Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

SHAPITA 10

Mulopwe Wasubula Bantu Bandi ku Mushipiditu

Mulopwe Wasubula Bantu Bandi ku Mushipiditu

PEMANINE SHAPITA

Muswelo wasubwile Yesu ne kutōkeja balondi bandi ku mushipiditu ne mwanda mwine

1-3. Le i bika byālongele Yesu paātene tempelo misubijibwe?

 YESU wādi ulēmekele bininge tempelo ya mu Yelusalema mwanda wādi uyukile mvubu yayo. Tempelo yādi tamba kala kitako kya butōtyi bwa bine pano panshi. Buno butōtyi—butōtyi bwa Leza ujila, Yehova—bufwaninwe kwikala butōkejibwe kadi busubule. Langa’po, mwēimvwanine Yesu pa kutwela mu tempelo mu mafuku 10 Kweji wa Nisane, 33 K.K., ne kwiitana misubijibwe. Le byādi namani?—Tanga Mateo 21:12, 13.

2 Mu Kipango kya Bajentaila mwādi bansunga ba lwiso ne bashinta lupeto bādi badīla batōtyi pa mutwe bādi bāya kwela bitapwa kudi Yehova. a Yesu wāiya “kapanga boba bonso badi bapoteja ne kupota bintu mu tempelo kadi wakuvumika mameza a badi bashintula lupeto.” (Dingakanya na Nehemia 13:7-9.) Wāpanga bano bantu besakila baālamwine njibo ya Shandi ke “mutá wa batubwalāla.” Mu uno muswelo, Yesu wālombwele amba ulēmekele tempelo ne bine byoyelekeja. Butōtyi bwa Shandi bwadi bufwaninwe kwikala butōka!

3 Myaka tutwa pa kupita’po, Yesu watōkeje monka tempelo aye pa kupwa kubikikwa bu Meshiasa Mulopwe—mwine mubadilwa ne bantu bonso ba dyalelo basaka kutōta Yehova mu muswelo waitabije. Le mu kitatyi’kya i tempelo’ka yaatōkeje?

Kutōkeja “Bāna ba Levi”

4, 5. (a) Le balondi ba Yesu bashingwe māni basubwilwe ne kutōkejibwa namani tamba mu 1914 kutūla ku ngalwilo kwa 1919? (b) Le ino yo yadi mfulo ya kusubulwa ne kutōkejibwa kwa bantu ba Leza? Shintulula.

4 Monka motwekimwenine mu Shapita 2 wa dino dibuku, Yesu pa kupwa kubikikwa mu 1914, waile na Shandi kupempula tempelo ya ku mushipiditu—mpangiko ya butōtyi butōka. b Pa kupwa kwiipempula, Mulopwe wamwene amba bano bashingwe māni bene Kidishitu, “bāna ba Levi,” kudi mobafwaninwe kusubulwa ne kutōkejibwa. (Mal. 3:1-3) Tamba mu 1914 kutūla ku ngalwilo kwa 1919, Yehova, Sendwe utōkeja walekele bantu bandi bapite mu matompo palapala ne mu makambakano ebalengeje basubulwe ne kutōkejibwa. Dyese, bano bashingwe māni bapityile mu matompo a mutōkeji, ne kulombola na kininga amba bakwatakenye Meshiasa Mulopwe!

5 Le ino yo yadi mfulo ya kusubulwa ne kutōkejibwa kwa bantu ba Leza? Aa. Yehova i mwendelele ne mu mafuku a mfulo kukwasha balondi bandi batōkejibwe, kupityila kudi Meshiasa Mulopwe, amba bashadidile mu tempelo yandi ya ku mushipiditu. Mu mashapita abidi alonda’ko, tusa kubandaula’mo muswelo waebatōkeje mu mwikadilo ne mu myanda itala bulongolodi. Pano’ko bidi, twisambilei pa kutōkejibwa kwa ku mushipiditu. Kubandaula bino byalongele Yesu kukomejanga lwitabijo lwetu—mu miswelo mimwekelele nansha yampikwa kumwekelela patōka—amba akwashe balondi bandi bekale batōka ku mushipiditu.

“Mwikale Batōka To-o”

6. Misoñanya ya Yehova ku Bayuda bamisungi itukwasha namani twimvwanije mwikadile butōki bwa ku mushipiditu?

6 Le kutōka ku mushipiditu i bika? Pa kulondolola, tubandaulei byānene Yehova kudi Bayuda bamisungi popādi ke batambe mu Babiloni mu mwaka wa katwa ka busamba K.K.K. (Tanga Isaya 52:11.) Bano bamisungi bādi bakajokela kwabo ku Yelusalema mwanda wa kūbakulula tempelo ne kujokeja butōtyi bwa bine. (Eza. 1:2-4) Yehova wādi usaka bantu bandi bashiye bilongwa byonso bya mutōtelo wa bene Babiloni. Vuluka’mba wēbapele misoñanya milondakane amba: “Kemukitengai kintu kya disubi, nansha kimo kine;” “tambaimo umbukata mwakyo;” ne amba “mwikale batōka to-o.” Butōtyi butōka bwa Yehova kebufwaninwepo kusambukilwa na mutōtelo wa bubela. Le tunena namani nanshi? Kutōka ku mushipiditu i kupela mfundijo ne bilongwa bya mu mutōtelo wa bubela.

7. Yesu wingidijanga mukola’ka pa kukwasha balondi bandi bekale batōka ku mushipiditu?

7 Kinondanonda na kubikikwa kwa Yesu bu Mulopwe, watūdile’ko mukola muyukane wakwashija’mo balondi bandi bekale batōka ku mushipiditu. Uno mukola i umpika mukōkele ne mudyumuke watongelwe na Kidishitu mu 1919. (Mat. 24:45) Kufika ku uno mwaka, Befundi ba Bible badi kala kebetōkeje ku mfundijo mivule ya bipwilo bya bubela. Inoko, badi bakisakilwa kutōkejibwa’ko monka ku mushipiditu. Kidishitu i mulete bityebitye mwinya ku balondi bandi kupityila kudi umpika wandi mukōkele, mwinya utala pa mafetyi ne bilongwa byobadi bafwaninwe kuleka. (Nki. 4:18) Tutalei’ko bimobimo.

Le Bene Kidishitu Bafwaninwe Kufeta Noele?

8. Tamba kala Befundi ba Bible badi bayukile bika pa Noele, ino i bika byokebadipo bajingulwile senene?

8 Tamba kala Befundi ba Bible badi bayukile amba Noele i mitambe ku Bajentaila ne amba Yesu kabutwilwepo mu mafuku 25 Kweji 12. Kiteba kya Mulami kya Ziona kya Kweji 12, 1881 kyanene amba: “Midiyo ya bantu bakokēlwe mu kipwilo, batamba mu bujentaila. Ino kuno kushinta kwadi kwa dijina bitupu, mwanda babitobo bajentaila bāikele ke babitobo bene Kidishitu kadi mafetyi a bajentaila keetyilwa mu dijina dya bwine Kidishitu—mu ano mafetyi mudi ne Noele.” Mu 1883, Kiteba kya Mulami, mu kishinte kinena’mba, “Le Yesu Wābutwilwe Kitatyi’ka?” kyalangulukile amba Yesu wābutwilwe ku ngalwilo kwa Kweji 10. c Inoko mu kine kitatyi’kya, Befundi ba Bible badi kebamwene bubinga bupotoloke bwa kuleka kufetela Noele. Enka ne banabetu ba mu kisaka kya Betele mu Brooklyn baendelele na kufeta’yo. Ino kupwa kwa 1926, bintu byashilula kushinta. Mwanda waka?

9. Le i bika byajingulwile Befundi ba Bible pangala pa Noele?

9 Mfulo mfulō, pa kubandaula mwanda na katentekeji, Befundi ba Bible bajingulula amba kwine kutambile Noele ne bilongwa biloñwanga’po bifutulwijanga Leza. Kishinte “Kutambile Noele,” kya mu L’Âge d’Or wa mu mafuku 14 Kweji 12, 1927, kyanene amba Noele i masobo a bene ntanda, emanine pa kwisangaja, ne butōtyi bwa bankishi. Kishinte kyalombwele patōka amba ino fetyi Yesu kasoñenye’yopo, kyafula ku kunena pa Noele amba: “Kuyuka’mba ino ntanda, bungitu, ne Dyabola basangedile ino fetyi yendelele . . . i bubinga bukatampe bulengeja boba bepēne na muya wabo onso mu mwingilo wa Yehova bapele’yo.” Ke kya kutulumukapo, shi kisaka kya Betele kekyafetelepo Noele mu Kweji 12 wa owa mwaka—kufika ne dyalelo!

10. (a) Le i mwisambo’ka utala Noele wanenenwe mu Kweji 12, 1928? (Tala ne kapango “ Noele, Nsulo ne Kitungo Kyayo.”) (b) I muswelo’ka wadyumwinwe bantu ba Leza pa mafetyi ne bisela bikwabo bifwaninwe kwepuka? (Tala kapango “ Kusasaula Mafetyi ne Bisela Bikwabo.”)

10 Mwaka walondele’po, Befundi ba Bible batambwile bushintuludi butuntulu butala pa Noele. Mu mafuku 12 Kweji 12, 1928, Tutu Richard H. Barber, wa ku kité wanene mwisambo ku ladiyo walombwele patōka nsulo ya disubi kutambile ino fetyi. Le bantu ba Leza balongele namani pa buno bulombodi butamba ku kité? Tutu Charles Brandlein, uvuluka aye ne kisaka kyandi, kitatyi kyobalekele kufeta Noele amba: “Le twadi na mutyima wa kulama bino bilongwa bya bene ntanda? Nansha dimo! . . . Byadi pamo bwa kwela ku kyala kisasa kya butyafu.” Tutu Henry Cantwell, waingile mwenda mafuku bu mutadi wendakana, wadi na mulangwe umo onka, uvuluka’mba: “Tudi na nsangaji mwanda tubabwanya kuleka kintu’kya mwanda wa kulombola Yehova amba tumusenswe.” Balondi ba kikōkeji ba Yesu i betabije kushinta kintu kyo-kyonso ne kuleka kulonga fetyi itamba ku mutōtelo wa disubi. dYoa. 15:19; 17:14.

11. Le tukalombola namani amba tukwatakenye Mulopwe Meshiasa?

11 Bine kino i kimfwa kilumbuluke kitushidile bano Befundi ba Bible ba kikōkeji! Kitatyi kyotulangulukila pa kimfwa kyabo, i biyampe twiipangule amba: ‘Le monanga namani bulombodi butamba ku kité? Le ngitabijanga’bo na nsangaji ne kulonda byobya byonefunda’mo?’ Mutyima wetu wa kikōkeji ulombola’mba tukwatakenye Meshiasa Mulopwe, wingidija umpika mukōkele mwanda wa kupāna bidibwa bya ku mushipiditu pa kitatyi kitungwe.—Bil. 16:4, 5.

Le Bene Kidishitu Bafwaninwe Kwingidija Musalaba?

Kayukeno ka kilukwa kidi’po musalaba (Tala misango 12 ne 13)

12. Mu bula bwa myaka mivule, Befundi ba Bible badi bamwene namani musalaba?

12 Mu myaka mivule, Befundi bavule ba Bible, badi bamwene musalaba bu kiyukeno kitabijibwe kya bwine Kidishitu. Shako kebadipo bafwatakanya kutōta musalaba, mwanda badi bayukile amba kutōta bankishi i kubi. (1 Kod. 10:14; 1 Yoa. 5:21) Ku ngalwilo kwa 1883, Kiteba kya Mulami kyanene kwampikwa kafinda amba, “butōtyi bonso bwa bankishi i bwa munyanji kudi Leza.” Ino ku ngalwilo bidi, Befundi ba Bible kebamwenepo mungya milangwe yabo amba kwingidija musalaba kudi na mwanda. Kimfwa, badi befyelela kuvwala kilukwa kidi’po musalaba bu kayukeno ka kwibayukila’po. Ke balanga’mba shi bakōkele kufika ne ku lufu, bakatambula kilukwa kya būmi. Tamba mu 1891, kayukeno ka kilukwa kidi’po musalaba kadi katamba pa kibalu kya Kiteba kya Mulami.

13. Le i kitōkeji’ka kyatambwile balondi ba Kidishitu pa mwanda utala kwingidija musalaba? (Tala ne kapango “ Abapebwa Bityebitye Kitōkeji Kitala pa Musalaba.”)

13 Befundi ba Bible badi basenswe kayukeno ka kilukwa kidi’po musalaba. Tamba ku mfulo kwa myaka ya 1920, balondi ba Kidishitu bapelwe bityebitye kitōkeji pa mwanda utala kwingidija musalaba. Tutu Grant Suiter, waingile mwenda mafuku mu Kitango Kyendeji, ulangulukila pa kitango kyalongelwe mu Detroit, Michigan, mu États-Unis mu 1928 unena’mba: “Ku kino kitango balombwele amba kayukeno ka kilukwa kidi’po musalaba kekakidipo na mvubu kadi i kabi mpata.” Mu myaka yalondele’ko, bitōkeji bivule byabwejibwa’ko. Mu butōtyi busubulwe ne butōkejibwe ku mushipiditu kemudipo myanda ya musalaba.

14. Le bantu ba Leza balongele namani pa kitōkeji kyobapelwe bityebitye kitala pa musalaba?

14 Le bantu ba Leza balongele namani pa kino kitōkeji kyobatambwile kitala musalaba? Lelo baendelele na kwingidija kayukeno ka kilukwa kidi’po musalaba kobadi basenswe? Kaka Lela Roberts, mwingidi wa Yehova ke mulale myaka, uvuluka’mba, “Twaelele’byo bukidi, potwajingulwile nshintulwilo yabyo.” Kaka mukwabo wa kikōkeji, Ursula Serenco, walombwele mweivwanine bavule, unena’mba: “Twajingulwile amba kyokya kyotwadi tusenswe bu kayukeno ne bu kyelekejo kya lufu lwa Mfumwetu ne kya kwipāna kwetu kwa bwine Kidishitu, kyadi nanshi kyelekejo kya Bajentaila. Monka mwisambila’kyo Nkindi 4:18, twasangele pa kumona amba kashinda kadi kenda keñenya tō.” Balondi ba Kidishitu ba kikōkeji kebadipo basaka kulunga kuboko ku bilongwa bya disubi bya mu bipwilo bya bubela!

15, 16. I muswelo’ka otukalombola’mba twi basumininwe kushala mu bipango bya pano panshi bya tempelo ya Yehova ya ku mushipiditu mitōkejibwe?

15 Netu twi basumininwe muswelo umo dyalelo. Tujingulwile amba Kidishitu wingidijanga mukola muyukane patōka—umpika wandi mukōkele ne mudyumuke—mwanda wa kukwasha bantu bandi bekale batōka ku mushipiditu. O mwanda, shi bidibwa bya ku mushipiditu byotwatambula bibetudyumuna amba fetyi kampanda, bisela kabidye, ne bibidiji kamukaya i bikwatañane na bipwilo bya bubela, tukōkelanga kiponka na ponka. Pamo’nka bwa batutu ne bakaka baikele’ko pashilwile kitatyi kya kwikala’po kwa Kidishitu, twi basumininwe kushadidila mu bipango bya pano panshi bya tempelo ya ku mushipiditu mitōkejibwe.

16 Kadi mu bula bwa mafuku a mfulo, Kidishitu wingilanga mu muswelo wampikwa kumweka mwanda wa kukinga bipwilo bya bantu ba Yehova ku boba babwanya kwibona ku mushipiditu. Le wingilanga’byo namani? Tutalei.

Kusansanya “Babi mu Boloke”

17, 18. Mu kyelekejo kya bukonde bwa nkokwa, bino bintu bishintulula bika (a) kuta bukonde bwa nkokwa, (b) kukongakanya “mwita wa miswelo ne miswelo,” (c) komeka mwita muyampe mu bintu, ne (d) kwela mwita wampikwa kufwaninwa?

17 Mulopwe Yesu Kidishitu utalanga’nka kutala bipwilo bya bantu ba Leza ntanda yonso. Kidishitu ne bamwikeulu bengilanga mwingilo wa kusansanya, batwe papo kumweneja byonso mpika. Yesu wātelele uno mwingilo mu kyelekejo kyandi kya bukonde bwa nkokwa. (Tanga Mateo 13:47-50.) Le kino kyelekejo kishintulula bika?

Bukonde bwa nkokwa bwelekeja busapudi bwa Bulopwe busapulwa pa dijiba dya bantu (Tala musango 18)

18 “Bukonde bwa nkokwa bute pa dijiba.” Bukonde bwa nkokwa bwelekeja busapudi bwa Bulopwe busapulwa pa dijiba dya bantu. “Bukongakanya mwita wa miswelo ne miswelo.” Myanda miyampe ikokanga bantu ba miswelo yonso—ko kunena’mba boba betabija kwikala bene Kidishitu ba bine, pamo ne boba basangela ku ngalwilo ino kwikala ku mutamba wa mutōtelo utōka mpika. e Kukongakanya “mwita muyampe . . . mu bintu.” Bantu ba mityima myoloke bakongakanibwanga mu bintu, ke bipwilo kadi, mwine mobabwanya kutōta Yehova mu muswelo utōka. Kwela mwita “wampikwa kufwaninwa.” Mu bula bwa mafuku a mfulo, Kidishitu ne bamwikeulu basansanyanga “babi mu boloke.” f Mfulo mfulō, boba bakomenwa kwikala na mutyima mufwaninwe—padi bampikwa mutyima wa kuleka bibidiji ne bilongwa byabo bibi—kebalekelwepo basubije bipwilo. g

19. Le wiimvwananga namani pa kumona bilonga Yesu pa kulama butōki bwa bantu ba Leza ne bwa butōtyi bwa bine?

19 Mwene i kintu kitukulupija pa kuyuka’mba Mulopwe Yesu Kidishitu ulamanga boba baendeja? Kadi mwene kisenga’po kashā pa kuyuka amba bupyasakane bwandi ku butōtyi bwa bine—ne ku batōtyi ba bine—bukinanine enka na bwaādi nabo paātōkeje tempelo mu myaka katwa kabajinji K.K.? Bine tufwija’ko pa mwanda Kidishitu wingilanga mwanda wa kulama butōki bwa ku mushipiditu bwa bantu ba Leza ne bwa mutōtelo wa bine! Tubwanya kukwatakanya Mulopwe ne Bulopwe bwandi na kuleka kwilunga nansha dimo na kipwilo kya bubela.

a Bayuda beni bādi bafwaninwe kwingidija lupeto kampanda pa kufuta kitanshi kya pa mwaka kya tempelo, kadi bantu bashintwija bādi badīla bantu pa mitwe pobashintula bityele mu lupeto lwingidijibwa. Kadi, bādi bafwaninwe kupota banyama ba kwela bitapwa. Yesu wāityile bano bansunga bu “batubwalala,” padi i mwanda bādi batunga lupoto lupite kipimo ne kuningila bantu bebafute pa byobengila.

b Bantu ba Yehova pano panshi bamutōtanga mu bipango bya pano panshi bya tempelo ya ku mushipiditu.

c Kino kishinte kyalombwele amba kutela Yesu ubutulwa mu mashika “kekukwatañenepo na nsekununi ilombola bakumbi badi mu ntanda na luombe lwabo.”—Luka 2:8.

d Tutu Frederick Franz walembele mu mukanda wa mafuku 14 Kweji 11, 1927 amba: “Uno mwaka ketusapo kulonga Noele. Kisaka kya Betele kibatyibe mbila ya kuleka lekē kufeta monka Noele.” Myeji mityetye pa kupita’po, Tutu Franz walemba mukanda mu mafuku 6 Kweji 2, 1928, amba: “Mfumwetu witutōkejanga bityebitye ku bilubo bya bulongolodi bwa Babiloni bwa Dyabola.”

e Tala kimfwa, mu 2013, twadi basapudi 7 965 954 papo bantu 19 241 252 baile kutanwa ku Kivulukilo kya pa mwaka kya lufu lwa Kidishitu.

f Kusansanya mwita muyampe na owa wampikwa kufwaninwa i kwishile na kusansanya mikōko mu bambuji. (Mat. 25:31-46) Kusansanya mikōko mu bambuji, ke butyibi bwa mfulo kadi, kukalongeka umbula bwa kyamalwa kikatampe kīya. Pano pokebyalongekele, boba badi bwa mwita wampikwa kufwaninwa babwanya kujokela kudi Yehova ne kukongakanibwa mu bipwilo bidi pamo bwa bintu.—Mal. 3:7.

g Kupwa, boba bampikwa kufwaninwa bakelwa mu nkelwa ya mudilo ya kyelekejo ilombola konakanibwa kwabo kwiya kumeso.