1, 2. (a) Hi lembe-xidzana ro sungula, i yini lexi pfuneteke ku chumayela mahungu lamanene eMfun’weni hinkwawo wa Rhoma? (b) Hi byihi vumbhoni bya leswaku Yehovha wa hi seketela ni sweswi? (Vona bokisi leri nge “ Mahungu Lamanene Ma Chumayeriwa Hi Tindzimi To Tlula 670.”)

VANHU lava a va endzele eYerusalema a va nga swi tshembi leswi a va ri karhi va swi twa. Vagaleliya a va ti vulavula kahle tindzimi timbe naswona rungula leri a va ri vula ri tsakise vayingiseri va vona. A ku ri hi Pentekosta ya 33 C.E., naswona hi singita vadyondzisiwa va kume nyiko yo vulavula hi tindzimi to hambana-hambana, ku nga vumbhoni bya leswaku Xikwembu a xi va seketela. (Hlaya Mintirho 2:​1-8, 12, 15-17.) Mahungu lamanene lawa va ma chumayeleke siku rero ma fikelele vanhu va mindhavuko yo hambana-hambana naswona endzhakunyana ma fike eMfun’weni hinkwawo wa Rhoma.​—Kol. 1:23.

² Namuntlha, malandza ya Xikwembu a ma vulavuli hi tindzimi to hambana-hambana hi singita. Nilokoswiritano, leswaku ma fikelela vanhu va tindzimi to tala ku tlula leti a ti ri kona hi lembe-xidzana ro sungula, ma hundzuluxela rungula ra Mfumo hi tindzimi to tlula 670. (Mint. 2:​9-11) Vanhu va Xikwembu va kandziyise minkandziyiso yo tala naswona hi tindzimi to tala lerova rungula ra Mfumo ri hangalaka emisaveni hinkwayo. * Nakambe lebyi i vumbhoni lebyi nga erivaleni bya leswaku Yehovha u tirhisa Hosi Yesu Kreste ku kongomisa ntirho wa hina wo chumayela. (Mat. 28:​19, 20) Loko hi ri karhi hi kambisisa swin’wana swa switirho leswi hi swi tirhiseke leswaku hi hetisisa ntirho lowu eka malembe yo tlula 100 lama hundzeke, xiya ndlela leyi Mfumo hakatsongo-tsongo wu hi leteleke ha yona leswaku hi rhandza vanhu ni ku hi khutaza leswaku hi va vadyondzisiwa va Rito ra Xikwembu.​—2 Tim. 2:2.

3. Ha yini hi tirhisa switirho swo hambana-hambana entirhweni wa hina wo chumayela?

³ Yesu u fanise “rito ra Mfumo” ni timbewu kasi mbilu ya munhu ni misava. (Mat. 13:​18, 19) Ku fana ni murimi loyi a nga ha tirhisaka switirho swo hambana-hambana leswaku a olovisa misava ni ku yi lunghiselela leswaku yi byariwa mbewu, vanhu va Yehovha va tirhise switirho swo hambana-hambana leswi va pfuneke leswaku va lunghiselela timbilu ta vanhu va timiliyoni ku amukela rungula ra Mfumo. Swin’wana swa switirho sweswo  swi tirhe swa xinkarhana. Kasi swin’wana swo tanihi tibuku ni timagazini, swi hambeta swi endla ntirho wa nkoka. Ku hambana ni tindlela to tala ta ku vulavurisana leti ku buriweke ha tona eka ndzima leyi hundzeke, switirho hinkwaswo leswi hi vulavuleke ha swona laha swi pfune vahuweleri va Mfumo leswaku va tihlanganisa ni vanhu.​—Mint. 5:​42; 17:​2, 3.

4, 5. Xana tirhekhodo ta gramafoni a ti tirhisiwa njhani naswona a ti kayivela yini?

⁴ Tinkulumo leti rhekhodiweke. Hi va-1930 ku fikela hi va-1940, vahuweleri a va tirhisa tinkulumo ta Bibele leti rhekhodiweke leti tlangiwaka eka tigramafoni leti khomekaka hi voko. Rhekhodo ha yin’we a yi tlanga timinete leti nga ehansi ka ntlhanu. Minkarhi yin’wana tirhekhodo teto a ti ri ni tinhloko-mhaka to koma, to tanihi leti nge “Vunharhu-un’we,” “Pagatori” ni “Mfumo.” Xana tirhekhodo teto a ti tirhisiwa njhani? Makwerhu Clayton Woodworth, Lontsongo, loyi a khuvuriweke hi 1930 eUnited States, u te: “A ndzi rhwala xibegana lexi nga ni muchini wa gramafoni leyi rhwalekaka, lowu nga ni mhandzi leyi ndzi nga yi jikisaka leyi a ndzi fanele ndzi yi seta endhawini leyinene leswaku ndzi ta kota ku yi tlanga kahle. Loko ndzi fika enyangweni, a ndzi pfula xibegana ivi ndzi seta mhandzi ya kona kutani ndzi gongondza. Loko n’wini wa muti a pfula nyangwa, a ndzi ku, ‘Ndzi ni rungula ra nkoka leri ndzi lavaka leswaku u ri yingisela.’” Xana a va angula njhani? Makwerhu Woodworth, u ri: “Minkarhi yo tala a va angula hi ndlela leyinene. Minkarhi yin’wana, a va pfala rivanti. Kasi minkarhi yin’wana a va ehleketa leswaku a ndzi xavisa tigramafoni.”

⁵ Hi 1940, a ku kumeka tinkulumo to hambana-hambana leti rhekhodiweke to tlula 90 naswona ku endliwe tirhekhodo to tlula miliyoni. John E. Barr, loyi hi nkarhi wolowo a a phayona eBrit­ain naswona endzhakunyana a veke xirho xa Huvo leyi Fumaka,  u te: “Hi lembe ra 1936 ku ya eka 1945, a ndzi tshama ndzi ri ni gramafoni. Entiyisweni, enkarhini wolowo a ndzi titwa onge a ndzi nchumu loko ndzi nga ri na yona. A swi khutaza swinene ku twa rito ra Makwerhu Rutherford; a swi vonaka onge hiloko a ri kwalaho hi xiviri. I ntiyiso leswaku loko munhu a chumayela hi ku tirhisa gramafoni a nga vi na byona vuswikoti byo fikelela timbilu ta vanhu.”

6, 7. (a) Hi byihi vuyelo ni swipimelo leswi a swi va kona loko ku tirhisiwa makhadi yo chumayela ha wona? (b) Hi tihi tindlela leti Yehovha ‘a ti tirhiseke leswaku a hi dyondzisa ku chumayela’?

⁶ Makhadi yo chumayela ha wona. Eku sunguleni ka 1933, vahuweleri va khutaziwe ku tirhisa makhadi yo chumayela ha wona entirhweni wo chumayela hi yindlu ni yindlu. Khadi ro nyikela vumbhoni a ri aname kwalomu ka 7,6 wa tisentimitara ivi ri leha 12,7 wa tisentimitara. A ri tamele rungula ro koma ra Bibele ni nhlamuselo ya nkandziyiso lowu sekeriweke eBibeleni leyi a yi nyikiwa n’wini wa muti. Muhuweleri a a nyika n’wini wa muti khadi kutani a n’wi kombela leswaku a ri hlaya. Lilian Kammerud loyi eku heteleleni a veke murhumiwa ePuerto Rico ni le Argen­tina u ri: “Ndzi amukele ntirho wo chumayela hi makhadi.” Ha yini? U te: “A hi hinkwerhu lava a hi swi kota ku endla xingheniso xa kahle. Kutani ma ndzi pfune leswaku ndzi kota ku tolovela ku sungula mabulo ni vanhu.”

⁷ Makwerhu David Reusch, loyi a khuvuriweke hi 1918, u ri: “Makhadi yo chumayela ha wona ma pfune vamakwerhu, hikuva a va nga talanga lava a va kota ku vula leswi faneleke.” Kambe xitirhisiwa lexi a xi nga wu hundzisi kahle mongo. Makwerhu Reu­sch u te: “Minkarhi yin’wana a hi hlangana ni vanhu lava anakanyaka leswaku a hi koti ku vulavula. Entiyisweni, vo tala va hina a hi nga swi koti ku chumayela. Kambe, Yehovha a hi lunghiselela ku hlangana ni vanhu tanihi vatirheli vakwe. A swi tekanga nkarhi leswaku a hi dyondzisa ku tirhisa Matsalwa loko hi chumayela hi yindlu ni yindlu. Sweswo u swi endle hi ku tirhisa Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni lexi sunguleke hi va-1940.”​—Hlaya Yeremiya 1:​6-9.

8. U nga n’wi pfumelela njhani Kreste leswaku a ku letela?

⁸ Tibuku. Ku sukela hi 1914, vanhu va Yehovha va humese tibuku to hambana-hambana to tlula 100 leti vulavulaka hi timhaka ta le Bibeleni. Tin’wana ta tibuku teto hi ku kongoma a ti endleriwe ku letela vahuweleri leswaku va va vatirheli lava humelelaka. Anna Larsen, wa le Denmark, loyi a veke muhuweleri ku ringana malembe ya kwalomu ka 70, u ri: “Yehovha u hi pfune leswaku hi va vahuweleri lava humelelaka hi ku tirhisa Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni ni tibuku leti hi ti kumeke. Ndzi tsundzuka leswaku buku yo sungula eka tibuku teto a ku ri leyi nge Theocratic Aid to Kingdom Publishers, leyi humesiweke hi 1945. Yi landzeriwe hi leyi nge “Equipped for Every Good Work,” leyi kandziyisiweke hi 1946. Sweswi hi ni leyi nge Vuyeriwa Eka Vuleteri Bya Xikolo Xa Vutirheli Bya Le Tilweni, leyi kandziyisiweke hi 2001.” Entiyisweni, Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni ni tibuku leti fambisanaka na xona ti ve mpfuno lowukulu loko Yehovha a ri karhi a hi endla ‘hi fanelekela ku va vatirheli.’ (2 Kor. 3:​5, 6) Xana u tsarisile eka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni? Xana u ya ni buku leyi  nge Xikolo Xa Vutirheli eminhlanganweni ya vhiki ni vhiki kutani u landzelerisisa loko mufambisi wa xikolo a ri karhi a kombetela eka yona? Loko u endla tano, u ta pfumelela Kreste a ku letela leswaku u va mudyondzisi lonene.​—2 Kor. 9:6; 2 Tim. 2:15.

9, 10. Xana tibuku ti pfune njhani ku byala ni ku cheleta timbewu ta ntiyiso?

⁹ Nakambe Yehovha u hi pfune hi ku endla leswaku nhlengeletano yakwe yi hi nyika tibuku leti pfunaka vahuweleri ku hlamusela tidyondzo ta xisekelo ta Bibele. Buku leyi nge Ntiyiso Lowu Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki yi ve leyi pfunaka swinene. Yi kandziyisiwe ro sungula hi 1968 naswona hi ku hatlisa yi endle leswaku ku va ni vuyelo lebyinene. Vutirheli Bya Mfumo bya November 1968 byi te: “Vanhu lava endleke swikombelo swa buku leyi nge Ntiyiso a va tele swinene lerova hi September ndzawulo yo kandziyisa tibuku ya le Brooklyn yi engetele tiawara laha a va tirha ni vusiku.” Xihloko xi ye emahlweni xi ku: “Hi August vanhu va endle swikombelo swa tibuku leti nge Ntiyiso swo tlula mphakelo lowu a wu ri kona ni tikopi to tlula miliyoni yin’we ni hafu!” Hi 1982, ku kandziyisiwe tikopi ta buku yoleyo to tlula 100 wa timiliyoni hi tindzimi ta 116. Eka malembe ya 14, ku nga ku sukela hi 1968 ku ya eka 1982, buku leyi nge Ntiyiso yi pfune vahuweleri va Mfumo leswaku va andza hi nhlayo yo tlula miliyoni. *

¹⁰ Hi 2005, ku humesiwe buku yin’wana leyi pfunetaka ku dyondza Bibele leyi nge Xana Bibele Yi Dyondzisa Yini Hakunene? Se ku kandziyisiwe tikopi ta kwalomu ka 200 wa timiliyoni hi tindzimi ta 256! Xana vuyelo byi ve byihi? Eka malembe ya nkombo ntsena, ku sukela hi 2005 ku ya eka 2012, vanhu va timiliyoni ta kwalomu ka 1,2 va ve vahuweleri va mahungu lamanene. Hi nkarhi wolowo, nhlayo ya vanhu lava dyondzaka na hina Bibele yi tlakuke yi suka kwalomu ka timiliyoni ta tsevu yi ya eka timiliyoni to tlula 8,7. Handle ko kanakana, Yehovha u katekisa matshalatshala ya hina yo byala ni ku cheleta timbewu ta ntiyiso malunghana ni Mfumo.​—Hlaya 1 Vakorinto 3:​6, 7.

11, 12. Hi ku pfumelelana ni matsalwa lama tshahiweke, xana timagazini ta hina a ti tsaleriwe vamani?

¹¹ Timagazini. Eku sunguleni, Xihondzo xo Rindza a xi tsaleriwe ngopfu-ngopfu “ntlhambinyana,” lowu ‘vitaniwaka etilweni.’ (Luka 12:​32; Hev. 3:1) Hi October 1, 1919, nhlengeletano ya Yehovha yi humese magazini wun’wana lowu a wu endleriwe ku koka rinoko ra vanhu vo hambana-hambana. Magazini wolowo wu dume swinene eka Swichudeni swa Bibele ni le ka vanhu laha ku ringana malembe yo tala wu hangalakeke ku tlula Xihondzo xo Rindza. Eku sunguleni magazini wolowo a wu vitaniwa The Golden Age. Hi 1937, vito rero ri cinciwile ri va Consolation. Kutani hi 1946, wu sungule ku tiveka tanihi Xalamuka!

¹² Eka makume ya malembe lama landzeleke, xitayele ni xivumbeko xa Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! swi cincile kambe xikongomelo xa swona a xi cincanga, ku nga ku twarisa Mfumo wa Xikwembu ni ku endla leswaku vanhu va tshemba Bibele. Namuntlha, ku ni nkandziyiso wa vandlha ni wa vanhu hinkwavo wa Xihondzo xo Rindza. Nkandziyiso wa vandlha wu endleriwe “va yindlu yakwe” ku nga lava “ntlhambinyana” ni “tinyimpfu  tin’wana.” * (Mat. 24:​45; Yoh. 10:​16) Nkandziyiso wa vanhu hinkwavo wu endleriwe ngopfu-ngopfu vanhu lava nga si tivaka ntiyiso kambe va xiximaka Bibele swin’we ni Xikwembu. (Mint. 13:​16) Xalamuka! yi endleriwe lava nga tiveki swo tala hi Bibele ni Xikwembu xa ntiyiso, ku nga Yehovha.​—Mint. 17:​22, 23.

13. I yini lexi ku hlamarisaka hi timagazini ta hina? (Hlamusela chati leyi nge “ Tirhekhodo Ta Misava ­Hinkwayo Ta Minkandziyiso.”)

¹³ Eku sunguleni ka lembe ra 2014, n’hweti ni n’hweti ku kandziyisiwe tikopi to tlula 44 wa timiliyoni ta Xalamuka! ni tikopi ta kwalomu ka 46 wa timiliyoni ta Xihondzo xo Rindza. Xalamuka! yi hundzuluxeriwe hi tindzimi ta kwalomu ka 100 kasi Xihondzo xo Rindza hi tindzimi to tlula 200 leswi endleke leswaku ti va timagazini leti hundzuluxeriweke swinene ni ku fambisiwa laha misaveni! Nhluvuko wolowo a wu fanelanga wu hi hlamarisa. Timagazini teto ti ni rungula leri Yesu a vuleke leswaku a ri ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leyi akiweke.​—Mat. 24:14.

14. I yini leswi hi swi endleke hi ku hiseka naswona ha yini?

¹⁴ Bibele. Hi 1896, Makwerhu Russell ni vatirhi-kulobye va cince vito leri a va ri tirhisa ku kandziyisa minkandziyiso leswaku ri katsa rito leri nga eBibeleni; ri sungule ku tiveka tanihi leri nge Watch Tower Bible and Tract Society. Ku cinca koloko a ku fanerile hikuva minkarhi hinkwayo Bibele yi ve xitirho lexikulu xo chumayela mahungu lamanene malunghana ni Mfumo. (Luka 24:​27) Hi ku pfumelelana ni vito ra wona leri nga enawini, malandza ya Xikwembu ma heta nkarhi wo tala ma ri karhi ma fambisa Bibele ni ku khutaza vanhu leswaku va yi hlaya. Hi xikombiso, hi 1926, michini ya hina yi kandziyise Emphatic Diaglott, ku nga vuhundzuluxeri bya Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki lebyi tsariweke hi Benjamin Wilson. Eku sunguleni ka 1942, hi kandziyise ni ku fambisa tikopi ta kwalomu ka 700 000 ta King James Version leti heleleke. Endzhaku ka malembe mambirhi ntsena, hi sungule ku kandziyisa American Standard Version, leyi tirhisaka vito ra Yehovha ku ringana minkarhi ya 6 823. Hi 1950, se a hi fambise tikopi to tlula 250 000.

15, 16. (a) I yini leswi u swi tlangelaka malunghana ni Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa? (Hlamusela bokisi leri nge “ Ku Hatlisisa Ntirho Wo Hundzuluxela ­Bibele.”) (b) Xana u nga n’wi pfumelela njhani Yehovha leswaku a khumba mbilu ya wena?

¹⁵ Hi lembe ra 1950, ku humesiwe Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Ya Vukreste Ya Xigriki. Hi 1961, ku humesiwe Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Yo Kwetsima lebyi heleleke hi vholumo yin’we. Vuhundzuluxeri lebyi byi vangamisa Yehovha hi ku vuyisela vito rakwe laha a ri humelela kona eka matsalwa yo sungula ya Xiheveru. Nakambe vito ra Xikwembu ri humelela minkarhi ya 237 eMatsalweni ya Vukreste ya Xigriki. Ku tiyisekisa leswaku bya pakanisa naswona bya hlayeka, Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa byi antswisiwe minkarhi yo hlayanyana, ni sweswinyana hi 2013. Hi 2013, ku kandziyisiwe tikopi to tlula 201 wa timiliyoni ta Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa lebyi heleleke kumbe lebyi nga helelangiki hi tindzimi to tlula 121.

¹⁶ Xana van’wana va angule njhani loko va hlaya Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa hi tindzimi ta vona? Wanuna wa le Nepali u te: “Vo tala swa va tikela ku twisisa Bibele ya khale ya Xinepali, tanihi leswi yi tirhisaka ririmi ro tika. Kambe sweswi hi twisisa Bibele ku antswa, tanihi leswi yi tirhisaka ririmi leri hi ri  vulavulaka eka vutomi bya hina bya siku ni siku.” Loko wansati wa le Riphabliki ra Afrika Xikarhi a sungula ku hlaya Bibele ya Xisango, u sungule ku rila kutani a ku, “Leri i ririmi leri ndzi khumbaka mbilu.” Ku fana ni wansati loyi, hinkwerhu ka hina hi nga pfumelela Yehovha leswaku a hi khumba timbilu hi ku va hi hlaya Rito rakwe siku ni siku.​—Ps. 1:2; Mat. 22:​36, 37.

17. Xana u nga swi kombisa njhani leswaku wa swi tlangela switirho ni ndzetelo lowu u wu kumaka, naswona vuyelo bya kona byi ta va byihi loko u endla tano?

¹⁷ Xana wa swi tlangela switirho ni ndzetelo lowu hakatsongo-tsongo Hosi Yesu Kreste a hi nyikeke wona? Xana wa tinyika nkarhi wo hlaya minkandziyiso leyi humesiwaka hi nhlengeletano ya Xikwembu ni ku tlhela u yi tirhisa leswaku u pfuna van’wana? Loko swi ri tano, u ta pfumelelana ni leswi vuriweke hi Makwerhu wa xisati Opal Betler, loyi a khuvuriweke hi October 4, 1914. Opal u te: “Mina ni nuna wa mina [Edward] hi hete malembe hi ri karhi hi tirhisa gramafoni ni makhadi yo chumayela ha wona. Hi chumayele hi yindlu ni yindlu hi ku tirhisa tibuku, swibukwana ni timagazini. Hi ye eka matsima yo fambisa minkandziyiso. Endzhakunyana hi leteriwe ku endla maendzo yo vuyela ni ku fambisa tidyondzo ta Bibele emakaya ya vanhu lava tsakelaka. A hi khomeke swinene naswona a hi ri ni ntsako.” Yesu u tshembise leswaku lava tivekaka ehansi kakwe va ta va lava khomekeke hi ku byala, ku tshovela ni ku tsaka swin’we. Vanhu va timiliyoni vo fana na Opal va vone ntiyiso wa xitshembiso xexo.​—Hlaya Yohane 4:​35, 36.

18. Hi rihi lunghelo leri hi nga na rona?

¹⁸ Vanhu vo tala lava nga si vaka malandza ya Hosi va nga ha teka vanhu va Xikwembu tanihi ‘lava nga dyondzekangiki ni lava tolovelekeke.’ (Mint. 4:​13) Kambe wa nga ehleketa ntsena! Hosi yi endle leswaku vanhu va yona lava tolovelekeke va va vakandziyisi, va humesa minkandziyiso leyi ku nga yona leyi hundzuluxeriweke yi tlhela yi fambisiwa swinene ematin’wini! Xa nkoka swinene, yi hi letele ni ku hi khutaza leswaku hi tirhisa switirho leswi leswaku hi chumayela vanhu va matiko hinkwawo mahungu lamanene. Hakunene i lunghelo ku tirha na Kreste ku byala timbewu ta ntiyiso ni ku hlengeleta vadyondzisiwa!