1, 2. (a) Idi umuna a siglo, ania ti nakatulong tapno maiwaragawag ti naimbag a damag iti intero nga Imperio ti Roma? (b) Ania ti pammaneknek a tultulongannatayo ita ni Jehova? (Kitaenyo met ti kahon a “ Naimbag a Damag iti Nasurok nga 670 a Lengguahe.”)

 SAAN a makappapati dagiti bisita iti Jerusalem iti mangmangngegda. Nasayud ti panagsao dagiti taga-Galilea kadagiti ganggannaet a lengguahe, ket naginteres dagiti dumdumngeg. Pentecostes 33 C.E. idi, ket simimilagro nga immawat dagiti adalan iti sagut a makapagsao iti nagduduma a lengguahe​—pammaneknek a tultulongan ida ti Dios. (Basaen ti Aramid 2:1-8, 12, 15-17.) Ti naimbag a damag nga inkaskasabada iti dayta nga aldaw ket nangngeg dagiti tattao a nagduduma ti nagtaudanna isu a nagsaknap dayta iti intero nga Imperio ti Roma.​—Col. 1:23.

² Saan a simimilagro a makapagsao iti nagduduma a lengguahe dagiti adipen ti Dios ita. Ngem no idilig idi umuna a siglo, ad-adu nga amang ti lengguahe a maus-usar iti pannakaikasaba ti mensahe maipapan iti Pagarian ta maipatpatarus dayta iti nasurok nga 670 a lengguahe. (Ara. 2:9-11) Nakaad-adu a literatura ti ipabpablaak ti ili ti Dios iti adu a lengguahe isu a naidanonen ti mensahe maipapan iti Pagarian iti amin a suli ti daga. a Pammaneknek met daytoy nga us-usaren ni Jehova ni Jesu-Kristo nga Ari a mangiwanwan iti trabahotayo a panangasaba. (Mat. 28:19, 20) Bayat a repasuentayo ti sumagmamano laeng kadagiti alikamen nga inusartayo tapno maitungpal daytoy a trabaho iti napalabas a 100 a tawen, kitaenyo no kasano nga in-inut a sinanaynatayo ti Ari a mangtulong kadagiti tattao ken pinaregtanatayo nga agbalin a mannursuro iti Sao ti Dios.​—2 Tim. 2:2.

3. Apay nga agus-usartayo iti nagduduma nga alikamen iti panangasaba?

³ Inyarig ni Jesus ti “sao ti Pagarian” iti bin-i ken ti puso ti tao iti daga. (Mat. 13:18, 19) Kas iti mannalon nga agusar iti nagduduma nga alikamen a mangsukay ken mangisagana iti daga tapno nalaklaka a mulaan, nagusar ti ili ni Jehova iti nagduduma nga alikamen a mangisagana iti puso ti minilion a tattao tapno awatenda ti mensahe maipapan iti Pagarian. Ti dadduma kadagita nga alikamen ket nausar iti sumagmamano a tiempo. Ngem  ti dadduma, kas kadagiti libro ken magasin, ket maus-usar agingga ita. Saan a kas iti kaaduan kadagiti pamay-an iti panangdanon iti adu a tattao a nadakamat iti napalabas a kapitulo, amin nga alikamen a nailawlawag ditoy ket nakatulong kadagiti agibumbunannag iti Pagarian a makisarita a personal kadagiti tattao.​—Ara. 5:42; 17:2, 3.

4, 5. Kasano a nausar dagiti ponograpo, ngem ania ti saanna a maaramid?

⁴ Nairekord a palawag. Idi 1930’s ken 1940’s, nagusar dagiti agibumbunannag kadagiti nairekord a lektiur maipapan iti Biblia nga ipatokarda iti maitugot-tugot a ponograpo. Agpaut ti tunggal lektiur iti nakurang a lima a minuto. No dadduma, addaan dagita iti ababa a paulo, kas iti “Trinidad,” “Purgatorio,” ken “Pagarian.” Kasano a nausar dagitoy a lektiur? Kinuna ni Kabsat Clayton Woodworth, Jr., a nabautisaran idi 1930 iti Estados Unidos: “Agawitak iti bassit a kasla maleta a ponograpo, nga addaan iti pagpusipos ken portable arm a maipuesto iti igid ti plaka tapno ag-play. Asitgak ti ridaw, luktak ti ponograpo, ipuestok ti portable arm, sa talmegak ti doorbell. No manglukat ti bumalay, ibagak, ‘Adda napateg a mensahe a kayatko nga ipangngeg kadakayo.’” Ania ti reaksionda? Kuna ni Kabsat Woodworth: “Kaaduanna a dumngeg ti bumalay. Ngem adda met dagiti mangrikep. No dadduma, ipagarupda nga aglaklakoak iti ponograpo.”

⁵ Idi 1940, nasurok a 90 a nagduduma a palawag ti nairekord ken nasurok a maysa a milion a kopia ti naaramid. Kinuna ni John E. Barr, nga agpaypayunir idi iti Britain ken nagserbi idi agangay kas kameng ti Bagi a Manarawidwid: “Idi 1936 agingga idi 1945, kanayon a tugot-tugotko ti ponograpo. Kinapudnona, kasla diak makakasaba no awan dayta. Talaga a makaparegta a  mangngeg ti timek ni Kabsat Rutherford iti panangasaba; kasla kaduam a mismo. Siempre, adda latta limitasion ti ponograpo​—saanna a kabaelan a danonen ti puso dagiti tattao.”

6, 7. (a) Ania dagiti pagsayaatan ken limitasion ti panangusar kadagiti testimony card? (b) Iti ania nga anag nga ‘inkabil ni Jehova dagiti sasaona iti ngiwattayo’?

⁶ Testimony card. Nangrugi idi 1933, naiparegta kadagiti agibumbunannag nga agusarda kadagiti testimony card iti panangasabada iti binalaybalay. Ti testimony card ket 3 x 5 a pulgada ti kadakkelna. Naglaon dayta iti ababa a mensahe ti Biblia ken ababa a pannakailawlawag ti literatura a naibatay iti Biblia a maipaima iti bumalay. Ti card ket ipabasa ti agibumbunannag iti bumalay. “Magustuak nga usaren ti testimony card,” kuna ni Lilian Kammerud, a nagserbi idi agangay kas misionero iti Puerto Rico ken Argentina. Apay? “Adu kadakami ti saan a nalaing a mangasaba,” kinunana. “Nakatulong dayta tapno tumuredak nga umasideg kadagiti tattao.”

⁷ Kinuna ni Kabsat David Reusch, a nabautisaran idi 1918, “Nakatulong dagiti testimony card kadagiti kakabsat, ta iti panagrikna ti adu, saanda nga ammo no ania ti ibagada.” Ngem adda limitasion ti testimony card. Kinuna ni Kabsat Reusch: “No dadduma, ipagarup dagiti makasabaanmi nga umelkami. No ar-arigen, talaga a kasla umel ti adu kadakami. Ngem isagsagananakami ni Jehova a mangasaba iti publiko. Di nagbayag, inkabilna ti sasaona iti ngiwatmi babaen ti panangisurona kadakami a mangusar iti Biblia iti binalaybalay. Naaramid daytoy babaen ti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro a nangrugi idi 1940’s.”​—Basaen ti Jeremias 1:6-9.

8. Kasanoka nga agpasanay ken Kristo?

⁸ Libro. Manipud idi 1914, nakaipablaaken ti ili ni Jehova iti nasurok a 100 a nagduduma a libro a mangilawlawag kadagiti topiko iti Biblia. Ti dadduma kadagita ket nairanta a mangsanay kadagiti agibumbunannag nga agbalin nga epektibo a ministro. Kinuna ni Anna Larsen, iti Denmark, nga agarup 70 a tawenen nga agibumbunannag: “Tinulongannakami ni Jehova nga agbalin a mas epektibo nga agibumbunannag babaen ti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro ken kadagiti libro nga inusarmi. Ti immuna kadagita a libro ket ti Theocratic Aid to Kingdom Publishers, a nairuar idi 1945. Kalpasanna, naipablaak ti “Equipped for Every Good Work,” idi 1946. Ita, us-usarentayon ti Magunggonaan iti Edukasion nga Ipaay ti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro, a naipablaak idi 2001.” Talaga a dakkel a tulong ti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro ken dagiti libro a maus-usar iti dayta bayat a sansanayennatayo ni Jehova nga agbalin a naan-anay a kualipikado a ministro. (2 Cor. 3:5, 6) Nagpalistaka kadin iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro? Linawas kadi nga itugtugotmo ti libro nga Eskuelaan ti Panagministro ken paspasurotam ti ibagbaga ti manangaywan iti eskuelaan? No wen, ipalpalubosmo a sanayennaka ni Kristo nga agbalin a nalaing a mannursuro.​—2 Cor. 9:6; 2 Tim. 2:15.

9, 10. Ania ti naaramidan dagiti libro iti panagimula ken panangsibug kadagiti bin-i ti kinapudno?

 ⁹ Tultulongan met ni Jehova dagiti agibumbunannag a mangilawlawag kadagiti pamunganayan a sursuro ti Biblia babaen kadagiti libro nga ipapaay ti organisasionna. Epektibo dagita nangnangruna ti libro a Ti Kinapudno a Mangiturong iti Biag nga Awan Inggana. Damo a naipablaak daytoy idi 1968 ket dagus a nagsayaat ti resultana. Kuna ti Nobiembre 1968 a Kingdom Ministry: “Nakaad-adu ti nagorder iti libro a Kinapudno, isu nga iti Septiembre, nangyeskediul ti paktoria ti Sosiedad iti Brooklyn kadagiti agtrabaho iti rabii.” Kuna pay ti artikulo: “Naminsan, iti bulan ti Agosto, nakaad-adu ti nagorder iti libro a Kinapudno nga uray la agkurang ti suplay iti nasurok a maysa ket kagudua a milion!” Idi 1982, nasuroken a 100 a milion a kopia ti naipablaak iti 116 a lengguahe. Iti 14 a tawen manipud 1968 agingga iti 1982, nasurok a maysa a milion nga agibumbunannag iti Pagarian ti nainayon iti bilangtayo iti tulong ti libro a Kinapudno. b

¹⁰ Idi 2005, nairuar ti sabali pay nga epektibo nga alikamen iti panangyadal iti Biblia, ti libro nga Ania a Talaga ti Isursuro ti Biblia? Agarup 200 a milion a kopia ti naipablaaken iti 256 a lengguahe! Ania ti resultana? Iti uneg ti pito a tawen laeng, manipud 2005 agingga iti 2012, agarup 1.2 a milion ti nagbalin nga agibumbunannag iti naimbag a damag. Iti dayta met laeng a panawen, ngimmato ti bilang dagiti mayad-adalan iti Biblia manipud iti agarup 6 a milion agingga iti nasurok a 8.7 a milion. Awan duadua a bembendisionan ni Jehova ti panangikagumaantayo nga agmula ken mangsibug kadagiti bin-i ti kinapudno maipapan iti Pagarian.​—Basaen ti 1 Corinto 3:6, 7.

11, 12. Maitunos kadagiti naisitar a teksto, siasino ti nakairantaan dagiti magasintayo?

¹¹ Magasin. Idi damo, ti The Watch Tower ket nangnangruna a nairanta para iti “bassit nga ipastoran,” dagidiay addaan iti “nailangitan a pannakaayab.” (Luc. 12:32; Heb. 3:1) Idi Oktubre 1, 1919, nangipablaak ti organisasion ni Jehova iti sabali pay a magasin a para iti publiko. Magustuan dagiti Estudiante ti Biblia ken ti publiko dayta a magasin isu nga iti adu a tawen, ad-adu nga amang ti naiwaras a kopia dayta no idilig iti The Watch Tower. Napauluan dayta a magasin idi damo iti The Golden Age. Idi 1937, nabaliwan iti Consolation. Sa idi 1946, naawagan dayta iti Awake!

¹² Iti napalabas a pinullo a tawen, nagbalbaliw ti estilo ken pormat Ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! ngem isu met laeng ti panggepna​—mangiwaragawag iti Pagarian ti Dios ken mangpatanor iti pammati iti Biblia. Ita, Ti Pagwanawanan ket addaan iti pagadalan nga edision ken publiko nga edision. Ti pagadalan nga edision ket para kadagiti ‘katulong’​—ti “bassit nga ipastoran” ken ti “sabsabali a karnero.” c (Mat. 24:45; Juan 10:16) Ti publiko nga edision ket nangnangruna nga agpaay kadagiti saan pay a makaammo iti kinapudno ngem raraemenda ti Biblia  ken ti Dios. (Ara. 13:16) Ti Agriingkayo! ket para kadagiti bassit ti ammona iti Biblia ken iti pudno a Dios, a ni Jehova.​—Ara. 17:22, 23.

13. Ania ti nakaskasdaaw kadagiti magasintayo? (Pagsasaritaanyo ti tsart a “ World Record Para Kadagiti Publikasion.”)

¹³ Iti rugrugi ti 2014, binulan a nasurok nga 44 a milion a kopia ti Agriingkayo! ken agarup 46 a milion a kopia Ti Pagwanawanan ti naipablaak. Naipatarus ti Agriingkayo! iti agarup 100 a lengguahe, ken nasurok a 200 Ti Pagwanawanan. Gapuna, dagitoy a magasin ti kaaduan a maipatpatarus ken maiwarwaras iti intero a daga! Saantayo a pakasdaawan dagita. Naglaon dagitoy a magasin iti mensahe a kinuna ni Jesus a masapul a maikasaba iti intero a mapagnaedan a daga.​—Mat. 24:14.

14. Ania ti sireregta nga intandudotayo, ken apay?

¹⁴ Ti Biblia. Idi 1896, binaliwan ni Kabsat Russell ken dagiti kakaduana ti nagan ti korporasion nga us-usarenda a mangipablaak iti literatura tapno mainayon ti sao a Biblia; nagbalin dayta a Watch Tower Bible and Tract Society. Maitutop dayta a panagbalbaliw gapu ta ti Biblia ti kangrunaan nga us-usarentayo a mangiwaragawag iti naimbag a damag maipapan iti Pagarian. (Luc. 24:27) Maitunos iti legal a nagan ti korporasion, sinuportaran ti ili ti Dios ti pannakaiwaras ti Biblia ken imparegtada ti panangbasa iti dayta. Kas pagarigan, idi 1926, inyimprentatayo iti bukodtayo a pagimprentaan ti The Emphatic Diaglott, a patarus ti Kristiano a Griego a Kasuratan nga inaramid ni Benjamin Wilson. Nangrugi idi 1942, nakayimprenta ken nakaiwarastayo iti agarup 700,000 a kopia ti intero a King James Version. Kalpasan laeng ti dua a tawen, inrugitayo nga inyimprenta ti American Standard Version, a nangusar iti nagan ni Jehova iti 6,823 a daras. Idi 1950, nakaiwarastayon iti nasurok a 250,000 a kopia.

15, 16. (a) Ania ti maapresiaryo iti Baro a Lubong a Patarus? (Pagsasaritaanyo ti kahon a “ Panangpapartak iti Pannakaipatarus ti Biblia.”) (b) Kasanoyo nga ipalubos a danonen ni Jehova ti pusoyo?

¹⁵ Idi 1950, nairuar ti Baro a Lubong a Patarus ti Kristiano a Griego a Kasuratan. Idi 1961, nairuar ti kompleto a Baro a Lubong a Patarus ti Nasantuan a Kasuratan. Daytoy a patarus indaydayawna ni Jehova babaen ti panangisublina iti naganna kadagiti lugar a nagparanganna iti orihinal a Hebreo a teksto. Nausar met ti nagan ti Dios iti 237 a daras iti kangrunaan a teksto ti Kristiano a Griego a Kasuratan. Tapno masigurado nga umiso ken nalaka a basaen ti Baro a Lubong a Patarus, sumagmamano a daras a narebisar daytoy. Ti kaudian ket idi 2013. Idi 2013, nasuroken a 201 a milion a kopia ti Baro a Lubong a Patarus ti naipablaak​—intero wenno dadduma a pasetna​—iti 121 a lengguahe.

¹⁶ Ania ti reaksion ti dadduma iti panangbasada iti Baro a Lubong a Patarus iti bukodda a lengguahe? Kuna ti maysa a lalaki a taga-Nepal: “Para iti adu, narigat a maawatan ti daan a patarus a Nepalese ta nauneg dagiti sasaona. Ngem ita, nalaklakan a maawatan ta nausar dagiti sasao a mangmangngegmi iti inaldaw.” Idi binasa ti maysa a babai iti Central African  Republic ti patarus a Sango, nakasangit ket kinunana, “Daytoy ti lengguahe ti pusok.” Kas iti dayta a babai, ipalubostay koma a danonen ni Jehova ti pusotayo babaen ti panangbasa iti Saona iti inaldaw.​—Sal. 1:2; Mat. 22:36, 37.

17. Kasanoyo a maipakita ti panangapresiaryo kadagiti alikamen ken pannakasanay nga inawatyo, ken ania ti resultana no aramidenyo dayta?

¹⁷ Ap-apresiarem kadi dagiti alikamen ken agtultuloy a panangsanay nga ipapaay ni Jesu-Kristo nga Ari? Iwaywayaam kadi a basaen dagiti literatura nga ipabpablaak ti organisasion ti Dios, ken us-usarem kadi daytoy a tumulong kadagiti tattao? No wen, umanamongka iti imbaga ni Kabsat Opal Betler, a nabautisaran idi Oktubre 4, 1914. Kinunana: “Adu a tawen nga inus-usarmi ken ni lakayko [nga Edward] ti ponograpo ken dagiti testimony card. Adda awitmi a libro, bokleta, ken magasin no mangasabakami iti binalaybalay. Napadasanmi ti nakiraman kadagiti kampania ken martsa ken nagiwaraskami kadagiti nakaimprenta a proklamasion. Di nagbayag, nasanaykami nga agsarungkar ken mangyadal iti Biblia iti pagtaengan dagiti interesado a tattao. Nagadu ti trabahomi ngem naragsakkami.” Inkari idi ni Jesus a dagiti iturayanna ket okupado nga agmula, agapit, ken agragsak a sangsangkamaysa. Minilion a kas ken Opal ti umanamong nga umiso dayta a kari.​—Basaen ti Juan 4:35, 36.

18. Ania ti pribilehiotayo?

¹⁸ Ti adu a saan pay nga agserserbi iti Ari mabalin a matmatanda ti ili ti Dios kas “awan adalna ken gagangay.” (Ara. 4:13) Ngem panunotem! Dagitoy nga ordinario a tattao ti us-usaren ti Ari a mangipablaak kadagiti literatura a kaaduan ti patarusna ken kasaknapan pay laeng ti pannakaiwarasna! Napatpateg pay, sansanayen ken parparegtaennatayo a mangusar kadagitoy nga alikamen a mangiwaragawag iti naimbag a damag kadagiti tattao iti amin a nasion. Anian a pribilehio ti makipagtrabaho ken Kristo iti panagimula kadagiti bin-i ti kinapudno ken panagani kadagiti adalan!