1, 2. a) Saan kɛmɛkulu fɔlɔ la, mun lo kɛra sababu ye kibaro diiman jɛnsɛnna Ɔrɔmu ka masaya yɔrɔ bɛɛ la? b) Bi, mun lo b’a yira ko Jehova be n’an ye? (Koorilen nin fana lajɛ: “ Kibaro diiman, kaan 670 ni kɔ la.”)

 SAAN 33 Pantekɔte loon na, mɔgɔ minw nana Zeruzalɛmu, olu kabakoyara k’a ye min tun be kɛra. Galileka minw tun ye Yezu ka kalandenw ye, olu tun be kaan wɛrɛw fɔra koɲuman ani u tun be min fɔra, o diyara u lamɛnbagaw ye kosɔbɛ! O setigiya kabakoman tun b’a yira ko Ala be n’u ye (Kɛwaliw 2:1-8, 12, 15-17 kalan). U ye kibaro diiman min fɔ o loon na, mɔgɔ sifa bɛɛ y’o mɛn. O kɔ, o kibaro jɛnsɛnna Ɔrɔmu masaya yɔrɔ bɛɛ la.—Kɔlɔs. 1:23.

² Bi, Jehova tɛ kabakow kɛ walisa a sagokɛlaw ka kuma kaan caaman na. Nka, u be Masaya kibaro bayɛlɛma kaan 670 ni kɔ la. O ka ca ni saan kɛmɛkulu fɔlɔ ta ye fɔɔ ka taga ka na (Kɛw. 2:9-11). Ala sagokɛlaw ye sɛbɛ caaman bɔ kaan caaman na. O y’a to Masaya kibaro sera duniɲa faan bɛɛ la. a Siga t’a la, o koo b’a yira ko Jehova be tɛmɛna Masacɛ Yezu Krista fɛ k’an ka waajuli baara ɲɛminɛ (Mat. 28:19, 20). Saan kɛmɛ tɛmɛninw na, an ye baara kɛ ni minan minw ye waajuli la, an k’u dɔw lajɛ. A kɔrɔsi cogo min na an ka Masacɛ ye fɔrɔmasɔn di an ma dɔɔni dɔɔni walisa an k’an mako don mɔgɔw la. A kɔrɔsi fana cogo min na a y’an jija walisa an ka mɔgɔw kalan Ala ka Kuma na.—2 Tim. 2:2.

3. Mun na an be baara kɛ ni minan caaman ye waajuli baara la?

³ Yezu ye “Ala ka masaya kuma” suma ni sumankisɛw ye ani ka mɔgɔw dusukun suma ni dugukolo ye (Mat. 13:18, 19, Bible senuma). Sɛnɛkɛla be baara kɛ ni minan sifa caaman ye walisa ka dugukolo sɛnɛ ani k’a labɛn danni kama. O cogo kelen na, Jehova sagokɛlaw ye baara kɛ ni minan caaman ye ka mɔgɔ miliyɔn caaman dusukunw labɛn janko u ka sɔn Masaya kibaro la. An ye baara kɛ n’o minan dɔw ye wagati dɔɔni dɔrɔn lo kɔnɔ. Nka, baara nafaman bele be kɛra n’u dɔw ye, i n’a fɔ gafew ani zurunaliw. An kumana fɛɛrɛ minw koo la sapitiri tɛmɛnin na, olu tun b’an dɛmɛ ka kibaro diiman lase mɔgɔ caamanba ma wagati kelen na.  Nka, an bena kuma minan minw koo la sapitiri nin na, olu ye weleweledalaw dɛmɛ ka kuma mɔgɔw fɛ ɲɛda ni ɲɛda.—Kɛw. 5:42; 17:2, 3.

4, 5. Baara tun be kɛ ni turnediski ye cogo di? Nka, an tun tɛ se ka mun lo kɛ ni turnediski ye?

⁴ Kalan lamɛntaw. Saan 1935-1945 fan fɛ, kalan minw basiginin lo Bibulu kan, weleweledalaw tun b’olu don turnediski la walisa mɔgɔw k’u lamɛn. O kalan kelen kelen bɛɛ tun tɛ miniti duuru bɔ. U dɔw barokun tun ka surun, i n’a fɔ “Ala tigiya saba,” “Purgatoire” (niin saniyayɔrɔ) ani “Masaya.” Baara tun be kɛ ni turnediski ye cogo di? Balimacɛ Clayton Woodworth batizera saan 1930 Etazini. A ko: “Turnediski tun be n’ fɛ valizi dennin dɔ kɔnɔ. A yɔrɔ dɔ tun be komi bolo ani miseli dɔ tun b’o dakun na. Ni n’ tun sera daa dɔ la, n’ tun b’o valizi dayɛlɛ, ka miseli bila yɔrɔ bɛnnin na diski kan. O kɔ, n’ tun be daa kɔkɔ. Ni mɔgɔ dɔ tun ye daa yɛlɛ, n’ tun b’a fɔ ko: ‘Kibaro dɔ be n’ fɛ min kɔrɔtanin lo. A bena diya n’ ye i k’o lamɛn.’ ” Mɔgɔw tun b’o koo ta cogo di? Balimacɛ Woodworth ko: “Tuma caaman na, u tun be lamɛnni kɛ. Nka tuma dɔw la, dɔw tun be sin k’u ka daa tugu. Tuma kelen kelen, dɔw tun b’a miiri ko n’ be turnediskiw lo feerela.”

⁵ Saan 1940, kalan lamɛnta 90 ni kɔ tun donna diski miliyɔn kelen ni kɔ kɔnɔ. Balimacɛ John Barr tun ye piyɔniye ye Garande Beretaɲi o wagati la ani kɔfɛ, a kɛra Koow Ɲɛnabɔla Jɛnkulu mɔgɔ dɔ ye. A ko: “Saan 1936-1945, n’ ka turnediski tun be n’ kun tuma bɛɛ n’o tɛ, n’ tun t’a lɔn n’ bena min kɛ. Ka balimacɛ Rutherford kaan mɛn sodaw la, o tun b’an jija yɛrɛ le! A tun be komi a be n’an ye yɛrɛ yɛrɛ  la. Nka, turnediskiw tun t’an dɛmɛ ka mɔgɔw kalan sɔbɛ la sabu an tun t’u dusukun sɔrɔ.”

6, 7. a) Karti minw tun labɛnna seereya kama, nafa juman sɔrɔla u la? Nka, an tun tɛ se ka mun lo kɛ n’o kartiw? b) Kɔrɔ juman na Jehova ye ‘kuma don an daa la’?

⁶ Kartiw, seereya kama. K’a ta saan 1933, u ye weleweledalaw jija k’u ka baara kɛ ni kartiw ye ka seereya kɛ soo ni soo. O kartiw bonya tun ye santimɛtɛrɛ 8 ɲɔgɔn ye ani u janya tun be santimɛtɛrɛ 13 bɔ. Kuma surun dɔ tun sɛbɛra u kan min basiginin lo Bibulu kan. Gafe dɔw fana tun kofɔra u kan, mɔgɔ tun be se ka minw sɔrɔ k’u kalan. Weleweledala tun b’o karti sin dɔrɔn a lamɛnbaga ma ani a tun b’a ɲini a fɛ a k’a kalan. Lilian Kammerud kɛra misɔnden ye Pɔrtoriko ani Arzantini. A ko: “A tun ka di n’ ye kosɔbɛ ka seereya kɛ n’o kartiw ye!” Mun na do? Kammerud ko: “An bɛɛ tun tɛ se waajuli la koɲuman. O kartiw sababu la, n’ tun be se ka baro daminɛ ni mɔgɔw ye cogo nɔgɔman na.”

⁷ Balimacɛ David Reusch batizera saan 1918. A ko: “Ka seere kɛ ni kartiw ye, o ye balimaw dɛmɛ sabu u damanin dɔrɔn lo tun b’a lɔn u ka ɲi ka min fɔ.” Nka, balimaw tun tɛ se ka koo dɔw kɛ n’o kartiw ye. Balimacɛ David ko: “Tuma dɔw la, mɔgɔw tun b’a miiri ko an ye bobow lo ye. Tiɲɛn na, an fanba tun be komi bobow. Nka, Jehova tun b’an labɛnna walisa an ka se ka kuma mɔgɔw fɛ koɲuman waajuli la. A ma mɛɛn, a ye kuma don an daa la: a y’a yira an na an be se ka baara kɛ ni Bibulu ye cogo min na waajuli la soo ni soo. O lo kɛra tuma min na Ala ka Mara cidenyabaara lakɔli daminɛna saan 1943.—Zeremi 1:6-9 kalan.

8. I be se k’a to Krista ka fɔrɔmasɔn d’i ma cogo di?

⁸ Gafew. Kabi saan 1914, Jehova sagokɛlaw ye gafe 100 ni kɔ bɔ minw basiginin lo Bibulu kan. O gafe dɔw tun labɛnna walisa ka fɔrɔmasɔn di weleweledalaw ma janko u ka kɛ waajulikɛla ŋanaw ye. Anna Larsen be bɔ Danemarki ani weleweledala lo kabi saan 70 ɲɔgɔn. A ko: “Jehova y’an dɛmɛ an kɛra waajulikɛla ŋanaw ye. A y’o kɛ Ala ka Mara cidenyabaara lakɔli ani o lakɔli ka gafew sababu la. N’ hakili b’a la k’o gafew la fɔlɔ bɔra saan 1945 ani a tɔgɔ tun ko Aide théocratique pour les proclamateurs du Royaume. O kɔ, gafe nin bɔra saan 1946: Équipé pour toute bonne œuvre. Saan 2002, gafe nin bɔra fana: Tirez profit de l’École du ministère théocratique.” Siga t’a la, Jehova ye “see d’an ma” an kɛra waajulikɛla ŋanaw ye Ala ka Mara cidenyabaara lakɔli ani o lakɔli ka gafew sababu fɛ (2 Kor. 3:5, 6). Bi, kerecɛnw ka ɲɛnamaya n’u ka waajuli baara lajɛn na, an be fɔrɔmasɔn sɔrɔ walisa ka se ka waajuli kɛ koɲuman. Kalo o kalo, an be Lajɛnsɛbɛ sɔrɔ. Yala i b’i jijara walisa a k’i nafa bɛrɛbɛrɛ wa? N’i b’o kɛ, i b’a tora Krista ka fɔrɔmasɔn d’i ma walisa i ka kɛ kalanfa ɲuman ye.—2 Kor. 9:6; 2 Tim. 2:15.

9, 10. Gafew y’an dɛmɛ cogo di ka tiɲɛn kisɛw dan ani k’u sɔn jii la?

 ⁹ Jehova y’an dɛmɛ cogo wɛrɛ la: a y’a kɛ a ka ɔriganisasiyɔn ye kalankɛgafew bɔ. Misali la, gafe nin ye weleweledalaw dɛmɛ kosɔbɛ: La vérité qui conduit à la vie éternelle. A bɔra saan 1968 ani a ye nɔɔba to mɔgɔw kan. Saan 1968, a tun fɔra An ka Masaya Cidenyabaara (desanburukalo ta) kɔnɔ ko: “Gafe Vérité komandiw cayara kosɔbɛ. O kama sɛtanburukalo la, labɛn kɛrɛnkɛrɛnnin dɔ kɛra walisa mɔgɔ dɔw ka baara kɛ sufɛ an ka ɛnprimɛri la Buruklini.” A tun ɲɛfɔra fana ko: “Wagati dɔ la utikalo la, gafe Vérité hakɛ min tun be magazɛnw kɔnɔ, kafow ka komandi tun ka ca n’o ye fɔɔ miliyɔn kelen ni waa kɛmɛ ni kɔ!” Saan 1982, o gafe miliyɔn 100 ni kɔ dilanna kaan 116 la. Saan 14 kɔnɔ (1968-1982), mɔgɔ miliyɔn kelen ni kɔ farala Masaya waajulikɛlaw hakɛ kan, gafe Vérité sababu la. b

¹⁰ Saan 2005, kalankɛgafe ɲuman wɛrɛ bɔra: Kalan tigitigi juman be Bibulu kɔnɔ? O gafe miliyɔn 200 ɲɔgɔn dilanna kaan 256 la! Nafa juman lo sɔrɔla o la? Saan 7 dɔrɔn kɔnɔ (2005-2012), mɔgɔ miliyɔn kelen ni waa kɛmɛ fila ɲɔgɔn kɛra kibaro diiman weleweledalaw ye. O wagati kelen na, Bibulu kalandenw hakɛ bɔra mɔgɔ miliyɔn 6 ɲɔgɔn na ka se miliyɔn 8 ni waa 7 ni kɔ ma. Siga t’a la, an be jijali minw kɛra ka Masaya tiɲɛn kisɛw dan ani k’u sɔn jii la, Jehova b’an dugara o kosɔn.—1 Korɛntikaw 3:6, 7 kalan.

11, 12. Ka kɛɲɛ ni dakunw ka vɛrisew ye, an ka zurunaliw labɛnna jɔn lo kama?

¹¹ Zurunaliw. A daminɛ na, Kɔrɔsili Sangaso tun labɛnna “sagakulufitini” mɔgɔw lo kama, Ala ye olu minw ‘weele k’u kɛ a taw ye’ sankolo la (Luka 12:32; Eburuw 3:1). Saan 1919, ɔkutɔburukalo tile fɔlɔ la, Jehova ka ɔriganisasiyɔn ye zurunali wɛrɛ bɔ. O zurunali tun labɛnna jama kama. A koo diyara Bibulu kalandenw ni jama ye kosɔbɛ. O y’a to a jɛnsɛnna ka tɛmɛ Kɔrɔsili Sangaso kan saan caaman kɔnɔ. A daminɛ na, o zurunali tun be weele ko L’Âge d’Or. Saan 1937, a tɔgɔ yɛlɛmana ka kɛ Consolation ye. Ani, saan 1946, a weelela ko Réveillez-vous !

¹² Saan tɛmɛninw na, Kɔrɔsili Sangaso ni Réveillez-vous ! cogoyaw yɛlɛmana. Nka, u kuun bele ye ka Ala ka Masaya weleweleda ani ka mɔgɔw dɛmɛ u ka la Bibulu la. Bi, Kɔrɔsili Sangaso sifa fila lo be bɔ: Min labɛnna kalan kama kafo kɔnɔ, ani min labɛnna waajuli baara kama. Kɔrɔsili Sangaso min labɛnna kalan kama kafo kɔnɔ, o dilanna ‘baaradenw’ lo ye, o minw ye “sagakulufitini” ani “saga dɔ wɛrɛw” ye c (Mat. 24:45; Zan 10:16). Nka, min labɛnna waajuli baara kama, o dilanna mɔgɔ nunu lo kama: minw tɛ tiɲɛn lɔn fɔlɔ, nka u be bonya la Bibulu ani Ala kan (Kɛw. 13:16). Minw tɛ bɛrɛ lɔn Bibulu ani Tiɲɛn Ala Jehova koo la, Réveillez-vous ! labɛnna olu lo kama.—Kɛw. 17:22, 23.

13. Mun lo b’i kabakoya an ka zurunaliw koo la? (Aw ka baro kɛ tablo nin kan: “ Sɛbɛ minw be bɔ caaman duniɲa kɔnɔ.”)

 ¹³ Saan 2014 daminɛ na, Réveillez-vous ! deen miliyɔn 44 ni kɔ ani Kɔrɔsili Sangaso deen miliyɔn 46 ɲɔgɔn lo tun be bɔ kalo o kalo. Réveillez-vous ! tun bayɛlɛmana kaan 100 ɲɔgɔn na ani Kɔrɔsili Sangaso tun bayɛlɛmana kaan 200 ni kɔ la. O cogo la, zurunali si ma bayɛlɛma kaan caaman na ani ka jɛnsɛn ka se u ma! O ye kooba ye dɛ! Nka o man ɲi ka bari an na sabu kibaro min tun ka ɲi ka fɔ duniɲa kuru bɛɛ kɔnɔ i ko Yezu tun y’a fɔ cogo min na, o kibaro lo be sɔrɔ o zurunaliw kɔnɔ.—Mat. 24:14.

14. An tora ka mun lo kɛ ni kisɛya ye ani mun na?

¹⁴ Bibulu. Balimacɛ Russell n’a jɛnɲɔgɔnw tun ye sosiyete dɔ sigi walisa ka sɛbɛw bɔ. Saan 1896, u y’o sosiyete tɔgɔ yɛlɛma walisa Bibulu koo ka fɔ o tɔgɔ kɔnɔ. A kɛra Watch Tower Bible and Tract Society ye. O yɛlɛmani tun bɛnnin lo sabu Bibulu lo y’an ka baarakɛminan fɔlɔ ye an be baara kɛ ni min ye ka Masaya kibaro diiman jɛnsɛn (Luka 24:27). Ka kɛɲɛ ni Sosiyete tɔgɔ kura ye, Ala sagokɛlaw tora ka baara kɛ ni kisɛya ye walisa ka Bibulu jɛnsɛn ani ka mɔgɔw jija u k’a kalan. Misali la, saan 1926, an ye Bibulu nin bɔ papiye kan an yɛrɛ ka ɛnprimɛri la: The Emphatic Diaglott. O Bibulu ye Gɛrɛkikan sɛbɛninw lo ye ani Benjamin Wilson lo y’a bayɛlɛma. Saan 1942, an y’a daminɛ ka Bibulu nin kuturu bɔ papiye kan an ka ɛnprimɛri la: King James Version. An y’a deen 700 000 lo bɔ ani k’u jɛnsɛn. Saan fila dɔrɔn o kɔ, an y’a daminɛ ka Bibulu nin fana bɔ papiye kan an ka ɛnprimɛri la: American Standard Version. Ala tɔgɔ Jehova be sɔrɔ o Bibulu kɔnɔ siɲɛ 6 823. Fɔɔ ka na se saan 1950 ma, an y’o Bibulu deen 250 000 lo jɛnsɛn.

15, 16. a) Mun lo ka d’i ye Traduction du monde nouveau koo la? (Aw ka baro kɛ koorilen nin kan: “ Bibulu bayɛlɛma baara be teliyara.”) b) I be se k’a to Jehova ka Kuma k’i dusukun sɔrɔ cogo di?

¹⁵ Saan 1950, an ye Bibulu bayɛlɛmanin nin bɔ: Écritures grecques chrétiennes—Traduction du monde nouveau. Saan 1961, Traduction du monde nouveau kuturu bɔra. A be bonya la Jehova Ala kan sabu a tɔgɔ be sɔrɔ yɔrɔ minw na Eburukan sɛbɛnin kɔrɔ kɔrɔw kɔnɔ, a bilara o yɔrɔw la o Bibulu kɔnɔ. Ala tɔgɔ be sɔrɔ fana Gɛrɛkikan sɛbɛninw kɔnɔ, siɲɛ 237. An ka laɲinita ye ko Bibulu ka bayɛlɛma ka kɛɲɛ n’a kɔrɔ tigitigi ye ani a kalan ka diya. O lo kama, an segira o bayɛlɛmani baara kan siɲɛ caaman. A laban kɛra saan 2013. O saan na, Traduction du monde nouveau kuturu wala a yɔrɔ dɔw deen miliyɔn 201 bɔra kaan 121 na.

¹⁶ Dɔw ye mun lo fɔ tuma min na u ye Traduction du monde nouveau kalan u siyakan na? Cɛɛ dɔ be bɔ Nepali ani a ko: “Mɔgɔ caaman fɛ, Bibulu bayɛlɛmani min tun be Nepalikan na, o faamu ka gwɛlɛ sabu kumaden kɔrɔw lo b’a kɔnɔ. Nka sisan, Bibulu bayɛlɛmani min b’an fɛ, o faamu ka nɔgɔ sabu an be kuma cogo min na loon o loon, a bayɛlɛmana o cogo lo la.” Muso dɔ be bɔ Santarafiriki jamana na. Tuma min na a y’a daminɛ k’a kalan Sangokan  na, a tora ka kasi ninsɔndiya bolo ani k’a fɔ ko: “Nin ye ne siyakan yɛrɛ yɛrɛ lo ye.” I ko o muso, an kelen kelen bɛɛ be se k’a to Jehova ka Kuma k’an dusukun sɔrɔ n’an b’a kalan loon o loon.—Zab. 1:2; Mat. 22:36, 37.

17. Yezu ye waajulikɛminanw ni fɔrɔmasɔn minw d’an ma, i be se k’a yira cogo di ko i b’a waleɲuman lɔn o kosɔn? O waleɲumanlɔn bena i nafa cogo di?

¹⁷ An ka Masacɛ Yezu be waajulikɛ minanw ni fɔrɔmasɔn minw di an ma, i b’a waleɲuman lɔn u kosɔn wa? Ala ka ɔriganisasiyɔn be sɛbɛ minw bɔ, i be wagati ta k’u kalan ani ka tɔɔw dɛmɛ n’u ye wa? N’o lo, n’a sɔrɔ i be ni balimamuso Opal Betler ka miiriya ɲɔgɔn ye. A batizera saan 1914, ɔkutɔburukalo tile 4. A ko: “Saan caaman na, ne ni n’ cɛɛ [Edward] ye baara kɛ ni turnediski ni kartiw ye ka seereya kɛ. An ye waajuli kɛ soo ni soo ni gafew, gafeninw ani zurunaliw ye. An ye kanpaɲiw kɛ, an tagamana ni pankartiw ye ani an ye sɛbɛninw jɛnsɛn. Kɔfɛ, an ye fɔrɔmasɔn sɔrɔ walisa ka viziti kuraw ni bibulukalanw kɛ ni mɔgɔw ye u ka soo. An ye koo caaman kɛ ani an ye ninsɔndiya sɔrɔ.” Yezu tun kɔnna k’a fɔ ko a ka kalandenw bena baara caaman kɛ u kɛtɔ ka danni kɛ, ka suman tigɛ ani ka ninsɔndiya ɲɔgɔn fɛ. I ko balimamuso Opal, mɔgɔ miliyɔn caaman sɔnna a ma k’o ye tiɲɛn ye.—Zan 4:35, 36 kalan.

18. An be ni nɛɛmaba juman lo ye?

¹⁸ Minw tɛ baara kɛra Masacɛ Yezu ye fɔlɔ, olu be se k’a miiri ko Ala sagokɛlaw “ma kalan bɛrɛ kɛ.” (Kɛw. 4:13). Nka miiri k’a filɛ, an minw ye mɔgɔ gwansanw ye, an ka Masacɛ y’an dɛmɛ an be sera ka koo kabakomanw kɛ! Duniɲa kuru bɛɛ kɔnɔ, an ka sɛbɛ dɔw bayɛlɛma kaan caaman na ani u jɛnsɛnna ka tɛmɛ sɛbɛw bɛɛ kan. Min yɛrɛ kɔrɔtanin lo kosɔbɛ, o ye ko an ka Masacɛ ye fɔrɔmasɔn di an ma. Ani, a y’an jija an ka baara kɛ n’o minanw ye ka kibaro diiman fɔ siyaw bɛɛ mɔgɔw ye. Nɛɛmaba lo an fɛ ka baara kɛ ni Krista ye walisa ka tiɲɛn kisɛw dan ani ka mɔgɔw kɛ Krista ka kalandenw ye!