1, 2. (a) Chifukwa wuli ŵasambiri ŵakazizwa? (b) Kasi Yesu wakanenanga vuna wuli?

ŴASAMBIRI ŵakazizwa apo Yesu wakaŵaphalira kuti: “Inuskani maso ghinu na kuwona minda kuti yacha kale kuti yivunike.” Ŵakalaŵiska uko Yesu wakalongoranga, kweni ŵakawonanga waka minda ya balere iyo yikaŵa kuti yindache. Ŵakwenera kuti ŵakajifumbanga kuti, ‘Kasi minda iyo yacha yili nkhu?’ Kweniso panji ŵakatenge, ‘Nakuti kwakhala myezi yinandi kuti minda yiche.’​—Yoh. 4:35.

² Kweni apa Yesu wakanenanga vuna yanadi yayi. Iyo wakayowoya mazgu agha kuti wasambizge ŵasambiri ŵake vinthu viŵiri vyakuzirwa pa nkhani ya vuna, iyo nkhuvuna ŵanthu. Kasi wakakhumbanga kuŵasambizga vichi? Kuti timanye, tiyeni tisande nkhani yose.

3. (a) Chifukwa wuli Yesu wakayowoya kuti ‘minda yacha kale’? (b) Kasi Yesu wakalongosora wuli ivyo wakang’anamuranga?

³ Kukaŵa kuumaliro wa 30 C.E., apo Yesu wakayowoyanga na ŵasambiri ŵake. Ŵakaŵa pafupi na msumba wa Samariya wakuchemeka Sukare. Apo ŵasambiri ŵakanjira mu tawuni iyi, Yesu wakakhalira pa chisimi. Ndipo wakapharazgira mwanakazi uyo wakakaŵa yayi kupulikiska. Apo ŵasambiri ŵakawerangako, mwanakazi uyu wakaluta kukaphalira ŵanthu vinthu vyakuzizwiska ivyo wakasambira. Ŵanthu ŵakanweka chomene na ivyo wakaŵaphalira, ntheura ŵakathilimukira ku chisimi kuti ŵakakumane na Yesu. Panji iyi ndiyo nyengo iyo Yesu wakayowoyera mazgu ghakuti: “Inuskani maso ghinu na kuwona minda kuti yacha kale kuti yivunike.” Pakuŵalongosolera kuti wakung’anamura vuna yanadi yayi, Yesu wakati: “Wakuvuna . . . wakuwunjikira vipambi ku umoyo wamuyirayira.”​—Yoh. 4:5-30, 36.

4. (a) Yowoyani vinthu viŵiri ivyo Yesu wakasambizga ŵasambiri ŵake? (b) Kasi tidumbiskanenge mafumbo wuli?

⁴ Pa nkhani ya vuna yauzimu, Yesu wakasambizga ŵasambiri ŵake vinthu viŵiri vyakuzirwa. Chakwamba, mulimo ukwenera kuchitika mwaluŵiro. Apo wakayowoyanga kuti “minda yacha kale kuti yivunike,” Yesu wakachiskanga ŵalondezgi ŵake kuti ŵachiteko mulimo uwu. Yesu wakaŵamanyiska kuti ntchito  iyi njaluŵiro. Ntheura wakati: “Wakuvuna wakupokera kale malipiro.” Nakuti vuna mu nyengo yira yikaŵa kuti yamba kale, ntheura pakaŵavya chifukwa chakuchedwera. Chachiŵiri, ŵantchito ŵakusekelera. Yesu wakati: “wakuseŵa na wakuvuna ŵasekelere pamoza.” (Yoh. 4:35b, 36) Yesu wakakondwa kuwona kuti “Ŵasamariya . . . ŵakapulikana mwa iyo.” Ŵasambiri ŵake nawo ŵakwenera kuti ŵakakondwanga kuchita mulimo uwu na mtima wose. (Yoh. 4:39-42) Nkhani iyi njakuzirwa chomene kwa ise, chifukwa yikulongora ivyo vikuchitika mazuŵa ghano apo vuna yauzimu iyi yafikapo. Kasi vuna ya mu nyengo yithu yikamba pawuli? Kasi mbanjani awo ŵakuchitako mulimo uwu? Ndipo ntchivichi chachitika?

5. Kasi ni njani wakulongozga mulimo wa kuvuna? Kasi mboniwoni ya Yohane yikulongora wuli kuti mulimo uwu ukwenera kuchitika mwaluŵiro?

⁵ Mu mboniwoni iyo Yohane wakawona, Yehova wakavumbura kuti wasankha Yesu kuti wadangilire pa mulimo wa kuvuna ŵanthu pa charu chose. (Ŵerengani Chivumbuzi 14:14-16.) Mu mboniwoni iyi, Yohane wakawona Yesu wali na mphumphu na chigelo. “Mphumphu yagolide” iyo Yesu wakavwara ku mutu, yikulongora kuti ni Themba. Ndipo “chigelo chakuthwa” icho chikaŵa mu woko lake, chikulongora kuti wali na mulimo wa kuvuna. Yehova wakapharazga kwizira mwa mungelo kuti “vuna ya charu chapasi yacha.” Fundo iyi yikulongora kuti mulimo uwu ukwenera kuchitika mwaluŵiro. Nadi, “ora lakuvunira lafika,” ntheura palije chifukwa chakuchedwera. Yesu wakapulikira ivyo Chiuta wakamuphalira kuti, “Ŵikapo chigelo chako” ndipo charu chapasi chavunika, kung’anamura ŵanthu pa charu chapasi. Mboniwoni iyi nayo yikutikumbuska kuti “minda . . . yacha kale kuti yivunike.” Kasi mboniwoni iyi yikutovwira kumanya apo vuna ya charu chapasi yikambira? Enya.

6. (a) Kasi ‘nyengo ya kuvuna’ yikamba pawuli? (b) Kasi mulimo wa ‘vuna ya charu chapasi’ ukamba pawuli? Longosorani.

⁶ Mboniwoni ya pa Chivumbuzi 14:14, iyo Yohane wakawona, yikulongora kuti Yesu wavwara mphumphu. Ichi chikulongora kuti wali kwimikika kale kuŵa Themba mu 1914. (Dan. 7:​13, 14) Nyengo yichoko waka Yesu wati waŵa Themba, wakaphalirika kuti wambe mulimo wa kuvuna (vesi 15). Fundo yakuyana waka ndiyo Yesu wakayowoya mu ntharika ya tirigu. Iyo wakati: “Vuna mbumaliro wa nyengo iyi.” Ntheura, nyengo ya kuvuna na ya umaliro wa nyengo iyi yikamba mu 1914. Mulimo wa vuna ukamba mu nyengo yeneyiyi. (Mat. 13:30, 39) Vyose ivi vikutisimikizgira kuti vuna yikamba nyengo yichoko waka Yesu wati wamba kuwusa. Chakwamba, kufuma mu 1914 kuzakafika kukwambilira kwa 1919, Yesu wakachita mulimo wakutozga ŵalondezgi ŵake ŵakuphakazgika. (Mal. 3:1-3; 1 Pet. 4:17) Pamasinda, mu 1919, ntchito ya ‘kuvuna ya charu chapasi’ yikamba. Nyengo yeneyiyo, kwizira mwa muzga wakugomezgeka, Yesu wakawovwira ŵabali ŵithu kuwona kuti mulimo wa kupharazga ukwenera kuchitika mwaluŵiro. Wonani ivyo vikachitika.

7. (a) Kasi ntchivichi chikawovwira ŵabali kumanya kuti mulimo wa kupharazga ukwenera kuchitika mwaluŵiro? (b) Kasi ŵabali ŵakachiskika kuchitachi?

⁷ Mu Julayi, 1920, Gongwe la Mulinda likati: “Tati tasanda Malemba, tawona kuti tchalitchi [mpingo] ndilo lapika mulimo wapadera wa kupharazga makani gha ufumu.” Uchimi wa Yesaya ukawovwira ŵabali aŵa kumanya kuti uthenga wa Ufumu ukwenera kupharazgika pa charu chose. (Yes. 49:6; 52:7; 61:1-3) Nangauli ŵakamanyanga makora yayi umo mulimo uwu ufiskikirenge, kweni ŵakagomezga kuti Yehova waŵawovwirenge. (Ŵerengani Yesaya 59:1.) Ŵati ŵamanya kuti mulimo uwu ukwenera kuchitika mwaluŵiro, ŵakakhuka kupharazga. Kasi ŵabali ŵakachita vichi?

8. Zunurani fundo ziŵiri izo ŵabali ŵakapulikiska mu 1921.

⁸ Mu Disembala 1921, Gongwe la Mulinda likati: “Chaka ichi chaluska vyose, chifukwa ŵanthu ŵanandi ŵapulika uthenga waunenesko kuluska vyaka vyose vyakumasinda. Ndipouli, pachali vinandi vyakuti tichite. . . . Ipo tiyeni tiwuchite mwakukondwa.” Wonani kuti ŵabali aŵa nawo ŵakamanya fundo ziŵiri zakuzirwa izo Yesu wakaphalira ŵapositole ŵake. Iyo wakati: Mulimo ukwenera kuchitika mwaluŵiro, kweniso ŵantchito mbakukondwa.

9. (a) Mu 1954, kasi Gongwe la Mulinda likayowoya vichi za mulimo wa kuvuna, ndipo chifukwa wuli? (b) Kasi chiŵelengero cha ŵapharazgi chasazgikira wuli pa charu chose vyaka 50 ivyo vyajumpha? (Wonani tchati cha mutu wakuti “ Kusazgikira kwa Ŵapharazgi pa Charu Chose.”)

⁹ M’ma 1930, ŵabali ŵakamanya kuti ŵa mzinda ukuru ŵazomerenge uthenga wa Ufumu. Ntheura, mulimo wakupharazga ukasazgikira. (Yes. 55:5; Yoh. 10:16; Chivu. 7:9) Kasi ntchivichi chikachitika? Chiŵelengero cha ŵapharazgi chikasazgikira. Mu 1934 pakaŵa ŵapharazgi 41,000, kweni mu 1953, ŵapharazgi ŵakaŵa 500,000. Gongwe la Mulinda Lachingelezi la Disembala 1, 1954, likati: “Mzimu wa Yehova na nkhongono ya Mazgu ghake ndivyo vyawovwira kuti tifiske mulimo wa kuvuna uwo ukuchitika pa charu chose.” *​—Zek. 4:6.

10, 11. Kasi ntharika ya njere ya sinapi chomene yikuyowoya za vichi?

¹⁰ Ivyo vikuchitika pa mulimo wa kuvuna, ndivyo Yesu wakayowoyerathu mu ntharika zakukhwaskana na Ufumu. Tiyeni tiwone ntharika ya njere ya sinapi na ya nthukumusi (yisiti).

¹¹ Ntharika ya njere ya sinapi. Munthu wakapanda njere ya sinapi. Njere iyi yikakura na kuzgoka khuni ilo tuyuni tukakhalangamo. (Ŵerengani Mateyu 13:​31, 32.) Kasi chomene ntharika iyi yikuyowoya za vichi? Tiyeni tiwone fundo zitatu. (1) Kukura kwake nkhwakuzizwiska. Njere “yichoko chomene pa njere zose” yikuzgoka khuni la “minthavi yikuru.” (Mrk. 4:​31, 32) (2) Wakasimikizga kuti yikulenge. ‘Para mbuto yaseŵeka yikukura.’ Yesu wakakayika yayi, kweni wakasimikizga kuti: ‘Yikulenge.’ Palije icho chingayitondeska kukura. (3) Mu khuni ili, tuyuni tukwiza na kukhalamo. Baibolo likuti: “Tuyuni twamudera tukwiza na kusanga pakukhala kusi ku mfwiri wake.” Kasi vinthu vitatu ivi, vikukolerana wuli na vuna yauzimu iyo yikuchitika mazuŵa ghano?

12. Kasi pali kuyana wuli pakati pa ntharika ya njere ya sinapi na mulimo wakuvuna uwo ukuchitika mazuŵa ghano? (Wonani tchati cha mutu wakuti “ Kusazgikira kwa Masambiro gha Baibolo.”)

¹² (1) Kukura mwakuzizwiska: Njere ya sinapi yikwimira ŵantchito awo ŵakuchita mulimo wakuvuna. Kwamba mu 1919, ŵantchito ŵakulimbikira aŵa ŵakwiza mu mpingo Wachikhristu. Pakwamba, ŵantchito aŵa ŵakaŵa ŵachoko chomene, kweni chiŵelengero chawo chikakwera mwaluŵiro chomene. Nakuti kufuma m’ma 1900, kukura kwake uku nkhwakuzizwiska. (Yes. 60:22) (2) Kusimikizga kuti yikulenge: Palije uyo wangatondeska kuti mpingo Wachikhristu ukure. Nangauli ŵalwani ŵa Chiuta ŵayezgera umu na umu kukandilizgira pasi kanjere aka, kweni kakulutilira kukura. (Yes. 54:17) (3) Tuyuni tukwiza na kukhalamo: Tuyuni utu tukwimira ŵanthu mamiliyoni ghanandi ŵa mu vyaru 240, awo ŵakuzomera uthenga wa Ufumu ndipo ŵakwiza mu mpingo Wachikhristu. (Ezek. 17:23) Mu mpingo uwu ŵakupokera chakurya chauzimu, ŵakuŵa ŵakukondwa, kweniso ŵakuvikilirika.​—Yes. 32:1, 2; 54:13.

13. Kasi ntharika ya nthukumusi chomene yikuyowoya za vichi?

¹³ Ntharika ya nthukumusi. Para mwanakazi wasazgako nthukumusi ku ufu, ufu wose ukutukumuka. (Ŵerengani Mateyu 13:33.) Kasi chomene ntharika iyi yikuyowoya za vichi? Tiyeni tiwone vinthu viŵiri. (1) Nthukumusi yikuchitiska kuti paŵe kusintha. Baibolo likuti, nthukumusi iyi para yanjilirana, ‘bulunga lose likutukumuka.’ (2) Vikuwoneka yayi umo vikutukumukira. Nthukumusi yikutukumuska ‘ufu wakukwana madebe ghatatu ghakuru.’ Kasi vinthu viŵiri ivi, vikukolerana wuli na mulimo wa kuvuna uwo ukuchitika mazuŵa ghano?

14. Kasi pali kuyana wuli pakati pa ntharika ya nthukumusi na ivyo vikuchitika pa mulimo wa kuvuna mazuŵa ghano?

 ¹⁴ (1) Kusintha: Nthukumusi yikwimira uthenga wa Ufumu, ndipo ufu ukwimira ŵanthu. Nga umo ufu ukusinthira para ŵasazgako nthukumusi, uthenga wa Ufumu nawo ukusintha mitima ya ŵanthu. (Rom. 12:⁠2) (2) Vikuwoneka yayi umo vikutukumukira: Ivyo nthukumusi yikuchita pakutukumuska, vikwimira kuthandazgika kwa uthenga wa Ufumu. Nthukumusi yikunjilirana na ufu m’paka ufu wose ukutukumuka. Mwakuyana waka, uthenga wa Ufumu wathandazgika “ku vigaŵa vyakutali chomene vya charu chapasi.” (Mil. 1:⁠8) Fundo iyi yikulongoraso kuti uthenga wa Ufumu uthandazgikenge nanga ni mu vigaŵa ivyo mulimo withu ngwakukanizgika, nangauli vingawonekera pakweru yayi.

15. Kasi lemba la Yesaya 60:​5, 22 lafiskika wuli? (Wonani bokosi la mutu wakuti “ Yehova Watovwira Kuti Tilutilire Kupharazga,” pa peji 93, na lakuti ‘Umo “ Muchoko Chomene” Wazgokera “Mtundu Wankhongono” ’ pa peji 96 na 97.)

¹⁵ Vyaka 800 pambere Yesu wandayowoye ntharika izi, ­Yehova kwizira mwa Yesaya wakayowoyerathu  za mulimo wa vuna yauzimu uwo ukuchitika, kweniso chimwemwe icho chizamuŵapo. * Yehova wakati ŵanthu ŵazamuthilimukira ku gulu lake ‘kufumira kutali.’ Pakuyowoya za “mwanakazi” uyo wakwimira ŵakuphakazgika awo ŵachali pa charu chapasi, Yehova wakati: “Uzamuwona na kumwemwetera, mtima wako uzamukondwa na kusekelera, chifukwa usambazi wa mu nyanja uzamwiza kwa iwe. Vyuma vya ŵamitundu vizamwiza kwa iwe.” (Yes. 60:1, 4, 5, 9) Mazgu agha ghali kufiskika nadi. Ŵabali awo ŵakamba kale kuteŵetera Yehova, ŵakukondwa kuwona kuti chiŵelengero cha ŵapharazgi chasazgikira chomene mu vyaru vyawo.

16, 17. Chifukwa wuli ‘wakuseŵa na wakuvuna ŵakusekelera pamoza’? (Wonani bokosi la mutu wakuti “ Tumathirakiti Tuŵiri Tukawovwira Ŵanthu ku Amazon Kumanya Unenesko.”)

¹⁶ Kumbukani kuti Yesu wakaphalira ŵapositole ŵake kuti: “Wakuvuna . . . wakuwunjika vipambi ku umoyo wamuyirayira, mwakuti wakuseŵa na wakuvuna ŵasekelere pamoza.” (Yoh. 4:36) Kasi tikusekelera wuli pamoza pa mulimo wa kuvuna uwo ukuchitika pa charu chose? Pali nthowa zinandi, kweni tiyeni tiwonepo zitatu.

¹⁷ Yakwamba, tikukondwa kuwona kuti Yehova wakovwira pa mulimo uwu. Para tikupharazga uthenga wa Ufumu, tikupanda mbuto. (Mat. 13:18, 19) Ndipo para tawovwira munthu kuŵa msambiri wa Khristu, ndikuti tavuna chipambi. Ntheura, tose tikukondwa kuwona umo Yehova wakovwilira kuti mbuto ‘zimere na kukura chomene.’ (Mrk. 4:27, 28) Nyengo zinyake pakujumpha nyengo kuti mbuto izo tamija zimere, ndipo pamasinda ŵanji ndiwo ŵakuzakavuna. Panji ivyo vikachitikira Joan wa ku Britain, namwe vili kumuchitikiranipo. Mudumbu uyu wakabatizika vyaka 60 ivyo vyajumpha, ndipo wakati: “Nakumanapo na ŵanthu ŵanyake awo ŵakuti ine ndine nkhapanda mbuto mwa iwo apo nkhaŵapharazgira nyengo yinyake. Kweni ine nkhamanyanga yayi kuti ŵanthu aŵa ŵakalutilira kusambira na Ŵakaboni ŵanyake m’paka kubatizika. Ntheura, nkhukondwa kuti mbuto izo nkhapanda zikakura na kuvunika.”​—Ŵerengani 1 Ŵakorinte 3:​6, 7.

18. Mwakuyana na lemba la 1 Ŵakorinte 3:​8, chifukwa wuli tikukondwa?

¹⁸ Yachiŵiri, tikulutilira kuŵa ŵakukondwa para tikukumbuka mazgu agho Paulosi wakayowoya. Iyo wakati: “Waliyose wazamupoka njombe yake kuyana na mulimo wake.” (1 Kor. 3:8) Yehova wazamutipa njombe mwakuyana na vipambi vya ntchito iyi yayi, kweni mwakuyana na mulimo uwo tachita. Fundo iyi njakukhozga kwa awo ŵakupharazga ku malo agho ŵanthu ŵakuŵikako mahara yayi ku uthenga wa Ufumu. Yehova wakuwona kuti Kaboni waliyose uyo wakuchitako mulimo wa kumija ‘wakupambika vipambi vinandi,’ ntheura wakwenera kuŵa wakukondwa.​—Yoh. 15:8; Mat. 13:23.

19. (a) Kasi uchimi wa pa Mateyu 24:14 ukutipa wuli chimwemwe? (b) Kasi tikwenera kukumbuka vichi nanga pangaŵavya uyo wazgoka msambiri?

¹⁹ Yachitatu, tikukondwa chifukwa mulimo withu ukufiska uchimi. Wonani ivyo Yesu wakazgora apo ŵapositole ŵake ŵakamufumba kuti: “Ntchivichi  chizamuŵa chimanyikwiro cha kuŵapo kwinu na cha umaliro wa charu?” Wakaŵaphalira kuti mulimo wa kupharazga uwo uzamuchitika pa charu chose, ndicho chizamuŵa chimanyikwiro chikuru. Kasi apa, wakayowoyanga za mulimo wa kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri? Yayi. Iyo wakati: “Makani ghawemi agha gha Ufumu, ghazamupharazgika mu charu chose chapasi kuti uŵe ukaboni.” (Mat. 24:3, 14) Lekani mulimo wa kupharazga panji kuti wa kupanda mbuto ntchimanyikwiro cha umaliro wa nyengo iyi. Ntheura, tikwenera kukumbuka kuti para tikupharazga makani ghawemi gha Ufumu, ndikuti tikuchitira “ukaboni,” nangauli pangaŵavya uyo wangazgoka msambiri. * Kwali ŵanthu ŵapulike kwali yayi, ise tikufiska waka uchimi uwo Yesu wakayowoya. Kweniso ni mwaŵi wapadera kuteŵetera nga ‘mbantchito ŵanyake na Chiuta.’ (1 Kor. 3:⁠9) Lekani tikukondwa.

20, 21. (a) Kasi mazgu gha pa Malaki 1:11 ghakufiskika wuli? (b) Pa mulimo wa vuna, kasi mwaŵikapo mtima kuchitachi, ndipo chifukwa wuli?

²⁰ Yesu wakawovwira ŵapositole ŵake kumanya kuti mulimo wakuvuna ukwenera kuchitika mwaluŵiro. Kwamba mu 1919, Yesu wawovwiraso ŵasambiri ŵake mazuŵa ghano kumanya fundo iyi. Lekani ŵanthu ŵa Chiuta ŵasazgirako nyengo yakupharazgira. Nakuti mulimo wa kuvuna undayimepo. Nga umo Malaki wakayowoyera, mazuŵa ghano mulimo wa kupharazga ukuchitika “kwamba pa kufuma kwa dazi m’paka pa kunjira kwake.” (Mal. 1:11) Ntheura ŵakuseŵa na ŵakuvuna ŵakukondwa pamoza kulikose uko ŵali, para ŵakuchita mulimo uwu kwamba pakufuma kwa dazi m’paka pa kunjira kwake. Ndipo zuŵa lililose para tikuchita mulimo uwu, tikukumbuka kuti ukwenera kuchitika mwaluŵiro.

²¹ Para tikughanaghanira ivyo vyachitika mu vyaka 100 ivi, na kuwona umo kagulu kachoko ka ŵateŵeti ŵa Chiuta kakulira na kuŵa “mtundu wankhongono,” mitima yithu ‘yikukondwa na kusekelera.’ (Yes. 60:5, 22) Pakuti tili na chimwemwe kweniso tikutemwa Yehova, “Mwenecho wa vuna,” mphanyi taŵikapo mtima kuti tilutilire kuchitako mulimo wakuvuna uwu.​—Luka 10:2.