Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

SHAPITRE 10

Nfumu atoosha bafubi baaye mu kikudi

Nfumu atoosha bafubi baaye mu kikudi

AKISAMBILA UNO SHAPITRE

Bwakinyi na mmushindo kinyi wi Yesu mmutooshe na kusuula balongi baaye mu kikudi

1-3. Yesu baadi mukite kinyi pabamwene shi ntempelo mulwishibwe?

YESU baadi aata tempelo a mu Yelusalema na kinemo kikata mwanda baadi auku muulo waye. Takudi mafuku ebungi ntempelo baadi bu mbalo ya lulangwilo lwa binyibinyi pa nsenga. Kadi lwalwa lulangwilo​—lwa Yehowa Efile Mukulu eselele​—abitungu shi lwikale lutooshibwe na lushii katoba. Banda kunangwila ku bibaadi Yesu mulombeene kupusha nsaa ibafikile mu ntempelo mwifuku dya 10 dya mweshi wa Nisane mu kipwa kya 33 kunyima kwa Yesu Kidishitu (B.B.), na kumona’shi baadi mulwishibwe. Nkinyi kibaadi akikitshika?​—Badika Mateo 21:12, 13.

2 Mu lupango lwa Bantu ba bingi bisamba, bansunga baasha lwabi na baaba abaadi abashintula makuta abaadi abayibi bintu bya balangwidi abaadi abafiki mu kulambula Yehowa. * Yesu “nkubinga booso babaadi abaudisha na babaadi abaulu mu Nshibo y’Efile, aye nkufuudika meesa a bashintushi ba mmono.” (Tala byabidi bipushene na Neemiya 13:7-9.) Batopekyele baaba bantu baasha kwisankisha pa mwanda wa kwaluula nshibo ya Nshaaye bu “kifwamino kya bantomboshi.” Byabya Yesu baadi muleshe kanemo kaaye ku ntempelo na muulo ubaadi nawo ku meso kwaye. Bibaadi abitungu kulama lulangwilo lwa Nshaaye lwiselele!

3 Kunyima kwa bipwa nkama, aye baapu kushaala bu Mesiya Nfumu, Yesu baadi mutooshe dingi ntempelo—uno mutale booso abakumiina kulangwila Yehowa mu mushindo wakumiina. Baadi mutooshe ntempelo kinyi?

Kusuula “bana ba Leevi”

4, 5. (a) Mushindo kinyi ubaadi balongi ba Yesu bedibwe mwimu batooshiibwe na kusudiibwa kubanga mu 1914 na ku mbangilo kwa 1919? (b) Byabya bibaadi bu nfudiilo a kutoosha na kusuula mwilo w’Efile Mukulu su? Patuula.

4 Anka bu byatumwene mu Shapitre 2 a uno mukanda, kunyima kwa kutudibwa bu Nfumu mu 1914, Yesu bafikile na Nshaaye mu kutala ntempelo a mu kikudi—mpàngo itale lulangwilo lwi selele. * Pababapwile kutala, Nfumu bamwene shi beena Kishitu bedibwe mwimu, “bana ba Leevi,” be na lukalo lwa kwibatoosha na kwibasuula. (Mal. 3:1-3) Kubanga mu 1914 mpa na ku mbangilo kwa 1919, Yehowa aye Atooshaa, baadi mutadiile bwashi bafubi baaye bapetekyelwe na bitompwanga bibungi na nkalakasho ibaadya kwibakwasha bwabadya kutooshibwa na kusudiibwa. Mwanda wa muloo, baaba bedibwe mwimu babaadi bashaale selele, belumbuule bwa kulesha shi be ku lupese lwa Mesiya Nfumu!

5 Byabya bibaadi bu nfundiilo ya kutoosha na kusuula kwa mwilo w’Efile Mukulu su? Nya. Mu mafuku a ku nfudiilo, kukidila kwi Mesiya Nfumu Yehowa kwete kutungunuka na kukwasha balongi ba Kidishitu bwabadya kwikala batookye bwashi bashaale mu ntempelo a mu kikudi. Mu shapitre ibidi ayilondo atukyebe kumona mushindo watudi balombeene kutooshibwa mu mwikelo, na mu ndumbulwilo. Kya kumpala, tubande kutala pabitale kutooshibwa kwa mu kikudi. Kutaluula bibaadi Yesu mukite akunyingisha lukumiino, bibakitshine abimweka na bishy’abimweka​—bwa kukwasha balongi baaye bwashi bekale beselele mu kikudi.

“Etôshei”

6. Mushindo kinyi wi miya ibaadi Yehowa mwelele beena Yuda abalukiile mu bupika ayitukwasha bwa kupusha akipatuula kutooshibwa mu kikudi?

6 Kwitoosha mu kikudi akulesha kinyi? Bwa kwaluula ku luno lukonko, tubandeyi kutala bishima bibaadi Yehowa mulungule beena Yuda abaadi mu bupika nsaa ibaabadi pa kukatuka mu Babilone mu siekele a kasamombo, ebedi dya Yesu Kidishitu (K.B.B.) (Badika Yeeshaya 52:11, EEM.) Baaba babaadi mu bupika abaadi abaluka kwabo ku Yeelusaleme kumpala kwa kwibakuula ntempelo na kwalusha lulangwilo lwa binyibinyi. (Esd. 1:2-4) Yehowa baadi na lukalo lwa shi mwilo waaye ulekye bintu byooso bya mu lulangwilo lwa mu Babilone. Lamiina shi baadi mwibape miiya ayibalesha shi: “Kushi kukuma ku kintu . . . ki butete,” “nutûkye mwanka,” “etôsheyi.” Tababaadi balombeene kusanga lulangwilo lwi selele lwa Yehowa na bipwilo bya madimi. Twi balombeene kwamba naminyi? Kusudiibwa kwa mu kikudi kubaadi akutekye bwabadya kwikala kula na malongyesha mpa na bipikwa bya kipwilo kya madimi.

7. Nku bukwashi bwa mpàngo kinyi kubaadi Yesu mukwashe balongi baaye bwabadya kutooshibwa mu kikudi?

7 Mafuku apeela kunyima kwaye kutudiibwa bu Nfumu, Yesu batuudile mpàngo ayimweneka patoka yaadi mukwashe nayo balondji baaye bwabadya kutoshibwa mu kikudi. Yaaya mpàngo ibaadi ya kutuula mpika a kishima na mupatulukye, mwikale na beena Kidishitu bedibwe mwimu mu 1919. (Mat. 24:45) Kubanga mu kyakya kipwa, Balongi ba Bible abaadi besuule abo banabene ku malongyesha e bungi a bipwilo bya madimi. Sunga mbyabya, abaadi na lukalo lwa kutooshibwa mu kikudi munda mwa mafuku. Ku bukwashi bwa uno mpika a kishima, Kidishitu baadi mutungunukye na kutuusha etaata kwi balongi baaye pabitale angi mafeete na bikitshino bibaadi abitungu shi balekye. (Nki. 4:18) Tubande kutala bingi bileshesho bya ku byanka.

Beena Kidishitu mbakumbeene kukita feete a Nowele su?

8. Nkinyi kibaadi akyuku Balongi ba Bible pabitale Nowele, nkinyi kyabashibaadi babande kumona kalolo?

8 Balongi ba Bible abaadi abauku shi, Nowele baadi afiki ku lulangwilo lwa ba mpangano na Yesu tabaadi mutandjikye mwifuku dya 25 dya mweshi w’Ekumi na ibidi nya. Kitenta kya Mulami a Siyona kya mu mweshi w’Ekumi na ibidi 1881 kibaadi akyamba shi: “Bantu midiyo mbatuukile mu bipwilo bya ba mpangano. Kadi kushintuluka kwabo misusa ibungi kubaadi kwa kwishina, mwanda bakata ba bipwilo bya ba mpangano abekeele bu bakata ba bipwilo bya bwina kidishitu na mafuku abaabadi abamono kwi ba mpangano bu eselele ababangile kwietamina mu mashina a beena kidishitu​—Nowele ndimune dya ku aa mafuku abaabadi abamono bu e selele.” Mu 1883, mutwe wa mwanda wa Kitenta kya Mulami awamba shi: “Yesu batandjikile mu mafuku kinyi?” Ubaadi aulesha shi Yesu baadi mutandjikwe mu mafuku e pepi ku mbangilo kwa mweshi w’Ekumi. * Anka balongi ba Bible mu aa mafuku tababaadi babande kumona shi abitungu balekye kukita feete a Nowele nya. Abaadi batungunukye na kukita yawa feete mpa na kwi beena Betele a ku Brooklyn. Byabya, myanda ibabangile kushintuluka kunyima kwa 1926. Bwakinyi?

9. Balongi ba Bible abaadi bakatundule kinyi pabitale Nowele?

9 Pa mwanda wa kupasuka na kutaluula uno mwanda kalolo, Balongi ba Bible abaadi batundule kutuukile Nowele na myanda yabakitaa ku yawa feete ayisaabulusha Efile Mukulu. Mu l’Âge d’Or a mu 14/12/1927 mwisambo wi na mutwe wa mwanda awamba shi “kutuukye Nowele,” ubaadi aulesha shi Nowele nyi feete a ba mpangano, mwimene pa miloo, na lulangwilo lwa ma nkishi. Wawa mwisambo ubaadi aulesha byanka patooka shi ta feete abaabadi batuushe kwi Kidishitu na kufudiisha na ano mayi aalesha shi: “Bu byabidi shi nsenga, mbidi, na Diabulu ndjo bakwete kutungunusha uno feete . . . twi balombeene kushinkamisha shi bano abepaana na mashimba aabo ooso ku mudimo wa Yehowa ta mbalombeene kukita uno feete nya.” Ta mwanda wa kukanya bu bishibaadi dingi beena Betele bakite feete a Nowele mu mweshi w’Ekumi na ibidi—sunga mu mafuku abalondele!

10. (a) Mwisambo kinyi ubaadi awakwila kalolo pabitale Nowele ubaabadi bakite mu mweshi w’Ekumi na ibidi mu 1928? (Tala dingi kashibo akamba shi: “ Kutuukye Nowele na kyadi mutuukile.”) (b) Mushindo kinyi ubaabadi badimushe bafubi b’Efile Mukulu pabitale angi mafuku abaabadi abamono kwi bantu bu eselele na ma feete aatungu kushikwa? (Tala kashibo akamba shi: “ Kulesha patooka myanda ya angi ma feete.”)

10 Mu kipwa kibalondele, Balongi ba Bible abaadi bapete dingi ungi mwisambo awakula kalolo pabitale Nowele. Mwifuku dya 12/12/1928, mukwete Richard H. Barber baadi atumika ku biro bikata bya Batemwe ba Yehowa, baadi mukite mwisambo ku kisaashi ubaadi aulesha patooka myanda i bubi ituushishe yawa feete. Bafubi b’Efile Mukulu abaadi bakite naminyi bwa elango dya kululama dibatukile kwi Kasaka ka Bakunkushi-Bakulu? Charles Brandlein atentekyesha nsaa ibaadi na kifuko kyaye balekye kukita feete a Nowele, akula shi: “Tatubaadi atupwandikisha shi twi kukaasha byabya bintu bya ba mpangano nya. . . . Bibaadi nka bu kufuula kilamba ki butshafu nkwikisumbula.” Mukwetu Henry Cantwell baadi mufube bu mukunkushi a kifunda atentekyesha dingi byabya binangu shi: “Tubaadi na muloo wa kumona shi tubaadi na mushindo wa kukita kintu kampanda bwa kulesha shi twi bafule Yehowa.” Balongi ba Kidishitu baasha kululama mbakumiine kushintuula myanda ayitungu na kupela kukita ma feete epusheene na lulangwilo lwi bubi. *​—Yo. 15:19; 17:14.

11. Mushindo kinyi watudi balombeene kulesha shi twi balamate kwi Mesiya Nfumu?

11 Nyi nkileshesho ki buwa bwi kashaa kyabadi betulekyele kwi baaba Balongi ba Bible basha kululama! Patunangwila ku kileshesho kyabo, ooso a kwatudi e na kya kwiyipusha shi: ‘Nateyaa malango a mpika naminyi? Neatambulaa na muloo ooso na kulonda kyaamba su?’ Kukookyela kwetu na mashimba amune akulesha shi twi balamate kwi Mesiya Nfumu, aye kwete kutumika na mpika a kishima bwa kwitupa bidibwa bya mu kikudi pa nsaa ilombane.​—Bik. 16:4, 5.

Beena Kidishitu mbakumbeene kufuba na nkuluse su?

Kitundwilo kya ka nkuluse ke mu kifulu kya bufumu (Tala kikoso 12 na 13)

12. Balongi ba Bible abaadi abamono nkuluse naminyi munda mwa bipwa bi bungi?

12 Munda mwa bipwa bi bungi balongi ba Bible abaadi abamono nkuluse bu kitundwilo ki buwa kya bwina Kidishitu. Eyendo shi tababaadi abapwandikisha shi mbalombeene kulangwila nkuluse, mwanda abaadi abauku shi kulangwila nkishi kwi bubi. (1 Kod. 10:14; 1 Yo. 5:21) Ku mbangilo kwa kipwa kya 1883, Kitenta kya Mulami kibaadi kileshe shi, “lulangwilo looso lwa ma nkishi tambelukumiine kwi Efile Mukulu nya.” Anka, bwa mususa wa kumpala Balongi ba Bible tababaadi abamono shi mushindo wabatumika na nkuluse wi bubi nya. Bu kileshesho, abaadi abafwala mbote e na ka nkuluse kabadi batweshe mu kifulu kya bufumu bu kataditadi kabadya kwibatundula nako. Kwabadi’bo kabaadi akalesha shi su bashaala balulame mpa na ku lufu mbakumbeene kupeta kifulu kya muwa. Ku mbangilo kwa 1891, kitundwilo kya ka nkuluse kabadi beele mu kifulu kya bufumu abaadi bekisole pa kipusu kya Kitenta kya Mulami.

13. Etaata kinyi dibaadi dipete balongi ba Kidishitu pabitale kutumika na nkuluse? (Tala kashibo akamba shi: “ Abende na kupeta etaata pabitale nkuluse.”)

13 Balongi ba Bible abaadi abasangeela ngofu kitundwilo kya ka nkuluse ke mu kifulu kya bufumu. Byabya, ku mbangilo kwa kipwa kya 1920 balongi ba Kidishitu abaadi abende na kupeta etaata pabitale kutumika na nkuluse. P’atentekyesha kikongeno kya mu 1928 kibaadi kikitshikye mu Detroit, Michigan, mu États-Unis, mukwetu Grant Suiter, baadi mu Kasaka ka Bakunkushi-Bakulu bambile shi: “Ku kikongeno, kitundwilo kya ka nkuluse ke mu kifulu kya bufumu tababaadi penda bekileshe bu kintu kishi na muulo kadi bu kintu kikile bubi.” Mu bipwa bipeela bibalondele, etaata dikata dibaadi dimwenekye. Bibaadi bipushikye kalolo shi nkuluse te na mbalo mu lulangwilo lwa binyibinyi na lwi selele na lusudiibwe mu kikudi nya.

14. Bafubi b’Efile Mukulu abaadi bakite kinyi bwa dyadya etaata dibaabadi bapete pabitale kutumika na nkuluse?

14 Bafubi b’Efile Mukulu abaadi bakite kinyi bwa dyadya etaata dibaabadi bapete pabitale kutumika na nkuluse? Abaadi abafwala dingi katundwilo kaabo ka nkuluse e mu kifulu kya bufumu kabaabadi bafule su? Lela Robert ungi mukwetu mukashi mufubile Yehowa munda mwa bipwa bi bungi atentekyesha shi, “tubaadi bekasumbule nsaa ibatushingulwile kibaakadi akalesha.” Ursula Serenco ungi mukwetu mukashi sha kululama, baadi mwakule mumune na abilesha bebungi shi: “Tubafikile mu kutundula shi kyakya kibaatudi atusangeela bu kitundwilo sunga bu kileshesho kya lufu lwa Nfumwetu na kya kwipaana kwetu kwi Kidishitu etu kibaadi bu kitundwilo kya ba mpangano. Mu kwipushena na abilesha mukanda wa Nkindji 4:18, tubaadi na muloo wa kumona shi eshinda dyetu di mwitaata dikata.” Balongi ba Kishitu ba sha kululama tambatwelakane dingi mu myanda i bubi ya bikitshino bya bipwilo bya madimi.

15, 16. Mushindo kinyi watudi balombeene kulesha shi twi na kitshibilo kya kulama lupango lwa ntempelo a Yehowa a mu kikudi e pa nsenga bwadya kushaala mutooshibwe?

15 Twi na kyakya kitshibilo lelo. Atuuku shi Kidishitu kwete kufuba na mushindo aukiibwa kalolo​—mpika a kishima na mupatulukye​—bwa kukwasha mwilo waaye bwaudya kushala utooshiibwe mu kikudi. Byabya, nsaa i bidibwa bya mu kikudi abitudimusha pabitale ma feete, bikitshino, sunga bipikwa bya mu lulangwilo lwa madimi, atulondo musango umune na kukookyela kyabyamba. Anka bu bibaadi bakwetu balume na bakashi babaadi na muwa ku mbangilo kwa kipindji kya kwikala kwa Kidishitu, twi na kitshibilo kya kulama lupango lwa ntempelo a Yehowa a mu kikudi e pa nsenga bwadya kushaala mutooshibwe.

16 Mu mafuku a nfudiilo, Kidishitu kwete kutungunuka na kukita bintu abimweneka bwa kukalwila tukongye twa bafubi ba Yehowa kwi bantu balombeene kwibalwisha mu kikudi. Mushindo kinyi waadi mwibikite? Tubande kutala.

Kwabuula bantu “be bubi na balulame”

17, 18. Mu lukindji lwa bukondja, nkinyi akipatuula (a kwela bukondja mu mema, (b) “kukwata mishipa ya bipaso byooso,” (c) kusangula kwa mishipa ibuwa bwa kwiyela mu biseele, na (d) kusumbula mishipa ishi na muulo?

17 Nfumu Yesu Kidishitu kwete kutungunuka na kutala tukongye twa mwilo w’Efile Mukulu mu nsenga ishima. Mu mushindo watushii balombeene kumona, Kidishitu na miikeyilu bakwete kukita mudimo wa kwabuula. Yesu baadi muleshe uno mudimo mu lukindji lwaye lwa bukondja. (Badika Mateo 13:47-50.) Lwalwa lukindji alupatuula kinyi?

Bukondja abulesha mudimo wa kulungula mukandu wa Bufumu ukwete kukitshika mukatshi mwa bantu mwi bu mu mwela (Tala kikoso 18)

18 ‘Kwela bukondja mu mema.’ Bukondja abulesha mudimo wa kulungula mukandu wa Bufumu ukwete kukitshika mukatshi mwa bantu mwi bu mu mwela. “Abukwata mishipa ya bipaso byooso.” Mukandu wi buwa ukwete kukaka bantu ba bipaso byooso​—baaba bakwete kwela ntaba bwa kwikala bu beena Kidishitu ba binyibinyi, mpa na bangi bebungi balombeene kulesha lukalo ku mbangilo kadi kushii kwata kitshibilo kya kwikala mu lulangwilo lwa binyibinyi. * Abasangula “ibuwa bwa kwiyela mu biseele.” Baaba abakumiina kulonga bya binyibinyi abebabungu mu tukongye twi bu kiseele, mwabadi balombeene kulangwila Yehowa mu lulangwilo lwi selele. Kusumbula mishipa “ishi na muulo.” Mu mafuku a ku nfudiilo, Kidishitu na miikeyilu bakwete kwabuula bantu “be buwa na balulame.” * P’abakitshi byabya, baaba bashi na mashimba alulame​—pangi bashy’abakumiina kuleka biubishi sunga bipikwa bi bubi​—ta mbebatadiile bwashi balwishe tukongye nya. *

19. Opusha naminyi pabitale bikwete kukita Kidishitu bwa kulama mwilo w’Efile Mukulu utooshibwe mu kikudi na bwiselele bwa lulangwilo lwaye?

19 Ta mwanda wa muloo pa kumona shi Nfumwetu, Yesu Kidishitu kwete kulama booso be ku bukunkushi bwaye su? Na dingi tabitunyingisha pa kuuka shi kwete kutoosha na kubamba lulangwilo lwa binyibinyi—mpa na balangwidi ba binyibinyi—mu mushindo umune na ubaadi mutooshe ntempelo mu siekele a kumpala B.B. su? Mmwanda wa muloo ukata pa kumona shi Kidishitu kwete kutumika bwa kulama mwilo w’Efile Mukulu utooshibwe mu kikudi na bwiselele bwa lulangwilo lwaye! Twi balombeene kulesha shi twi balamate kwi Nfumu na ku Bufumu bwaye nsaa y’atupele kwikala mu kipwano na kipwilo kya madimi.

^ par. 2 Beena Yuuda abafikile, abaadi na lukalo lwa makuta kampanda bwa kufuta kitadi kya ku tempelo kya ku kipwa, kadi baaba abaadi abashintula makuta abaadi bakaamishe muulo wa kushintula makuta bwa kupeta aa abaabadi balombeene kuula nawo bintu. Na dingi abaadi balombeene kwikala na lukalo lwa kuula nyema ya kulambula. Yesu betamiine baaba abaadi abashintula bu “ba ntomboshi,” mwanda abaadi abakaamisha muulo ukile bwa mudimo wabo.

^ par. 4 Mwilo wa Yehowa pa nsenga ukwete kumulangwila mu lupango lwa pa nsenga lwa ntempelo aaye mukata a mu kikudi.

^ par. 8 Uno mwisambo ubaadi aulesha shi efuku dya mu printemps dya kutandikwa kwa Yesu “ta ndipusheene kalolo na mwanda aulesha balami abaadi balaale paasha na mikooko yaabo.”​—Luk. 2:8.

^ par. 10 Mu mukanda ubafundile mu 14/11/1927, mukwetu Frederick W. Franz balesheshe shi: “T’atukitshi feete a Nowele kino kipwa nya. Beena Betele abaata kitshibilo kya kupela kukita feete a Nowele.” Kunyima kwa myeshi ipeela mu mukanda wa mu 6/2/1928 mukwetu Franz bafundjile shi: “Mu kapeela kapeela Mwanana kwete kwitutoosha ku bilubilo byooso bya mu Babilone, ndumbulwilo a Diabulu.”

^ par. 18 Banda kutala kileshesho kya mu 2013, akwikalanga bungi bwa balungudi 7 965 954 anka bantu 19 241 252 nyi abekalanga batwele mu Kitentekyesho kya lufu lwa Kidishitu.

^ par. 18 Kwabuula kwa mishipa i buwa na i bubi takwi mumune na kwabuula kwa mbushi na mikooko. (Mat. 25:31-46) Kwabuula, sunga bu kiimu kya nfudiilo, kya mbushi na mikooko akikitshika mu nsaa ya mpombo ikata ayifiki kumpala. Bwa binobino, baaba be bu mishipa i bubi mbalombeene kwaluka kwi Yehowa na kwibabunga mu tukongye twi bu kiseele.​—Mal. 3:7.

^ par. 18 Anka, bebubi abakyebe kwibeela mu mbalo i bu nfuulo a kaalo ke bukopo, abilesha kabutu akebafwila mu mafuku e kumpala.