Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

ÑƲƲ 9

Pee wena tɔm susuu lʋlaa yɔ​—“Tɔɔnaɣ tɛm pɩʋ hayɩm taa”

Pee wena tɔm susuu lʋlaa yɔ​—“Tɔɔnaɣ tɛm pɩʋ hayɩm taa”

ÑƲƲ KƲNƐ KƖ-TAA TƆM

Yehowa yeba nɛ Kewiyaɣ yɔɔ toovenim ɖomaɣ paɣlɩ

1, 2. (a) Ɛbɛ yɔɔ pɩɖɩɣzɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa? (b) Kʋmtʋ ndʋ tɔm Yesu yɔɔdaɣ?

PƖÐƖƔZƖ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa yem. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yesu heyi-wɛ se: “Ɩkʋsɩ ɛza nɛ ɩna, tɔɔnaɣ tɛm pɩʋ hayɩm taa.” Pakʋsɩ ɛza nɛ pɔcɔnɩ hɔɔlʋʋ ŋgʋ Yesu wɩlaɣ-wɛ yɔ kɩ-taa lɛ, panaɣ se tɔɔnaɣ tɩtɩɩpɩta. Pʋbʋ taa lɛ, mɩla kaawɛɛ nɛ apaɣlɩɣ kɩpaɣlʋ. Pʋtɔma yɔ, pɔpɔzɩ pa-tɩ se: ‘Tɔɔnaɣ ŋga Yesu tɔŋ se ‘kɛtɛm pɩʋ’ tɛ? Pɩkazɩ fenasɩ sakɩyɛ pʋcɔ nɛ tɔɔnasɩ kʋm talɩ.’—Yohanɛɛsɩ 4:35.

2 Ɛlɛ pɩtɩkɛ tɔɔnaɣ maɣmaɣ Yesu tɔŋaɣ se kɛtɛm pɩʋ nɛ pɩpɔzʋʋ se pakʋm-kɛ. Ɛñɩnaɣ se ɛwɩlɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa lɔŋ sɔsɔŋ naalɛ fezuu taa kʋmtʋ natʋyʋ yɔɔ. Ndʋ lɛ ɛyaa kpeɣluu tʋmɩyɛ. Nɛ lɔŋ weyi ɛñɩnaɣ se ɛwɩlɩ-wɛ? Pɩsa nɛ ɖɩna lɔŋ ɛnɩ lɛ, iyele nɛ ɖɩtazɩ tɔm ndʋ tɩ-taa camɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ.

Pɩwɛɛ se pala tʋmɩyɛ nɖɩ, nɛ tʋmlaɖaa hikiɣ taa leleŋ

3. Ɛzɩma Yesu wɩlaa se pɩtɩkɛ tɔɔnaɣ maɣmaɣ tɔm ɛyɔɔdaɣ?

3 Pɩnaɣ 30 ɖɩdɛnɖɛ taa Yesu heyi ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa tɔm ndʋ Samaarɩɩ tɛtʋ ndʋ payaɣ se Siicaarɩ yɔ tɩ-cɔlɔ. Alɩwaatʋ ndʋ apostoloowaa ɖɛ tɛtʋ taa yɔ, Yesu caɣ lɔkɔ nakʋyʋ cɔlɔ nɛ peeɖe eheyi halʋ nɔɔyʋ toovenim tɔm. Pitileɖi pʋcɔ nɛ halʋ ɛnʋ eɖiɣzina se tɔm ndʋ Yesu wɩlaɣ yɔ, tɩwɛnɩ wazaɣ siŋŋ. Apostoloowaa pɩsaa nɛ pɔkɔɔ lɛ, halʋ ɛnʋ ese lɛɛ lɛɛ nɛ ewolo Siicaarɩ tɛtʋ taa nɛ eheyi ɛ-cɔlɔ mba tɔm kɩbandʋ ndʋ ɛkpɛlɩkɩ Yesu cɔlɔ yɔ. Ɛ-tɔm ndʋ, tɩla ɛyaa yɔɔ tʋmɩyɛ siŋŋ nɛ pɛkpɛzɩ nɛ powolo se pana Yesu lɔkɔ cɔlɔ peeɖe. Pɩkɛdaa lɛ, Yesu kʋsɩ ɛ-ɛza nɛ ɛcɔnɩ hayɩm taa nɛ ɛna ɖooo poliŋ taa Samaarɩɩ mba samaɣ nakɛyɛ, keɖiɣni kɔm. Pʋtɔma yɔ, alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa ɛyɔɔdaa se: “Ɩkʋsɩ ɛza nɛ ɩna, tɔɔnaɣ tɛm pɩʋ hayɩm taa.” Pʋwayɩ lɛ, pɩsa nɛ Yesu wɩlɩ se pɩtɩkɛ tɔɔnaɣ maɣmaɣ tɔm ɛyɔɔdʋʋ se katalɩ kʋm, ɛlɛ fezuu taa kʋmtʋ tɔm ɛyɔɔdʋʋ lɛ, ɛsɔzɩ se: “Weyi ɛhayɩ tɔɔnaɣ yɔ, . . . esuu ɛ-mɩla kpou, tamtam [wezuu] yɔɔ.”—Yohanɛɛsɩ 4:5-30, 36.

4. (a) Tɔm kɩcɛyɩtʋ naalɛ ndʋ Yesu wɩlɩ fezuu taa tɔɔnaɣ kʋm yɔɔ? (b) Tɔm ndʋ yɔɔ ɖɩkaɣ cosuu?

4 Tɔm kɩcɛyɩtʋ naalɛ ndʋ Yesu wɩlɩ fezuu taa kʋmtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ? Kajalaɣ lɛ, pɩcɛyaa se pala tʋmɩyɛ nɖɩ kpɛdɛyɛ. Yesu yɔɔdʋʋ se “tɔɔnaɣ tɛm pɩʋ” yɔ, eseɣtaɣ ɛ-tɔm welisiyaa se pala tʋmɩyɛ nɖɩ kpɛdɛyɛ. Pɩsa nɛ Yesu kpazɩ-wɛ ɖoŋ lɛ, ɛtasɩ yɔɔdʋʋ se: “Weyi ɛhayɩ tɔɔnaɣ yɔ, ɛmʋʋ ɛ-kɩhɛyʋʋ kpaagbaa.” Pɩwɩlɩɣ se tɔɔnaɣ kʋm tɛm paɣzʋʋ. Pɩfɛyɩ se pelesi alɩwaatʋ. Nabʋlɛ lɛ, tʋmlaɖaa hikiɣ taa leleŋ. Yesu yɔɔdaa se mba poɖuu ɖomaɣ nɛ mba pakʋŋ yɔ, “pakaɣ kaʋ laŋhʋlʋmɩyɛ.” (Yohanɛɛsɩ 4:35b, 36) Pɩtʋʋ fɛyɩ se alɩwaatʋ ndʋ Yesu nawa se “Samaarɩɩ mba sakɩyɛ tisi” ɛ-yɔɔ yɔ, ɛ-taa labɩ leleŋ siŋŋ. Mbʋ ɖɔɖɔ ye ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa ɩlakɩ tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ nɛ pa-laŋɩyɛ pilim kɔyɔ, pakaɣ hiɣu taa leleŋ siŋŋ. (Yohanɛɛsɩ 4:39-42) Kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa tɔm tʋnɛ, tɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ lɔŋ siŋŋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ tɩwɩlɩɣ-ɖʋ ɛzɩma peɖiɣni labʋ fezuu taa tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ nɖɩ sɔnɔ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ yɔ. Ɛzɩma tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩpaɣzɩ ɖa-alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa? Mba lakɩ-ɖɩ? Nɛ pee wena pɩlʋlaa?

Ðe-Wiyaʋ ɖɛ nɔɔ tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ peɖiɣni labʋ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ yɔ

5. (a) Aɖɛ nɔɔ fezuu taa tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ peɖiɣni labʋ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ yɔ? (b) Nɛ ɛzɩma Yohanɛɛsɩ natʋ wɩlɩɣ se pɩcɛyaa se pala tʋmɩyɛ nɖɩ kpɛdɛyɛ?

5 Yehowa wɩlɩ Yohanɛɛsɩ natʋ natʋyʋ taa se ɛnʋ ɖʋ Yesu tʋmɩyɛ se ɛɖɛɛ nɔɔ nɛ pala tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ naɖɩyɛ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ. (Kalɩ Natʋ 14:14-16.) Natʋ ndʋ, tɩwɩlaa se Yesu ñʋʋ taa nɛ hulaɣ nɛ e-nesi tɛɛ nɛ loozo. Yesu “ñʋʋ taa nɛ sika hulaɣ,” ye mbʋ pɩwɩlɩɣ se toovenim taa lɛ, ɛkɛ Wiyaʋ. Nɛ e-nesi tɛɛ nɛ “loozo” ŋgʋ kɩwɛ lɔŋ yɔ, pʋbʋ ñawɩlɩɣ se ɛkɛ tɔɔnaɣ kʋnɖʋ sɔsɔ. Yehowa tɩŋnʋʋ tiyiyu nɔɔyʋ yɔɔ nɛ ɛyɔɔdɩ se “tataa tɔɔnaɣ pɩwa” yɔ, ɛwɩlaa se pɩcɛyaa se pala tʋmɩyɛ nɖɩ kpɛdɛyɛ. Toovenim taa lɛ, tɔɔnaɣ kʋm yaa “cɛbɩtʋ ñɩɣyʋʋ” talaa. Pɩfɛyɩ se pelesi alɩwaatʋ. Yehowa heyi Yesu se “lɔ ño-loozo nɛ ŋcɛ” lɛ, Yesu sezi e-lozo nɛ ɛkʋ tataa tɔɔnaɣ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ɛyaa. Natʋ ndʋ, tɩtasɩɣ-ɖʋ tɔzʋʋ se “tɔɔnaɣ tɛm pɩʋ hayɩm taa.” Natʋ tɔm ndʋ tɩpɩzɩɣ tɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩna alɩwaatʋ ndʋ tɔɔnaɣ kʋm paɣzaa yɔ? Ɛɛɛ.

6. (a) Ɛzɩmtaa “kʋmtʋ alɩwaatʋ” paɣzaa? (b) Ɛzɩmtaa “tataa tɔɔnaɣ” kʋmtʋ paɣzaa? Lɩzɩ pɩ-taa.

6 Natʋ ndʋ Yohanɛɛsɩ na Natʋ ñʋʋ 14 taa yɔ, tɩwɩlɩɣ se Yesu weyi ɛkɛ tɔɔnaɣ kʋnɖʋ sɔsɔ yɔ, ɛpam kewiyitu hulaɣ (kalɩtʋ 14), ye mbʋ pɩwɩlɩɣ se pɛtɛmɩ-ɩ sɩʋ Wiyaʋ ɛsɔdaa pɩnaɣ 1914 taa. (Danɩyɛɛlɩ 7:13, 14) Pɩlabɩ alɩwaatʋ pazɩ pʋwayɩ lɛ, peheyi Yesu se ɛpaɣzɩ tɔɔnaɣ kʋm (kalɩtʋ 15). Tɔm tʋnɛ, tɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ alɩwaatʋ ndʋ Yesu yɔɔdɩ mɩla nɛ kalɩɣa pe-eduuye taa se kʋm paɣzɩɣ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: “Kʋmtʋ lɛ ɛjaɖɛ tɛm wiye.” Ye mbʋ, pɩwɩlɩɣ se kʋm alɩwaatʋ nɛ ɛjaɖɛ tɛm alɩwaatʋ papaɣzɩ alɩwaatʋ kʋyʋmtʋ taa, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se pɩnaɣ 1914 taa. Sɔnɔ tɔɔnaɣ kʋm ñapaɣzɩ pʋwayɩ na, pɩpaɣzɩ “cɛbʋ wiye” yaa kʋm alɩwaatʋ taa. (Maatiyee 13:30, 39) Ye ɖɩpɩsɩnɩ wayɩ pazɩ yɔ, ɖɩnaɣ se Yesu paɣzɩ kewiyitu tɔɔʋ nɛ pɩla pɩnzɩ nasɩyɩ pʋcɔ nɛ kʋmtʋ paɣzɩ. Kajalaɣ lɛ, kpaɣnɩ pɩnaɣ 1914 nɛ pɩkɔɔ pɩnaɣ 1919 ɖɩbazɩyɛ taa lɛ, Yesu ñalɩ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa patam numwaa nɛ pɛwɛɛ kele kele. (Malakiya 3:1-3; 1 Pɩyɛɛrɩ 4:17) Pʋwayɩ pɩnaɣ 1919 taa lɛ, “tataa tɔɔnaɣ” kʋmtʋ paɣzɩ. Kpaagbaa mbʋ lɛ, Yesu tɩŋnɩ yom siɣsiɣ tʋ weyi ɛlɩzaa pitileɖita yɔ ɛ-yɔɔ se ɛsɩnɩ koobiya nɛ pana se pɩcɛyaa se pala tɔm susuu tʋmɩyɛ kpɛdɛyɛ. Iyele nɛ ɖɩna mbʋ pɩlaba yɔ.

7. (a) Ɛbɛ sɩnɩ ɖo-koobiya nɛ pana se pɩcɛyaa se pala tɔm susuu tʋmɩyɛ kpɛdɛyɛ? (b) Peseɣti koobiya se pala we?

7 Juillet 1920 taa, Feŋuu Tilimiye (aŋglɛɛ taa) yɔɔdaa se: “Ðɩtazɩ Masɩ taa lɛ, pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩna kaɣlaa se paha cooci waɖɛ se kisusi Ɛsɔ Kewiyaɣ tɔm.” Koobiya tazɩ Izaayii natʋ natʋyʋ taa lɛ, pana se pɩwɛɛ se posusi Kewiyaɣ laŋhɛzɩyɛ tɔm ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ. (Iz. 49:6; 52:7; 61:1-3) Ɛzɩma pakaɣ pɩzʋʋ nɛ pala tʋmɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ? Pataatɩlɩ ɛzɩma pɩkaɣ ɖɔm yɔ, ɛlɛ paawɛnɩ lidaʋ se Yehowa kaɣ-wɛ sɩnʋʋ. (Kalɩ Izaayii 59:1.) Lɛɛlɛɛyɔ panɩ pɩ-taa se tɔm susuu tʋmɩyɛ cɛyaa lɛ, peseɣti koobiya se pawalɩsɩ pɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ. Ɛzɩma koobiya laba?

8. Tɔm susuu yɔɔ tɔm kɩcɛyɩtʋ naalɛ ndʋ taa koobiya nɩ pɩnaɣ 1921 taa?

8 Décembre 1921 taa, Feŋuu Tilimiye (aŋglɛɛ taa) yɔɔdaa se: “Pɩkɛ pɩnaɣ ŋga ka-wayɩ fɛyɩ yɔ. Ɛyaa sakɩyɛ nɩ toovenim tɔm pɩnaɣ 1921 taa nɛ pɩkɩlɩ pɩnzɩ nzɩ payɩ sɩɖɛwa yɔ, sɩ-taa.” Takayaɣ ŋga katasɩ yɔɔdʋʋ se: “Ɛlɛ tʋmɩyɛ sakɩyɛ kazaa se ɖɩtasɩɣ labʋ. . . Iyele nɛ ɖɩlabɩ-ɖɩ nɛ taa leleŋ.” Ɩyʋsɩ se koobiya nɩ tɔm kɩcɛyɩtʋ naalɛ ndʋ Yesu kpɛlɩkɩ ɛ-apostoloowaa tɔm susuu yɔɔ yɔ tɩ-taa. Ndʋ yɔ: Pɩwɛɛ se pala tʋmɩyɛ nɖɩ kpɛdɛyɛ, nɛ mba palakɩ-ɖɩ yɔ, pehikiɣ taa leleŋ.

9. (a) Pɩnaɣ 1955 taa, suwe Feŋuu Tilimiye kaayɔɔdɩ fezuu taa tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ yɔɔ? (b) Nɛ ɛbɛ yɔɔ ɖɩyɔɔdɩ-tʋ? (c) Pɩnzɩ 50 nzɩ sɩɖɛwa yɔ sɩ-taa, ɛzɩma tɔm susuyaa huu ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ? (Cɔnɩ anjaʋ “ Tʋmɩyɛ wokini ɛzɩdaa ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ.”)

9 Pɩnzɩ 1930 waa taa, koobiya nɩ pɩ-taa se heŋ lɛɛŋ yaa samaɣ sɔsɔɔ nakɛyɛ kaɣ welisuu laŋhɛzɩyɛ tɔm lɛ, patasɩ-tʋ susuu nɛ kpekpeka nɛ pɩkɩlɩ. (Iz. 55:5; Yohanɛɛsɩ 10:16; Natʋ 7:9) Pee wena pɩlʋlaa? Tɔm susuyaa huwaa siŋŋ. Pɩnaɣ 1934 taa lɛ, paawɛ 41000, nɛ pɩnaɣ 1953 taa lɛ, patalɩ 500000. 1er mai 1955 tɛ Feŋuu Tilimiye yɔɔdaa se: “Yehowa fezuu kiɖeɖeu nɛ ɖoŋ weyi ɛ-Tɔm wɛna yɔ, piyebina nɛ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩɖɔ camɩyɛ mbʋ.” *Zekariya 4:6.

TƲMƖYƐ WOKINI ƐZƖDAA ƐJAÐƐ KPEEKPE YƆƆ

 ƐJAÐƐ

1962

1987

2013

Ositralii

15 927

46 170

66 023

Preeziili

26 390

216 216

756 455

Fransɩɩ

18 452

96 954

124 029

Itaalii

6 929

149 870

247 251

Japɔŋ

2 491

120 722

217 154

Mɛkɩsiiki

27 054

222 168

772 628

Naajeeriya

33 956

133 899

344 342

Filipiini

36 829

101 735

181 236

Etaazuunii

289 135

780 676

1 203 642

Sambii

30 129

67 144

162 370

ƐZƖMA BIBL KPƐLƖKƖYAA HUWAA YƆ

 1950

234 952

1960

646 108

1970

1 146 378

1980

1 371 584

1990

3 624 091

2000

4 766 631

2010

8 058 359

Aduwa wena awɩlɩɣ pee wena tɔm susuu lʋlʋʋ yɔ

10, 11. Ðomaɣ paɣlɩka wɛtʋ ndʋ yɔɔ pañɩɣ niye sʋlʋʋ piye eduuye taa?

10 Yesu tuu Kewiyaɣ yɔɔ aduwa naayɛ nɛ ɛwɩlɩ pee wena tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ kaɣ lʋlʋʋ yɔ. Iyele nɛ ɖɩtazɩ aduwa wena etuu sʋlʋʋ piye nɛ tɛɣlɩm pɔ-yɔɔ yɔ a-taa nɛ ɖɩna. Kɔzɩ kɔzɩ lɛ, ɖɩkaɣ kam ñʋʋ nɛ ɖɩna ɛzɩma aduwa ana alabɩ kɛdɛzaɣ alɩwaatʋ taa yɔ.

11 Sʋlʋʋ piye yɔɔ eduuye. Abalʋ nɔɔyʋ ɖu sʋlʋʋ piye. Ðɩkɔɔ ɖɩpaɣlɩ nɛ ɖɩpɩsɩ tɩʋ sɔsɔʋ nɛ sumasɩ kɔŋ nɛ sɩcakɩ kɩ-yɔɔ. (Kalɩ Maatiyee 13:31, 32.) Sʋlʋʋ piye paɣlɩka wɛtʋ ndʋ yɔɔ pañɩɣ niye eduuye ɖɩnɛ ɖɩ-taa? (1) Ɛzɩma sʋlʋʋ piye paɣlɩ lɛɛ lɛɛ yɔ, pɩwɛ piti. Nɖɩ kɩlɩnɩ “kɔzʋʋ tataa tɩŋ lɛɛŋ kpeekpe taa,” ɛlɛ ɖɩkɔm nɛ ɖɩpɩsɩ tɩʋ sɔsɔʋ nɛ tɩʋ ŋgʋ, “kɩyɛzɩ pilinzi sɔsɔsɩ sakɩyɛ.” (Maarkɩ 4:31, 32) (2) Lidaʋ wɛɛ se sʋlʋʋ piye nɖɩ ɖɩpaɣlɩɣ. “Poɖu [sʋlʋʋ piye] lɛ, ɖɩñɔ.” Yesu tɩyɔɔdɩ se: “Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩñɔ.” Ɛlɛ ɛtɔm se ‘ɖɩñɔwa.’ Nabʋyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ pɩɖaŋ-ɖɩ se ɖɩtaañɔ yaa ɖɩtaapaɣlɩ. (3) Tɩʋ paɣlaa nɛ kɩhaɣ mba pɔkɔŋ kɩ-tɛɛ yɔ kuzotuu. “Ɛsɔdaa sumasɩ kɔŋ sɩcakɩ ki-kuzotuu taa.” Ɛzɩma wɛtʋ tʋnɛ ti-naadozo titukuuni fezuu taa tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ nɖɩ pɛwɛɛ nɛ palakɩ ɖa-alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa yɔ?

12. Ɛzɩma sʋlʋʋ piye eduuye tukuuni fezuu taa tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ nɖɩ palakɩ sɔnɔ yɔ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ anjaʋ “ Ɛzɩma Bibl kpɛlɩkɩyaa huwaa yɔ.”)

12 (1) Tɔm susuyaa huu lɛɛ lɛɛ: Sʋlʋʋ piye eduuye wɩlɩɣ ɛzɩma Kewiyaɣ tɔm paɣlɩɣ nɛ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ hukuu yɔ. Kpaɣnɩ pɩnaɣ 1919 lɛ, paɖaɣnɩ ñɔɔzʋʋ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ nɛ pekpeɣli tɔm susuyaa mba paawɛ kpekpeka yɔ ɖɩ-taa. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, tɔm susuyaa taaɖɔɔ, ɛlɛ pacaŋ pohuu nɔɔ kʋyʋmaɣ lɛɛ lɛɛ. Toovenim taa lɛ, ye ɖɩcɔnɩ ɛzɩma pohuwaa kpaɣnɩ pɩnzɩ 1900 waa taa nɛ pɩtalɩ sɔnɔ yɔ, pɩwɛ piti kpem. (Iz. 60:22) (2) Lidaʋ: Nabʋyʋ tɩpɩzɩ nɛ pɩɖɩɣ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ nʋmɔʋ se ɖɩtaaɖɛɛnɩ ɛzɩdaa. Paa Ɛsɔ koyindinaa kaañaɣ pana se paɖɩɣ sʋlʋʋ piye nʋmɔʋ se ɖɩtaañɔ yɔ, ɖɩñɔwa nɛ ɖɩpaɣlɩ. (Iz. 54:17) (3) Kuzotuu: “Ɛsɔdaa sumasɩ” nzɩ sɩkɔŋaɣ nɛ sɩcakɩ tɩʋ kuzotuu tɛɛ yɔ, sɩsɩŋnɩ laŋa kɩbana tɩnaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ mba pamʋ Kewiyaɣ tɔm camɩyɛ nɛ pasʋʋ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ, nɛ palɩnɩ ajɛɛ 240 taa mbʋ yɔ. (Ezekɩyɛɛlɩ 17:23) Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa peeɖe pehikiɣ fezuu taa tɔɔnaɣ, pɛhɛzɩɣ pa-laŋa nɛ pakandɩyɩɣ pɔ-yɔɔ.—Iz. 32:1, 2; 54:13.

Sʋlʋʋ piye yɔɔ eduuye wɩlɩɣ se ɛyaa sakɩyɛ hikiɣ ɖɩjɔzɩyɛ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa nɛ ɖɩkandɩyɩɣ pɔ-yɔɔ (Cɔnɩ tayʋʋ 11, 12)

13. Wɛtʋ ndʋ yɔɔ pañɩɣ niye tɛɣlɩm yɔɔ eduuye taa?

13 Tɛɣlɩm yɔɔ eduuye. Halʋ nɔɔyʋ kpaɣ tɛɣlɩm nɛ esidi mʋlʋm taa, nɛ pɩkɔɔ pɩla se mʋtʋ kpeekpe huwaa. (Kalɩ Maatiyee 13:33.) Tɛɣlɩm wɛtʋ ndʋ yɔɔ pañɩɣ niye eduuye ɖɩnɛ ɖɩ-taa? Iyele nɛ ɖɩyɔɔdɩ wɛtʋ naalɛ tɔm. (1) Tɛɣlɩm lɛɣzɩɣ mʋlʋm wɛtʋ. Tɛɣlɩm lakɩ tʋmɩyɛ mʋlʋm taa nɛ “pɩkɔɔ pɩla se mʋtʋ kpeekpe huwaa.” (2) Tɛɣlɩm yeki se mʋtʋ kpeekpe ehuu. Tɛɣlɩm lakɩ se “mʋlʋm eyisi naadozo” tɩŋa ehuu, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se mʋlʋm kpeekpe hukuu. Ɛzɩma wɛtʋ tʋnɛ tɩ-naalɛ titukuuni fezuu taa tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ nɖɩ pɛwɛɛ nɛ palakɩ ɖa-alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa yɔ?

14. Ɛzɩma tɛɣlɩm yɔɔ eduuye tukuuni fezuu taa tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ nɖɩ palakɩ sɔnɔ yɔ?

14 (1) Pɩlɛɣzɩɣ ɛyaa wɛtʋ: Tɛɣlɩm sɩŋnɩ Kewiyaɣ tɔm, nɛ mʋlʋm ñasɩŋnɩ ɛyaa. Ye pesidi tɛɣlɩm mʋlʋm taa kɔyɔ, pɩlɛɣzɩɣ mʋlʋm wɛtʋ. Mbʋ ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa tisiɣ laŋhɛzɩyɛ tɔm yɔɔ yɔ, pɩlɛɣzɩɣ pa-laŋa. (Roma 12:2) (2) Tɩsʋʋ paa le. Ɛzɩma tɛɣlɩm lakɩ tʋmɩyɛ mʋlʋm kpeekpe taa yɔ, pɩsɩŋnɩ ɛzɩma Kewiyaɣ tɔm yɛlɩɣ paa le yɔ. Tɛɣlɩm lakɩ tʋmɩyɛ mʋlʋm kpeekpe taa nɛ pɩkɔɔ pɩla se mʋtʋ kpeekpe huwaa. Mbʋ ɖɔɖɔ Kewiyaɣ tɔm yɛlaa nɛ “piwolo pɩtalɩ tɛtʋ kamaɣ yɔɔ.” (Tʋma Labʋ 1:8) Eduuye ɖɩnɛ ɖɩ-hɔɔlʋʋ kʋnɛ, kɩwɩlɩɣ se ajɛɛ wena a-taa paɖɩɣ ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ nʋmɔʋ nɛ ɖɩlakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ mɛsaɣ tɛɛ yɔ, Kewiyaɣ tɔm kaɣ yɛlʋʋ a-taa nɛ pɩtalɩ paa le.

15. Ɛzɩma tɔm ndʋ tɩwɛ Izaayii 60:5, 22 taa yɔ tɩlaba? (Kalɩ ɖɔɖɔ aɖakasɩ sɩnɛ: “ Nabʋyʋ fɛyɩ Yehowa kaɖɛ”, kɛwɛ hɔɔlʋʋ 93 yɔɔ; nɛ “ Ɛzɩma pɩlaba nɛ ‘weyi ɛkɛ ɛjam yɔ ɛpɩsɩ ɛjaɖɛ ɖoŋ ñɩnɖɛ’ yɔ,” kɛwɛ hɔɔlɩŋ 96-97 yɔɔ.)

15 Pɩnzɩ 800 pʋcɔ nɛ Yesu tuki aduwa ana lɛ, Yehowa kaatɩŋnɩ Izaayii yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ ɛzɩma fezuu taa tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ kaɣ ɖɛʋ nɛ ɛzɩdaa ɖa-alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa, nɛ taa leleŋ weyi tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩkaɣ kɔnʋʋ yɔ. * Ɛyɔɔdaa se ɛyaa kaɣ lɩnʋʋ ɖooo “poliŋ taa” nɛ pɔkɔɔ ɛ-ɛgbɛyɛ taa. Ɛkpaɣ patam numwaa mba pakazɩ tɛtʋ yɔɔ sɔnɔ yɔ nɛ ɛmaɣzɩnɩ ‘halʋ nɔɔyʋ’ yaa “Yerusalɛm” nɛ eheyi-wɛ se: “Ŋkaɣ naʋ nɛ pɩñandɩ-ŋ, ña-taa kaɣ labʋ leleŋ nɛ ña-laŋɩyɛ hɛɛ, lɩm taa ñɩm sakɩyɛ kaɣ kpem ñɛ-tɛ, ajɛɛ ɖoŋ kaɣ kɛʋ ñɛ-tɛɛ.” (Iz. 60:1, 4, 5, 9) Tɔm tʋnɛ, tɩkɛ toovenim siŋŋ. Koobiya mba peleɖi toovenim taa yɔ, pa-taa lakɩ leleŋ siŋŋ alɩwaatʋ ndʋ panaɣ ɛzɩma pa-ajɛɛ taa tɔm susuyaa kaawɛ pazɩ nɛ pɔkɔɔ pohuu nɛ patalɩ kudokiŋ sakɩyɛ sɔnɔ yɔ.

Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se Yehowa sɛyaa tɩŋa taa ɛla leleŋ?

16, 17. Ɛbɛ yɔɔ ‘ɖomaɣ ɖuyu nɛ kʋnɖʋ pakaɣ laŋhʋlʋmɩyɛ’? (Kalɩ ɖɔɖɔ aɖakaɣ “ Ɛzɩma traktɩwaa naalɛ tukuni laŋa naalɛ Amaazoonii yɔ.”)

16 Ɩtɔzʋʋ? Yesu kaaheyi ɛ-tɛ apostoloowaa se: “Weyi ɛhayɩ tɔɔnaɣ yɔ, . . . esuu ɛ-mɩla kpou, tam tam [wezuu] yɔɔ. Mbʋ ɖɔɖɔ ɖomaɣ ɖuyu nɛ kʋnɖʋ pakaɣ kaʋ laŋhʋlʋmɩyɛ.” (Yohanɛɛsɩ 4:36) Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ‘ɖɩkaa laŋhʋlʋmɩyɛ’ fezuu taa tɔɔnaɣ kʋm taa? Ðɩkaɣ laŋhʋlʋmɩyɛ hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa. Iyele nɛ ɖɩtazɩ hɔɔlɩŋ naadozo taa.

17 Kajalaɣ lɛ, ɖa-taa lakɩ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ ɛzɩma Yehowa ɖʋʋ nesi tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-labʋ taa yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɖisusuu Kewiyaɣ tɔm yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɖiɖuu ɖomaɣ. (Maatiyee 13:18, 19) Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩsɩɣnɩ nɔɔyʋ nɛ ɛpɩsɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyʋ yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɖɩkʋm tɔɔnaɣ. Nɛ ɖa-tɩŋa ɖa-taa lakɩ leleŋ siŋŋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ ɛzɩma Yehowa lakɩ se Kewiyaɣ ɖomaɣ ɛñɔ nɛ kapaɣlɩ yɔ. (Maarkɩ 4:27, 28) Ðomaɣ ŋga ɖiɖuu yɔ, pʋwayɩ ka-taa nakɛyɛ ñɔʋ lɛ, lalaa kʋŋnɩ-kɛ. Pʋtɔma yɔ, wiɖiyi ŋtɛm katʋʋ taa leleŋ tɔm natʋyʋ nɛ tɩla nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ koobu halɩñɩnʋ Joan ñɩndʋ. Ɛwɛ Aŋgletɛɛrɩ ɛjaɖɛ taa nɛ pamɩyɩsɩ-ɩ lɩm pɩlakɩ pɩnzɩ 60. Ɛyɔɔdaa se: “Mankatɩ ɛyaa sakɩyɛ nɛ peheyi-m se monɖu ɖomaɣ pa-laŋa taa alɩwaatʋ ndʋ maasusi-wɛ tɔm pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ. Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa lalaa kpɛlɩkɩnɩ-wɛ Bibl nɛ pasɩnɩ-wɛ nɛ papɩsɩ Yehowa sɛyaa. Man-taa wɛ leleŋ se ɖomaɣ ŋga maaɖuwa yɔ, kapaɣlaa nɛ pakʋm-kɛ.”—Kalɩ 1 Kɔrɛntɩ 3:6, 7.

18. Ɛzɩ 1 Kɔrɛntɩ 3:8 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖa-taa ɛla leleŋ?

18 Nabʋlɛ lɛ, ye ɖɩtɔzɩ apostoloo Pɔɔlɩ tɔm yɔɔ yɔ, ɖihikiɣ taa leleŋ. Ɛyɔɔdaa se: “Paa weyi lɛ ɛmʋʋ ɛ-kɩhɛyʋʋ ɛzɩ ɛlabʋ tʋmɩyɛ yɔ.” (1 Kɔrɛntɩ 3:8) Pɔtɔm se paa weyi lɛ, pɛhɛyɩɣ-ɩ ɛzɩma ɛlabɩ tʋmɩyɛ yɔ pɩ-yɔɔ; ɛlɛ pɩtɩkɛ mbʋ pɩlɩ ɛ-tʋmɩyɛ labʋ taa yɔ pɩ-yɔɔ. Tɔm tʋnɛ, tɩkpazɩɣ ɖoŋ mba pɛwɛ hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa ɛyaa ɩɩmʋʋ laŋhɛzɩyɛ tɔm camɩyɛ yɔ siŋŋ. Yehowa ɛzɩdaa lɛ, Aseɣɖe Tɩnaa mba palakɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ nɛ pa-laŋɩyɛ pilim yɔ, pɛwɛɛ nɛ palakɩ “tʋmɩyɛ kɩbanɖɛ sakɩyɛ” nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩwɛɛ se pa-taa ɛla leleŋ.—Yohanɛɛsɩ 15:8; Maatiyee 13:23.

19. (a) Ɛbɛ yɔɔ ɖa-taa lakɩ leleŋ nɛ Yesu natʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Maatiyee 24:14 taa yɔ? (b) Paa ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlakɩ kpɛlɩkɩyaa kɔyɔ, tɔm ndʋ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ?

19 Nabudozo lɛ, ɖa-taa lakɩ leleŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩnawa se ɖa-tʋmɩyɛ yeki se natʋ tɔm natʋyʋ ɛla. Yesu tɛ apostoloowaa pɔzɩ-ɩ se: “Ñɔ-kɔmtʋ nɛ ɛjaɖɛ tɛm wiye kawɩlaɣ kɛ we?” Maɣzɩ tɔm ndʋ ecosi-wɛ yɔ, tɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Eheyi-wɛ se kawɩlaɣ yaa yʋsaɣ ŋga, kɔ-hɔɔlʋʋ nakʋyʋ lɛ se pakaɣ susuu laŋhɛzɩyɛ tɔm ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ. Ɛzɩ Yesu yɔɔdaɣ kpɛlɩkɩyaa labʋ tʋmɩyɛ tɔm na? Aayɩ. Ɛtɔm se: “Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ tʋnɛ yɔ, pakaɣ-tʋ susuu ɛjaɖɛ kpeekpe taa, se ɛyaa kpeekpe ɩnɩɩ.” (Maatiyee 24:3, 14) Ye mbʋ, Kewiyaɣ tɔm susuu yaa ɖomaɣ ɖuu tʋmɩyɛ kɛ ɛjaɖɛ tɛm yʋsaɣ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ. Pʋyɔɔ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ ɖisusuu laŋhɛzɩyɛ tɔm yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ se paa ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlakɩ kpɛlɩkɩyaa yɔ, ɖɩwɛɛ nɛ ɖisusuu tɔm se “ɛyaa kpeekpe ɩnɩɩ” yaa ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩlɩzɩɣ aseɣɖe. * Ye mbʋ, paa ɛyaa ɩmʋʋ-ɖʋ ɛzɩma tɔm susuu taa yɔ, ɖɩwɛɛ nɛ ɖiyeki se Yesu natʋ tɔm ɛla, nɛ pɩkɛnɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ waɖɛ se ɖɩkɛ “Ɛsɔ sɩnɩyaa.” (1 Kɔrɛntɩ 3:9) Pɩwɛɛ se ɖa-taa ɛla leleŋ siŋŋ!

“Ðooo wɩsɩ ɖɩlɩyɛ piwolo pɩtalɩ sɩ-ɖɩɖʋyɛ”

20, 21. (a) Ɛzɩma natʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Malakiya 1:11 taa yɔ tɩwɛɛ nɛ tɩlakɩ? (b) Ɛbɛ ŋtɛm ña-taa se ŋlakɩ fezuu taa tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ nʋmɔʋ taa? (c) Nɛ ɛbɛ yɔɔ ŋtɛm ña-taa se ŋlakɩ mbʋ?

20 Kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa, Yesu kaasɩnɩ ɛ-tɛ apostoloowaa nɛ pana se pɩcɛyaa se posusi tɔm kpɛdɛyɛ. Kpaɣnɩ pɩnaɣ 1919 lɛ, ɛsɩnɩ ɖɔɖɔ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa nɛ pana se pɩcɛyaa se posusi tɔm kpɛdɛyɛ. Pʋyɔɔ lɛ, posusi tɔm nɛ kpekpeka nɛ pɩkɩlɩ. Ɛzɩma palabɩ tʋmɩyɛ yɔ, pɩwɩlaa se nabʋyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ pɩsɩnzɩ fezuu taa tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ. Ɛzɩ nayʋ Malakiya kaayɔɔdʋʋ yɔ, sɔnɔ palakɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ “ɖooo wɩsɩ ɖɩlɩyɛ piwolo pɩtalɩ sɩ-ɖɩɖʋyɛ.” (Malakiya 1:11) Toovenim taa lɛ, ɖomaɣ ɖuyaa nɛ tɔɔnaɣ kʋnɖaa pɛkpɛndaa nɛ palakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ kpaɣnɩ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ nɛ piwolo wɩsɩ ɖɩɖʋyɛ, nɛ pehikiɣ taa leleŋ. Nɛ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩlakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ kpɛdɛyɛ kpaɣnɩ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ nɛ piwolo wɩsɩ ɖɩɖʋyɛ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se kpaɣnɩ tanaŋ tɛɛ nɛ piwolo pɩsɩɩnɩ ɖanaɣ yɔɔ.

21 Ye ɖɩpɩsɩnɩ wayɩ ɛzɩ pɩnzɩ 100 mbʋ yɔ nɛ ɖɩna ɛzɩma Ɛsɔ sɛyaa pazɩ huwaa nɛ sɔnɔ papɩsɩ “ɛjaɖɛ ɖoŋ ñɩnɖɛ” yɔ, ‘ɖa-taa lakɩ leleŋ nɛ ɖa-laŋɩyɛ hɛɣ’ yem. (Iz. 60:5, 22) Tɛtɛ pɩɩla mbʋ nɛ taa leleŋ ɛnɩ, nɛ sɔɔlɩm mbʋ ɖɩwɛnɩ “hayɩm tʋ” Yehowa yɔɔ yɔ, piseɣti ɖa-taa paa weyi nɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛɖʋ nesi nɛ pɛtɛzɩ labʋ fezuu taa tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ.—Luka 10:2.

^ tay. 9 Ye ŋsɔɔlaa se ŋtɩlɩ pɩnzɩ nzɩ nɛ lɛɛsɩ nzɩ sɩtɩŋ pʋwayɩ yɔ sɩ-yɔɔ tɔm nɛ pɩkpaɖɩ yɔ, ɖiseɣtiɣ-ŋ se ŋkalɩ Les Témoins de Jéhovah, prédicateurs du Royaume de Dieu takayaɣ, hɔɔlɩŋ 425-520. Pɔyɔɔdɩ peeɖe tɔɔnaɣ kʋm tʋmɩyɛ nɖɩ palabɩ kpaɣnɩ pɩnaɣ 1919 nɛ piwolo pɩnaɣ 1992 taa yɔ.

^ tay. 15 Ye ŋcaɣ se ŋnɩɩ natʋ tʋnɛ tɩ-taa nɛ pɩkpaɖɩ yɔ, kalɩ La prophétie d’Isaïe, lumière pour tous les humains (volume 2) hɔɔlɩŋ 303-320.

^ tay. 19 Bibl Kpɛlɩkɩyaa kajalaɣ ñɩma kaatɛm toovenim tɔm kɩcɛyɩtʋ ndʋ tɩ-taa nɩʋ. Feŋuu Tilimiye 15 novembre 1895 (aŋglɛɛ taa) yɔɔdaa se: “Paa mɩla wena ɖɩtɛm suu kpou taa yɔ atɩɖɔɔ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlɩzɩ ɛyaa sakɩyɛ aseɣɖe toovenim tɔm yɔɔ. . . . Ða-tɩŋa ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖisusi laŋhɛzɩyɛ tɔm.”