1, 2. (a) Yesũ atũmĩie nzĩa yĩva nĩ kana ethĩwe atonya kũneena na ĩkomano ĩnene? (b) Amanyĩwʼa aĩkĩĩku ma Klĩsto methĩĩtwe mayĩatĩĩa ngelekanyʼo yake ata, na nĩkĩ?

 KWASŨANĨA ĩvinda yĩla Yesũ waĩ ũtee wa ũkanga athyũlũlũkĩtwe nĩ ĩkomano ĩnene ya andũ. Na nĩ kana aneene na andũ asu, nĩwalĩsile ĩsiwanĩ na aenda vaasanga namo. Yesũ eekie ũu nũndũ nĩweesĩ kana kĩwʼũ kyaĩ kĩtonya kũnenevya wasya wake, na ĩkomano yĩu yĩyĩthĩwa yĩtonya kũmwĩwʼa nesa.—Soma Maliko 4:1, 2.

² Ĩvinda ĩkuvĩ mbee wa Ũsumbĩ kwambĩĩa kũsumbĩka, amanyĩwʼa aĩkĩĩku ma Klĩsto nĩmaatĩĩie ngelekanyʼo yake kwa kũtũmĩa nzĩa nzaũ sya kũtavanyʼa nĩ kana matonye kũtavya andũ aingĩ ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ. Ũmũnthĩ Mũsumbĩ nũtongoeasya andũ ma Ngai nthĩnĩ wa kũmantha nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo, na kũitũmĩa wĩanĩ ũsu. Mekĩte ũu kwosana na ũndũ maũndũ maendeee na kũalyũka, na ũndũ tekinolongyia o nayo ĩendeee kũalyũka. Twĩenda kũvikĩa andũ aingĩ ũndũ vatonyeka mbee wa mũminũkĩlyo ũtanavika. (Mt. 24:14) Kwasũanĩa nzĩa imwe tũtũmĩĩte kũvikĩa andũ, o na ethĩwa mekalaa va. O na ĩngĩ, sũanĩa ũndũ ũtonya kũatĩĩa ngelekanyʼo ya athũkũmi ma Ngai ma tene ala matavanasya ũvoo mũseo.

3. Nĩkĩ kũtũmĩwa kwa makaseti ma ũvoo kwamewʼĩthisye woo andũ ala mamenete ũla wʼo?

³ Makaseti. Ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yĩla yeethĩĩtwe yĩitumbĩthwʼa nĩ Mwana-a-asa Russell na ala watetheanĩasya namo kuma mwaka wa 1879, nĩyatetheeisye andũ aingĩ mũno kũmanya ĩũlũ wa Ũsumbĩ. O na ũu wĩ o vo, myaka ĩkũmi mbee wa mwaka wa 1914 kũvika, veonekana kana Klĩsto nĩwatongoeisye amanyĩwʼa make nĩ kana methĩwe matonya kũvikĩa andũ aingĩ. Ambĩĩie kwĩka ũu mwaka wa 1903. Mwakanĩ ũsu, E.  L.  Eaton, wa Pennsylvania, ũla waĩ mũneeni wa kĩkundi kya atavanyʼa ma ndĩni ya Kĩ-vulotesitandi nĩwamũkũlilye Charles Taze Russell methĩwe na ũneenanyʼa ĩũlũ wa momanyĩsyo ma Mbivilia. Nthĩnĩ wa valũa ũmwe ũla waandĩkĩie Russell, Eaton aisye atĩĩ: ‘Nĩona andũ no mendeewʼe mũno kwĩthukĩĩsya tũineenea amwe ma maũndũ ala nyie naku tũte kwĩtĩkĩlana.’ O nake Russell na ala watetheanĩasya namo nĩmoonie kana andũ maĩ mendeewʼe nĩ ũneenanyʼa ta ũsu, na kwoou meeka mũvango nĩ kenda maũndũ ala maneeneawa  maandĩkwe nthĩnĩ wa ĩkaseti ya ũvoo yeetawa The Pittsburgh Gazette, yĩla yasomawa nĩ andũ aingĩ mũno. Maũndũ ala maandĩkawa ĩkasetinĩ yĩu nĩmendekete mũno na maelesyo maseo ala Russell waumasya ĩũlũ wa ũwʼo wa Mbivilia nĩmatumaa andũ mendeewʼa mũno nĩ kũsoma ĩkaseti yĩu. Kwoou, ala matumbĩthasya ĩkaseti yĩu nĩmeeyumisye kũtumbĩthasya kĩla kyumwa ũvoo ũla Russell waumasya. Ũndũ ũsu wamewʼĩthisye woo ta kĩ andũ ala mamenete ũla wʼo!

4, 5. Mwana-a-asa Russell oonanisye ndaĩa yĩva, na ana-a-asa ala me na ianda sya kũũngamĩa maũndũ matonya kũatĩĩa ngelekanyʼo yake ata?

⁴ Ĩtina wa ĩvinda ĩkuvĩ, atumbĩthya ma makaseti angĩ nĩmendie kũtumbĩthya maũvoo ma Russell. Kũvikĩa mwaka wa 1908, ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yaisye kana maũvoo asu matumbĩthawʼa nthĩnĩ “wa makaseti ĩkũmi na yĩmwe.” Ĩndĩ ana-a-asa amwe meesĩ wĩa wa kũtumbĩthya makaseti nĩmamwĩie Russell kana akathamya ovisi sya Amanyĩwʼa ma Mbivilia kuma Pittsburgh, na ayitwaa vandũ vesĩkĩwe mũnango, makaseti maingangĩ no mende kũtumbĩthya maũvoo asu ma Russell. Ĩtina wa kũsũanĩa ĩũlũ wa ũtao ũsu na itumi ingĩ, Russell nĩwathamĩĩisye ovisi isu nthĩnĩ wa taoni ya Brooklyn, New York, mwaka 1909. Eeka ũu kweethĩiwe ata? Myei mĩvũthũ ĩtina wa kũthama, makaseti ta 400 nĩmatumbĩthasya maũvoo asu, na ũtalo ũsu nĩwaendeeie kwongeleka. Kũvikĩa mwaka wa 1914 ĩla Ũsumbĩ wambĩĩie kũsumbĩka, makaseti mbee wa 2,000 nĩmatumbĩthasya maũvoo asu ma Russell kwa ithyomo inya!

⁵ Tũtonya kwĩmanyĩsya kyaũ kumana na ngelekanyʼo ya Russell? Nũseo ala me na ianda sya kũũngamĩa maũndũ nthĩnĩ wa ũseũvyo wa Ngai ũmũnthĩ maatĩĩe ngelekanyʼo ya Russell ya wĩnyivyo. Kwa nzĩa yĩva? Ĩla mekwĩka motwi ma vata, nĩmaĩle kwĩthukĩĩsya mawoni ma ala angĩ.—Soma Nthimo 15:22.

6. Momanyĩsyo ma wʼo ala matumbĩthawʼa makasetinĩ ma ũvoo matetheeisye ata mũndũ mũka ũmwe?

⁶ Momanyĩsyo ma wʼo ĩũlũ wa Ũsumbĩ, ala meethĩawa makasetinĩ asu, nĩmatetheeisye andũ kũalyũka. (Aevl. 4:12) Kwa ngelekanyʼo, Ora Hetzel, ũla wavatisiwe mwaka wa 1917, nĩ ũmwe katĩ wa andũ aingĩ ala meemanyĩisye ũwʼo kwĩsĩla maũvoo ala maĩ makasetinĩ asu. Ora aisye atĩĩ: “Ĩtina wa natwawa, nĩnaendie kũmũkethya inyia-a-kwa ũla wekalaa Rochester, Minnesota. Navika, namwĩthĩie aitila mathangũ me na maũvoo ma Russell kuma ĩkasetinĩ ĩna. Inyia-a-kwa nĩwangeleisye maũndũ ala weemanyĩĩtye kũma makasetinĩ asu.” Ora nĩweetĩkĩlile momanyĩsyo ma wʼo ala weemanyĩisye, na aendeea kwĩthĩwa e mũtavanyʼa mũĩkĩĩku wa Ũsumbĩ wa Ngai kwa myaka ta 60.

7. Nĩkĩ ala matongoesye maalyũlile woni woo ĩũlũ wa kũtũmĩa makaseti ma ũvoo?

⁷ Mwaka wa 1916, ve maũndũ elĩ manene matumie ala matongoesye maalyũla woni woo ĩũlũ wa kũtũmĩa makaseti ma ũvoo kũnyaĩĩkya ũvoo mũseo. Mbee, Kaũ Mũnene ũla waendeee ĩvinda yĩu nĩwatumie wĩthĩwa ne ũndũ wĩ vinya kũkwata mathangũ ma kũtumbĩthya makaseti asu. Mwaka wa 1916, livoti kuma kwa ana-a-asa ma mũvĩa ũla waũngamĩe wĩa wa kũtumbĩthya maũvoo makasetinĩ nthĩ ya Britain, nĩmaeleisye thĩna ũsu. Maisye ũũ: “No makaseti mbee wa 30 ala maendeee kũtumbĩthya  Maũvoo ma Russell ĩvindanĩ yĩĩ. Na o mĩtũkĩ nĩvatonyeka makaoleka mũno nũndũ thooa wa mathangũ ũendeee kwongeleka.” Ũndũ wa kelĩ waĩ kĩkwʼũ kya Mwana-a-asa Russell, Matukũ 31, Mwei wa 10, 1916. Kwoou, ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya (Kĩsũngũ) ya 15/12/1916, yasya atĩĩ: “Yu nũndũ Mwana-a-asa Russell nĩ mũkwʼũ, ũvoo ũla ũnatumbĩthawʼa [makasetinĩ] ndwĩendeea kũtumbĩthwʼa.” O na vala nzĩa ĩsu ya kũtavanyʼa nĩyaũngamiwʼe, nzĩa ingĩ ta kwonanyʼa ĩla sinema yeetawa “Photo-Drama of Creation,” nĩsyaendeeie kũtetheesya andũ aingĩ mũno.

8. Sinema ya “Photo-Drama of Creation” yaseũviwʼe ata?

⁸ Sinema. Russell na ala watetheanĩasya namo nĩmathũkũmie kwa myaka ta ĩtatũ kũseũvya sinema yeetawa “Photo-Drama of Creation,” ĩla yaumiwʼe mwaka wa 1914. (Nth. 21:5) Sinema ĩsu yoonanasya mavisa ma langi, amwe ma syĩndũ iũthi, na angĩ ma syĩndũ iteũthi (slides), na yaĩ na wasya ũlekotiĩtwe ũla waeleasya ĩũlũ wa mavisa asu. Nthĩnĩ wa sinema ĩsu, andũ aingĩ mũno nĩmatũmĩiwe  kũthaũka ilungu imwe syoonanasya maũndũ maandĩkĩtwe Mbivilianĩ, o na nyamũ no syatũmĩiwe. Livoti ĩmwe ya mwaka wa 1913 yaisye ũũ: “Nyamũ mbingĩ kuma vala nyamũ ĩvingĩawa na kũĩthĩwʼa nĩsyatũmĩiwe kũseũvya kĩlungu kĩla kyoonanasya ĩvinda ya Noa nthĩnĩ wa sinema ĩsu ya mwanya.” Mavisa maingĩ mũno ma slide, ala matũmĩiwe sinemanĩ ĩsu mavakiwe langi nĩ asoli kuma London, New York, Paris, na Philadelphia.

9. Nĩkĩ ĩvinda na ngalama mbingĩ syatũmĩiwe nthĩnĩ wa kũseũvya sinema ya “Photo-Drama”?

⁹ Nĩkĩ ĩvinda na ngalama mbingĩ syatũmĩiwe nthĩnĩ wa kũseũvya sinema ya “Photo-Drama”? Ũtwi ũmwe weekiwe mwaka wa 1913 nthĩnĩ wa maũmbano manene waisye atĩĩ: “Kwĩsĩla katuni na mĩsolo ĩngĩ, makaseti ma ũvoo ma Amelika nĩmatetheesye andũ mũno kũalyũla mawoni moo. Kũtũmĩwa kwa makaseti asu na sinema, ila twĩsĩ kana andũ aingĩ nĩmasyendete na nitonya kũtũmĩwa kwa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo, kwĩonanyʼa kana ĩtambya yĩla twosete ya kũtũmĩa syĩndũ isu nĩyaĩle vyũ. Na ũu wĩtũĩkĩĩthya vyũ ithyĩ atavanyʼa na alimũ ma Mbivilia kana, kũtũmĩwa kwa sinema na slide nĩ nzĩa nzeo mũno vyũ ya kũtavanyʼa na kũmanyĩsya.”

10. Sinema ya “Photo-Drama” yoonaniwʼe kũndũ kwingĩvĩte ata?

¹⁰ Mwaka wa 1914, sinema ya “Photo-Drama” nĩyoonanawʼa nthĩnĩ wa taoni 80 kĩla mũthenya. Sinema ĩsu nĩyeeloeliwe nĩ andũ vakuvĩ milioni nyanya nthĩ ya Amelika na Canada. Mwaka o ũsu, sinema ĩsu nĩyoonaniwʼe Australia, Britain, Denmark, Finland, Germany, New Zealand, Norway, Sweden, na Switzerland. Kĩlungu kĩkuvĩvye kya sinema ĩsu, kĩla kĩtaĩ na visa sya syĩndũ iũthi, nĩkyaseũviwʼe nĩ kenda kĩtũmĩwe nthĩnĩ wa taoni ila nini. Sinema ĩsu nguvĩvye, ĩla yeetawa “Eureka Drama,” ndyaĩ na ngalama mbingĩ kũmĩseũvya, o na yaĩ laisi kũmĩkua. Kũvikĩa mwaka wa 1916, sinema ya “Photo-Drama” kana ya “Eureka Drama” nĩsyaalyũlĩtwe kwa kĩthyomo kya Armenia, Denmark na Norway, France, German, Greek, Italy, Poland, Spain, na Sweden.

11, 12. Sinema ya “Photo-Drama” yamũtetheeisye ata mwanake ũmwe, na atwiĩe ngelekanyʼo myaũ?

¹¹ Sinema ya “Photo-Drama” ĩla yaalyũlĩtwe kwa kĩthyomo kya France, nĩyamũkiitie ngoo mũno Charles Rohner, ũla waĩ na ũkũũ wa myaka 18. Charles aisye atĩĩ: “Sinema ĩsu nĩyoonaniwʼe France, nthĩnĩ wa taoni ya Colmar, Alsace, vala nekalaa.” Aendeeie kwasya, “Kuma mwambĩĩonĩ wayo, nĩnendeeiwʼe mũno nũndũ ũwʼo wa Mbivilia waeleetwʼe kwa nzĩa nzeo.”

¹² Ĩtina wa kwona sinema ĩsu, Charles nĩwavatisiwe, na mwaka wa 1922 ambĩĩa ũthũkũmi wa ĩvinda yonthe. Wĩa wa mbee ũla wanengiwe nĩ kũtetheesya kwonanyʼa sinema ya “Photo-Drama” nthĩ ya France. Aielesya ĩũlũ wa wĩa ũsu, Charles aisye atĩĩ: “Nĩnanengetwe mawĩa maingĩ ta kũkũna ngitaa yĩtawa violin, kũũngamĩa mavuku, na kũsisya ũndũ mbesa iũtũmĩka. O na ĩngĩ, nĩnanengetwe wĩa wa kwĩa andũ mavindye sinema ĩtanambĩĩa. Ĩvinda ya kũthũmũa, nĩtwanengae andũ mavuku. Kwoou, nĩtwakũlasya kĩla mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa ose mavuku na  kũnenga andũ onthe vala we weethĩawa aaĩwe nthĩnĩ wa nyũmba ya kwonanĩsya sinema. O na ĩngĩ, nĩveethĩawa mesa syusĩe mavuku mũomonĩ wa nyũmba ĩsu.” Mwaka wa 1925, Charles nĩwathokiwʼe kũthũkũma Mbetheli ya Brooklyn, New York. Kũu Mbetheli nĩwanengiwe wĩa wa kũtongoesya kĩkundi kya wini kwondũ wa kĩsese kya letiũ (WBBR) kĩla kyaĩ kĩnavingũwa. Ĩtina wa kũsũanĩa ngelekanyʼo ya Mwana-a-asa Rohner, no twĩkũlye atĩĩ: ‘Nyie nĩnĩthĩawa nĩyũmbanĩtye kwĩka ũndũ o na wĩva ũla neewa nĩke nĩ kenda nĩtetheesye kũnyaĩĩkya ũvoo wa Ũsumbĩ?’—Soma Isaia 6:8.

13, 14. Letiũ syatũmĩiwe ata kũnyaĩĩkya ũvoo mũseo? (Ĩngĩ sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “ Ivĩndĩ sya WBBR,” na yĩngĩ yĩ na kyongo, “ Ũmbano Mũnene wa Mwanya.”)

¹³ Letiũ. Myakanĩ ya 1920, sinema ya “Photo-Drama” nĩyaekie kwonanwʼa mũno, na vandũ vayo letiũ yambĩĩa kũtũmĩwa mũno nthĩnĩ wa kũnyaĩĩkya ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ. Matukũ 16, Mwei wa 4, 1922, Mwana-a-asa Rutherford nĩwaumisye ũvoo wa mwanya mũno kwĩsĩla letiũ, e nyũmbanĩ yeetawa Metropolitan Opera House, nthĩnĩ wa taoni ya Philadelphia, kĩsionĩ kya Pennsylvania. Andũ ta 50,000 nĩmeethukĩĩisye ũvoo ũsu waĩ na kyongo, “Andũ Milioni Mbingĩ Ala Me Thayũ Yu Maikakwʼa.” Na ĩndĩ mwaka wa 1923, nĩwʼo kwa ĩvinda ya mbee andũ meethukĩĩisye kĩlungu kĩna kya ũmbano mũnene kĩitangaaswa letiũnĩ. O na ĩngĩ, ala matongoesye nĩmoonie kana, o vamwe na kũtũmĩa isese sya kũĩvĩa sya letiũ, waĩ ũndũ ũseo kwĩthĩwa na kĩsese kitũ ene kya letiũ. Kĩsese kĩu kyaakiwe kĩthamanĩ kya Staten Island, New York, na kyaandĩkĩthwʼa kwa ĩsyĩtwa, WBBR. Kyambĩĩie kũtangaasa Matukũ 24, Mwei wa 2, 1924.

¹⁴ Ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya (Kĩsũngũ) ya 01/12/1924, nĩyaeleisye kĩeleelo kya kwĩthĩwa na kĩsese kya WBBR. Yaisye ũũ: “Katĩ wa nzĩa syonthe ila twĩthĩĩtwe tũitũmĩa kũnyaĩĩkya ũla wʼo, tũi na nzika kana kũtũmĩa letiũ nĩyo nzĩa ĩla nzeo vyũ na ĩtethĩawa na ngalama mbingĩ.” Yongeleeile kwasya atĩĩ: “Ethĩwa Mwĩaĩi akoona wĩ ũseo twake kĩsese kitũ kya kũnyaĩĩkya ũla wʼo, akatũmĩa nzĩa syake nĩ kana tũkwate mbesa ila ikethĩwa iyendeka.” (Sav. 127:1) Kũvikĩa mwaka wa 1926, athũkũmi ma Yeova maĩ na isese thanthatũ. Amelika yaĩ na isese ilĩ, na kĩmwe kĩla kyeetawa WBBR kyaĩ New York, na kĩngĩ kĩla kyeetawa WORD kyaĩ vakuvĩ na Chicago. Nthĩ ya Canada yaĩ na isese inya, ila syaĩ Alberta, British Columbia, Ontario, na Saskatchewan.

15, 16. (a) Atongoi ma ndĩni ma Canada meekie ata moona ũndũ isese sitũ syaendeee kũtangaasa ũla wʼo? (b) Nzĩa ya kũtavanyʼa nyũmba na nyũmba, na ya kumya maũvoo kwĩsĩla letiũ, syatetheanĩasya ata?

¹⁵ Kũtangaaswa kwa ũwʼo wa Mbivilia nthĩnĩ wa isio isu syonthe, kũyaamendeesya atongoi ma Ndĩni Ila Syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto. Albert Hoffman, ũla weesĩ wĩa ũla watethawʼa kĩsesenĩ kya letiũ kya Saskatchewan, Canada, aisye atĩĩ: “Andũ aingĩ mũno nĩmambĩĩie kũmanya ĩũlũ wa Amanyĩwʼa ma Mbivilia [o tondũ ĩvinda yĩu Ngũsĩ sya Yeova syeetawa]. Ĩvindanĩ yĩu, andũ aingĩ nĩmaendeeie kũkwata ũkũsĩ kwĩsĩla letiũ nginya mwaka wa 1928, ĩla atongoi ma ndĩni malikĩlĩĩile ala me na ũkũmũ, na kwondũ wa ũu, isese syonthe sya Amanyĩwʼa ma Mbivilia ila syaĩ Canada syavingwa.”

 ¹⁶ O na kũtwʼĩka isese sitũ nĩsyavingiwe nthĩ ya Canada, andũ nĩmaendeeie kũtangaasĩwa maũvoo kuma Mbivilianĩ kwĩsĩla isese sya kũĩvĩa sya letiũ. (Mt. 10:23) Na nĩ kana andũ matonye kũtetheka kũmana na maũvoo asu, ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya na ya The Golden Age (ũmũnthĩ yĩtawa Amkeni!) yaĩ na masyĩtwa ma isese sya kũĩvĩa sya letiũ, ila syatangaasaa ũwʼo wa Mbivilia. Masyĩtwa asu maĩ matetheesye atavanyʼa ala maendaa nyũmba na nyũmba nĩ kana mekĩe andũ vinya methukĩĩsye isese isu letiũnĩ syoo. Mũvango ũsu watetheeisye ata? Kavuku Bulletin ka Mwei wa 1, 1931, kaĩtye atĩĩ: “Letiũ nimatetheesye mũno ana-a-asa ĩla meũtavanyʼa nyũmba na nyũmba. Nĩtũkwatĩte livoti mbingĩ ovisinĩ ila ikwonanyʼa kana andũ nĩmethĩĩtwe mayĩthukĩĩsya maũvoo ma Mwana-a-asa Rutherford letiũnĩ syoo, na nũndũ wa ũu nĩmosaa mavuku maitũ vate thĩna.” Kavuku kau koonanisye kana “nzĩa ilĩ nene vyũ ila syatũmĩawa nĩ andũ ma Mwĩaĩi kũtavanyʼa” nĩ kumya maũvoo kwĩsĩla letiũ, na ũtavanyʼa wa nyũmba na nyũmba.

17, 18. O na kau maũndũ nĩmavĩndũkie, letiũ yaendeeie kũtũmĩwa ata?

¹⁷ Myakanĩ ya 1930, nzĩa yitũ ya kũtũmĩa isese sya kũĩvĩa sya letiũ nĩyambĩĩie kũvĩngwa. Ĩla veethĩiwe ũu, athũkũmi ma Yeova nĩmoosie ĩtambya mũthyanĩ wa mwaka wa 1937. Nĩmaekie kũtũmĩa mũno isese sya kũĩvĩa sya letiũ, na kwoou nzĩa ya kũtavanyʼa nyũmba na nyũmba yaendeea kwĩthĩwa ne yo nzĩa ĩla nene ya ũtavanyʼa. a O na ũu wĩ o vo, isese sya letiũ nĩsyaendeeie kũtũmĩwa kũnyaĩĩkya ũvoo wa Ũsumbĩ nthĩnĩ wa isio imwe kũla ũtavanyʼa ũtaĩ laisi. Kwa ngelekanyʼo, kuma mwaka wa 1951 nginya 1991, kĩsese kĩmwe kyaĩ West Berlin, Germany, nĩkyatangaasaa maũvoo ma Mbivilia nĩ kana ala mekalaa kĩsionĩ kĩla kyeetawa East Germany, mewʼe ũvoo wa Ũsumbĩ. Kwambĩĩa mwaka wa 1961, kĩsese kĩmwe kya nthĩ ya Suriname, Amelika ya Ĩtheo, nĩkyaendeeie kũtangaasa ũwʼo wa Mbivilia nthĩnĩ wa kĩvĩndĩ kyaĩ kya ndatĩka 15, na kyaendeeie kwĩka ũu kwa myaka mbee wa 30. Kuma mwaka wa 1969 nginya 1977, athũkũmi ma Yeova nĩmaendeeie kũlekoti ivĩndĩ sya letiũ mbee wa 350 ila syaĩ na kyongo, “Kĩla Ũandĩko Nĩwaĩle.” Ivĩndĩ isu nĩsyatangaasawa nthĩnĩ wa isese 291, nthĩnĩ wa isio 48 sya nthĩ ya Amelika. Mwaka wa 1996, kĩsese kya letiũ kĩla kyaĩ Apia, taoni nene ya nthĩ ya Samoa, ĩla yĩ ngalĩko ya ĩtheo ya ũkanga wa Pacific, nĩkyatangaasaa kĩla kyumwa kĩvĩndĩ kyeetawa, “Mosũngĩo ma Makũlyo Maku ma Mbivilia.”

¹⁸ Myakanĩ ya 1900 ĩkilyĩ kũthela, letiũ nĩsyaekie kũtũmĩwa mũno kũnyaĩĩkya ũvoo mũseo. Kwoou, tekinolongyia ya mũthemba ũngĩ yambĩĩa kũtũmĩwa na yatetheesya kũvikĩa andũ aingĩ mũno.

19, 20. Nĩkĩ athũkũmi ma Yeova mambĩĩisye kĩsese kya Indaneti kya jw.org, na kĩtetheesye andũ ata? (Ĩngĩ sisya ĩsandũkũ “ JW.ORG.”)

¹⁹ Indaneti. Kũvikĩa mwaka wa 2013, andũ vakuvĩ mbilioni 3, kana vakuvĩ nyusu ya andũ onthe ĩũlũ wa nthĩ, nĩ maĩ matonya kũlika Indanetinĩ. O na ĩngĩ, kwosana na ũtalo mũna, andũ ta mbilioni ilĩ nĩmatonya kũlika Indanetinĩ maitũmĩa simũ kana tablet. Andũ asu no maendeee kwongeleka ĩũlũ wa nthĩ, ĩndĩ kĩsio  kĩla kĩthĩĩtwe na wongeleku mũnene vyũ nĩ Africa, vala andũ mbee wa milioni 90 me na simũ itonya kũlika Indanetinĩ. Kũtũmĩa Indaneti nĩkũalyũlĩte vyũ nzĩa sya andũ sya kũkwata ũvoo.

²⁰ Kwambĩĩa mwaka wa 1997, athũkũmi ma Yeova nĩmambĩĩie kũtũmĩa nzĩa ĩsu ĩtũmĩawa nĩ andũ aingĩ mũno. Mwaka wa 2013, andũ maĩ matonya kũkwata ũvoo Kĩsesenĩ kya jw.org kwa ithyomo ta 300 ũu. O na ĩngĩ, andũ maĩ matonya kumya ũvoo ũsu ũkonetye Mbivilia kwa ithyomo mbee wa 520. Kĩla mũthenya kĩsese kĩu nĩkĩlikawa mavinda mbee wa 750,000. Na kĩla mwei andũ nĩmeloelaa vitio, makaumya mavuku mbee wa milioni 3, makaseti mbee wa milioni 4, na syĩndũ sya kwĩthukĩĩsya mbee wa milioni 22, ila ilekotiĩtwe.

21. Weemanyĩsya kyaũ kumana na Sina?

²¹ Kĩsese kya Indaneti nĩkĩtetheesye mũno nthĩnĩ wa kũnyaĩĩkya ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ wa Ngai, o na kũla wĩa witũ wa kũtavanyʼa wĩthĩĩtwe wĩ mũsiĩĩe. Kwa ngelekanyʼo, mwambĩĩonĩ wa mwaka wa 2013, mũndũũme ũmwe wĩtawa Sina nĩwavingũie Kĩsese kya jw.org, na akũna simũ ovisinĩ mũnene wa Ngũsĩ sya Yeova ũla wĩ Amelika, nĩ kana akwate ũvoo mwingangĩ ĩũlũ wa Mbivilia. Nĩkĩ tũtonya kwasya simũ ĩsu wakũnie yaĩ ya mwanya? Sina aeewe ndĩninĩ ya Aisilamu na ekalaa kĩsionĩ kĩ kũasa mũno kya nthĩ ĩvĩngaa mũno wĩa wa Ngũsĩ sya Yeova. Ĩtina wa akũna simũ, mĩvango nĩyeekiwe nĩ kana Sina ambĩĩe kũmanyĩwʼa Mbivilia nĩ ũmwe wa Ngũsĩ sya Yeova kuma Amelika. Meemanyĩasya mavinda elĩ kwa kyumwa kwĩsĩla vitio Indanetinĩ.

22, 23. (a) Syo nzĩa ila syĩthĩĩtwe iitũmĩwa kũvikĩa andũ aingĩ nitumĩte tũeka kũtũmĩa nzĩa ya kũtavanyʼa nyũmba na nyũmba? (b) Mũsumbĩ aathimĩte ata kĩthito kitũ?

²² Nzĩa ila syĩthĩĩtwe iitũmĩwa kũvikĩa andũ aingĩ, ta kũtũmĩa makaseti ma ũvoo, sinema ya “Photo-Drama,” ivĩndĩ sya letiũ,  na Indaneti, iitonya kwosa kĩlio kya ũtavanyʼa wa nyũmba na nyũmba. Nĩkĩ? Nũndũ athũkũmi ma Yeova nĩmemanyĩĩtye kumana na ngelekanyʼo ĩla matiĩwe nĩ Yesũ. Ĩla Yesũ wamanyĩasya makomano manene, nĩwatataa kũtetheesya mũndũ ũmwe ũmwe. (Luka 19:1-5) O na ĩngĩ, nĩwamanyĩisye amanyĩwʼa make mekae oou, na asyoka amaelesya ũvoo ũla maaĩle kũtavya andũ. (Soma Luka 10:1, 8-11.) O tondũ tũnoonie nthĩnĩ wa Kĩlungu kya 6, ala matongoesye methĩĩtwe mayĩkĩa athũkũmi ma Yeova vinya maneene na andũ ũthyũ kwa ũthyũ.—Meko 5:42; 20:20.

²³ Myaka 100 ĩtina wa Ũsumbĩ kwambĩĩa kũsumbĩka, atavanyʼa ta milioni 8 no maendeee kũmanyĩsya angĩ na kĩthito ĩũlũ wa kĩeleelo kya Ngai. Vate nzika, Mũsumbĩ nũathimĩte nzĩa ila twĩthĩĩtwe tũitũmĩa kũtavanyʼa ĩũlũ wa Ũsumbĩ. O tondũ kĩlungu kĩla kĩatĩĩe kĩkwonanyʼa, o na nũtũnengete syĩndũ ila ikwendeka nĩ kana tũendeee kũnyaĩĩkya ũvoo mũseo kwa andũ ma kĩla nthĩ, mbaĩ, na kĩthyomo.—Ũvu. 14:6.