzindikiro cakukhalapo kwa Yezu m’mphambvu ya Umambo, pontho ndi ibodzi mwa mabasa makulu anakwanirisa Umambo mu ntsiku zakumalisa.