Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

10 YATICHÄWI

Reyejj arkirinakaparuw qʼomachi

Reyejj arkirinakaparuw qʼomachi

¿KUNSA YATEQAÑÄNI?

Ajay toqetjja, kunjamsa ukat kunatsa Jesusajj arkirinakapar qʼomachawayi ukwa uñjaskañäni

1-3. Diosan templop qʼañuchapjjatap uñjasajja, ¿kunsa Jesusajj luräna?

 JESUSAJJ wali respetompiw Jerusalén markan utjkäna uka templo uñjäna. Cheqpach yupaychirinakajj walja maranakaw uka templon Jehová Diosar yupaychawayapjje, uk Jesusajj sumwa yatïna. Ukampis uka yupaychäwejja, mä arunjja, qollan Diosar yupaychañajj qʼomäñapänwa. Ukhamajj jan walinak lurasin Diosan templop qʼañuchapjjatap uñjasajja, ¿kunjamakis Jesusajj jikjjataspachäna? Jupajj 33 marana nisán phajjsit 10 urunak saraqkäna ukhaw uka templor saräna, kunas ukan pasäna uk jichhajj uñjañäni (Mateo 21:12, 13 liytʼañataki).

2 Kawkharutï jan judío jaqenakajj templor mantapkäna uka cheqanwa aljirinakasa ukat qollqe turkirinakasa, Jehová Diosar ofrenda churañatak sarapkäna uka jaqenakat walja qollq apsusipkäna. a Jesusajj “aljasirinakaru ukhamarak alasirinakaruw anqaru alissüna. Qollqe trokirinakan mesanakapsa liwinukünwa” (Nehemías 13:7-9 uñjjattʼarakïta). Ukat uka jan wali jaqenakarojj akham sarakïnwa: Awkijan utapjja, ‘lunthatanakan utapwa waktʼayasipjjatätajja’ sasa. Ukhamatwa Diosaru ukat templor respetatap uñachtʼayäna. Cheqansa, Awkipar yupaychañajj qʼomäñapänwa.

3 Walja maranak qhepata, Reyjam uttʼayatäkäna ukhaw Jesusajj Diosan templop wasitat qʼomachäna. Khitinakatï jichhürunakan Jehová Diosan munañaparjam yupaychañ munapki, taqe ukanakaw uka templon yupaychapjje. ¿Kuna templos qʼomachasïna?

‘Leví tribur qʼomachañatakiw qontʼasi’

4, 5. 1) ¿Kunjamsa Jesusajj ajllit cristianonakar 1914 marata 1919 mara qalltakamajj qʼomachäna? 2) ¿Diosan markapar qʼomachañajj ukharukit tukuyäna? Uk qhanañchtʼam.

4 Kunjamtï payïr yatichäwin uñjawayktanjja, 1914 maran Reyjam uttʼayatäkäna uka qhepatwa Jesusajj Awkipamp chikajj templo, mä arunjja, Diosan uttʼayat yupaychäwi uñjir jutäna. b ¿Kunsa jutasajj jikjjatapjjäna? ‘Leví tribunkirinakaru’, mä arunjja, ajllit cristianonakar qʼomachañ wakisitapwa Reyejj amuyäna (Mal. 3:1-3). 1914 marata 1919 mara qalltakamajja, Jehová Diosajj servirinakapar qʼomachañ munasaw kunayman yantʼanakan uñjasipkäna ukanakat jan jarkʼaqkänti. Ajllit cristianonakajj ninar uñtat yantʼanakarojj atipjapjjänwa. Ukat qʼomachata, Reyir jukʼamp serviñ munasaw yantʼanakat mistupjjäna.

5 ¿Diosan markapar qʼomachañajj ukharukit tukuspachäna? Janiwa. Aka qhepa urunakanjja, Jupan uttʼayat templopat jan mistupjjañapatakiw Jehová Diosajj Jesucristo toqejj servirinakapar qʼomachaski. Jutïr pä yatichäwinakanjja, kunjamsa Cristojj Diosan markap sum sarayapjjañapataki ukat sarnaqañ toqensa qʼomäpjjañapatakejj jilat kullakanakar yanaptʼawayi, ukwa yatjjataskañäni. Ukampis kunjamsa jupanakarojj ajay toqet qʼomachasiwayi ukwa nayraqat yatjjatañäni. Cheqansa, arkirinakapan ajay toqen qʼom jikjjatasipjjañapatakejja, kunanaktï Jesusajj lurawayki uk yatjjatasaw Diosar jukʼamp confiyastanjja.

“Jan kunampis qʼañuchtʼasipjjamti”

6. Kuntï Jehová Diosajj judionakar siskäna ukarjamajja, ¿ajay toqet qʼomachatäñajj kamsañsa muni?

6 Ajay toqet qʼomachatäñajja, ¿kamsañsa muni? Uk yatiñatakejj kunsa Jehová Diosajj Babiloniar apatäpkäna uka judionakar mä profecian säna uk amuytʼañäni, jupanakajj 537 nayra pacha maranwa Babilonia markat mistjjapjjañapäna (Isaías 52:11 liytʼañataki). Uka judionakajja, templo wasitat lurañataki ukat cheqa yupaychäwi wasitat uttʼayañatakiw Jerusalén markar sarapjjañapäna (Esd. 1:2-4). Babilonia markan utjkäna uka kʼari religionanakan luräwinakap qʼal jaytapjjañapwa Jehová Diosajj munäna. Ukatwa judionakar akham säna: “Jan kuna qʼañurus llamktʼapjjamti”, “mistunjjapjjam Babiloniatjja” ukat “jan kunampis qʼañuchtʼasipjjamti” sasa. Jupanakajj janiw kʼari yupaychäwimpejj Jehová Diosan qʼoma yupaychäwip qʼañuchapjjañapäkänti. Ukhamajj ajay toqet qʼomachatäñajja, kʼari religionanakan yatichäwinakapata ukat luräwinakapat jitheqtatäña sañwa muni.

7. ¿Khiti toqesa Jesusajj arkirinakapar qʼomachawayi?

7 Jesusajj Reyjam uttʼayatäkäna uka qhepatwa, mä arunjja, 1919 maranwa Amuyasiri Cheqapa Uywatar uttʼayawayi. Uka toqew Jesusajj ajay toqen qʼomäpjjañapatakejj arkirinakapar yanaptʼawayi, uka uywatajj khitïnsa ukajj qhanaw amuyasïna (Mat. 24:45). Uka maratakejja, Bibliat Yatjjatirinakajj walja kʼari yatichäwinakatwa jitheqtjjapjjäna. Ukampis jukʼamp qʼomachatäpjjañapaw wakisïna. Ukatwa Cristojj Amuyasiri Cheqapa Uywata toqejj kuna costumbrenaksa ukat luräwinaksa jaytapjjañapäna uk jukʼat jukʼat arkirinakapar amuytʼayäna (Pro. 4:18). Ukanakwa jichhajj mä qawqhanak uñjaskañäni.

¿Cristianonakajj Navidad amtañasäspati?

8. ¿Kunsa Bibliat Yatjjatirinakajj Navidad toqet nayratpach amuyapjjäna, ukat uka fiesta amtapjjpachänti?

8 ‘Navidad amtañajj kʼari diosanakar yupaychapki ukanakan uñstayatawa ukat Jesusajj janiw diciembre 25 urun naskänti’ sasaw Bibliat Yatjjatirinakajj nayratpach amuyapjjäna. Yatiyañataki diciembre 1881 maran mistkäna uka revistajj akham sänwa: “Kʼari diosanakar yupaychapki uka jaqenakatjja, millón millonaw cristianor tukuwayapjje. Ukampis jupanakat waljanejja, sutitakwa cambiawayapjje. Kʼari diosanakar yupaychir sacerdotenakajj cristianonakan sacerdotenakaparuw tukuwayapjje. Ukat kawkïr fiestanaktï jupanakajj amtapkäna ukanakajj cristianonakan fiestapäkaspas ukham uñtʼatäjjänwa. Ukanakat mayajj Navidadawa”. 1883 maran mistkäna uka Yatiyañataki revistanjja, “¿Kunapachas Jesusajj nasïna?” sat pʼeqeñchäwini mä yatichäwiw mistüna. ‘Octubre phajjsejj qalltkäna ukhaw Jesusajj nasïna’ sasaw uka revistajj qhanañchäna. c Ukhamarusa, Navidad jaytañajj janis wakiskaspa ukhamwa Bibliat Yatjjatirinakajj uka tiempon amuyapjjäna. Brooklyn markan Betel utajj utjki ukansa, uka fiesta amtasipkakïnwa. Ukampis 1926 mara qhepatjja, janiw ukhamäjjänti, ¿kunatsa?

9. ¿Kunsa Bibliat Yatjjatirinakajj Navidadat amuyjjapjjäna?

9 Sumpach yatjjatasajja, kunjamsa Navidadajj uñstäna ukasa ukat uka fiestan costumbrenakapas Diosatak jan walïtapwa Bibliat Yatjjatirinakajj sum amuyjjapjjäna. La edad de oro diciembre 14, 1927 maran mistkäna uka revistanjja, “¿Kunjamsa Navidadajj uñstäna?” sat pʼeqeñchäwin mä yatichäwiw mistüna. Ukan akham sänwa: ‘Navidad amtañajj janiw Bibliarjamäkiti. Jañchin munañaparjam sarnaqapjjañapataki ukat idolonakar yupaychapjjañapatakiw uka fiestajj jaqenakar chʼamañchi’. ‘Navidad amtapjjañapjja, janiw Cristojj arkirinakapar maykänti’ sasa. Ukat aka qhana arunakampiw tukuyäna: “Jañchin munañanakapa, akapachankir jaqenaka ukat Supayaw Navidad amtasiñap wal munapjje, ukhamajj Jehová Diosar taqe chuyma katuyatäpki ukanakajj janipuniw uka fiesta amtapjjañapäkiti” sasa. Ukatwa uka marat aksarojj Betel utan irnaqtʼapkäna ukanakajj Navidad jan amtjjapjjänti.

10. 1) Navidad toqetjja, ¿kuna qhanañchäwinakas diciembre, 1928 maran mistüna? (“ Navidad: kunjamsa uñstäna ukat kun amtañatakïnsa” siski uka recuadro uñjjattʼäta.) 2) Kuna fiestanaksa ukat costumbrenaksa cheqpach cristianonakajj jan amtapjjañapäki ukjja, ¿kunjamsa Diosan markaparojj ewjjtʼasïna? (“ ¿Kunatsa yaqhep fiestanaksa ukat yaqha ukhamanaksa jan amtañasäki?” siski uka recuadro uñjjattʼäta.)

10 Uka mara qhepatjja, Bibliat Yatjjatirinakajja Navidad toqet jukʼamp qhanañchäwinakwa katoqapjjäna. Diciembre 12, 1928 maranjja, Betel utan irnaqtʼiri Richard Barber sat jilatajj kunjamatsa Navidad sat jan wali fiestajj amtasiñ qalltäna ukwa radio toqejj qhana arunakamp qhanañchäna. Uka arunak istʼasajja, ¿kunsa Diosan servirinakapajj lurapjjpachäna? Familiapampejj kunjamsa Navidad amtañ jaytapjjäna uk amtasaw Charles Brandlein sat jilatajj akham säna: “Kʼari diosanakar yupaychapkäna ukanakan luräwinakap jaytañajj janiw nanakatakejj chʼamäkänti [...]. Mä qʼañu isi apsusisas basurar jaqtapkirista ukhamänwa” sasa. Henry Cantwell sat jilatat amuytʼarakiñäni, jupajj tamanak tumptʼirjamaw qhepat irnaqtʼäna. Uka jilatajj akham sänwa: “Jehová Diosar munasipjjatajj uñachtʼayañataki Navidad jaytañajj nanakatakejj wali askïnwa” sasa. Jesucristo Reyir taqe chuyma arkapkäna ukanakajja, kuna jan wali luräwinak jaytañatï wakiskäna ukanak jaytapjjänwa ukat kʼari religionan uñstayata costumbrenakapatsa jitheqtapjjarakïnwa (Juan 15:19; 17:14). d

11. ¿Kunjamsa Diosan Reinopan apnaqeri Reyir yanaptʼaskatas uñachtʼaysna?

11 ¡Diosar taqe chuyma yupaychir uka jilat kullakanakajj wali yateqaskayäpjjewa! Uka toqet lupʼisajja, akham jisktʼasiñasawa: “¿Kunjamsa Amuyasiri Cheqapa Uywatan ewjjtʼanakap katoqtjja? ¿Wali askitti uñjtjja, ukat ukarjam sarnaqañatakit chʼamachastjja?” sasa. Jiwasatï uka ewjjtʼanak taqe chuyma istʼañäni ukhajja, Diosan Reinopan apnaqeri Reyir yanaptʼaskataswa uñachtʼayañäni. Jupajj Amuyasiri Cheqapa Uywata toqew horasapar ajay toqet manqʼa churistu (Hech. 16:4, 5).

¿Cristianonakajj cruz apnaqapjjañapati?

Cruzani ukat coronani insignia (12 ukat 13 tʼaqanak uñjjattʼäta)

12. ¿Kunsa Bibliat Yatjjatirinakajj cruzat amuyapjjäna?

12 Cristianjam uñtʼatäñataki cruz apnaqañajj walikïskaspas ukhamwa Bibliat Yatjjatirinakajj walja maranak amuyapjjäna. Ukampis janiw ukar yupaychapkänti, Jehová Diosatakejj idolonakar yupaychañajj kunja jan walisa uk sumwa jupanakajj yatipjjäna (1 Cor. 10:14; 1 Juan 5:21). 1883 maran mistkäna uka Yatiyañataki revistajj akham sasaw qhana arunakamp qhanañchjjäna: “Idolonakar yupaychañajj janipuniw Diosatakejj walïkiti” sasa. ‘Ukampis cruz apnaqañajj walikïskiwa’ sasaw Bibliat Yatjjatirinakajj uka tiempon amuyapjjarakïna. Amuytʼañataki, cristianötwa sañatakiw jupanakajj mä cruzani ukat mä coronani insignia tʼirkatasipjjäna. ¿Kunatsa ukham lurapjjpachäna? ‘Jiwañkamatï Tatitur arkaskakiñäni ukhajja, jakañ coronwa katoqañäni’ sañatakiw jupanakajj ukham tʼirkatasipjjäna. Ukatwa 1891 marat aksarojja, Yatiyañataki sat revistan nayrïr janapan mä cruzampi ukat mä coronamp uñstäna.

13. Cruz apnaqañ toqetjja, ¿kunsa Bibliat Yatjjatirinakajj sum amuyjjapjjäna? (“ Jukʼampiw cruz toqet qhanañchasi” siski uka recuadro uñjjattʼäta.)

13 Bibliat Yatjjatirinakatakejja, cruzasa ukat coronasa wali askïnwa. Ukampis 1920 maranak tukuyaruw kunsa Diosajj cruz apnaqañat amuyi uk jukʼat jukʼat amuyapjjäna. 1928 maran Detroit (Míchigan, Estados Unidos) sat markan apaskäna uka jachʼa tantachäwit parlkasajja, Grant Suiter sat jilatajj akham sänwa: “Cruzani ukat coronani insignia tʼirkatasiñajj inamayakiwa ukat ukham lurañajj janiw Diosatakejj walïkiti sasaw uka jachʼa tantachäwin qhanañchasïna”. Uka jilatajj Oraqpachan Jilïr Irpirinak taypinwa qhepat irnaqtʼjjäna. Uka mara qhepatjja, jukʼampiw uka toqet qhanañchasjjäna. Diosan qʼoma ukat qollan yupaychäwipan cruz apnaqañajj jan walipunïnwa.

14. Cruz apnaqañajj jan walïtap yatichaskäna ukhajja, ¿kunsa Diosan servirinakapajj lurapjjäna?

14 Cruz apnaqañajj jan walïtap jukʼat jukʼat yatichaskäna ukhajja, ¿kunsa Diosan servirinakapajj lurapjjpachäna? ¿Wali askit uñjata cruzani ukat coronani insignia apnaqasipkakpachänti? Jehová Diosar walja maranak yupaychiri Lela Roberts sat kullakajj akham sänwa: “Cruz apnaqañajj jan walïtap amuyjjapjjayäta ukhajja, jankʼakiw uk apnaqañ jaytjjapjjayäta” sasa. Yaqha jilat kullakanakajj kuntï uka toqet amuyapkäna uk akham sasaw Diosar taqe chuyma serviri Ursula Serenco sat kullakajj qhanañchäna: “‘Kunjamsa Tatitojj jiwawayi ukat kunjamsa mä cristianojj Tatitur jiwañkam serviñapa uk uñachtʼayir insigniajj kʼari diosanakar servir jaqenakan uñstayatawa’ sasaw amuyjjapjjayäta. Kunjamtï Proverbios 4:18 qellqatajj siskejja, jukʼat jukʼatwa uka toqet parlir yatichäwinakajj qhanstjjäna. Ukatwa Diosar wal yuspärapjjayäta” sasa. Cristor taqe chuyma arkirinakapajj janiw kʼari religionanakan costumbrenakapat kuns yatiñ munapkänti.

15, 16. ¿Kunjamsa Jehová Diosan templop qʼomäñapatak chʼamachasitas uñachtʼaysna?

15 Jiwasajja jupanakjamarakiw amuytanjja. Cheqansa, Amuyasiri Cheqapa Uywata toqew Cristojj Jehová Dios saparuki yupaychapjjañapatak arkirinakapar yanaptʼaski. Ukhamasti, kʼari religionanakan luräwinakapata ukat costumbrenakapat jitheqtañasataki Biblian ewjjtʼanakap katoqañäni ukhajja, jankʼakiw uka ewjjtʼanak istʼañasa. Cristojj apnaqañ qalltkäna uka tiempon jakir jilat kullakanakjamaw Diosan templop qʼomäñapatak wal chʼamachasiñ muntanjja.

16 Aka qhepa urunakanjja, Diosan tamap qʼañuchapkaspa ukanakatwa Cristojj Diosan markapar jarkʼaqawayi. ¿Kunjamsa uk lurawayi?

Reyiw askinakjja jan askinakat jaljaski

17, 18. Chawlla katuñ qänat parlki uka uñachtʼäwinjja, ¿akanakajj kamsañsa muni? 1) Qänan qotar jaqontasitapa. 2) Taqe kasta chawllanakar katsusitapa. 3) Suma chawllanakar canastar imasitapa. 4) Jan walinakar willirpayasitapa.

17 Jesucristo Reyejja, Diosan markapankir taqpach tamanakan kunas pasaski uk sumwa uñjaski. Ukat chawlla katuñ qänat uñachtʼäwipan parlkäna ukarjamaw jupasa ukat angelanakasa jaqenakar jaljasipki, kunjamsa uk lurapjje uk janiw jiwasajj sum amuyksnati (Mateo 13:47-50 liytʼañataki).

Chawlla katuñ qänajja, qotar uñtat walja jaqenakar Diosan Reinopat yatiyasiski ukamp sasiwa (18 tʼaqa uñjjattʼäta)

18 ‘Qänajj qotar jaqontatänwa.’ Chawlla katuñ qänajja, qotar uñtat walja jaqenakar Diosan Reinopat yatiyasiski ukamp sasiwa. ‘Taqe casta chawllanakaw katsusïna.’ Suma yatiyäwinakajj taqe kasta jaqenakan chuymaparuw purtʼi. Jupanakat yaqhepajj cheqpach cristianor tukuñkamaw wal chʼamachasipjje, yaqhepasti qalltan Bibliat yatjjatañ munapkchisa, janiw Dios toqet saytʼasiñatak chʼamachasipkiti. e ‘Suma chawllanaksti canastaruw imjjapjjäna.’ Suma chuyman jaqenakarojja, canastanakaru, mä arunjja, cristian tamanakaruw apthapisi, ukanwa jupanakajj Jehová Diosar ajay toqet qʼom yupaychapjjaspa. ‘Jan walinaksti willirpayjjapjjänwa.’ Aka qhepa urunakanwa Cristosa ukat angelanakasa, aski jaqenakarojj jan aski jaqenakat jaljasipki. f Ukhamatwa tamanak jan qʼañuchapjjañapatakejja, costumbrenaka ukat yaqha ukham jan wali luräwinak jan apanukuñ munapki uka jaqenakat jilat kullakanakar jarkʼaqasi. g

19. Cristojj Diosar qʼom yupaychapjjañapatakiw arkirinakapar yanaptʼaski, ¿uk yatisajj kunjamsa jikjjatasta?

19 Jesucristo Reyisajja, jan ajjsartʼasaw nayrïr patak maranakan Diosan templop qʼomachäna. Jichhürunakanjja, ukhamarakiw cheqa yupaychäwsa ukat cheqpach cristianonakarus qʼomachi, jupankirinakarusa arjjatarakiwa. ¿Janit taqe ukanak yatiñajj chʼamañchtʼkistu? Cheqansa, Awkipar ajay toqen qʼom yupaychapjjañapatakiw Cristojj arkirinakapar yanaptʼaski, ukatwa jupar wal yuspärtanjja. Jiwasatï Reyiru ukat Reinoparu yanaptʼatas uñachtʼayañ munstan ukhajja, kʼari religionanakan taqpach jan wali luräwinakapatwa jitheqtañasa.

a Jerusalén markar wali jayanakat sarapkäna uka judionakajja, templon impuestop pagañatakejj yaqha kasta qollqwa apapjjañapäna. Qollqe turkirinakajj wali jilaruw uka qollq turkapjjäna. Ukat ofrendanak loqtañatakiw waljanejj animalanak alapjjañaparakïna. Templon aljapkäna ukanakajj jila qollqeruw ukanak aljapjjäna, ukatwa Jesusajj ‘lunthatanaka’ sasin jupanakar sispachäna.

b Jehová Diosan servirinakapajja, Jupan uttʼayat templo patiopanwa aka Oraqen yupaychapjje.

c Uka revistajj akham sarakïnwa: “Jesusajj naskäna uka arumajj pampanwa uwij awatirinakajj uwijanakap uñjasipkäna sasaw Bibliajj qhanañchi, ukhamajj juyphi pachanwa Jesusajj nasïna sañajj janiw kuntï Bibliajj siski ukarjamäkiti” sasa (Luc. 2:8).

d Noviembre 14, 1927 maranwa Frederick Franz jilatajj mä cartan akham sasin qellqäna: “Aka marajja, janiw Navidad amtkañäniti. Janipuniw jichhat uksarojj uka fiestajj amtasjjaniti sasaw Betel utan irnaqtʼirinakajj amtawayapjje” sasa. Ukat febrero 6, 1928 maranjja, akham sasaw Franz jilatajj yaqha cartan qellqarakïna: “Tatituw Supayan ñanqha pachapat jukʼat jukʼat qʼomachaskistu” sasa.

e Amuytʼañataki, 2013 maranjja, 7.965.954 yatiyirinakaw utjäna. Ukampis Jesusan jiwäwip amtañatakejja, 19.241.252 jaqenakaw sarapjjäna.

f Suma chawllanakarojj jan wali chawllanakat jaljaski uka uñachtʼäwejja, janiw uwijanakampit cabritonakampit parlki uka uñachtʼäwimp kikpäkiti (Mat. 25:31-46). Jachʼa tʼaqhesïwi tiemponwa uwijanakarojj cabritonakat jaljasini. Uka tiempo puriniñapkamajja, jan wali chawllar uñtatäpki uka jaqenakajj Jehová Diosarusa ukat tamaparus ‘kuttʼasipkaspawa’ (Mal. 3:7).

g Qhepatjja, jan wali ‘chawllanakar’ uñtatäpki uka jaqenakajj nina aqkir hornoruw jaqontatäpjjani, mä arunjja, wiñayatakiw tukjatäpjjani.