Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 6

Bantu Ibakambauka—Babelesi Balyaaba Amoyo Woonse

Bantu Ibakambauka—Babelesi Balyaaba Amoyo Woonse

MAKANI AALI MUCIBALO

Mwami wabunganya impi yabakambausi

1, 2. Mulimo nzi mupati Jesu ngwaakaambila limwi, alimwi mubuzyo nzi uuyandika kapati uubuzyigwa?

KANJI-KANJI beendelezi bamfwulumende basyomezya zintu nzyobataciti pe. Nobaba baabo ibajisi makanze mabotu balaalilwa kuzuzikizya zisyomezyo zyabo. Mukwiimpana, cikatalusya ncakuti, Mwami Mesiya, Jesu Kristo, lyoonse ulazizuzikizya nzyasyomezya.

2 Naakaba Mwami mu 1914, Jesu wakalilibambilide kuzuzikizya businsimi mbwaakaambide myaka iibalilwa ku 1,900 yakaindide. Kakuceede buyo ciindi cisyoonto kuti afwe, Jesu wakasinsima kuti: “Makani mabotu aa Bwami aaya ayookambaukwa munyika yoonse.” (Mt. 24:14) Kuzuzikizyigwa kwamajwi aayo kwakali kuyakuba citondezyo cakubako kwakwe munguzu zya Bwami. Nokuba boobo, mubuzyo uuyandika kapati uubuzyigwa ngwakuti: Mbuti Mwami mbwaakali kuyakucikonzya kubunganya impi yabakambausi balyaabide mumazuba aamamanino—ciindi mwalo bantu banji mobakali kuyakuba basikuliyanda, batakwe luyando, alimwi batakombi? (Mt. 24:12; 2 Ti. 3:1-5) Tweelede kubuzyiba bwiinguzi kumubuzyo ooyu nkaambo Banakristo bakasimpe boonse balijatikizyidwe.

3. Ncinzi Jesu ncaakasinizyide, alimwi ncinzi cakamupa kuti asinizye boobo?

3 Amubone alimwi majwi aa Jesu aabusinsimi. Sena majwi aakuti “ayookambaukwa” atondezya kusinizya? Inzya! Jesu wakalisinizyide kuti wakali kuyakuba abasikumugwasyilizya ibalyaabide mumazuba aamamanino. Ncinzi cakamupa kuti asinizye boobu? Wakaiya kuzwa kuli ba Usyi. (Joh. 12:45; 14:9) Katanaba muntu, Jesu wakalibonena ameso kuti Jehova wakali kuusyoma muuya wakulyaaba wabakombi bakwe. Atubone Jehova mbwaakatondezya kuti ulabasyoma bakombi bakwe.

“Bantu Bako Balabungana Camoyo Woonse”

4. Ino mumulimo nzi Jehova ngwaakatamba bana Israyeli kuti bagwasilizye, alimwi ncinzi ncobakacita?

4 Amuyeeye cakacitika ciindi Jehova nakaambila Musa kuyaka tente ilyakali kuyakuba busena bwakukombela bwabana Israyeli. Kwiinda muli Musa, Jehova wakatamba bantu boonse kugwasyilizya mulimo ooyu. Musa wakabaambila kuti: “Kufumbwa muntu uuli amoyo uuzumina aletele Jehova cipaizyo.” Ino ncinzi cakacitika? Bantu “bakacili kuleta zipo cifumo cimwi acimwi.” Bakaleta zipo zinji cakuti mane buya bantu “bakalesegwa kuleta”! (Kul. 35:5; 36:3, 6) Bana Israyeli bakatondezya kuti Jehova wakaliluzi mukuba aalusyomo muli mbabo.

5, 6. Kweelana alugwalo lwa Intembauzyo 110:1-3, ino Jehova alimwi a Jesu bakali kulangila kujana muuya uuli buti akati kabakombi bakasimpe mumazuba aamamanino?

5 Sena Jehova wakali kulangila kujana bantu bajisi muuya wakulyaaba uuli boobu akati kabakombi bakwe mumazuba aamamanino? Inzya! Kakucili myaka iinda ku 1,000 Jesu katanazyalwa ano anyika, Jehova wakasololela Davida kulemba kujatikizya ciindi Mesiya naakali kuyakutalika kulela. (Amubale Intembauzyo 110:1-3.) Jesu, Mwami mupya ooyu wakali kuyakuba abasinkondonyina ibamukazya. Pele alimwi, wakali kuyakuba ampi yabasikumugwasyilizya. Taakwe nobakali kuyakusinikizyigwa kutegwa babelekele Mwami. Nobaba bana akati kabo bakali kuyakulyaaba cakuliyandila, akuba nkamu mpati loko iyakali kweelela kukozyanisyigwa amume uutakonzyi kubalwa uujanika cifwumofwumo. *

Basikugwasyilizya Bwami mbanji mbuli mume (Amubone muncali 5)

6 Jesu wakalizyi kuti businsimi ibulembedwe mulugwalo lwa Intembauzyo 110 bwakali kwaamba nguwe. (Mt. 22:42-45) Aboobo, wakalijisi twaambo itwakali kukonzya kumupa kusyoma kuti wakali kuyakuba abasikumugwasya balyaabide amoyo woonse kukambauka makani mabotu munyika yoonse. Ino makani aakaindi asinizya nzi? Sena Mwami mubwini wacikonzya kubunganya mpi yabakambausi balyaabide mumazuba aamamanino aano?

“Coolwe Cangu Amulimo Wangu Nkwaambilizya Mulumbe”

7. Ciindi naakabikkwa kuba Mwami, ino Jesu wakacita nzi kutegwa agwasye basikumugwasilizya kulibambila mulimo iwakali kumbele?

7 Nokwakainda buyo ciindi cisyoonto kuzwa naakabikkwa kuba Mwami, Jesu wakabweza ntaamu kutegwa agwasye basikumutobela kulibambila kucita mulimo mupati iwakeelede kucitwa. Kweelana ambotwakabona mu Cibalo 2, kuzwa mu 1914 kuzikusika kumatalikilo aa 1919, wakacita mulimo wakulingula akusalazya. (Malk. 3:1-4) Mpoonya mu 1919, wakasala muzike musyomesi kutegwa asololele basikumutobela. (Mt. 24:45) Kwaambisya kuzwa ciindi eeco kuyakumbele, muzike ooyo wakatalika kupa cakulya cakumuuya—kwiinda mumakani aapegwa lyamiswaangano yacooko alimwi amumabbuku aasimbwa—cakwiinduluka-induluka ikukankaizya kuti Banakristo boonse beelede kutola lubazu lwabo beni mukukambauka.

8-10. Ino miswaangano yacooko yakabakulwaizya buti bantu kutolaambele mulimo wakukambauka? Amupe cikozyanyo. (Amubone akabbokesi kakuti “ Miswaangano Yacooko Yakusaanguna Iyakapa Kuti Mulimo Wakukambauka Uyaambele.”)

8 Makani aapegwa lyamiswaangano yacooko. Kabalibambilide kutambula malailile, Basikwiiya Bbaibbele bakabungana ku Cedar Point, Ohio, mu U.S.A., kuzwa mu September 1 kusika mu 8, 1919, kutegwa bajanike kumuswaangano wakusaanguna mupati kuzwa ciindi noyakamana Nkondo Yakusaanguna Yanyika Yoonse. Mubuzuba bwabili, Mukwesu Rutherford wakakanana makani mwalo mwakaambila basimuswaangano kuti: “Mulimo ngwajisi Munakristo ano anyika . . . nkwaambilizya mulumbe wabwami bwa Mwami.”

9 Nokwakainda mazuba otatwe, kwakacitika cintu cipati amuswaangano ooyu, Mukwesu Rutherford wakaamba makani aakajisi mutwe wakuti “Makani Kuli Basimilimoma,” alo aakamwaigwa mu Ngazi Yamulindizi ansi aamutwe wakuti “Kwaambilizya Bwami.” Wakaamba kuti: “Zimwi ziindi, Munakristo ulakonzya kulibuzya kuti, Nkaambo nzi ncondili waano anyika? Bwiinguzi bwakwe kumubuzyo ooyu bweelede kuba bwakuti, Muluse lwakwe Mwami wakandisala kuba mwiiminizi wakwe kuti ndaambilizye kumasi mulumbe wa Leza wakuyanzanya, alimwi coolwe cangu amulimo wangu nkwaambilizya mulumbe ooyu.”

10 Mumakani aayo aatakalubwi, Mukwesu Rutherford wakaambilizya kuti magazini mpya, yakuti The Golden Age (lino iitwa kuti Sinsimuka!), iyakutalika kumwaigwa kutegwa tugwasye bantu kulanga ku Bwami, nkaambo Bwami mbobulangizi bulikke ibuyakumana mapenzi aabantu. Kumane wakabuzya naa bakali bongaye basimuswaangano ibakali kuyanda kuyakutola lubazu mukwaabila magazini eeyi. Lipooti yamuswaangano ooyo yakapandulula kuti: “Cakakkomanisya kapati kubona luyandisisyo ndobakajisi basimuswaangano. Bantu boonse ibakali 6,000 bakaimikila ikutondezya kuti baliyandide kutola lubazu mumulimo.” * Cakutadooneka, Mwami wakalijisi basikumugwasya ibakali kuyandisisya kwaambilizya Bwami!

11, 12. Ino ncinzi ncoyakaamba Ngazi Yamulindizi mu 1920 kujatikizya ciindi nowakali kuyakucitwa mulimo ngwaakasinsima Jesu?

11 Mabbuku aasimbwa. Kwiinda mumagazini ya Ngazi Yamulindizi, mulimo uuyandika kapati ngwaakasinsima Jesu—mulimo wakukambauka makani mabotu aa Bwami—wapandululwa kabotu-kabotu. Mucikozyanyo amubone zibalo zyakamwaigwa kumatalikilo aamyaka yamuma 1920.

12 Mulumbe nzi iwakali kuyakwaambilizyigwa mukuzuzikizya lugwalo lwa Mateyo 24:14? Ndilili mulimo ooyu nowakali kuyakucitwa? Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi ya July 1, 1920, mucibalo icakajisi mutwe wakuti “Makani Mabotu aa Bwami,” yakaupandulula mulumbe ooyu, kaiti: “Makani mabotu aambwa waawa ajatikizya mamanino abweende oobu bwazintu bwakaindi alimwi akutalika kulela kwa bwami bwa Mesiya.” Cibalo eeco cakatondezya kabotu-kabotu ciindi mulumbe ooyu nowakeelede kukambaukwa nocakati: “Mulumbe ooyu weelede kukambaukwa akati kankondo mpati yanyika, nkokuti Nkondo Yakusaanguna Yanyika Yoonse alimwi aciindi ‘camapenzi mapati.’” Aboobo, cibalo eeco cakati: “Lino nceciindi . . . cakwaambilizya makani mabotu munyika yoonse ku Bunakristo Bwanyika.”

13. Ino Banakristo bananike bakakulwaizyigwa buti a Ngazi Yamulindizi mu 1921?

13 Sena bantu ba Leza bakali kuyakusinikizyigwa kuubeleka mulimo ngwaakasinsima Jesu? Peepe. Cibalo icakajisi mutwe wakuti “Be of Good Courage” (Amube Basicamba) icakali mu Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi ya March 15, 1921, cakakulwaizya Banakristo bananike kuba amuuya wakulyaaba. Umwi aumwi wakakulwaizyigwa kulibuzya kuti: “Sena kutola lubazu mumulimo ooyu tacili coolwe cangu citaambiki, alimwi acintu ncondeelede kucita?” Cibalo cakazumanana kwaamba kuti: “Tulisinizyide kuti mwaubona kuba coolwe mulimo ooyu, muyakuba mbuli Jeremiya, iwakalimvwa kuti ijwi lya Mwami lyakaba mbuli ‘mulilo uuyakisya uujalilidwe mukati kazifuwa zyakwe,’ kumukulwaizya kutegwa azumanane kukambauka.” (Jer. 20:9) Kukulwaizya ooku kwakatondezya mbobasyomwa kuli Jehova alimwi a Jesu aabo ibagwasyilizya Bwami cakusyomeka.

14, 15. Mu 1922, ino Ngazi Yamulindizi yakakulwaizya Banakristo bananike kusikila bantu kwiinda mukubelesya nzila nzi?

14 Mbuti Banakristo bakasimpe mbobeelede kubasikila bantu amulumbe wa Bwami? Cibalo cimwi cifwaafwi pele icakali kukulwaizya kapati icakajisi mutwe wakuti: “Service Essential” (Mulimo Wakukambauka Ulayandika Kapati), icakali mu Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi ya August 15, 1922, cakakulwaizya Banakristo bananike kutola lubazu “cabusungu mukwaabila bantu mulumbe uusimbidwe akubandika ambabo mumaanda aabo, kupa bumboni bwakuti bwami bwakujulu bwaswena afwaafwi.”

15 Cakutadooneka, kuzwa mu 1919, Kristo wabelesya muzike wakwe musyomesi uucenjede kukankaizya cakwiinduluka-induluka kuti mukuli alimwi acoolwe ncajisi Munakristo aanyika nkwaambilizya mulumbe wa Bwami. Pele ncinzi ncobakacita Basikwiiya Bbaibbele bakusaanguna ciindi nobakakulwaizyigwa kuti batole lubazu mumulimo wakwaambilizya Bwami?

“Ibasyomeka Bayakulisungula”

16. Ino baalu bamwi ibakasalidwe kwiinda mukuvwoota bakacita buti nobakamvwa muzeezo wakuti boonse beelede kutola lubazu mumulimo wakukambauka?

16 Mumyaka yamuma 1920 amuma 1930, bamwi bakali kuukazya muzeezo wakuti Banakristo bananike boonse beelede kutola lubazu mumulimo wakukambauka. Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi ya November 1, 1927, yakapandulula icakali kucitika, noyakati: “Nkobali mumbungano ibabeleka kabali baalu . . . ibakaka kukulwaizya Banakristonyina kutola lubazu mumulimo, alimwi ibakaka kutola lubazu mumulimo wakukambauka lwabo beni. . . . Balaukaka muzeezo wakutola lubazu mumulimo wakukambauka kuŋanda aŋanda, kwaambilizya mulumbe wa Leza, kwaambilizya Mwami alimwi a bwami bwakwe kubantu.” Cakutainda mumbali cibalo cakaamba kuti: “Ciindi casika lino cakuti aabo basyomeka babazyibe bantu bali boobo akubatantamuka, akubaambila kuti kunyina muntu uuli boobo uuyakusalwa kuba mwaalu.” *

17, 18. Ino banji mumbungano bakaatambula buti malailile aakazwa kumaofesi mapati, alimwi ino mamiliyoni aabantu baatambula buti malailile mumyaka iili 100 yainda?

17 Cikkomanisya ncakuti, banji mumbungano bakakuzumina kukulwaizya ooko ikwakazwa kumaofesi mapati. Bakacibona kuti cakali coolwe kutola lubazu mumulimo wakwaambilizya mulumbe wa Bwami. Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi ya March 15, 1926, yakaamba boobu: “Ibasyomeka bayakulisungula . . . akwaambilizya mulumbe ooyu kubantu.” Aabo basyomeka bakaazuzikizya majwi aabusinsimi aalembedwe mulugwalo lwa Intembauzyo 110:3 alimwi bakatondezya kuti mbaasikugwasyilizya Mwami Mesiya.

18 Mumyaka iinda ku 100 yainda, mamiliyoni aabantu balyaaba cakuliyandila mumulimo wakwaambilizya Bwami. Muzibalo zisyoonto zitobela, tuyakubandika mbobali kukambauka—nzila alimwi azibelesyo nzyobali kubelesya—alimwi azintu zyacitika akaambo kakucita boobo. Pele cakusaanguna, atubandike ikaambo mamiliyoni aabantu ncobali kutolela lubazu mumulimo wakukambauka Bwami cakuliyandila nokuba kuti bakkede munyika bantu mobaliyanda. Notulanga-langa kaambo ncobakambaukila, tweelede kulibuzya kuti: ‘Nkaambo nzi nconditolela lubazu mukwaambila bantu makani mabotu?’

“Amuzumanane Kusaanguna Kuyandaula Bwami”

19. Nkaambo nzi ncotumvwida lulayo lwa Jesu ‘lwakuzumanana kusaanguna kuyandaula Bwami’?

19 Jesu wakalailila basikumutobela ‘kuzumanana kusaanguna kuyandaula Bwami.’ (Mt. 6:33) Nkaambo nzi ncotulutobela lulayo oolo? Mubufwaafwi, tulalutobela akaambo kakuti tulizyi mbobuyandika Bwami, tulizyi kuti makanze aa Leza ayakuzuzikizyigwa kwiinda mu Bwami oobu. Mbubwenya mbotwakabona mucibalo cainda, asyoonto-syoonto muuya uusalala wayubununa kasimpe ikakkomanisya kajatikizya Bwami. Ciindi kasimpe ka Bwami ikakkomanisya nokatusika amoyo, tulakulwaizyigwa kusaanguna kuyandaula Bwami.

Mbubwenya mbuli mwaalumi uukkomana kapati akaambo kakujana cintu ciyandisi cisisidwe, Banakristo balikkomene kuti bakajana kasimpe ka Bwami (Amubone muncali 20)

20. Mbuti cikozyanyo ca Jesu calubono lusisidwe mbocitondezya basikumutobela mbobakali kuyakulutobela lulayo lwakuzumanana kusaanguna kuyandaula Bwami?

20 Jesu wakalizyi basikumutobela mbobakali kuyakulutobela lulayo lwakusaanguna kuyandaula Bwami. Amubone nzyaakaamba mucikozyanyo cakwe calubono lusisidwe. (Amubale Matayo 13:44.) Naakali kubeleka mulimo wakwe mbuli lyoonse, mubelesi wamumuunda waambidwe mucikozyanyo wakajana lubono lusisidwe, mpoonya-mpoonya wakabona mboluyandika. Ino ncinzi ncaakacita? “Akaambo kalukkomano ndwajisi, ulaunka akusambala zintu zyoonse nzyajisi akuula nyika eeyo.” Nciiyo nzi ncotwiiya? Ciindi notuzyiba kasimpe kaamba zya Bwami akuzyiba mbokayandika, calukkomano tuyakucita kufwumbwa nzyotukonzya kutegwa tuzumanane kubikka ziyandika zya Bwami mubusena oomo mozyeelede—busena bwakusaanguna mubuumi bwesu. *

21, 22. Mbuti basikugwasilizya Bwami basyomeka mbobatondezya kuti basaanguna kuyandaula Bwami? Amupe cikozyanyo.

21 Basikugwasyilizya Bwami ibasyomeka balatondezya kuti balasaanguna kuyandaula Bwami kwiinda muzintu nzyobacita, kutali mumajwi buyo. Balabelesya buumi bwabo, luzyibo lwabo, alubono lwabo mumulimo wakukambauka Bwami. Banji balyaaba ncobeni kutegwa babeleke mulimo waciindi coonse. Bakambausi boonse ibali boobo ibalisungula balibonena Jehova mbwabalongezya aabo ibabikka Bwami mubusena bwakusaanguna. Amubone cikozyanyo cimwi cakaindi.

22 Ba Avery aba Lovenia Bristow bakabeleka antoomwe mumulimo wabupainiya mubusena ibuli kumusanza aacisi ca United States kutalikila kumamanino aamyaka yamuma 1920. Nokwakainda myaka, ba Lovenia bakaamba kuti: “Mebo aba Avery twakabeleka calukkomano antoomwe mumulimo wabupainiya kwamyaka minji kuzwa leelyo. Ziindi zinji tiitwakali kuzyiba nkotwakali kukonzya kwaajana mali aakuula mungwimba azintu nzyotwakali kuyandika. Nokuba boobo, lyoonse Jehova wakali kutupa nzyotwakali kuyandika munzila ziindene-indene. Aboobo, twakazumanana mumulimo wabupainiya. Lyoonse twakalijisi zintu zini nzyotwakali kuyandika.” Ba Lovenia balayeeya cakabacitikila ciindi cimwi nobakali kubelekela ku Pensacola, mu Florida, kabajisi buyo mali masyoonto alimwi azintu zisyoonto ziyandika. Nobakapiluka kumootokala wabo iwakajisi ŋanda iyakali kukwelwa buya, bakajana zibbudu zyobilo izyakajisi zintu nzyobakali kuyandika alimwi akapepa kakalembedwe kuti: “Caluyando twamutumina zintu eezyi, kuzwa ku Mbungano ya Pensacola.” Kabayeeya myaka minji njobakabeleka mulimo waciindi coonse, ba Lovenia bakaamba kuti: “Jehova kunyina naakatulekelezya pe. Lyoonse ulasyomeka.”

23. Ino mulimvwa buti kujatikizya kasimpe ka Bwami nkomwakajana, alimwi ncinzi ncomukanzide kucita?

23 Tatukonzyi kubeleka ciindi ceelene mumulimo wakukambauka toonse. Bukkale bwesu buliindene-indene. Nokuba boobo, toonse buyo tulakonzya kucibona kuti ncoolwe kwaambilizya makani mabotu camoyo woonse. (Kol. 3:23) Akaambo kakuti kasimpe ka Bwami nkotwakajana tulakayanda kapati, tuliyandide—inzya, tulayandisisya ncobeni—kucita kufwumbwa ncotukonzya kutegwa tubeleke mulimo wakukambauka kusikila mpotugolela. Sena aayo taali ngamakanze aanu?

24. Ncintu nzi cimwi cipati icacitwa kale a Bwami mumazuba aano aamamanino?

24 Mumwaanda wamyaka wainda, ncobeni Mwami wali kuzuzikizya majwi aakwe aajatikizya businsimi ibulembedwe mulugwalo lwa Matayo 24:14. Alimwi wali kucita oobo kakunyina kusinikizya muntu uuli woonse. Ciindi nobaleka kuba banyika eeyi iijisi bantu basikuliyanda, basikumutobela cakulisungula balyaaba mumulimo wakukambauka. Mulimo wabo wakukambauka makani mabotu uucitwa munyika yoonse, ncibeela cacitondezyo cakubako kwa Jesu munguzu zya Bwami—alimwi mulimo ooyu uli akati kazintu ziyandika kapati izyacitwa a Bwami mumazuba aano aamamanino.

^ munc. 5 Mu Bbaibbele, mume ulabelesyegwa kutondezya kuvwula.—Matl. 27:28; Mik. 5:7.

^ munc. 10 Kabbuku kakuti To Whom the Work Is Enstrusted (Kuli Baabo Ibapedwe Mulimo) kakapandulula kuti: “Mulimo wakwaabila magazini ya The Golden Age (lino iitwa kuti Sinsimuka!) mulimo wakukambauka mulumbe wabwami kuŋanda aŋanda. . . . Kuyungizya aamulimo wakukambauka, magazini yomwe ya The Golden Age yeelede kusiigwa aŋanda imwi aimwi, tacikwe makani naa balembesya naa pe.” Myaka minji kuzwa leelyo, bakwesu bakakulwaizyigwa kwaambila bantu kulembesya kutegwa kabatambula mamagazini aa The Golden Age alimwi a Ngazi Yamulindizi. Kutalikila mu February 1, 1940, bantu ba Jehova bakakulwaizyigwa kwaabila magazini imwi aimwi akulipoota mweelwe woonse ngobaabila.

^ munc. 16 Aciindi eeco, baalu bakali kusalwa ambungano kwiinda mukuvwoota. Aboobo, basimbungano bakali kukonzya kukaka kuvwootela bantu ibakali kukazya mulimo wakukambauka. Kucinca ikwakacitika kutegwa baalu batalike kusalwa kweelana azyeelelo zyamu Magwalo kuyakubandikwa mu Cibalo 12.

^ munc. 20 Jesu wakaamba kaambo kakozyenye akaaka mucikozyanyo cakwe camusambazi weendeenda kuyabulangaula ngale zibotu kapati. Ciindi musambazi naaijana, ulazisambala zintu zyoonse nzyajisi akuyuula. (Mt. 13:45, 46) Zikozyanyo zyobilo eezyi alimwi zituyiisya kuti tulakonzya kwiiya kasimpe kajatikizya Bwami munzila ziindene-indene. Bamwi tabakayandi pe kasimpe, bamwi bakayandaula buya. Pele tacikwe makani ambotwakakajana kasimpe, toonse tuliyandide kulyaaba kutegwa tubikke Bwami mubusena bwakusaanguna mubuumi bwesu.