Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

MTWE 8

Yida Yakulalicilila—Kukoposya Mabuku Gakulalicilila Pacilambo Cosope

Yida Yakulalicilila—Kukoposya Mabuku Gakulalicilila Pacilambo Cosope

CAKULINGA CA MTWEWU

Yehofa akupitilisya kutupa yida yatukusosecela pakwajiganya ŵandu ŵamitundu josope ja ŵandu, ngosyo syosope, soni ŵayiŵeceto yosope

1, 2. (a) Ana cici cicakamucisye kuti ngani syambone silalicidwe mu upande wosope wa ulamusi wa Loma m’yaka 100 yandanda? (b) Ana ni maumboni gapi gagakulosya kuti Yehofa akutukamucisya mu ndaŵi jetu jino? (Alole libokosi lyakuti “Ngani Syambone Sikusimanikwa m’Yiŵeceto Yakupunda 670.”)

 YALIJI yakusawusya kwa acalendo ŵaŵayice ku Yelusalemu kulupilila yaŵapikanaga. Ŵandu ŵakutyocela ku Galileya ŵaŵecetaga cenene yiŵeceto yacilendo soni utengawo wayikaga pamtima ŵakupikanila. Yeleyi yatendekwe pa Pentekosite jwa mu 33 C.E., pele ŵakulijiganya ŵa Yesu mwakusimonjesya ŵapocele mtuka wakuŵeceta yiŵeceto yakulekanganalekangana. Yeleyi yalosisye kuti Mlungu akwakamucisya. (Aŵalanje Masengo 2:1-8, 12, 15-17.) Ŵandu ŵakutyocela m’mitundu jakulekanganalekangana ŵapikanile ngani syambonesi yayatendekasisye kuti nganisi siwande mu ulamusi wosope wa Loma.—Akolo. 1:23.

2 Masiku agano, ŵandu ŵa Mlungu ŵangaŵeceta mwakusimonjesya yiŵeceto yakulekanganalekangana. Nambo atamose kuti yili m’yoyo, mwakulekangana ni yayatendekwe mu yaka 100 yandandayo, ŵandu ŵa Mlungu masiku agano akusagopolelaga utenga wa Ucimwene m’yiŵeceto yakupunda 670. (Mase. 2:9-11) Ŵandu ŵa Mlungu akopwesye mabuku gejinji soni m’yiŵeceto yejinji, mwamti utenga wa Ucimwene uyice palipose pacilambo capasici. a Welewutu uli umboni wakusimicisya kuti Yehofa akukamulicisya masengo Mwenye Yesu Klistu kulongolela masengo getu gakulalicila. (Mat. 28:19, 20) Kwende tukambilane ya yida yine yatuŵele tuli mkuyikamulicisya masengo kwa yaka yakupunda 100 yipiteyi, pakusaka kuti masengo gakulalicila gakombolece. Patukukambilana yeleyi, tulolejesoni yatesile Mwenye pakwendelecela kutujiganya kuti tukoleje lung’wanu ni ŵandu soni kutukamucisya kuti tuŵe ŵakwiganya Maloŵe ga Mlungu.—2 Tim. 2:2

Mwenye Akwakosecelesya Ŵandu Ŵakwe Kupanda Mbeju sya Usyesyene

3. Ana ligongo cici tukusakamulicisya masengo yida yakulekanganalekangana pakulalicila?

3 Yesu jwalandenye “maloŵe gagakusala ya Ucimwene” ni mbeju, soni mtima wa mundu ni litaka. (Mat. 13:18, 19) Namalima akusakamulicisya masengo yida yakulekanganalekangana pakulinganya litaka kuti apande cenene mbeju. M’yoyo, nombenawo ŵandu ŵa Yehofa aŵele ali mkamulicisya masengo yida yakulekanganalekangana pakusaka kwakamucisya ŵandu ŵajinji kupocela utenga wa Ucimwene. Yine mwa yidayi yaliji yakamucisya kwandaŵi jamnono, nambo yine, mpela mabuku ni magasini yikwendelecelape kuŵa yakamucisya. Mwakulekangana ni matala gejinji gakulumbikanilana ni ŵandu gatukambilene mu mtwe upitewu, yida yacitukambilane mu mtwe awuno yikamucisye ŵakulalicila Ucimwene kuŵecetana ni ŵandu pameso ni pameso.—Mase. 5:42; 17:2, 3.

Kulinganya magalamafoni soni yida yakwecesya maloŵe ku Toronto, m’cilambo ca Canada

4, 5. Ana ngani syakwambulidwa sya pa galamafoni ŵasikamulicisyaga masengo camtuli soni ana syapelembelaga cici?

4 Ngani syakwambulidwa. M’ma 1930 mpaka ca m’ma 1940, ŵakulalicila ŵakamulicisyaga masengo ngani syakwambulidwa syakulondesya ya m’Baibulo pakamulicisya masengo magalamafoni ga m’miyala. Nganisi syaŵaga syangapunda maminisi msano. Ndaŵi sine, yimbale yanganisi yakolaga mitwe jejipi, mpela “Utatu,” “Puligatoliyo,” soni “Ucimwene.” Ana yimbaleyi ŵayikamulicisyaga masengo camtuli? M’bale Clayton Woodworth, Jr., juŵabatiswe mu 1930 ku America, jwatite, “Najigalaga ka galamafoni kakuwoneka mpela sutikesi, mkati mwakwe kakolaga sipuling’i jajakamucisyaga kuti cimbale cisyungulileje. Kagalamafonika kakwetesoni kandodo kele nakaŵikaga pamalo gakwe cakumbesi kwacimbale kuti galamafonijo jijimbeje cenene. Panjice panyumba, nawugulaga kasutikesi kala, nikuŵika kandodo kala pa malo gakwe, kaneko napoposyaga. Msyenenyumba pawugwile litanga, naŵecetaga kuti, ‘Ngwete utenga wakusosekwa, wangusaka kuti wawajo awupikane.’” Ana yakuyicisya yakwe yaŵaga yamtuli? M’bale Woodworth, jwatite, “Ndaŵi syejinji ŵandu ŵakundaga kupikanila. Nambo ndaŵi sine, ŵandu ŵagambaga kuwugala litanga. Ŵatendaga yeleyi pakuganisya kuti ndili jwakusumisya magalamafoni.”

Pakwika mu 1940, paliji pali pajambulidwe ngani syakulekanganalekangana syakupunda 90, soni paliji pali pakopwece yimbale yakupunda 1 miliyoni

5 Pakwikana m’caka ca 1940, papali ngani syakwambulidwa syakupunda 90, soni ŵapanganyisye yimbale yakupunda 1 miliyoni ya nganisi. Pakwamba ya nganiji M’bale John E. Barr, juŵatumicilaga ku Britain mpela mpayiniya pandaŵijo, soni jwele mkupita kwandaŵi jwatumicile mu Likuga Lyakulongolela jwatite, “M’yaka ya 1936 mpaka 1945, galamafoni jaliji mpela mjangu junajendaga najo ndaŵi syosope. Kusala yisyene, nganimbikanaga cenene naga nganinjenda najo. Yaŵaga yakulimbikasya kupikanila maloŵe ga M’bale Rutherford pam’yice panyumba ja mundu. Yaŵaga mpela kuti M’baleju ali papopo. Nambope, galamafoni nganijikwanilisyaga cakulinga ca masengo gakwiganya cacili kwayika ŵandu pamtima.”

6, 7. (a) Ana makadi gakulalicilila gakwete umbone wamtuli nambosoni yakusawusya yamtuli? (b) Ana Yehofa ‘aŵisile maloŵe gakwe pakamwa petu’ mwamtuli?

6 Makadi gakulalicilila. Kutandila m’caka ca 1933, ŵakulalicila ŵalimbikasidwe kamulicisya masengo makadi gakulalicilila pakulalicila kunyumba ni nyumba. Ukulu wa Kadi jakulalicilila waliji wakulandana ni kapepala katukusakamulicisya masengo pakupeleka malipoti. Kakadika kakolaga utenga wakata wa m’Baibulo soni kasalaga ya buku jakulondesya ya m’Baibulo jampaka msyenenyumba ajipate. Jwakulalicila jwagambaga kupeleka kakadiko kwa msyene nyumba ni kumsalila kuti akaŵalanje. Mlongo Lilian Kammerud jwele mkupita kwandaŵi jwatumicile mpela mmishonale ku Puerto Rico soni ku Argentina jwatite, “Nasangalele ni masengo gakugaŵila makadiga.” Ligongo cici mlongoju jwasangalele? Jwalakwe jwatite, “Ŵajinjiwe yatulemaga kuŵeceta, mwamti unejo gangamucisye kuti syoŵelele kwayicila ŵandu.”

Kadi jakulalicilila (Jacitaliyana)

7 M’bale David Reusch, juŵabatiswe mu 1918, jwatite, “Makadi gakulalicilila gakamucisye abale, ligongo lyakuti abale ŵamnonope ni ŵaŵaliwonaga kuti mpaka akombole kulalicila cenene.” Nambope cida celeci cakwete yakusawusya yakwe. M’bale Reusch jwatite, “Ndaŵi sine twasimanaga ni ŵandu ŵaŵaganisyaga kuti m’weji tuli ŵangakombola kuŵeceta. Elo yisyesyene yakwe yaliji yakuti ŵajinjiwe kwene yatulemaga kuŵeceta. Nambope Yehofa ŵaliji ali mkutukosecelesya kuti tulalicileje ŵandu mpela ŵakutumicila ŵakwe. Mwangapita ndaŵi Yehofa jwaliji jwakuti catujiganye kakamulicisye masengo ka Malemba patukulalicila kunyumba ni nyumba. Yeleyi yatendekwe kupitila mu Sukulu ja Undumetume wa Mlungu jajatandite m’ma 1940.”—Aŵalanje Yelemiya 1:6-9.

8. Ana mpaka amkunde mwamtuli Klistu kwajiganya wawojo?

8 Mabuku. Kutandila mu 1914, ŵandu ŵa Yehofa akopwesye mabuku gakulekanganalekangana gakupunda 100 gakusala ya m’Baibulo. Cakulinga ca gane mwa mabukuga caliji kwakamucisya ŵakulalicila kuti ŵayiceje ŵandu pamtima pakulalicila. Anna Larsen, jwa ku Denmark juŵaliji jwakulalicila kwa yaka ciŵandika 70 jwatite, “Yehofa atukamucisye kuŵa ŵakulalicila ŵakamula mtima kupitila mu Sukulu ja Undumetume wa Mlungu soni kupitila m’mabuku ga m’sukuluji gatwapocele. Ngukumbucila kuti buku jandanda jaliji jakuti, Theocratic Aid to Kingdom Publishers (Cikamucisyo Ca Mlungu kwa Ŵakulalicila ya Ucimwene) jijakopwece mu 1945. Kaneko buku jakuyicisya jaliji jakuti “Wokonzeka Mokwanira Kuchita Ntchito Iliyonse Yabwino” jijakopwece mu 1946. Sambano tukwete buku jakuti Pindulani ndi Sukulu ya Utumiki wa Mulungu, jijakopwece mu 2001.” Mwangakayicila, Yehofa ‘atupele macili gakutumicila’ kupitila mu Sukulu ja Undumetume wa Mlungu soni m’mabuku gatuŵele tuli mkukamulicisya masengo m’sukuluji. (2 Akolinto 3:5, 6) Ana wawojo ŵalembesye mu Sukulu ja Undumetume wa Mlungu? Ana akusajigala buku ja Ajongolele Pakaŵalanje Soni Kajiganye pakwawula ku misongano wiki jilijose soni ni kumkuyaga jwakulolela sukulu pakutusalila yakutenda kutyocela m’bukuji? Naga akutenda yeleyi, nikuti akumkunda Klistu kwajiganya kuti aŵe jwakwiganya cenene.—2 Akoli. 9:6; 2 Tim. 2:15.

9, 10. Ana mabuku gakamucisye camtuli pa masengo gakupanda soni kwitilila usyesyene?

9 Kupitila mu likuga lyakwe, Yehofa atukamucisyesoni mwakutupa mabuku gagakusakamucisya ŵakulalicila kulondesya cenene yijiganyo yandanda ya m’Baibulo. Buku jakuti Choonadi Chimene Chimatsogolera ku Moyo Wosatha jaliji jakamucisya mnope. Bukuji jakopwece kandanda mu 1968, soni jakamucisye mnope ŵandu. Undumetume wa Ucimwene wa November 1968 watite, “Ŵandu ŵajinji akujisaka bukuji mnope, mwamti mu September malo gakupanganyila mabuku ku Brooklyn, ŵajonjecesyeko ŵandu ŵane kuti akamuleje masengo cilo.” Nganijo jajendelecele kuti, “Ndaŵi jine m’mwesi wa August ciŵalanjilo ca mabuku gagakopokaga capundile ni 1.5 miliyoni.” Pacakwanaga caka ca 1982, mabuku gakupunda 100 miliyoni wagakopwesye m’yiŵeceto 116. Mkati mwa yaka 14 kutyocela mu 1968 mpaka mu 1982, buku ja Choonadi jakamucisye kuti papagwe ŵakulalicila ya Ucimwene ŵakupunda 1 miliyoni pa ciŵalanjilo cetu ca ŵakulalicila. b

10 Mu 2005, buku jine japajika jakutendecesya lijiganyo lya Baibulo ja mtwe wakuti, Ana Baibulo Jikusajiganya Cici Kusyesyene?, jakopwece. Mwamti mabuku gakwana 200 miliyoni, gakopwece kala m’yiŵeceto yakwana 256. Ana yakuyicisya yakwe yiŵele yamtuli? Mu yakape 7, kutyocela mu 2005 mpaka 2012, ŵandu ŵakupunda 1.2 miliyoni aŵele ŵakulalicila ŵa ngani syambone. M’yaka yeleyi ciŵalanjilo ca ŵandu ŵakulijiganya Baibulo cakwesile kutyoka pa 6 miliyoni kwika pa 8.7 miliyoni. Welewu uli umboni wekulungwa wakuti Yehofa akujaliwa kulimbicila kwetu pa masengo gakupanda soni kwitilila mbeju sya usyesyene wa Ucimwene.—Aŵalanje 1 Akolinto 3:6, 7.

11, 12. Mwakukamulana ni malemba gagali mu ndimesi, ana magasini akusagalemba pakusaka kwakamucisya ŵani?

11 Magasini. Kundanda, Sanja ja Mlonda ŵalembelaga ‘ŵakakuga ka ngondolo,’ ŵali m’likuga “lyakuŵilanjidwa kwinani.” (Luk. 12:32; Aheb. 3:1, NW) Pa October 1, 1919, likuga lya Yehofa lyakopwesyesoni magasini jine, ja ŵandu wosope. Ŵakulijiganya Baibulo soni ŵandu ŵajinji ŵajinonyelaga magasiniji mwamti kwa yaka yejinji magasiniji jawandile mnope kupunda magasini ja Sanja ja Mlonda. Pandanda magasiniji ŵajikolangaga kuti The Golden Age. Mu 1937, jacenjile ni kuŵa Consolation. Kaneko, mu 1946, jatandite kumanyika kuti Ajimuce!

12 Kwa yaka yejinji, kawonece soni kalembe ka Sanja ja Mlonda ni Ajimuce! kaŵele kali mkucenga, nambo cakulinga cakwe cacili kwenesya Ucimwene wa Mlungu soni kuti tukulupilileje Baibulo nganicicenga. Masiku agano pakusakopokaga mitundu jiŵili ja Sanja ja Mlonda, jakulijiganya ni jakugaŵila. Jakulijiganya akusiŵalembela “ŵamasengo” ŵali “kakuga ka ngondolo” soni “ngondolo sine.” c (Mat. 24:45; Yoh. 10:16) Magasini jagaŵila akusiŵalembela mnopemnope ŵandu ŵangakumanyilila usyesyene nambo ŵakwete mtima wakucimbicisya Baibulo ni Mlungu. (Mase. 13:16) Ajimuce! akusiŵalembela ŵandu ŵakwete umanyilisi wamnono wakwamba Baibulo soni Mlungu jusyesyene, Yehofa.—Mase. 17:22, 23.

13. Ana cici cacikusatesya lung’wanu ni magasini getu? (Akambilane cati cakuti “Mabuku Gagawandisidwe Pacilambopa.”)

13 Pacatandaga caka ca 2014, magasini ga Ajimuce! gakupunda 44 miliyoni soni magasini ga Sanja ja Mlonda gakupunda 46 miliyoni gaŵele gali mkopoka mwesi wuliwose. Ajimuce! jagopoleledwe m’yiŵeceto yine yakwana 100, soni Sanja ja Mlonda m’yiŵeceto yakupunda 200. Mwangakayicila magasiniga ni gagagopoleledwe m’yiŵeceto yejinji soni kugaŵilidwa mnope kupundana ni magasini gane galigose pacilambo capasi. Yeleyi ngayikutusimonjesya, ligongo magasiniga gakwete utenga wuŵasasile Yesu kuti ukusosekwa kulalicidwa pacilambo cosope capasi.—Mat. 24:14.

14. Ana ŵakutumicila atesile yamtuli soni ligongo cici?

14 Baibulo. M’caka ca 1896, M’bale Russell ni acimjakwe ŵacenjile lina lya ciwanja lyaŵalikamulicisyaga masengo pakuwandisya mabuku kuti lipwaticepo liloŵe lyakuti Baibulo. Ciwanjaci catandite kumanyika ni lina lyakuti the Watch Tower Bible and Tract Society. Kucengaku kwaliji kwakuŵajilwa ligongo Baibulo ni jajiŵele cida candanda pakuwandisya ngani syambone syakwamba Ucimwene. (Luk. 24:27) Mwakamulana ni lina lyalilamusili, ŵakutumicila ŵa Mlungu alipelece pakugaŵila Baibulo soni kwalimbikasya ŵandu kujiŵalanga. Mwacisyasyo, mu 1926, twapulintile pa macini getu, Baibulo ja Malemba ga Cigiliki ga Ciklistu ja The Emphatic Diaglott jaŵajikopwesye Benjamin Wilson. Kutandila ni caka ca 1942, twapulintile soni kuwandisya Mabaibulo gamtundu ga King James Version gakwana 700,000. Panyuma pa yaka yiŵilipe, twapulintile Baibulo ja American Standard Version jijakamulicisyaga masengo lina lya Yehofa malo gakwana 6,823. Pakwika mu 1950, twaliji tuli tugaŵile Mabaibulo gakupunda 250,000.

15, 16. (a) Ana cici cacikusicatendekasya kujiyamicila mnope Baibulo ja Cilambo Casambano? (Akambilane libokosi lyakuti “Kutenda Yakuti Masengo Gakugopolela Baibulo Gajende Mwacitema.”) (b) Ana mpaka agakunde camtuli maloŵe ga Mlungu kwayika pamtima?

15 Mu caka ca 1950 Baibulo ja New World Translation of the Christian Greek Scriptures jakopwece. Mu 1961, Baibulo jamtundu ja Baibulo ja New World Translation of the Holy Scriptures jakopwece. Baibuloji jikusacimbicisya Yehofa mwakuŵikasoni lina lya Yehofa m’malo mwele linali lyasimanikwaga m’Baibulo jandanda ja Cihebeli. Lina lya Mlunguli likusimanikwasoni malo 237 m’Baibulo ja Malemba ga Cigiliki ga Ciklistu. Baibuloji aŵele ali mkujilinganyasoni kakajinji pakusaka kusimicisya kuti jilembedwe cenene soni kuti jikaŵa jakusawusya kujiŵalanga. Mwamti Baibulo ja Cisungu m’caka ca 2013, ŵajilinganyisyesoni. M’cakaci, Mabaibulo gamtundu kapena mbali jakwe jine, gakwana 201 miliyoni, m’yiŵeceto 121 gagaŵilidwe.

16 Ana ŵandu ŵane aŵecete yamtuli paŵalasile Baibulo ja New World Translation m’ciŵeceto cawo? Jwamlume jwa m’cilambo ca Nepal jwatite, “Kwa ŵandu ŵajinji, yatusawusyaga kujipikanicisya cenene Baibulo ja ciŵeceto cacikala ca Cinepoli, ligongo jalembedwe ni maloŵe gacikala. Nambo sambano tukujipikanicisya cenene Baibulo ligongo jilembedwe m’ciŵeceto catukusaŵeceta lisiku lililyose.” Jwamkongwe jwine m’cilambo ca Central African Republic pajwatandite kuŵalanga Baibuloji m’ciŵeceto ca Cisango, jwatandite kulila ni jwaŵecete kuti, “Aci cili ciŵeceto ca pamtima pangu.” Mwakulandana ni jwamkongweju, m’wejisoni mpaka tugakunde maloŵe ga Mlungu kutuyika pamtima mwakuŵalanga Maloŵe gakwe lisiku lililyosye.—Sal. 1:2; Mat. 22:36, 37.

Kuyamicila Yida Soni Majiganyo Gatupocele

17. Ana mpaka alosye camtuli kuti akusayamicilaga yida soni majiganyo gakusapocela, soni mpaka paŵe yakuyicisya yamtuli naga akutenda yeleyi?

17 Ana akusayamicilaga yida soni majiganyo gatupele Mwenye Yesu Klistu? Ana akusapataga ndaŵi jakuŵalanga mabuku galikopwesye likuga lya Mlungu nambosoni kugakamulicisya masengo pakwakamucisya ŵane? Naga yili m’yoyo, nikuti cacikamulana ni ndemanga ja Mlongo Opal Betler, juŵabatiswe pa October 4, 1914. Opal jwatite, “Kwa yaka yejinji ŵamkwangu [Edward] ni une twaŵele tuli mkukamulicisya masengo galamafoni ni makadi gakulalicilila. Twakamulicisyaga masengo mabuku, tumabuku, soni magasini pakulalicila ku nyumba ni nyumba. Twagaŵilagasoni yindu yine, tumapepala soni kunyakula yikwangwani. Kaneko ŵatujiganyisye katenda ka maulendo gakuwilisya soni ka majiganyo ga Baibulo kwa ŵandu ŵalung’wanu. Kusala yisyene, tuŵele tuli mkutenda yejinji paumi wetu soni tuli ŵakusangalala.” Yesu ŵasasile mkanipaŵe kuti ŵandu ŵakwe cacilimbicilaga pamasengo gakumisa, gakugowola, soni pambesi pakwe cacisangalalila yalumo. Ŵandu ŵajinji mwakulandana ni Opal aliwonele acimsyene kuti maloŵe ga Yesuga gali gasyesyene.—Aŵalanje Yohane 4:35, 36.

18. Ana tukwete upile wamtuli?

18 Ŵandu ŵajinji ŵele nganatande kutumicila Mwenye mpaka aganisyeje kuti ŵandu ŵa Mlungu ali “ŵandu wamba ni ŵangalijiganya mnope.” (Mase. 4:13) Nambo aganicisye ayi. Mwenye ŵatendekasisye ŵandu wambaŵa kuŵa likuga lyamacili lyakulalicila, lyaligopolele soni kuwandisya mabuku gejinji mumbili ja ŵandu. Cakusosekwa mnope kupunda pelepa cili cakuti atujiganyisye soni kutulimbikasya kamulicisya masengo yidayi pakuwandisya ngani syambone kwa ŵandu ŵamitundu josope. Uli upile kukamula masengo yalumo ni Klistu gakupanda mbeju sya usyesyene soni kupanganya ŵakulijiganya.

a Mu yaka 10 yayipiteyi, ŵandu ŵa Yehofa akopwesye mabuku gakusala ya Baibulo gakupunda 20 biliyoni. Konjecesya pelepa, ŵandu ŵakupunda 2.7 biliyoni pacilambo cosope, ŵele ŵakwete upile wakamulicisya masengo Intaneti akusajinjila pa Webusayiti jetu ja jw.org.

b Gane mwa mabuku gakutendecesya lijiganyo lya Baibulo gagakamucisye ŵakulalicila pamasengo gakwiganya usyesyene wa m’Baibulo gali, Zeze wa Mulungu (jijakopwece mu 1921), “Mulungu Akhale Woona” (jijakopwece mu 1946), Mungathe Kukhala ndi Moyo Kosatha m’Paradaiso pa Dziko Lapansi (jijakopwece mu 1942), soni Chidziwitso Chotsogolera ku Moyo Wosatha (jijakopwece mu 1995)

c Alole Sanja ja Mlonda ja Ciceŵa ja July 15, 2013, pa peji 23, ndime 13, jajikusala kapikanicisye ketu kasambano pangani ja “ŵamasengo.”

f Pologalamu ja pakompyuta jagopolelela Baibulo ja Bible Translation System sambano jikusakolanjidwa kuti Watchtower Translation System. Ŵagopolela ŵajinji akusakamulicisya masengo pologalamuji pacilambo cosope.