Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

CHAPITRE 6

Bantu abalungula mukandu wibuwa—Balungudi abepaana abo banabeene

Bantu abalungula mukandu wibuwa—Balungudi abepaana abo banabeene

AKISAMBILA UNO SHAPITRE

Nfumu batuusha mwilo wa balungudi

1, 2. Mudimo kinyi ukata ubaadi Yesu mutemukye, na bino abituusha lukonko kinyi lwa muulo ukata?

NSAA ibungi bakata ba politike abatuushaa milayilo yabashy’abalombasha. Sunga baaba be na binangu bibuwa mbalombeene kukutwa mushindo wa kobesha kulombasha milayilo yaabo. Mu kwilekeena na bano bantu, Mesiya Nfumu, Yesu Kidishitu, akumbashaa milayilo yaaye yooso.

2 Kunyima kwa’ye kufika Nfumu mu 1914, Yesu baadi pepi na kulombasha mulayilo ubaadi mutuushe takudi bipwa pepi na 1900. Mafuku apeela kumpala kwa kufwa, Yesu baadi mutemukye shi: “Uno mukandu wibuwa wa bufumu, aukalungulwa pa nsenga yoso yishadiibwe.” (Mat. 24:14, Kilombeno kipya 2009) Kulombana kwa ano mayi ngungi mwanda wi mu kitundwilo kya kwikala kwaaye kwa na matalwa a mu Bufumu. Sunga mbyabya, lungi lukonko lwa muulo ukata nduno: Mushindo kinyi ulombeene Nfumu kobesha kutuusha mwilo wa balungudi abepaana abo banabeene mu mafuku a ku nfudiilo—mafuku aekekadika bantu abakimbi nkapenda buwa bwabo, bakutwe kifulo, bashi bafule myanda y’Efile? (Mat. 24:12; 2 Tim. 3:1-5) Abitungu tuukye byabya, mwanda lwaluulo lwa luno lukonko ndutale mwina Kidishitu ooso a binyibinyi.

3. Yesu baadi muleshe shi e na lukulupilo kinyi, na nkunyi kubaadi mupete luno lukulupilo?

3 Tubande dingi kutaluula mayi a mu butemuki bwa Yesu. Kwamba shi “aukalungulwa” akulesha lukulupilo su? Oolo! Yesu baadi mukulupile shi akyebe kupeta bantu abakumiina kukwasha mu uno mudimo mu mafuku a ku nfudiilo. Nkunyi kubaadi mupete luno lukulupilo? Baadi mwibilongye kwi Nshaaye. (Yo. 12:45; 14:9) Kumpala kwaye kufika bu muntu, Yesu baadi mumone bibaadi Yehowa mutuule lukulupilo shi bafubi Baaye abakumiina kwipaana na mashimba amune. Tubande kumona mushindo ubaadi Yehowa muleshe shi e na lwalwa lukulupilo.

“Mwilo ôbe aukepâna kodi”

4. Yehowa baadi mutekye beena Isaleele bwa kukwatshishena mudimo kinyi, na nkinyi kibaabadi bakite?

4 Tubande kutala kibaadi kikitshikye pabaadi Yehowa mulungule Moyiise bwa kwibaka tabernakele, sunga nshibo y’epema, ibaadi ayitungu kwikala bu nshibo ya lulangwilo bwa mwilo wa Isaleele. Kukidila kwi Moyiise, Yehowa baadi mutekye mwilo ushima bwa kukwatshisheena uno mudimo. Moyiise bebalungwile shi: “Muntu ese e n’eshimba dya mpango akyebe kumupa kintu, ekifwishe.” Nkinyi kibaadi kikitshikye? “Mafuku ooso ku namashika, . . . abaadi abanyiisha kufwisha milambu yaabo ya ky’eshimba.” Abaadi bafwishe milambu ikile bungi mpa na bibaabadi balungule bantu bwashi ‘balekye kufika na milambu’! (Efi. 35:5; 36:3, 6, EEM) Beena Isaleele abaadi baleshe shi Yehowa baadi na kya kwibatudila lukulupilo.

5, 6. Muyiile abyamba Misambo 110:1-3, Yehowa na Yesu abaadi na lukulupilo lwa’shi mu mafuku a ku nfudiilo balangwidi ba binyibinyi abekale na binangu kinyi?

5 Yehowa baadi na lukulupilo shi mu mafuku a ku nfudiilo balangwidi baaye abekala bakumiine kwipaana mu wawa mushindo su? Oolo! Bipwa kukila 1 000 kumpala kwa Yesu kutandjikwa pa nsenga, Yehowa baadi mutume Daavide ku bukome bwa kikudi kyaaye bwa kufunda myanda itale mafuku aakabanga Mesiya kumunana. (Badika Misambo 110:1-3.) Yesu, Nfumu mupya baadya kwikala na beshikwanyi abalu naaye. Anka, baadya kwikala na mwilo wa bantu be ku lupese lwaaye bu kilwilo. Tababaadya kwibatuma pa bukopo bwa kufubila Nfumu nya. Mpa na bana bakinga babaadya kwipaana abo banabeene, abaadya kukila bungi mu mushindo watudi balombeene kwibapwandjikisha na makopola a lume akwete kutopesha nsenga ku namashika. *

Bantu bepaane abo banabeene bwa kukwasha mudimo wa Bufumu be bungi nka bu makopola a lume (Tala paragrafe 5)

6 Yesu baadi auku shi butemuki bwi mu mukanda wa Misambo 110 mbumutale aye nabeene. (Mat. 22:42-45) Nyi bwakinyi baadi na lukulupilo looso shi akukekala bantu basha kululama abakepaana bwa kulungula mukandu wibuwa mu nsenga ishima. Nkinyi akitulesha myanda ya kala? Nfumu, mutuushe mwilo wa balungudi wi bu kilwilo mu ano mafuku a ku nfudiilo su?

“Kinemo kyandi mupete na mudimo wande ngwa kulungula uno mukandu”

7. Kunyima kwa kutudiibwa bu Nfumu, Yesu babangile kukita kinyi bwa kulumbuula balongi baaye bwa mudimo ukata ubaadi awibatengyela?

7 Mafuku apeela kunyima kwa’ye kutudiibwa bu Nfumu, Yesu babangile kulumbuula balongi baaye bwa mudimo ukata ubaadi awibatengyela. Bu byatumwene mu Shapitre 2, baadi mukite mudimo wa kutaluula na kutoosha bafubi baaye kubanga mu 1914 mpa na ku mbangilo kwa 1919. (Mal. 3:1-4) Akupu, mu 1919, baadi musangule mpika a kishima bwa kukunkusha bafubi baaye. (Mat. 24:45) Bikishekishe kubanga aa mafuku, yawa mpika babangile kutuusha bidibwa bya mu kikudi​—ku bukwashi bwa miisambo ya ku bikongeno na ku bukwashi bwa ingi mikanda—ibaadi ayisambila nsaa na nsaa pabitale kitungo ki na mwina Kidishitu ooso kya kwipaana mu mudimo wa bulungudi.

8-10. Mushindo kinyi ubaadi bikongeno binyingishe bantu bwa kwipaana mu mudimo wa bulungudi? Tuusha kileshesho. (Tala dingi kashibo akamba shi: “ Bikongeno bya kumpala bibaadi biyishe mudimo wa bulungudi kumpala.”)

8 Miisambo ya ku bikongeno. Na lukalo lukata lwa bukunkushi, Balongi ba Bible abaadi bebungye mu kikongeno kya kumpala kunyima kwa Ngoshi ya kumpala ya nsenga ishima ku Cedar Point, mu Ohio (États-Unis), kubanga mu 1/9/1919 mpa na 8/9/1919. Mwifuku dya kabidi, Joseph Rutherford baadi mukite mwisambo, na mu wawa mwisambo baadi mulungule bantu shi: “Mudimo wa mwina Kidishitu pano pa nsenga . . . ngwa kulungula mukandu wa Bufumu bwa Mwanana.”

9 Mwanda ukata wa ku kyakya kikongeno ubaadi ukitshikye mafuku asatu kunyima pabaadi Joseph Rutherford mukite mwisambo awamba shi: “Mwisambo kwi bafubi netu,” ubaadi utuukye mu Kitenta kya Mulami na mutwe wa mwanda wa’shi “Kulungula kwa mukandu wa Bufumu.” Baadi mwambe shi: “Mu nsaa ya nkalakasho, mwina Kidishitu mmulombeene kwiyipusha shi, bwakinyi ne pano pa nsenga? Na lwaluulo lwaaye lwi na kya kwikala shi: Mwanana munkitshine kalolo paaye kungikasha bu mukyendji waye bwa kutwadila ba pano mukandu wa kwalusha kipwano, na kinemo kyandi mupete na mudimo wande ngwa kulungula uno mukandu.”

10 Mu wawa mwisambo, mukwetu Joseph Rutherford baadi mulungule bantu shi jurnale mupya a L’Âge d’Or (ayitaminyibwa binobino bu Réveillez-vous!), ekala atuuku bwa kulesha bantu shi Bufumu nyi lukulupilo penda lumune lwa bantu. Baadi mwipushe su kwi bantu bebungi abakumiina kutumika bwa kwabila uno jurnale. Rapore a kikongeno baadi muleshe shi: “Lwaluulo lubaadi lwa kukaanya. Bantu binunu bisamombo, anka bu muntu umune, abaadi bebwe bwimane.” * Bibaadi bimwenekye patooka shi Nfumu baadi na bantu abakumiina kwipaana bwa kulungula mukandu wa Bufumu bwaaye!

11, 12. Mu 1920, Kitenta kya Mulami kibaadi kyambe kinyi pabitale mafuku abaadi autungu kukitshika mudimo ubaadi Yesu mutemukye?

11 Mikanda. Mu Kitenta kya Mulami, mudimo ubaadi Yesu mutemukye​—wa kulungula mukandu wibuwa wa Bufumu​—ngupatuulwe ngofu. Twate bingi bileshesho bya mu bipwa 1920.

12 Mmukandu kinyi autungu kulungula bantu muyiile butemuki bwi mu Mateo 24:14? Mafuku kinyi abaadi aatungu kukita wawa mudimo? Kitenta kya Mulami kya mu 1/7/1920, mu mwisambo wa “Mukandu wibuwa wa Bufumu,” kibaadi kipatuule uno mukandu shi: “Mukandu wibuwa wabakwila pano, ngutale nfudiilo a uno ndumbulwilo a myanda na kutudiibwa kwa Bufumu bwa Mesiya.” Mwisambo ubaadi uleshe mafuku abaadi aatungu kwiulungula, nkwamba shi: “Uno mukandu autungu kulungulwa pankatshi pa ngoshi ikata [Ngoshi ya kumpala ya nsenga ishima] na mafuku a ‘kutompibwa kukata.’” Byabya, mwisambo ubaadi wambe shi: “Ino nyi nsaa . . . ya kulungula uno mukandu wibuwa mbalo yooso kwi bantu ba bipwilo byooso bya bwina Kidishitu bwa kwishina.”

13. Mushindo kinyi ubaadi Kitenta kya Mulami kileshe mu 1921 shi beena Kidishitu bedibwe mwimu be na kya kwipaana na mashimba abo ooso mu mudimo?

13 Bafubi b’Efile Mukulu abaadya-kutumibwa pa bukopo bwa kukita mudimo ubaadi Yesu mutemukye su? Nya. Mwisambo wa “Ikalayi na mashimba anyingye,” wa mu Kitenta kya Mulami kya mu 15/03/1921, ubaadi wisambe pabitale mashimba a kwipaana a beena Kidishitu bedibwe mwimu. Abaadi balungule ooso a kwabadi bwa kwiyela luno lukonko: “Ta nkinemo kikile bukata kyandi nakyo na mudimo autungu bwashi nepaane mu kwiukita su?” Uno mwisambo ubaadi utungunukye na kwamba shi: “Atuuku shi, su bomono shi [kukita uno mudimo nkinemo kikata] wekala bu Yeelemiya, baadi apusha eyi dya Mwanana mwishimba dyaaye ‘bu kaalo akatembe kedimbile mu mbidi yaaye,’ na kumutakuula bwashi talekanga kwakula.” (Yel. 20:9) Mashimba aetunyingi pakumona shi Yehowa na Yesu mbatuule lukulupilo mwi bafubi basha kululama bakwete kukwatshishena Bufumu.

14, 15. Mu 1922, Kitenta kya Mulami kibaadi kilungule beena Kidishitu bedibwe mwimu bwa kutwala mukandu wibuwa kwi bangi mu mushindo kinyi?

14 Beena Kidishitu ba binyibinyi abaadi balombeene kufwisha mukandu wa Bufumu kwi bangi bantu mu mushindo kinyi? Ungi mwisambo wipi kadi wa muulo ukata ubaadi na mutwe wa mwanda awamba shi: “Mudimo wa muulo ukata,” ubaadi utuukye mu Kitenta kya Mulami kya mu 15/8/1922. Ubaadi ulungule beena Kidishitu bedibwe mwimu bwa kwikala “abatwadila bantu mikanda na kwisamba naabo ku mashibo abo, na kwibapa bu kamonyi shi bufumu bwa mwiyilu tabudi pepi.”

15 Oolo, kubanga mu 1919, Kidishitu kwete kutumika na mpika a kishima na mupatulukye bwa kulesha shi mbape mwina Kidishitu kinemo na mudimo wa kulungula mukandu wa Bufumu. Byabya, mushindo kinyi ubaadi bano Balongi ba Bible ba kumpala bakite pabitale kunyingishibwa mu mudimo wa kupalakasha mukandu wa bufumu?

“Basha kululama abekala bepaane n’eshimba dimune”

16. Nkinyi kibaadi kikite bangi bantu babaadi bedibwe mikanda bwa kusangudibwa bu bakulu pabitale mwanda wa’shi beena Kidishitu booso balungule mukandu wibuwa?

16 Mu bipwa 1920 na 1930, bangi bantu tababaadi bakumiine shi abitungu Beena Kidishitu booso bakite mudimo wa bulungudi. Kitenta kya Mulami kya 1/11/1927 kibaadi kileshe myanda ibaadi ikitshikye shi: “Lelo uno kwi bangi be na mbalo ya muulo ya bu bakulu mu kipwilo [kakongye] . . . bakwete kupela kunyingisha bakwabo bwa kwipaana mu bulungudi, na bakwete kupela abo banabeene bwa kukita uno mudimo. . . . Bakwete kusabuula mwanda wa kwenda ku nshibo na nshibo bwa kutwadila bantu mukandu w’Efile Mukulu, wa Nfumu aadi musangule mpa na bufumu bwaaye.” Uno mwisambo ubaadi wambe shi: “Nsaa ibalombana bwashi basha kululama beele bano bantu kitundwilo na kwibekumba, na kwibalungula shi bantu be byabya ta mbalombeene dingi kwikala bakulu nya.” *

17, 18. Mushindo kinyi ubaadi tukongye twibungi tulonde bukunkushi bubafikile ku biro bikata, na midiyo ya bantu mbakite kinyi munda mwa bipwa 100 bishaale?

17 Mwanda wa muloo, tukongye twibungi tubaadi tulonde na disanka dyoso bukunkushi bwa mpika a kishima. Abaadi abamono shi kutwala mukandu wa Bufumu nyi nkinemo kikata. Kitenta kya Mulami kya mu 15/3/1926, kibaadi na ano mayi shi: “Basha kululama abekala bepaane n’eshimba dimune, . . . mu kulungula uno mukandu kwi bantu.” Baaba basha kululama abaadi bakite myanda muyile bishima bya mu butemuki bwi mu mukanda wa Misambo 110:3 na kulesha shi abakumina kwilambula bwa kukwatshishena Nfumu Mesiya.

18 Mu bipwa 100 bikile, midiyo ya bantu mbepaane bwa kulombasha mudimo wa kulungula Bufumu. Mu shapitre ipela ayilondo, atukyebe kutaluula mushindo ubaabadi abalungula mukandu wibuwa—mishindo na bintu bibaabadi batumikye nabyo​—na bipeta bibaatukile. Kumpala kwa byabya, tubande kutaluula bwakinyi midiyo ya bantu mbepaane mu kulungula mukandu wa Bufumu, sunga shi abaadi batuule aa mayi pa mbalo ya kumpala. Nsaa y’atutaluula bwa kuuka bwakinyi, abitungu twiyipushe atwe banabeene shi: ‘Bwakinyi abitungu tulungule bangi mukandu wibuwa?’

“Kimbayi bufumu bw’Efile Mukulu kumpala”

19. Bwakinyi atulondaa elango dya Yesu dya kutungunuka na ‘kukimba Bufumu bw’Efile Mukulu kumpala’?

19 Yesu baadi mupe balongi baaye elango di na muulo ukata dya ‘kukimba Bufumu bw’Efile Mukulu kumpala.’ (Mat. 6:33, kilombeno kipya 2009) Bwakinyi abitungu tulonde dyadya elango? Mwanda atuuku muulo wa Bufumu, mu mpàngo y’Efile Mukulu. Nka bu byatwikele bamone mu shapitre mushale, kikudi kiselele kibaadi kileshe kapeelakapeela bya binyibinyi bi na muulo pabitale Bufumu. Nsaa i bya binyibinyi bya Bufumu abitukumu ku mashimba, abitutumu bwatudya kukimba bwabwa bufumu kumpala kwa bingi bintu.

Anka bu muntu e na muloo ukile pa kupeta bupeta bufwame, beena Kidishittu be na muloo wa kufumbula bya binyibinyi bya Bufumu (Tala paragrafe 20)

20. Mushindo kinyi wi lukindji lwa bupeta bufwame alulesha mushindo ubaadi ulombeene balondji baaye kukita ku elango dya kukimba Bufumu bw’Efile Mukulu kumpala?

20 Yesu baadi auku mushindo ulombeene kukita balondji baaye ku elango dya kukimba Bufumu pa mbalo ya kumpala. Banda kutala lukindji lwaye lwa bupeta bufwame. (Badika Mateo 13:44.) Muyile mudimo waye ubaadi atumika efuku dyoso, muntu baadi adimi mafuba e mu lukindji, bapetele bupeta bufwame na kuuka musango umune muulo ubaabudi nabo. Nkinyi kibaadi na kya kukita? “Pa mwanda wa disanka, bayile, aye nkuudisha byooso bibaadi nabyo bwa kuula dyadya efuba.” Bino abitulongyesha kinyi? Nsaa yatupete Bufumu na kuuka muulo wabo, atukyebe kwitatshisha ngofu bwa kwisumina bingi bintu bwa kutuula myanda ya Bufumu pa mbalo ya kumpala mu muwa wetu. *

21, 22. Mushindo kinyi wi baaba bepaane bwa kukwasha ku midimo itale Bufumu bakwete kulesha shi abakimbi Bufumu kumpala? Tuusha kileshesho.

21 Baaba bepaane bwa kukwasha ku midimo itale Bufumu bakwete kulesha mu bikitshino byabo shi bakwete kukimba Bufumu kumpala. Bakwete kulambula miuwa yabo, bukome bwabo na byooso byabadi nabyo bwa kuyisha mudimo wa kulungula Bufumu kumpala. Bebungi mbakumiine kwikutshisha bintu bibungi bwa kukita mudimo wa nsaa yooso. Bano balungudi bepaane abo banabeene bakwete kumona mushindo ukwete Yehowa kwelela baaba abatuulu Bufumu pa mbalo ya kumpala myabi. Twate kileshesho kya bangi bantu.

22 Avery na Lovenia Bristow abaadi bafube pamune bu ba colporteur (ba mbala-mashinda) mu États-Unis a kuushi ku mbangilo kwa 1920. Bipwa bibungi kunyima, Lovenia bambile shi: “Ami na Avery twi bakishe bipwa bibungi na muloo mu mudimo wa bu mbala-mashinda kubanga aa mafuku. Kwi angi mafuku abatudi tatuuku kulombeene kufika makuta a kuula mazute sunga bya kudya. Kadi nsaa yooso Yehowa baadi nka akwasha. Tatwi balekye uno mudimo nya. Nsaa yooso tubaadi atupete kyatudi nakyo lukalo.” Lovenia atentekyesha dingi efuku dibaabadi abafubu mu kibundji kya Pensacola, mu Floride (États-Unis), abo nkukutwa ekuta na byakudya. Pababalukiile ku nshibo kunyima kwa mufubo wa bulungudi abapetele bitunga bibidi bya byakudya na mukanda awamba shi: “Abifiki na kifulo kyooso ku Kakongye ka Pensacola.” * Pabelele binangu pabitale bipwa makumi bibakisha mu mudimo wa nsaa yooso, Lovenia bambile shi: “Yehowa ta mwitusumbusheene nya. Ta mulwishe lukulupilo lubatudi bamutudile nya.”

23. Opushaa naminyi pabitale bya binyibinyi bya Bufumu byoodi mufumbule, na we na mpàngo ya kukita kinyi?

23 Tatwi balombeene kufuba mushindo umune mu mudimo wa bulungudi nya. Twi na nshalelo mwilekeene. Sunga mbyabya, ooso a kwatudi mulombeene kumona shi kulungula mukandu wibuwa n’eshimba dimune nyi nkinemo kikata. (Kol. 3:23) Bu byatwataa bya binyibinyi bitale Bufumu na muulo, atukumiinaa​—shi, twi na muloo—wa kwitatshisha ngofu bwa kufuba na bukome bwetu booso. Bino nyi bi mpàngo yoobe su?

24. Temuna umune wa ku myanda ikata ikite Bufumu muno mu mafuku a ku nfudiilo?

24 Munda mwa bipwa lukama bishale, Nfumu mmulombashe kalolo butemuki bwaaye bwi mu mukanda wa Mateo 24:14. Na mwibikite kushi kutuma bantu pa bukopo. Kunyima kwa kutuuka mu ino nsenga i bantu abakimbaa nkapenda buwa bwabo, balongi baaye mbepaane abo banabeene bwa kulungula mukandu wibuwa. Mudimo wabo wa kulungula mukandu wibuwa mu nsenga ishima ngungi mwanda wi mu kitundwilo kya kwikala kwa Yesu bu Nfumu—na ngumune wa ku myanda ikata ikite Bufumu muno mu mafuku a ku nfudiilo.

^ par. 5 Mu Bible, lume aluleshaa bintu bikile bungi.​—Kib. 27:28; Mik. 5:7.

^ par. 10 Kakanda ka Nnanyi abadi bape uno mufubo mu Anglais kabaadi kapatuule shi: “Mudimo wa L’Âge d’Or ngwa kulesha mukandu wa bufumu ku nshibo na nshibo. . . . Kunyima kwa kulesha bantu mukandu, abitungu kulesha jurnale a L’Âge d’Or ku nshibo yooso, sunga ta mbefundjishe bwa kumupeta.” Bipwa bibungi kunyima, bakwetu abaadi banyingishibwe bwa kulungula bantu abakumiina bwa kwifundjisha bwashi bekale abebatwadila jurnale a L’Âge d’Or na a Kitenta kya Mulami. Kubanga mu 1/2/1940, abaadi balungule bafubi ba Yehowa bwa kwabila ano ma jurnale na kutuusha rapore ya bungi bubabaabila.

^ par. 16 Mu aa mafuku, abaadi abeele mikanda kwi Kakongye bwa kusangula bakulu. Byabya, kakongye kabaadi kalombeene kupela kusangula bantu abapele mudimo wa bulungudi. Kushintuula bwa kubanga kusangula bakulu muyiile abyamba Bifundwe atukyebe kwikumona mu Shapitre 12.

^ par. 20 Yesu baadi mwisambe pabitale uno mwanda umune mu lukindji lwaye lwa nsunga ende mu kukimba ebwe dya muulo ukata. Pabapete dino ebwe, bende mu kuudisha kyooso kibaadi nakyo bwa kwidiula. (Mat. 13:45, 46) Ino nkindji ibidi ayitulongyesha shi twi balombeene kulonga bya binyibinyi bya Bufumu mu mishindo ilekeene. Bangi be nka bu abebikokola, anka bangi namu abitungu babande kwibikimba. Kadi sunga twafumbula bya binyibinyi mu mushindo kinyi, tukwete kwitatshisha ngofu na kwisumina ingi miloo bwa kutuula Bufumu pa mbalo ya kumpala mu muwa wetu.

^ par. 22 Abaadi abetamina dingi tukongye bu bisaka.