1, 2. (1) ¿Imanasqataq Jesuspa ima niy munasqanta discipulonkuna mana entiendeyta atirqakuchu? (2) ¿Ima cosechamantam Jesusqa rimarqa?

 JESUSMI discipulonkunaman nirqa: “Chakrakunata qawariychik cosechanapaqmi yuraqllaña] kachkan”, nispa. Paykunañataqmi nisqan lawman qawarispanku rikurqaku chayraq wiñaq verdellaraq cebadata, manam yuraqyasqataraqchu. Cosechanankupaqqa killakunaraqmi faltarqa, chaywanqa yaqapaschá Jesuspa ima niy munasqantaqa mana entiendeyta atirqakuchu Juan 4:35, NM).

² Jesusqa manam cebada cosechaymantachu rimachkarqa, aswanqa Diosman sunqu runakunata cosechachkaq hina huñunankupaq iskay yachachikuykunamantam. Chaykunamantayá qatiqninpi astawan yachasun.

3. (1) ¿Imamantataq Jesusqa rimarqa ‘cosechanapaqmi yuraqllaña kachkan’ nispanqa? (Willakuyta qaway). (2) ¿Imatam Jesusqa nirqa ima niy munasqanta entiendenankupaq?

³ Chaytaqa rimarqa 30 watapa tukupayninpim Samariapa hichpan Sicar llaqtapi. Discipulonkuna llaqtaman rinankukamam Jesusqa yakuta wisinanku uchkupa waqtanpi Samariamanta kaq warmiman Diospa munayninmanta willarqa chay warmiqa tukuy sunqunwanmi uyarirqa Jesuspa willasqankunata. Jesuspa discipulonkuna kutiramuptinkum chay warmiqa Jesuspa willasqankunata llaqtamasinkunaman willananpaq chaylla pasarqa. Chay willakusqanwanmi achka llaqtamasinkuna Jesusta riqsiykunankupaq chaylla rirqaku yaku wisinankupa kasqanman. Yaqapaschá chay Samaria lawmanta achkallaña hamuqkunata qawarispan Jesusqa qatiqninkunaman nirqa: “Chakrakunata qawariychik cosechanapaqmi [yuraqllaña] kachkan”, nispa. a Chaynata nispanqa manam chakrapi cosechaymantachu rimachkarqa, aswanqa Diosman sunqu runakunata huñuymantam, chay rimasqanta entiendenankupaqmi nirqa: ‘Cosechapi llamkaqqa huñuchkan wiñay kawsaypaq cosechatam’, nispa (Juan 4:5-30, 36).

4. (1) ¿Ima iskay yachachikuymantam Jesusqa cosechamanta yachachirqa? (2) ¿Ima tapukuykunamantam yachasun?

⁴ ¿Ima iskay yachachikuytam Jesusqa yachachirqa cosechamanta rimaspan? Puntatam yachachirqa: Chaylla  ruwanapaq kasqanmanta. “Cosechanapaqmi [yuraqña] kachkan” nispanqa qatiqninkunamanmi qawachichkarqa chaylla willakunankupaq kasqanta. Chayna kasqanta entiendenankupaqmi nirqa: ‘Cosechapi llamkaqqa chaskichkanñam pagonta’, nispa. Chaynata nispanqa cosecha utaq Diosman sunqu runakunata huñuy qallaykusqantañam qawachichkarqa, manañam tiempo karqañachu suyanankupaqqa. Chaymantam yachachirqa: Cosechaqkuna kusisqa tarikunankumanta. Jesusmi rimarqa tarpuqkunapas chaynataq cosechaqkunapas kusisqa tarikunankumanta (Juan 4:35b, 36). Imaynam Jesuspas anchata kusikurqa willakusqanpi Samariamanta kaq achka runakuna iñiptinku, chaynam qatiqninkunapas kusikunanku karqa Diosmanta tukuy sunqunkuwan willakuspanku (Juan 4:39-42). Jesuspa chayna tupanachiywan yachachisqanqa maynatam kallpanchawanchik, kay tiempopim ima tiempomantapas astawanqa Diosman sunqu runakunata yanapachkanchik. Hinaptinqa, ¿haykapitaq qallaykurqa chay cosechaqa? ¿Pikunataq chaypi yanapakuchkanku? ¿Imanasqataq allinpuni karqa willakusqankuqa?

5. (1) ¿Pitaq Diosman sunqu runakunata enteron pachapi huñunapaq dirigichkan? (2) ¿Imaynatam Juanpa qawasqanqa chaylla ruwananchikpaq kasqanta qawachin?

⁵ Jehova Diosmi apostol Juanman rikchachkaptillan sueñoyninpi hina qawachirqa Diosman sunqu achkallaña runakunata enteron pachapi Jesucristo huñunanpaq kamachisqa kasqanta (leey Apocalipsis 14:14-16). Juanmi Jesusta rikurqa coronayuqta chaynataq rutunayuqta. ‘Qurimanta coronayuq’ kasqanmi qawachin Jesusqa kamachiq kasqanta. ‘Ñawchi rutunayuq’ kasqanñataqmi qawachin cosechaq kasqanta. Angelninwanmi Jehova Diosqa willachirqa: “Kay pachapi cosechaqa ñam puqusqaña kachkan”, nispa. Chayna nisqanwanmi sutillata qawachin chaylla ruwanapaq kasqanta. “Ñam rutuna tiempoqa chayaramunña”, chaynaqa chayllayá yanapakusun. Jehova Diosmi Jesusta kaynata kamachin: “Rutunaykiwan rutuy”, nispa. Jesusqa kasukuspanmi rutuchkaq hina kay allpa pachapi Diosman sunqu runakunata huñuchkan. Juanpa qawasqanqa yuyarichiwanchiktaqmi Jesuspa kayna nisqanta: ‘Chakrakunaqa cosechanapaqmi [yuraqllaña] kachkan’ nisqanta. Juanpa qawasqanqa, ¿yanapawanchikchu enteron pachapi cosecha tiempo haykapi qallarisqanmanta yachanapaq? Awriki, qatiqninpiyá chaymanta yachasun.

6. (1) ¿Haykapitaq cosecha tiempoqa qallaykurqa? (2) ¿Haykapitaq Jesusqa qallaykurqa hanaq pachapaq kaqkuna huñuyta? (3) ¿Imakuna pasasqanwanmi chaynata ninki?

⁶ Apocalipsis 14:14 nisqanpim qawachin cosechaq Jesucristoqa coronayuq kasqanmanta, payqa 1914 watapim  kamachimunanpaq nombrasqa karqa (Dan. 7:13, 14). Apocalipsis 14:15 nisqanman hinam tiempo pasayllata Jesusqa kamachisqa karqa cosechayta qallaykunanpaq. Chayna pasasqanqa tupanmi Jesuspa rikchanachisqan trigo rutuywan, chay rikchanachiypim nirqa: “Cosechaqa kay pachapa puchukayninmi”, nispa. Chay cosecha tiempoqa chaynataq kay pachapa tukupaynin tiempoqa 1914 watapim qallaykurqa (Mat. 13:30, 39). Chay watamantapacha imakuna pasasqanwanmi cuentata qukunchik Jesucristoqa kamachimunanpaq nombrasqa kasqanmanta chaynataq cosechayta qallarisqanmantapas. Puntatam 1914 watamanta 1919 watapa qallariyninkama hanaq pachapaq kaqkunata chuyancharqa (Mal. 3:1-3; 1 Ped. 4:17). Hina chay 1919 watapim Jesucristoqa hanaq pachapaq kaqkunata cosechachkaq hina huñuyta qallaykurqa. Hinaspam chayllaraq churasqan ‘allin yuyayniyuq confianza sirvienteta’ valekuspan iñiqmasinchikkunata Diospa munayninmanta chaylla willakunankupaq yanaparqa. Qatiqninpiyá yachasun ima pasasqanmanta.

7. (1) ¿Imataq iñiqmasinchikkunata yanaparqa Diosmanta chaylla willakunankupaq? (2) ¿Imapaqmi kallpancharqaku?

⁷ 1920 watapim 1 julio killapaq Willakuq qillqapi nirqa: “Bibliata allinta estudiaruspam cuentata qukunchik Jesucristopi iñiqkunaqa Diospa kamachimuyninmanta willakunapaq favorecesqa kasqanchikmanta”, nispa. Isaiaspa willakusqankunawanmi iñiqmasinchikkunaqa cuentata qukururqaku Diosmanta allin noticiata enteron pachapi chaylla willakunapaq kasqanmanta (Is. 49:6; 52:7; 61:1-3). Paykunaqa manam yacharqakuchu imaynata enteron pachapi willakunankumantaqa, ichaqa manam iskayrayarqakuchu Jehova Dios yanapananmantaqa (leey Isaias 59:1). Chaylla willakunankupaq kasqanmanta astawan entienderusqankum iñiqmasinchikkunata kallpancharqa Diosmanta astawan willakunankupaq. ¿Imatam paykunaqa ruwarqaku?

8. ¿Ima iskay yachachikuykunamantataq iñiqmasinchikkuna 1921 watapi entienderurqaku?

⁸ Diciembre 1921 watapim Willakuq qillqapi nirqa: “Kay wataqa mayna allinmi, mayqin watamantapas kay watapim Diosmanta imam kaqta achka runakuna astawan uyarirunku”, nispa. Chaymantapas nirqam: “Ruwayninchikqa achkaraqmi kachkan, hinallayá tukuy sunqunchikwan kusisqa willakusunchik”, nispa. Apostolninkunaman Jesuspa nisqantam iñiqmasinchikkunaqa chay watapi allinta entienderurqaku Diosmanta chaylla willakunankupaq kasqanta chaynataq willakusqankumanta kusisqa kanankumantapas.

9. (1) ¿Ima nirqataq 1955 watapi Willakuq qillqa cosechamanta hinaspa imanasqa? (2) ¿Haykamanmi yapakururqaku yaqa 50 watallapi Diosmanta willakuqkuna? (Qaway 101 paginapi “ Enteron pachapi haykaman mirasqanchikmanta” niq willakuyta).

⁹ Chaymantapas 1930 watakuna pasaytam entienderurqaku kay pachapi wiñaypaq kawsaq achkallaña runakunatapas cosechachkaq hina huñunankupaq kasqanmanta, chaymi astawanraq kallpanchakurqaku Diosmanta willakunankupaq  (Is. 55:5; Juan 10:16; Apoc. 7:9). ¿Imapim chayna kallpanchakusqanku tukurqa? Achkallamanñam Diosmanta willakuqkuna mirarurqaku, 1934 watapim 41.000 karqaku, 1953 watapiñataq 500.000 karqaku. 1955 watapim 15 mayo killapaq Willakuq qillqa nirqa: “Jehova Diospa chuya espiritunpa yanapayninwan hinaspa palabranpa atiyninwanmi achkallataña cosecharunchik”, nispa (Zac. 4:6). b

10, 11. ¿Imatam yachachiwanchik mostazapa wiñasqanwan tupanachiyqa?

¹⁰ Jesusmi tupanachispan willakurqa achkallaña runakunata huñunamanta. Qatiqninpiyá yachasun mostaza muhumanta chaynataq levaduramanta tupanachispa willakusqan kay tukupay tiempopi imayna cumplikusqanmanta.

¹¹ Mostaza muhuwan tupanachisqanmanta. Huk runam tarpururqa chullachalla mostaza muhuta. Chayqa sachayanankama wiñaruptinmi alton pawaqkuna llantukurqa (Mostaza muhuqa tukuy rikchaqmi kan, wakinqa sachayanankamam wiñan, chayna wiñaq mostazawanmi Jesusqa tupanachirqa) (leey Mateo 13:31, 32). ¿Imakunatam yachachiwanchik chay tupanachiypi mostazapa wiñasqanqa? 1) Hatunta wiñasqanqa admirakuypaqmi. Mostazaqa wakin muhumantam aswan uchuychalla, ichaqa wiñaruspanqa sachayaruspanmi kallmasapa rikurirun (Mar. 4:31, 32). 2) Chay muhuqa wiñananpunim karqa. Jesusqa manam nirqachu ichapas wiñanqa nispanchu, aswanqa wiñananmantapunim nirqa. Chay wiñanantaqa manam pipas harkayta atinmanchu. 3) Sachayaruptinmi alton pawaqkuna chaypi llantukunku. ¿Imaynatam chay kimsantin yachachikuykunaqa kunan tiempopi cumplikuchkan?

12. ¿Imaynatam cumplikuchkan mostaza muhuwan rikchanachiyqa cosechachkaq hina kay tiempopi runakunata huñusqanchikwan? (Qawaytaq 102 paginapi “ Biblia estudiaqkuna astawan yapakusqanmanta” niq willakuyta).

¹² 1) Admirakuypaq hatunta wiñasqanmanta: Chay tupanachiyqa qawachinmi Diosmanta enteron pachapi  willakunanchikpaq kasqanwan chaynataq Jesucristopi iñiqkuna astawan mirasqanchikmantapas. 1919 watamantapacham chuya sunqunkuwan Diosta yupaychaqkunaqa astawan yapakurqaku. Qallariypiqa asllam karqaku ichaqa tiempo pasasqanman hinam astawan achkayarurqaku. 1900 watamanta kay watakamaqa admirakuypaqmi mirarunchik (Is. 60:22). 2) Muhuqa wiñananpunim karqa: Manam pipas harkakuyta atirqachu Jesucristopi iñiqkuna astawan yapakunanchiktaqa, chiqniwaqninchik runakuna michakuspanku imataña ruwaptinkupas iñiqmasinchikkunaqa Diosmantam hinalla willakurqaku (Is. 54:17). 3) Alton pawaqkuna chaypi llantukusqankumanta: Chay sachapa kallmanpi llantukuq ‘alton pawaqkunaqa’, tupanmi yaqa 240 nacionkunapi Diosmanta uyarispa paypa llaqtanpi kaq wara-waranqantin iñiqmasinchikkunawan (Ezeq. 17:23). Paykunaqa Diospa llaqtanpim kallpanchasqa, hawka chaynataq iñiyninkupi amparasqa tarikunku (Is. 32:1, 2; 54:13).

13. ¿Imakunatam yachachiwanchik chay tupanachiypi levadurapa puquchisqanqa?

¹³ Levadurawan rikchanachisqanmanta. Huk warmim yakuwan pitusqa achka harinaman levadurata winan, levadurañataqmi chay masata puquchin (leey Mateo 13:33). ¿Imakunatam chay tupanachiyqa yachachiwanchik? Qatiqninpiyá iskay yachachikuymanta yachasun. 1) Levaduraqa llapallan masatam puquchispa cambian. 2) ‘Kimsa tupu harinatam’ puquchispan punkichin. ¿Imaynatam chay iskay yachachikuyqa kay tiempopi cumplikuchkan Diosman sunqu runakunata huñuypi?

14. ¿Imaynatam levadurawan rikchanachiyqa cumplikuchkan kay tiempopi?

¹⁴ 1) Puquchispam cambiachin: Levaduraqa tupanmi Dios imayna kamachimunanmanta willakuywan, masañataq runakunawan. Imaynam masaman levadurata winasqaqa cambian, chaynam runakunapas sunqunkupi cambianku Diosmanta uyarispanku (Rom. 12:2). 2) Punkichispa: Masapa punkisqanqa rikchakunmi tukuy hinastinpi Jesucristoña kamachimunanmanta willakusqanchikwan. Imaynam levaduraqa llapan masata punkichin chaynam Jesucristo kamachimunanmanta willakuyqa enteron pachaman chayachkan (Hech. 1:8). Chay tupanachiymi qawachiwanchik Diosmanta willakusqanchikta wakin nacionkunapi michakuptinkupas hinalla willakunanchikpaq kallpanchakusqanchikta, ichaqa allinta tanteaspam mana musyachikuspalla chaykunapiqa willakunanchik.

15. ¿Imaynatam cumplikurqa Isaias 60:5, 22 nisqankuna? (Qawaytaq 105 paginapi, “ Diospaqqa manam imapas sasachu” hinaspa 108, 109 paginakunapi, “ Imaynatam ‘aschalla kaqkunaqa atiyniyuq nacionña’ rikurirun”, niq yachachikuykunata).

¹⁵ Chay tupanachiymanta Jesucristo manaraq willakuchkaptinmi 800 wata ñawpaqtaraq Jehova Diosqa yupaychaqnin Isaiaswan willachirqaña kay tiempopi cosechachkaq  hina Diosman sunqu runakunata huñunamanta, chaynataq chay ruwayqa kusichiwananchikpaq kasqanmantapas. c Jehova Diosmi willachirqa ‘karukunamanta’ achka runakuna llaqtanman hamunankumanta. ‘Jerusalen llaqtawan’ sutichasqa yupaychaqninkunamanmi nirqa: ‘Llapallanku huñunasqa qanman hamuqtayá qawariy. Tukuy sunquykiwanmi anchallataña kusikunki. Lamar quchanta apamusqanku quri-qullqitam apamusunki’, nispa (Is. 60:1, 4, 5, 9). Jerusalen nispanqa rimachkarqa hanaq pachapaq akllasqakunamantam, paykunamantam wakinqa hinallaraq kay pachapi kawsachkanku. Isaiaspa nisqankunaqa kay tiemponchikpim cumplikuchkan. Unay wataña kaq iñiqmasinchikkunam ancha kusikuywan qawanku, llaqtankupi utaq nacionninkupi Jehova Diosta yupaychaqkuna aschalla kasqankumanta achka-achkaña kasqankuta qawaspanku.

16, 17. ¿Imanasqataq kusikunku tarpuqpas chaynataq cosechaqpas? (Qawaytaq 106 paginapi “ Amazonas lawpim iskay taksa qillqachakunallawan Diosmanta yacharurqaku” niq yachachikuyta).

¹⁶ Jesusmi apostolninkunaman nirqa: ‘Rutuqqa huñuchkanñam wiñay kawsaypaq ruruta, chaynapi tarpuqpas rutuqpas kuskanku kusikunankupaq’, nispa (Juan 4:36, NM). ¿Imanasqam llapanchik tarpuqpas chaynataq cosechaqpas anchata kusikunchik? Qatiqninpiyá yachasun imanasqa kusikusqanchikmanta kimsa willakuykunawan.

¹⁷ Punta kaq: Kusikunchikmi willakusqanchikpi Jehova Dios imayna yanapawasqanchikmanta. Muhuta tarpuchkaq hinam Diospa kamachimuyninmanta willakunchik (Mat. 13:18, 19). Pitapas bautizakunankama yanapayqa cosechaywanmi tupan. Llapallanchikmi anchata kusikunchik Jesucristo kamachisqanmanta Jehova Diospa yanapayninwan willakuptinchik llaqtanman achkallaña runakuna yaykusqankuta qawasqanchikwan (Mar. 4:27, 28). Wakin tarpusqanchikqa manam chayllachu wiñan, chaymi huk iñiqmasinchikkunaña cosechanku. Joan sutiyuq iñiqmasinchikmi Gran Bretaña nacionmanta, paypa bautizakusqanmantam 60 wataña pasarun, yaqapaschá qamtapas payta hina pasasurqanki. Paymi willakun: “Wakinmi niwanku Diosmanta willaspay pasaq watakunapi sunqunkupi muhuta hina tarpusqaymanta. Manam yacharqanichu huk iñiqmasinchikkuna bibliata estudiachispa Jehova Diosta yupaychanankupaq paykunata yanapasqankumantaqa. Anchatam kusikuni Diosmanta willakusqay muhukuna wiñasqanmanta chaynataq cosechasqankumanta yachasqaywanqa”, nispa (leey 1 Corintios 3:6, 7).

18. ¿Imanasqataq 1 Corintios 3:8 nisqanqa kallpanchawanchik?

¹⁸ Iskay kaq: Hinallam kusisqa kasunchik apostol Pablopa kayna nisqanta mana qunqaspaqa, nirqam: ‘Llamkasqankuman hinam sapakamaman Dios pagapunqa’, nispa (1 Cor. 3:8, CQ12). Llamkasqanchikman utaq imayna tarpusqanchikman hinam Diosqa bendeciwasun, manam haykata cosechasqanchikmantachu utaq Diosta yupaychanankupaq haykata yanapasqanchikmantachu. ¡Maynatamá chayqa kallpanchan Diosmanta mana uyariy munaqkunapa kasqankupi willakuqkunataqa! Tukuy sunqunchikwan Jehova Diosmanta willakusqanchikqa rikchakunmi ‘achkata rurusqanchikman’, chayqa anchatam kusichiwanchik (Juan 15:8; Mat. 13:23).

19. (1) ¿Imanasqataq Mateo 24:14 nisqan imayna cumplikusqanta qawasqanchikwan kusikunchik? (2) ¿Imapim piensananchik pitapas bautizakunankama mana yanapayta atispaqa?

¹⁹ Kimsa kaq: Willakusqanchikwan bibliapi willakuykuna imayna cumplikusqanta qawasqanchikwanmi anchata kusikunchik. Yachasunyá apostolninkuna Jesusta tapuptinku ima nisqanmanta, tapurqakum: “¿Ima señaltaq qawachinqa chayaramuspa kaypi kasqaykita chaynataq kay tiempopa tukupayninmantapas?”, nispa. Jesusñataqmi nirqa: ‘Dios  [imayna kamachimunanmanta] kay allin noticiam willakusqa kanqa enterollan kay pachapi, chaynapi llapallan nacionpi runakuna yachananpaq’, nispa (Mat. 24:3, 14, NM). Chaynata nispanqa, ¿rimachkarqachu qatiqninkuna kanankupaq runakunata yanapanamanta? Manam, aswanqa Diosmanta enteron pachapi willakunamantam. Chaynata willakusqanchikmi sutillata qawachin Jesucristoqa hanaq pachamanta kamachimusqantaña. Pitapas Jesuspa qatiqnin kananpaq mana yanapayta atispaqa Diosmanta willakusqanchik ancha allin kasqanpim piensananchik. d Willakusqanchikta runakuna uyariwaptinchikpas utaq mana uyariwaptinchikpas Jesuspa nisqan cumplikunanpaqmi yanapakuchkanchik, chaymantapas favorecesqam kanchik ‘Diospa llamkaqmasin’ kasqanchikwan (1 Cor. 3:9). ¡Chayqa mayna kusikuypaqmi!

20, 21. (1) ¿Imaynatam Malaquias 1:11 nisqan cumplikuchkan? (2) ¿Kay cosecha tiempopi imata ruwanaykipaqmi tanteakurunki hinaspa imanasqa?

²⁰ Jesusmi apostolninkunaman yachachirqa cosechaypi chaylla yanapakunankupaq. Chaynallataqmi 1919 watamantapacha Jesusqa qatiqninkunata kallpanchachkan chaynata ruwanankupaq, chaymi Jehova Diospa llaqtanpi kaqkunaqa astawan kallpanchakunchik willakuypi. Diosmanta willakusqanchiktaqa manam pipas michakuyta atinchu. Malaquiaspa willakusqanman hinam ‘intipa qispimunan lawmanta intipa siqaykunan lawkama’ willakuchkanchik (Mal. 1:11). Diosmanta maypiña willakuspanchikpas tarpuqwan cosechaqkunaqa anchatam kusikunchik. Malaquiaspa nisqanqa tupantaqmi tempranomanta tutaykuqkama maypipas Diosmanta chaylla willakusqanchikwan.

²¹ Kay tiemponchikmanta pachak wata ñawpaqtaqa Jehova Diosta yupaychaqkunam aschalla karqaku, kunanqa atiyniyuq ‘hatun nacion’ hinañam kachkanchik, chayqa anchatam kusichiwanchik (Is. 60:5, 22). Chaymi Jehova Diosta kuyasqanchikrayku tukuy sunqunchikwan paymanta astawan willakunapaq hinalla kallpanchakunanchik (Luc. 10:2).