1-3. Kumbi Yesu wanguchitanji wati wasaniya kuti nyumba yakusopiyamu yifipiskika?

YESU wawonanga kuti nyumba yakusopiyamu ya ku Yerusalemu yenga yakutumbikika chifukwa waziŵanga vo yamiyanga. Kwa nyengu yitali kusopa kwauneneska kwachitikiyanga pa nyumba yeniyi. Kusopa kwenuku pamwenga kuti kusopa Yehova Chiuta kutenere kuja kutuŵa. Sonu ŵanaŵaniyani mo Yesu wanguvwiya pa Nisani 10, m’chaka cha 33 C.E., wati wasaniya kuti nyumba iyi yifipiskika. Kumbi nchinthu wuli cho chachitikanga?—Ŵerengani Mateyu 21:12, 13.

² M’balaza lo asopiyangamu ŵanthu amitundu yinyaki wo angusere Chiyuda, mwajanga amalonda kweniso akusintha ndalama wo akhupukiyanga pa ŵanthu wo azanga kuzipereka sembi kwaku Yehova. * Yesu “wanguponya kubwalu wosi ŵakusaska ndi ŵakugula mukasopi yo ndipu wangugadabuwa magomi nga ŵakusintha ndalama.” (Yeruzgiyani ndi Nehemiya 13:7-9.) Iyu wangukamba kuti ŵanthu ŵenaŵa asambusa nyumba ya Awiski kuja “mphanji ya ŵakupoka” pamwenga kuti ankhungu. Ivi vingulongo kuti Yesu wawonanga kuti nyumba yakusopiyamu yenga yakutumbikika kweniso waziŵanga vo yamiyanga. Iyu waziŵanga kuti titenere kusopa Awiski m’nthowa yakwenere.

³ Pati pajumpha vyaka vinandi, Yesu wangutowesa so nyumba yakusopiyamu wati wasankhika kuja Fumu Mesiya. M’nyumba yeniyi ndimu ŵanthu wosi wo akhumba kusopa Yehova m’nthowa yakuzomerezgeka atimusope. Kumbi ndi nyumba yakusopiyamu niyi yo Yesu wangutowesa?

4, 5. (a) Kumbi Akhristu akusankhika anguyengeturika kweniso kutoweseka wuli kutuliya mu 1914 mpaka kukwamba kwa 1919? (b) Kumbi kwenuku kwenga kuyengeturika kweniso kutoweseka kwakumaliya kwa ŵanthu aku Chiuta? Konkhoskani.

⁴ Nge mo tinguwone m’Mutu 2 wa buku ili, Yesu wati waja pampandu mu 1914, iyu ndi Awiski anguza kuziyendere nyumba yakusopiyamu yauzimu yo ying’anamuwa kusopa kwauneneska. * Fumu yati yayendere yinguwona kuti Akhristu akusankhika pamwenga kuti “ŵana ŵaku Levi” akhumbika kuyengeturika kweniso kutoweseka. (Mal. 3:1-3) Kutuwa mu 1914 mpaka kukwamba kwa 1919, Yehova nge Wakwenga, wanguzomerezga kuti ŵanthu ŵaki akumani ndi masuzgu ngo nganguwovya kuti ayengeturiki kweniso atoweseki. Chakukondweska nchakuti, ŵati ajumpha  m’masuzgu yanga, Akhristu akusankhika angutowa ndipu angulongo kuti mbakukhumbisiska kuwovya Fumu Mesiya.

⁵ Kumbi kwenuku kwenga kuyengetulika kweniso kutoweseka kwakumaliya kwa ŵanthu aku Chiuta? Awa. Mwakugwiriskiya nchitu Fumu Mesiya, Yehova walutirizga kutowesa ŵanthu ŵaki m’mazuŵa ngakumaliya ndi chilatu chakuti alutirizgi kuja m’nyumba yakusopiyamu yauzimu. M’mutu 11 ndi 12 tiwonengi mo waŵatowese kuti aje ndi mijalidu yamampha kweniso kuti achitengi vinthu mwakukoliyana nge gulu. Chakwamba, tiyeni tikambiskani vo vachitika pa nchitu yakutowesa mwauzimu. Nchinthu chakuchiska kuwona vinthu vakuwoneka kweniso vambula kuwoneka ndi masu vo Yesu wachita kuti wawovyi akusambira ŵaki kuja akutowa mwauzimu.

6. Kumbi marangu ngo Yehova wangupaska Ayuda wo ŵenga ku uŵanda ngatitiwovya wuli kuziŵa vo kutowa mwauzimu kung’anamuwa?

⁶ Kumbi kutowa mwauzimu kung’anamuwanji? Kuti timuki fumbu ili tiyeni tiwoni vo Yehova wangukambiya Ayuda ŵati aja kamanavi kuweku ku uŵanda ku Babiloni m’ma 500 B.C.E. (Ŵerengani Yesaya 52:11.) Ayuda akhumbikanga kuwere ku Yerusalemu kuti akazengi so nyumba yakusopiyamu kweniso kuti akayambi so kusopa kwauneneska. (Ezra 1:2-4) Yehova wakhumbanga kuti ŵanthu ŵaki aleki kuchita vosi vo vachitikanga muchisopa cha ku Babiloni. Iyu wanguŵapaska marangu ngakuti: “Mungakonga kanthu kaukazuzi cha,” “tuwanimu mukati mwaki,” ndipuso “jitozgeni mwaŵeni.” Kusopa kwauneneska kutenere cha kufipiskika ndi kusopa kwaboza. Ivi vilongo kuti kutowa mwauzimu kung’anamuwa kuleka kufipiskika ndi visambizu kweniso vakuchita va chisopa chaboza.

7. Kumbi ndi nthowa wuli yo Yesu watovye ŵanthu ŵaki kuti aje akutowa mwauzimu?

⁷ Pati pajumpha nyengu yimanavi kutuliya po wangujaliya Fumu, Yesu wangujalikiska nthowa yo wagwiriskiya nchitu kuti wawovyi Akhristu kuja akutowa mwauzimu. Nthowa yeniyi ndi muŵanda wakugomezgeka ndi wakuwamu, yo Khristu wangusankha mu 1919. (Mat. 24:45) Chichifika chaka cha 1919, ndipu Akusambira Bayibolo ajitowesa kali ku visambizu vinandi va chisopa chaboza. Kweni penga vinthu vinyaki vo akhumbikanga kutoweseka mbwenu mwauzimu. Mwakugwiriskiya nchitu muŵanda waki, Khristu wanguwovya ŵanthu ŵaki kamanakamana kuti aleki kuchita masekeresu nganyaki kweniso vakuchitika vinyaki. (Nthanthi 4:18) Tiyeni tiwoni vinyaki mwa vinthu venivi.

8. Kumbi kutuliya kali Akusambira Bayibolo aziŵanganji vakukwaskana ndi Khrisimasi, kweni nchinthu wuli cho alekanga kuvwisa?

⁸ Kwambiya kali, Akusambira Bayibolo aziŵanga kuti Khrisimasi yikwambiya kuchisopa chaboza kweniso kuti Yesu wanguwa pa 25 December cha. Chigongwi cha Alinda cha December 1881 chingukamba kuti: “Ŵanthu mamiliyoni nganandi wo angusere tchalitchi [chikhristu] angutuliya ku kusopa ngoza. Mazina pe ndingu ngangusintha. Mwakuyeruzgiyapu, asembi avisopa vaboza anguja asembi achikhristu, kweniso maholidi ngavisopa vaboza ngangupasika mazina ngachikhristu, ndipu yimoza mwa  maholidi ngenanga ndi Khrisimasi.” Mu 1883, nkhani yamutu wakuti, “Kumbi Yesu Wanguwaku Zukwanji?” yo yenga mu Chigongwi cha Alinda, yingukonkhoska kuti Yesu watenere kuti wanguwa kukwamba kwa mwezi wa October. * Kweni pa nyengu iyi, Akusambira Bayibolo anguvwisa cha chifukwa chakuleke kukondwere Khrisimasi. Chinanga ndi banja la Beteli la ku Brooklyn nalu lingulutirizga kukondwere Khrisimasi. Kweni vinthu vingwamba kusintha mu 1926. Chifukwa wuli?

9. Kumbi Akusambira Bayibolo anguziŵanji vakukwaskana ndi Khrisimasi?

⁹ Akusambira Bayibolo ŵati ayiwona so umampha nkhani iyi, angusaniya kuti mo Khrisimasi yingwambiya kweniso vo vichitika pakukondwere Khirisimasi vitumbika Yehova cha. Nkhani yamutu wakuti, “Mo Khrisimasi Yikwambiya,” yo yenga m’magazini ya The Golden Age ya December 14, 1927, yingukamba kuti Khrisimasi ndi sekeresu lakutuliya kuchisopa chaboza ndipu chilatu chaki nchakuti ŵanthu akondwengi kweniso yichiska kusopa ngoza. Nkhani iyi yingulongo pakweru kuti ndi Khristu cha yo wakukamba kuti tichitengi Khrisimasi, ndipu yingukamba mazu nganthazi ngakuti: “Chifukwa chakuti charu, liŵavu kweniso Diabolo vichiska kuti tikondweriyengi Khrisimasi . . . mbukaboni wakuti ŵanthu wo akujipereka ndi mtima wosi kuti ateŵete Yehova atenere cha kukondwere sekeresu lenili.” Nchakuziziswa cha kuti banja la Beteli lingukondwere cha Khrisimasi chaka chenichi, ndipu likuleke limu!

10. (a) Kumbi ndi fundu wuli yakukwaskana ndi Khrisimasi yo yinguziŵika mu December 1928? (Wonani so bokosi lakuti, “ Mo Khrisimasi Yikwambiya Kweniso Chilatu Chaki.”) (b) Kumbi ŵanthu aku Chiuta anguwovyeka wuli kuziŵa maholidi nganyaki ngo akhumbikanga cha kukondwere? (Wonani bokosi lakuti, “ Kuziŵa mo Maholidi Kweniso Masekeresu Nganyaki Ngakwambiya.”)

¹⁰ Mu 1928, Akusambira Bayibolo anguziŵa umampha ukongwa mo Khrisimasi yikwambiya. Pa 12 December 1928, M’bali  Richard H. Barber, yumoza wa abali wo ateŵetiyanga kulikulu, wangukamba nkhani pa wayilesi yo yingulongo pakweru kuti Khrisimasi yikwambiya ku midawuku yabwekabweka. Kumbi ŵanthu aku Chiuta anguwulonde wuli ulongozgi wo unguturiya kulikulu? M’bali Charles Brandlein, pakukumbuka vo vinguchitika iyu ndi banja laki ŵati aleka kukondwere Khrisimasi, wangukamba kuti: “Kumbi tingusuzgika kuleka kuchita vinthu vo vakoliyananga ndi kusopa kwaboza? Awa! . . . Venga nge kuzuwa laya lo lafipa ndi mawulambwi ndi kulitaya.” Mwakuyana ŵaka, M’bali Henry A. Cantwell, yo pavuli paki wanguteŵete nge wakuwonere dera, wangukamba kuti: “Tingukondwa ukongwa kuti tinguleka kuchita vinthu vinyaki kuti tilongo kuti titanja Yehova.” Akhristu akugomezgeka ŵenga akunozgeka kusintha kweniso kuleka kukondwere sekeresu ili lo likuturiya ku chisopa chaboza. *—Yoh. 15:19; 17:14.

11. Kumbi tingalongo wuli kuti tikoliyana ndi Fumu Mesiya?

¹¹ Akusambira Bayibolo akugomezgeka ŵenaŵa nchakuwoniyapu chamampha ukongwa kwaku isi. Nasi tingachita umampha kujifumba kuti: ‘Kumbi nditiwuwona wuli ulongozgi wo muŵanda wakugomezgeka watitipaska? Kumbi ndiwonga ndi kugwiriskiya nchitu vo ndisambira?’ Asani tivwiya ndi mtima wosi tilongo kuti tikoliyana ndi Fumu Mesiya, yo yigwiriskiya nchitu muŵanda wakugomezgeka kuti wapereki chakurya chauzimu pa nyengu yaki.—Mac. 16:4, 5.

12. Kumbi Akusambira Bayibolo ayiwonanga wuli mphinjika pakwamba?

¹² Kwa vyaka vinandi, Akusambira Bayibolo awonanga kuti mphinjika nchinthu cho Akhristu atenere kugwiriskiya nchitu  kuti aziŵikengi. Yiwu ayisopanga cha mphinjika chifukwa aziŵanga kuti kusopa ngoza nkhuheni. (1 Ŵakor. 10:14; 1 Yoh. 5:21) Mu 1883, Chigongwi cha Alinda chingukambiya limu kuti “Chiuta wazomerezga cha kusopa ngoza kwamtundu wewosi.” Kweni pakwamba, Akusambira Bayibolo awonanga kuti palivi suzgu kugwiriskiya nchitu mphinjika m’nthowa yakwenere. Mwakuyeruzgiyapu, yiwu avwalanga baji lo angujambulapu mphinjika ndi chisoti cha ufumu. Yiwu awonanga kuti asani angaja akugomezgeka mpaka nyifwa azamulonde chisoti cha umoyu. Kwambiya mu 1891, papeji lakwamba la Chigongwi cha Alinda pajambulikanga mphinjika ndi chisoti.

13. Kumbi Akhristu anguwovyeka kuziŵanji pa nkhani ya kugwiriskiya nchitu mphinjika? (Wonani so bokosi lakuti, “ Kusambira Vinandi pa Nkhani ya Kugwiriskiya Nchitu Mphinjika.”)

¹³ Akusambira Bayibolo aliyanjanga ukongwa baji lo pangujambulika mphinjika ndi chisoti. Kweni kwambiya mu 1920, Akhristu angwamba kuziŵa kamanakamana uneneska wakukwaskana ndi kugwiriskiya nchitu mphinjika. Pakukonkhoska unganu wo unguchitika mu 1928 ku Detroit, Michigan, U.S.A., M’bali Grant Suiter yo pavuli paki wateŵetiyanga mu Wupu Wakulongozga, wangukamba kuti: “Unganu uwu ungulongo kuti baji lo lenga ndi mphinjika kweniso chisoti ndambula kukhumbika ŵaka cha, kweni kuti likoliyana cha ndi kusopa kwauneneska.” Pati pajumpha vyaka vimanavi, anguwovyeka so ukongwa kuziŵa fundu zinyaki zauneneska. Vinguziŵika kuti mphinjika njakwenere cha pa kusopa kwauneneska kweniso kwakutowa mwauzimu.

14. Kumbi ŵanthu aku Chiuta anguchita wuli ŵati angweruskika pa nkhani ya kugwiriskiya nchitu mphinjika?

¹⁴ Kumbi ŵanthu aku Chiuta anguchita wuli ŵati angweruskika pa nkhani ya kugwiriskiya nchitu mphinjika? Kumbi angulutirizga kugwiriskiya nchitu baji lo lenga ndi mphinjika kweniso chisoti chifukwa chakuti aliyanjanga ukongwa? Lela Roberts, mzichi yo wanguteŵete Yehova kwa nyengu yitali wangukamba kuti: “Tati taziŵa vo vinthu ivi vamiyanga, tingusuzgika cha kuvileka.” Mzichi munyaki so wakugomezgeka, Ursula Serenco, wangukonkhoska mo ŵanthu anandi avwiyanga. Iyu wanguti: “Tinguziŵa kuti chinthu cho tachiwonanga kuti chilongo kuti te Akhristu akujipereka kweniso kuti chimiya nyifwa ya Ambuyafwi, chenga chakuturiya kuchisopa chaboza. Mwakukoliyana ndi Nthanthi 4:18, tingukondwa ukongwa kuti nthowa yidu yingwerukiyangwerukiya.” Akhristu akugomezgeka akhumbanga cha kuchitaku vinthu vaukazuzi va chisopa chaboza.

15, 16. Kumbi tingalongo wuli kuti tikhumbisiska kuti balaza la pacharu chapasi la nyumba yauzimu yakusopiyamu, lilutirizgi kuja lakutowa?

¹⁵ Nasi mazuŵa nganu tikhumba cha kuchitaku vinthu vaukazuzi va chisopa chaboza. Tiziŵa kuti Khristu wagwiriskiya nchitu muŵanda wakugomezgeka kuti wawovyi ŵanthu ŵaki kuja akutowa mwauzimu. Ndichu chifukwa chaki tivwiya ndi mtima wosi asani talonde chakurya chauzimu cho chititilongo kuti masekeresu, midawuku kweniso vakuchitika vinyaki vituriya ku chisopa chaboza. Mwakuyanana ndi abali ndi azichi ŵidu wo ŵengaku kukwamba kwa kuŵapu kwaku Khristu, nasi tikhumbisiska kuti balaza la pacharu chapasi la nyumba yauzimu yakusopiyamu yaku Yehova, lilutirizgi kuja lakutowa.

 ¹⁶ M’nyengu yosi ya mazuŵa ngakumaliya, Khristu wachita vinthu vo isi tileka kuviwona kuti wavikiliyi mpingu wa ŵanthu aku Yehova ku ŵanthu wo akhumba kuwufipiska mwauzimu. Kumbi wachita wuli venivi? Tiyeni tiwoni.

17, 18. Kumbi vakuchitika ivi vimiyanji m’ntharika ya mukwawu? (a) kuponya mukwawu, (b) ‘kuzinga somba zamtundu wewosi,’ (c) kuwunjika “zamampha muviyaŵi,” (d) kutaya somba “ziheni.”

¹⁷ Yesu Khristu yo ndi Fumu, walutirizga kuvikiriya mpingu wa ŵanthu aku Chiuta pacharu chosi. Khristu ndi angelu agwira nchitu yakupatuwa m’nthowa yo isi tingayivwisa cha. Yesu wangukonkhoska nchitu yeniyi m’ntharika yaki ya mukwawu. (Ŵerengani Mateyu 13:47-50.) Kumbi ntharika yeniyi ying’anamuwanji?

¹⁸ Kuponya “mukwawu . . . munyanja.” Mukwawu umiya nchitu yakupharazga Ufumu yo yichitika pacharu chosi. ‘Kuzinga somba za mtundu wewosi.’ Uthenga wamampha uguza ŵanthu amitundu yosi, anyaki achitapu kanthu kuti aje Akhristu auneneska ndipu anyaki pakwamba alonde uneneska kweni achitapu kanthu cha kuti ayambi kusopa kwauneneska. * Kuwunjika “zamampha muviyaŵi.” Ŵanthu amtima wamapha wo asambira uneneska awunganiskika muviyaŵi pamwenga kuti m’mipingu kuti asopengi Yehova m’nthowa yakwenere. Kutaya somba “ziheni.” M’nyengu yakumaliya, Khristu ndi angelu agwira nchitu yakupatuwa ŵanthu “ŵaheni mukati mu ŵarunji.” * Venivi vachitiska kuti ŵanthu a mitima yiheni wo alutirizga kuchita midawuku yabwekabweka aleki kufipiska mipingu. *

19. Kumbi mutuvwa wuli asani muwona vo Khristu wachita kuti wavikiriyi kweniso watowesi ŵanthu aku Chiuta ndipuso kusopa kwauneneska?

¹⁹ Kumbi nchinthu chakuchiska cha kuziŵa kuti Khristu wavikiriya ŵanthu ŵaki? Kumbi mukondwa cha kuziŵa kuti phamphu lo wenalu pa kusopa kwauneneska liyanana ndi lo wenga nalu pa nyengu yo watowesanga nyumba yakusopiyamu m’nyengu ya akutumika? Tiwonga ukongwa kuti Khristu wagwira nchitu yakuvikiriya kusopa kwauneneska! Tingalongo kuti tichita vinthu mwakukoliyana ndi Fumu kweniso Ufumu asani tileka kuchitaku vinthu vosi va chisopa cha boza.