1, 2. (a) Ĩvinda ya atũmwa, nĩ kyaũ kyatetheeisye ala matavanasya manyaĩĩkye ũvoo mũseo isionĩ syonthe ila syasumbĩkĩtwe nĩ Lomi? (b) Nĩ kyaũ kĩũtũĩkĩĩthya kana Yeova ethĩawa e vamwe naitũ ĩvindanĩ yĩĩ? (Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “ Ũvoo Mũseo kwa Ithyomo Mbee wa 670.”)

 AENI ala maĩ Yelusaleme mũthenya wa Vendekosito, mwaka wa 33, nĩmasengʼie mũno. Nĩkĩ? Nũndũ mũthenya ũsu andũ ma Kalilii nĩmaneenaa nesa kwa ithyomo ngeni, na ũvoo ũla matavanasya nĩwamendeeisye mũno ethukĩĩsya moo. Andũ asu ma Kalilii maĩ amanyĩwʼa ma Yesũ, na maĩ manakwata mũthĩnzĩo kuma kwa Ngai, nawʼo nĩ ũtonyi wa kũneena kwa ithyomo syĩ kĩvathũkanyʼo. Ũndũ ũsu woonanisye kana Ngai aĩ vamwe namo. (Soma Meko ma Atũmwa 2:1-8, 12, 15-17.) Ũvoo mũseo ũla matavanisye mũthenya ũsu nĩweethukĩĩiwʼe nĩ andũ kuma kũndũ kwĩ kĩvathũkanyʼo, na ĩtina wa vau wanyaĩĩka isionĩ syonthe ila syasumbĩkĩtwe nĩ Lomi.—Ako. 1:23.

² Ũmũnthĩ Ngai ndamanengae athũkũmi make ũtonyi wa kũneena ithyomo ngeni kwa nzĩa ya kyama. O na ũu wĩ o vo, nĩmatũmĩaa ithyomo mbee wa 670 kũalyũla ũvoo wa Ũsumbĩ, na isu nĩ ithyomo mbingĩ kwĩ ila syaneeniwe nĩ atũmwa mũthenya wa Vendekosito. (Meko 2:9-11) Andũ ma Ngai nĩmaumĩthĩtye mavuku maingĩ, na kwa ithyomo mbingĩ mũno. Ũu nũtumĩte ũvoo wa Ũsumbĩ ũvika kũndũ kwingĩ ĩũlũ wa nthĩ. a Na ũsu nĩ ũĩkĩĩthyo mũnene kana Yeova atũmĩaa Mũsumbĩ Yesũ Klĩsto kũtongoesya nthĩnĩ wa wĩa wa kũtavanyʼa. (Mt. 28:19, 20) O tũendeee kũneenea syĩndũ ila twĩthĩĩtwe tũitũmĩa wĩanĩ ũsu nthĩnĩ wa myaka 100 mĩvĩtu, sisya wone ũndũ Mũsumbĩ wĩthĩĩtwe aitũmanyĩsya kwendeewʼa nĩ andũ, na kũtwĩkĩa vinya twĩthĩwe twĩ alimũ aseo ma Ndeto ya Ngai.—2 Tim. 2:2.

3. Nĩkĩ tũtũmĩaa syĩndũ syĩ kĩvathũkanyʼo wĩanĩ witũ wa kũtavanyʼa?

³ Yesũ aelekanilye “ndeto ya ũsumbĩ” na mbeũ, nayo ngoo ya mũndũ amĩelekanyʼa na mũthanga. (Mt. 13:18, 19) O tondũ mũĩmi ũtonya kũtũmĩa syĩndũ syĩ kĩvathũkanyʼo kũseũvya mũũnda nĩ kana avande, nowʼo andũ ma Yeova methĩĩtwe maitũmĩa syĩndũ syĩ kĩvathũkanyʼo nĩ kenda ngoo sya andũ milioni mbingĩ syĩthĩwe itonya kwĩtĩkĩla ũvoo wa Ũsumbĩ. Imwe sya syĩndũ isu syatũmĩiwe o kwa ĩvinda ĩkuvĩ. Nasyo ingĩ ta mavuku na makaseti  no iendeee kũtũmĩwa kũtetheesya andũ. Kĩvathũkanyʼo na nzĩa mbingĩ ila syatũmĩawa kũvikĩa andũ aingĩ, syĩndũ ila ineeneetwe kĩlungunĩ kĩĩ nitetheesye ala matavanasya ĩũlũ wa Ũsumbĩ maneene na andũ ũthyũ kwa ũthyũ.—Meko 5:42; 17:2, 3.

4, 5. Maũvoo ala malekotiĩtwe matũmĩawa ata, ĩndĩ makosete kyaũ?

⁴ Maũvoo malekotiĩtwe. Myakanĩ ya 1930 na ya 1940, atavanyʼa nĩmakuaa inanda, ila matũmĩaa kũthaũka maũvoo ma Mbivilia malekotiĩtwe. Maũvoo asu mayavĩtaa ndatĩka itano. Mavinda amwe nĩmeethĩawa na syongo nguvĩ ta “Ũtatũ,” “Tũalanĩ,” na “Ũsumbĩ.” Maũvoo asu matũmĩawa ata? Mwana-a-asa Clayton Woodworth, Jr., ũla wavatisĩiwe Amelika mwaka wa 1930 aisye atĩĩ: “Nakuaa kĩnanda kĩilyĩ kasandũkũ kĩla kyeekĩawa manyila nĩ kana kĩthiũũkye ĩsaani. Kaindo kala kaĩ na singano wa kũthaũka ĩsaani yĩu kaĩ katonya kumwʼa na kũtũngĩĩwa. Na yaĩ no nginya nĩtinĩĩsye singano ũsu nesa ĩsaaninĩ nĩ kana wasya wĩthĩwe wĩ mũseo. Navika mũomonĩ wa nyũmba, nĩnavingũaa kĩnanda na nditinĩĩsya singano ĩsaaninĩ yĩla ngwenda kũthaũka, o na ndanamba kũkũna ngengele ya mũomonĩ. Mwene nyũmba avingũa mũomo, namwĩaa atĩĩ: ‘Nĩ na ũvoo wa vata ngwenda wĩthukĩĩsye.’” Andũ masũngĩaa ata? Mwana-a-asa Woodworth aendeee kwasya atĩĩ: “Mavinda maingĩ andũ nĩmeetĩkĩlaa kwĩthukĩĩsya, ĩndĩ angĩ maivinga mũomo. Namo angĩ mayona ta ngũthoosya inanda.”

⁵ Kũvikĩa mwaka wa 1940, maũvoo mbee wa 90 nĩmalekotiĩtwe. O na ĩngĩ masaani mbee wa milioni ũmwe ma kũthaũka maũvoo asu nĩmaseũvĩtwʼe. Mwana-a-asa John E. Barr, ũla ĩvindanĩ yĩu waĩ vainia nthĩ ya Britain, na ũla wesie kwĩthĩwa ũmwe wa Nzama Ĩla Ĩtongoesye aisye atĩĩ: “Kuma mwaka wa 1936 nginya 1945 ndyatiaa kĩnanda ĩla ngũtavanyʼa. Ĩvindanĩ yĩu, neewʼaa ndesĩ ũndũ ngwĩka ethĩwa ndi nakyo. Kwĩwʼa wasya wa Mwana-a-asa Rutherford nĩkwambĩkĩaa vinya mũno ĩla nĩ mũomonĩ kwa mũndũ ngĩtavanyʼa; neewʼaa ta ngũtavanyʼa vamwe nake. O na ũu wĩ  o vo, ve ũndũ ũmwe kĩnanda kĩtaĩ kĩtonya kwĩanĩsya ĩla tũũmanyĩsya, nawʼo nĩ kũvikĩa andũ ngoo.”

6, 7. (a) Kaati sya kumya ũkũsĩ syatetheeisye ata nthĩnĩ wa ũtavanyʼa, ĩndĩ nĩ ũndũ wĩva itaĩ itonya kwĩanĩsya? (b) Nĩ kwa nzĩa yĩva Yeova ‘wĩkĩĩte ndeto makanywʼanĩ maitũ’?

⁶ Kaati sya kumya ũkũsĩ. Kwambĩĩa mwaka wa 1933, atavanyʼa nĩmeekĩiwe vinya matũmĩe kaati sya kumya ũkũsĩ ĩla meũtavanyʼa nyũmba na nyũmba. Kaati ya kumya ũkũsĩ yeewʼĩte kwĩanana na kathangũ kala tũtũmĩaa kũandĩka livoti sitũ sya ũtavanyʼa. Kaati ĩsu yeethĩawa na ũvoo mũkuvĩ kuma Mbivilianĩ, na nĩyoonanĩtye ĩvuku ĩna yĩeleetye Mbivilia yĩla mwene nyũmba waĩ atonya kũkũlya anengwe. Ĩla mũtavanyʼa wavikĩa mwene nyũmba, amũnengae kaati ĩsu na aimwĩa amĩsome. Lilian Kammerud ũla wesie kũtwʼĩka misonalĩ nthĩ ya Puerto Rico, na ya Argentina aĩtye atĩĩ: “Nĩnendete mũno kũtũmĩa kaati ya kumya ũkũsĩ.” Nĩkĩ wendete kũmĩtũmĩa? Aĩtye atĩĩ: “Ti andũ onthe maĩ matonya kwĩyĩelesya kwa nzĩa ĩla yaĩle.” Asyokete akasya, “Kaati ĩsu nĩyandetheeisye neethĩwa ndonya kũvikĩa andũ.”

⁷ Mwana-a-asa David Reusch, ũla wavatisiwe mwaka wa 1918, aisye, “Kaati sya kumya ũkũsĩ nĩsyamatetheeasya ana-a-asa nũndũ ti aingĩ meewʼaa matonya kwĩyĩelesya ũndũ vaĩle.” O na ũu wĩ o vo, ve maũndũ kaati isu itaĩ itonya kwĩanĩsya. Mwana-a-asa ũsu asyokete akasya, “Mavinda angĩ andũ ala twakomana namo masũanĩaa kana tũitonya kũneena nũndũ, twamina kũmanenga kaati tũyamaeleasya kĩndũ. Ĩndĩ ĩsu yaĩ o nzĩa ya Yeova ya kũtũtetheesya nĩ kana twĩĩthĩwa tũtonya kũneena na andũ. O mĩtũkĩ aĩ ekĩe ndeto makanywʼanĩ maitũ kwa kũtũmanyĩsya ũndũ tũtonya kũtũmĩa Maandĩko kũneena na andũ. Eekie ũu kwĩsĩla Sukulu ya Ũthũkũmi wa Kĩtheokulasi ĩla yambĩĩiwʼe mwaka wa 1943.”—Soma Yelemia 1:6-9.

8. Nĩ kwa nzĩa yĩva ũtonya kwĩtĩkĩla Klĩsto aũmanyĩsye?

⁸ Mavuku. Kuma mwaka wa 1914, athũkũmi ma Yeova nĩmaumĩthĩtye mavuku me kĩvathũkanyʼo mbee wa 100, ala maneeneete Mbivilia. Amwe ma mavuku asu maumĩthĩtwʼe nĩ kenda matetheesye ana-a-asa methĩwe me atavanyʼa aseo. Mwĩĩtu-a-asa Anna Larsen wa nthĩ ya Denmark, ũla wĩthĩĩtwe e mũtavanyʼa kwa myaka ta 70 aĩtye atĩĩ: “Kwĩsĩla Sukulu ya Ũthũkũmi wa Kĩtheokulasi na mavuku ala twatũmĩaa sukulunĩ ĩsu, Yeova nĩwatũtetheeisye tweethĩwa twĩ atavanyʼa aseo. Nĩngũlilikana ĩvuku ya mbee katĩ wa asu yeetawa Theocratic Aid to Kingdom Publishers, yĩla yaumiwʼe mwaka wa 1945. Mwaka wa 1946, nĩvaumiwʼe ĩvuku yĩngĩ yeetawa “Equipped for Every Good Work.” Ũmũnthĩ twĩ na ĩvuku yĩtawa Faidika na Elimu ya Shule ya Huduma ya Kitheokrasi, yĩla yaumiwʼe mwaka wa 2001.” Vate nzika, Sukulu ya Ũthũkũmi wa Kĩtheokulasi na mavuku ala matũmĩawa sukulunĩ ĩsu nitũtetheesye mũno nũndũ Yeova ‘nũtwĩanĩĩsye twĩthĩwe athũkũmi.’ (2 Ako. 3:5, 6) We nĩwĩyĩandĩkĩthĩtye sukulunĩ ĩsu? Ĩla wĩ ũmbanonĩ, nĩwĩthĩawa na ĩvuku, Shule ya Huduma, na kũatĩanĩa na mũsyaĩĩsya wa sukulu ĩla ũkũyĩsoma? Ethĩwa nĩwĩkaa ũu, wĩthĩawa ũyĩtĩkĩla Klĩsto aũmanyĩsye wĩthĩwe wĩ mwalimũ mũseo.—2 Ako. 9:6; 2 Tim. 2:15.

9, 10. Mavuku matũtetheesye ata kũvanda na kũnyithya mbeũ sya ũla wʼo?

 ⁹ O na ĩngĩ, Yeova nũtũmĩĩte ngombo yĩ na kĩthito na mbũĩ kumya mavuku ala matetheeasya atavanyʼa kũelesya momanyĩsyo ma Mbivilia. Ĩvuku Wʼo Ũla Ũtongoasya kwa Thayũ Ũtathela (Kĩsũngũ), nĩyatetheeisye atavanyʼa mũno. Ĩvuku yĩu yatumbĩthwʼa oou mwaka wa 1968 nĩyendeeisye andũ aingĩ mũno. Ũthũkũmi wa Ũsumbĩ (Kĩsũngũ) wa Mwei wa 11, 1968, waisye atĩĩ: “Ĩvuku Wʼo nĩyĩthĩĩtwe yĩyendeka mũno, na kwondũ wa ũu twĩ Mweinĩ wa 9, mũvĩa wa kũtumbĩthya mavuku ũla wĩ Brooklyn nũnoonie nũseo vethĩwe na mũvango wa mwanya wa kũtumbĩthya mavuku asu ũtukũ.” Wongeleeile kwasya, “Ĩvinda yĩmwe Mweinĩ wa 8, kwaĩ andũ aingĩ mũno ala mendaa ĩvuku yĩu na weethĩa no nginya kovi mbee wa milioni ũmwe na nyusu syongelwe!” Kũvikĩa mwaka wa 1982, kovi mbee wa milioni 100 sya ĩvuku yĩu nĩsyatumbĩthĩtwʼe kwa ithyomo 116. Kwa myaka 14, kuma mwaka wa 1968 nginya wa 1982, ĩvuku Wʼo nĩyatetheeisye andũ mbee wa milioni ũmwe matwʼĩka atavanyʼa ma Ũsumbĩ. b

¹⁰ Mwaka wa 2005, ĩvuku yĩngĩ yĩtetheesye andũ mũno kwĩmanyĩsya Mbivilia nĩyaumiwʼe. Ĩvuku yĩu nĩ Mbivilia Yo Ĩmanyĩasya Ata? Kovi ta milioni 200 ũu sya ĩvuku yĩu nitumbĩthĩtwʼe kwa ithyomo 256. Yĩtetheesye andũ ata? Kwa myaka o mũonza, kuma 2005 nginya 2012, andũ milioni ũmwe na kĩndũ nĩmatetheeiwʼe matwʼĩka atavanyʼa ma ũvoo mũseo. Ĩvindanĩ o yĩu, andũ vakuvĩ milioni thanthatũ ala meemanyĩasya Mbivilia naitũ nĩmongelekile nginya mavika andũ mbee wa milioni nyanya na nyusu. Vate nzika Yeova nũendeee kũathima kĩthito kitũ kya kũvanda na kũnyithya mbeũ sya ũwʼo wa Ũsumbĩ.—Soma 1 Akolintho 3:6, 7.

11, 12. Kwosana na maandĩko ala monanĩtwʼe, makaseti maitũ maumawʼa kwondũ wa aaũ?

¹¹ Makaseti. Mbeenĩ ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yatumbĩthawʼa mũno mũno kwondũ wa “ĩĩthya ĩnini,” kana ala me na “wĩtano wa ĩtunĩ.” (Luka 12:32; Aevl. 3:1) Ĩndĩ Ĩtukũ 1, Mwei wa 10, 1919, ũseũvyo wa Yeova nĩwaumisye ĩkaseti yĩngĩ yeetawa The Golden Age, yĩla yatumbĩthawʼa kwondũ wa andũ onthe. Ĩkaseti yĩu nĩyendekete mũno nĩ Amanyĩwʼa ma Mbivilia na andũ ala angĩ. Na nũndũ wa ũu, kwa ĩvinda ya myaka mingĩ ĩkaseti yĩu nĩyanyaĩĩkawʼa mũno kũthonoka yĩla ya Mũsyaĩĩsya. Mwaka wa 1937 ĩkaseti ya The Golden Age nĩyambĩĩie kwĩtwa Consolation, na ĩndĩ mwaka wa 1946, yeetwa Awake! (Amkeni!)

¹² Kwa myaka mingĩ, mũvangĩle wa ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya na ya Amkeni! nũalyũkĩte ĩndĩ kĩeleelo kyamo no kĩla kĩmwe, nakyo nĩ kũtavanyʼa ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai, na kũtetheesya andũ maĩkĩĩe Mbivilia. Ũmũnthĩ twĩthĩawa na makaseti elĩ ma Mũsyaĩĩsya: yĩmwe ya kwĩmanyĩsya, na yĩngĩ ya andũ onthe. Ĩkaseti ya kwĩmanyĩsya yĩtumbĩthawʼa kwondũ wa ala ma “nyũmba [ya vwana],” namo nĩ “ĩĩthya ĩnini” o vamwe na “malondu angĩ.” c (Mt. 24:45; Yoa. 10:16) Ĩkaseti yĩla ya andũ onthe yumawʼa mũno mũno kwondũ wa andũ ala manengete Ngai ndaĩa na Ndeto yake Mbivilia, o na kau mayĩsĩ ũla wʼo. (Meko 13:16) Nayo ĩkaseti ya Amkeni! yumawʼa mũno mũno kwondũ wa ala me na ũmanyi  mũnini ĩũlũ wa Mbivilia, na ĩũlũ wa Ngai ũla wa wʼo, Yeova.—Meko 17:22, 23.

13. Nĩ ũndũ mwaũ ũũkwendeesya ĩũlũ wa makaseti maitũ? (Neenea kyati, “ Mavuku Ala Matumbĩthĩtwʼe kwa Wingĩ Vyũ Ĩũlũ wa Nthĩ.”)

¹³ Kũvikĩa mwambĩĩonĩ wa mwaka wa 2014, kovi mbee wa milioni 44 sya ĩkaseti ya Amkeni! na ingĩ milioni ta 46 ũu sya ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya nĩsyatumbĩthawʼa kĩla mwei. Nayo ĩkaseti ya Amkeni! nĩyaalyũlĩtwe kwa ithyomo ta 100 ũu, na ya Mũsyaĩĩsya yĩkaalyũlwa kwa ithyomo mbee wa 200. Kwoou makaseti asu nĩmo maalyũlĩtwe kwa ithyomo ila mbingĩ vyũ, na makanyaĩĩkwʼa mũno kwĩ makaseti ala angĩ ĩũlũ wa nthĩ! Ũndũ ũsu ndwaĩle kũtũsengyʼa, nũndũ makaseti asu methĩawa na ũvoo ũla Yesũ waisye ũkatavanwʼa nthĩ yonthe.—Mt. 24:14.

14. Twĩthĩĩtwe twĩ na kĩthito kya kwĩka ata, na nĩkĩ?

¹⁴ Mbivilia. Mwaka wa 1896, Mwana-a-asa Russell na ala watetheanĩasya namo nĩmaalyũlile ĩsyĩtwa ya kambuni ĩla yaandĩkĩthĩtwʼe kĩ-mĩao kwondũ wa kumĩthya mavuku. Meekie ũu nĩ kana malikye ndeto “Mbivilia” ĩsyĩtwanĩ yĩu, na kwoou yambĩĩa kwĩtwa Watch Tower Bible and Tract Society. Yĩũ yaĩ ĩtambya ĩseo nũndũ Mbivilia nĩyo ĩvuku yĩla tũtũmĩaa mũno ĩla tũũtavanyʼa ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ. (Luka 24:27) O tondũ ĩsyĩtwa yĩu yonanĩtye, athũkũmi ma Ngai nĩmethĩĩtwe na kĩthito kya kũnyaĩĩkya Mbivilia na kũmekĩa andũ vinya mamĩsome. Kwa ngelekanyʼo, mwaka wa 1926 nĩtwatũmĩie masinĩ sitũ kũtumbĩthya Mbivilia ya Maandĩko ma Kĩkiliki ma Kĩklĩsto yĩtawa The Emphatic Diaglott, ya Benjamin Wilson. Kwambĩĩa mwaka wa 1942 nĩtwatumbĩthisye na twanyaĩĩkya kovi ta 700,000 ũu sya Mbivilia ya King James Version, yĩ nima. Myaka ĩlĩ ĩla yaatĩĩie, nĩtwambĩĩisye kũtumbĩthya Mbivilia ya American Standard Version, ĩla ĩtũmĩĩte ĩsyĩtwa ya Ngai, Yeova, mala 6,823. Kũvikĩa mwaka wa 1950, nĩtwanyaĩĩkĩtye kovi mbee wa 250,000 sya Mbivilia ĩsu.

15, 16. (a) Nĩ kyaũ kĩtumaa wendeewʼa nĩ Mbivilia ya New World Translation? (Neenea ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “ Kũkalaata Wĩa wa Kũalyũla Mbivilia.”) (b) Nĩ kwa nzĩa yĩva ũtonya kũeka Yeova akiite ngoo yaku?

¹⁵ Mwaka wa 1950, Mbivilia ya New World Translation of the Christian Greek Scriptures nĩyaumiwʼe, na mwaka wa 1961, Mbivilia ya New World Translation of the Holy Scriptures yaumwʼa yĩ nima. Mbivilia ĩsu nĩnengete Yeova ndaĩa kwa kũtũngĩĩa ĩsyĩtwa yake vala yaĩlĩte kwĩthĩwa yĩĩ kwosana na maandĩko ala ma mbee vyũ ma Kĩevelania. O na ĩngĩ, ĩsyĩtwa yĩu nĩyonekaa mala 237 nthĩnĩ wa Maandĩko ma Kĩkiliki ma Kĩklĩsto ala ma mbee vyũ. Mbivilia ĩsu nĩyĩkĩtwe moalyũku mana, nĩ kana wĩthĩe ndĩ na mavĩtyo, na ĩyĩthĩwa ĩtonya kũsomeka nesa. O mĩtũkĩ nĩneekiwe moalyũku mwaka wa 2013. Kũvikĩa mwaka ũsu, kovi mbee wa milioni 201 sya Mbivilia ya New World Translation yĩ nima kana ĩte nima, nĩsyaumĩthĩtwʼe kwa ithyomo 121.

¹⁶ Andũ amwe methĩĩtwe na mawoni maũ ĩla masoma Mbivilia ya New World Translation kwa kĩthyomo kyoo? Mũndũũme ũmwe wa Nepal aisye atĩĩ: “Andũ aingĩ meewʼaa Mbivilia ya tene ya kĩthyomo kya Nepali yĩ vinya kũeleeka nũndũ ĩalyũlĩtwe kwa kĩthyomo kĩ vinya mũno. Ĩndĩ yu twasoma Mbivilia ĩla ĩalyũlĩtwe kwa kĩthyomo kĩla kĩneenawa kĩla mũthenya, nĩtũmĩeleawa nesanga.” Ĩla mũndũ mũka ũmwe wa nthĩ ya Central African Republic  wambĩĩie kũsoma Mbivilia kwa kĩthyomo kya Sango, nĩwambĩĩie kũĩa na asya atĩĩ: “Kĩĩ nĩkyo kĩthyomo kĩla ngwĩwʼa kĩingiita ngoo.” O ta mũndũ mũka ũsu, kĩla ũmwe witũ nĩwaĩle kũeka Yeova amũkiite ngoo kwa kũsoma Ndeto yake kĩla mũthenya.—Sav. 1:2; Mt. 22:36, 37.

17. Ũtonya kwonanyʼa ata kana nũtũngaa mũvea kwondũ wa kũendeea kũmanyĩwʼa na kwondũ wa syĩndũ ila ũnengetwe ikũtetheesye kũtavanyʼa, na vakeethĩwa ata weeka ũu?

¹⁷ We nũtũngaa mũvea kwondũ wa syĩndũ ila tũnengetwe sya kũtũtetheesya kũtavanyʼa, na kwondũ wa kũendeea kũmanyĩwʼa nĩ Mũsumbĩ witũ Yesũ Klĩsto? We nũsomaa mavuku ala ngombo mbũĩ yumasya, na nũmatũmĩaa kũtetheesya angĩ? Ethĩwa nĩwĩkaa ũu, ũndũ ũsu nũkwosana na ndeto sya Mwĩĩtu-a-asa Opal Betler, ũla wavatisiwe Matukũ 4, Mwei wa 10, 1914. Opal aisye atĩĩ: “Kwa myaka mingĩ, nyie na mũũme wakwa [Edward] nĩtwatũmĩaa kĩnanda na kaati sya kumya ũkũsĩ. Twatavanasya nyũmba na nyũmba tũitũmĩa mavuku, tũvuku, na makaseti. O na nĩtwaendaa kambeininĩ sya ũtavanyʼa, tũkanengane tulakiti, na kũthi na nguthu sya atavanyʼa ala maatĩanĩaa makwete kana mekĩĩte syĩndũ syĩ na ũvoo mũandĩke. Ĩtina nĩtwamanyĩiwʼe kũsyokea andũ na kwĩmanyĩsya Mbivilia na ala mendeewʼa. Twĩthĩĩtwe twĩ na maũndũ maingĩ ma kwĩka, na twĩ atanu.” Yesũ aisye kana andũ ala wĩĩthĩwa asumbĩkĩte makeethĩwa na wĩa mwingĩ wa kũvanda, kũketha, na kũtana vamwe. O ta Mwĩĩtu-a-asa Opal, andũ milioni mbingĩ nĩmonete kana watho ũsu wa Yesũ nĩ wa wʼo.—Soma Yoana 4:35, 36.

18. Nĩ kĩanda kĩva kya mwanya twĩ nakyo?

¹⁸ Andũ aingĩ ala matamũthũkũmaa Klĩsto Mũsumbĩ, no mone andũ ma Ngai ne andũ “matamanyĩĩtwʼe na mate na ũmanyi.” (Meko 4:13) Ĩndĩ kwasũanĩa ũndũ ũũ: Klĩsto nũtũmĩĩte andũ asu monekaa mate na ũmanyi kumĩthya mavuku maingĩ mũno. O na nĩmo maalyũlĩte na makanyaĩĩkya mavuku maingĩ vyũ ĩũlũ wa nthĩ! Na ũndũ ũla wa vata mũno nĩ kana, nũtũmanyĩĩtye na akatwĩkĩa vinya tũtũmĩe syĩndũ ila ũtũnengete kũnyaĩĩkya ũvoo mũseo kwa andũ nthĩ yonthe. Nĩ kĩanda kya mwanya ta kĩ kũthũkũma vamwe na Klĩsto ĩla tũũvanda mbeũ sya ũla wʼo, na kũketha, kana kwa ndeto ingĩ, kũkwata amanyĩwʼa ma Mbivilia!