Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 10

Mwami Wabasalazya Kumuuya Bantu Bakwe

Mwami Wabasalazya Kumuuya Bantu Bakwe

MAKANI AALI MUCIBALO

Ikaambo Jesu ncaabasalazyila kumuuya basikumutobela alimwi anzila nzyaabelesya kucita oobo

1-3. Ncinzi Jesu ncaakacita nciindi naakajana kuti tempele lyakali kusofwaazyigwa?

JESU wakali kulilemeka kapati tempele ilyakali mu Jerusalemu nkaambo wakalizyi ncolyakali kwiiminina. Kwamyaka minji tempele liya lyakali kubelesyegwa mubukombi bwakasimpe anyika. Pele bukombi oobo—ikukomba Leza uusalala, Jehova—bweelede kuti kabusalala. Amweezyeezye buyo mbwaakalimvwa Jesu ciindi naakaboola kutempele mu Nisani 10, yamu 33 C.E., akujana kuti tempele lyakali kusofwaazyigwa. Ncinzi cakali kucitika?—Amubale Matayo 21:12, 13.

2 Mulubuwa lwa Bamasi, basambazi basyaacivwulemwangu alimwi abasikucinca mali ibakali kubalida masuku amutwe bakombi ba Leza ibakali kuboola kuti bape zipo kuli Jehova. * Jesu, ‘wakabatanda boonse aabo bakali kusambala akuula mutempele alimwi wakatingamuna matebulu aabasikucinca mali.’ (Amweezyanisye a Nehemiya 13:7-9.) Wakabanyemena bantu aabo ibakali kuliyanda akaambo kakucita ŋanda ya Bausyi “kuba ciyubilo cababbi.” Kwiinda mukucita boobo, Jesu wakatondezya kuti wakali kulilemeka tempele ancolyakali kwiiminina. Bukombi bwa Bausyi bwakeelede kuti kabusalala lyoonse!

3 Nokwakainda myaanda yamyaka minji, naakamana kubikkwa kuba Mwami Mesiya, Jesu alimwi wakalisalazya tempele—tempele eeli lijatikizya bantu boonse mazuba aano ibayanda kukomba Jehova munzila iitambulika. Ino nditempele lili ndyaakasalazya?

Kusalazya “Bana ba Levi”

4, 5. (a) Ino basikutobela Jesu bananikidwe bakasalazyigwa buti kuzwa mu 1914 kusikila kumatalikilo aa 1919? (b) Sena aaya akali ngamamanino aakusalazyigwa kwa bantu ba Leza? Amupandulule.

4 Mbubwenya mbotwakabona mu Cibalo 2 mubbuku eeli, naakamana kubikkwa kuba Mwami mu 1914, Jesu wakaboola a Bausyi kuzikulingula tempele lyakumuuya—bubambe bwabukombi busalala. * Akaambo kakulingula ooku, Mwami wakabona kuti Banakristo bananike, “bana ba Levi,” bakali kuyandika kusalazyigwa. (Malk. 3:1-3) Kutalikila mu 1914 kusikila kumatalikilo aa 1919, Sikusalazya, Jehova, wakabalekela bantu bakwe kuti bainde mumasunko aaindene-indene alimwi amumapenzi alo aakapa kuti basalazyigwe. Cikkomanisya ncakuti, bananike aabo bakaazunda masunko aayo aakali mbuli mulilo, kabali bantu basalala, alimwi kabayandide kumugwasilizya Mwami Mesiya!

5 Sena aayo ngaakali mamanino aakusalazyigwa kwabantu ba Leza? Peepe. Mumazuba aano oonse aamamanino, kwiinda mu Mwami Mesiya, Jehova wazumanana kubagwasya batobeli ba Mwami kuti kabasalala kutegwa bazumanane kukkala mutempele lyakumuuya. Muzibalo zyobilo zitobela, tuyoobona mbwaabasalazya basikumutobela mubukkale alimwi ambwaaisalazya mbunga. Kusaanguna, atubandike kujatikizya kusalazyigwa kwakumuuya. Cilayumya lusyomo kulanga-langa Jesu ncaacita—munzila izilibonya kabotu-kabotu alimwi amunzila izitalibonyi—ikugwasya basikumutobela kuti basalale kumuuya.

‘Amusalale’

6. Ino milawo Jehova njaakapa ba Juda ibakatolwa mubuzike itugwasya buti kumvwisya ncocaamba kusalala kumuuya?

6 Ino kusalala kumuuya caamba nzi? Kutegwa twiingule mubuzyo ooyu, atulange-lange majwi Jehova ngaakaambila ba Juda ibakatolwa mubuzike ciindi nobakali afwaafwi kuzwa mu Babuloni mumwaanda wamyaka wacisambomwe B.C.E. (Amubale Isaya 52:11.) Bantu aabo ibakali mubuzike bakali kupiluka kucisi cokwabo ku Jerusalemu kutegwa bakayakulule tempele alimwi akubukulusya bukombi bwakasimpe. (Ezr. 1:2-4) Jehova wakali kuyanda kuti bantu bakwe basiye zintu zyoonse izyakali kujatikizya bukombi bwabana Babuloni. Amubone kuti wakabapede milawo iili mboibede: “Mutaampi cintu niciba cimwi cisofweede,” “amuzwe mulinguwo,” ‘amusalale.’ Bukombi bwa Jehova ibusalala tabweelede kusofwaazyigwa abukombi bwakubeja. Aboobo, ncinzi lino ncotukonzya kwaamba? Kusalala kumuuya kujatikizya kukaka njiisyo zyakubeja alimwi azilengwa zyabukombi bwakubeja.

7. Ino Jesu wabelesya bubambe nzi kugwasya basikumutobela kuti kabasalala kumuuya?

7 Mbwaakabikkwa buyo kuba Mwami, Jesu wakabikka bubambe buzyibidwe kabotu mbwaali kubelesya kugwasya basikumutobela kuti bazumanane kusalala kumuuya. Bubambe oobo muzike musyomesi uucenjede, Kristo ngwaakasala mu 1919. (Mt. 24:45) Kuzikusika mumwaka ooyu, Basikwiiya Bbaibbele bakalilisalazyide kale kunjiisyo zinji zyabukombi bwakubeja. Nokuba boobo, bakacili kuyandika kusalazyigwa alimwi kumuuya. Kwiinda mumuzike wakwe musyomesi, Kristo wali kubamunikila buce-buce basikumutobela kujatikizya kusekelela mazuba aaindene-indene alimwi azilengwa zimwi nzyobakeelede kuleka. (Tus. 4:18) Atulange-lange zikozyanyo zimwi.

Sena Banakristo Beelede Kusekelela Kkilisimasi?

8. Kwamyaka minji, ncinzi ncobakazyi Basikwiiya Bbaibbele kujatikizya Kkilisimasi, pele ino ncinzi ncobatakali kumvwisya?

8 Kwamyaka minji, Basikwiiya Bbaibbele bakalizyi kuti Kkilisimasi ncilengwa cabukombi bwakubeja alimwi akuti Jesu taakwe naakazyalwa mu December 25. Magazini ya Zion’s Watch Tower ya December 1881 yakati: “Mamiliyoni aabantu bakaboola mucikombelo kuzwa kubukombi bwakubeja. Pele kanji-kanji kucinca ooku kwakali buyo muzina, nkaambo bapaizi babukombi bwakubeja bakaba bapaizi banakristo alimwi mazuba aakulyookezya aabukombi bwakubeja akatalika kwiitwa amazina aa bunakristo—Kkilisimasi ili akati kamazuba aaya aakulyookezya.” Mu 1883, ansi amutwe wakuti: “When Was Jesus Born?” (Ino Jesu Wakazyalwa Lili?) Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi yakaamba kuti Jesu ulangilwa kuti wakazyalwa kumatalikilo aamwezi wa October. * Nokuba boobo, Basikwiiya Bbaibbele aciindi eeco tiibakaningamvwisya mbocakali kuyandika kuti baleke kusekelela Kkilisimasi. Yakazumanana kusekelelwa nobaba abamukwasyi wa Bbeteli ku Brooklyn. Nokuba boobo, nowakainda mwaka wa 1926, zintu zyakatalika kucinca. Ino nkaambo nzi?

9. Ncinzi Basikwiiya Bbaibbele ncobakazikumvwisya kujatikizya Kkilisimasi?

9 Kwiinda mukwaalanga-langa cakulomya makani aaya, Basikwiiya Bbaibbele bakazikuzyiba kuti matalikilo aakusekelela Kkilisimasi alimwi azilengwa zijatikizyidwe anjiyo tazimulemeki Leza. Mucibalo cakuti “The Origin of Christmas,” (Kusekelela Kkilisimasi Mbokwakatalika) magazini ya The Golden Age yamu December 14, 1927, yakatondezya kuti Kkilisimasi ncilengwa cabukombi bwakubeja, cikulwaizya kulikkomanisya, alimwi cijatikizya kukomba mituni. Cibalo eeco cakatondezya kabotu-kabotu kuti tali Kristo iwakalailila kuti kakusekelelwa cilengwa eeci alimwi yakamanizya kwiinda mukwaamba boobu kujatikizya Kkilisimasi: “Akaambo kakuti nyika, mubili, alimwi a Diabolosi bayanda kuti cilengwa eeci cizumanane alimwi kacisekelelwa . . . ncitondezyo cisinizyide cakuti taceelede kusekelelwa abaabo ibakalyaaba cakumaninina kumulimo wa Jehova.” Tacigambyi kuti mukwasyi wa Bbeteli tiiwakasekelela Kkilisimasi mu December mwaka uulya—bakalekela limwi kwiisekelela!

10. (a) Ino Ngazi Yamulindizi yamu December 1928 yakaciyubununa buti cilengwa cakusekelela Kkilisimasi cakutainda mumbali? (Amubone akabbokesi kakuti “ Kkilisimasi, Mboyakatalika Alimwi Ancoyakatalikila.”) (b) Ino bantu ba Leza bakacenjezyegwa buti kujatikizya kubamba mazuba aakulyookezya alimwi azilengwa zimwi izyeelede kutantamukwa? (Amubone kabbokesi kakuti “ Kuyubununa Zilengwa Zyakubamba Mazuba Aakulyookezya Amazuba Aakusekelela.”)

10 Mumwaka wakatobela, Basikwiiya Bbaibbele bakatambula bupanduluzi busalede ibwakali kuyubununa cilengwa ca Kkilisimasi. Mu December 12, 1928, Mukwesu Richard H. Barber, umwi wabaabo ibakali kubelekela kumaofesi mapati, wakakanana aawailesi makani aakayubununa matalikilo aatasalali aabuzuba oobu bwakulyookezya. Ino bantu ba Leza bakacita buti nobakatambula malailile aaya aakazwa kumaofesi mapati? Kayeeya walo amukaintu wakwe mbobakaleka kusekelela Kkilisimasi, Mukwesu Charles Brandlein wakati: “Sena twakabijilwa kuleka zilengwa zyabukombi bwakubeja eezyo? Peepe! . . . Cakali mbuli kuti nkusamununa cisani cijisi tombe akucisowa.” Kapandulula kuti wakalimvwa munzila njiyonya eeyi, Mukwesu Henry A. Cantwell, iwakazooba mulangizi weendeenda, wakati: “Twakalikkomene kuti twakaleka kucita cintu cimwi kutegwa tusinizye kuti Jehova tulamuyanda.” Basikutobela Kristo basyomeka bakaliyandide kucinca munzila iili yoonse iiyandika akutatola lubazu mukusekelela cilengwa icakazwa kubukombi busofweede. *Joh. 15:19; 17:14.

11. Ino inga twamugwasya buti Mwami Mesiya?

11 Eelo kaka bakatusiila cikozyanyo cibotu Basikwiiya Bbaibbele basyomeka aabo! Notuyeeya cikozyanyo cabo, tweelede kulibuzya kuti: ‘Ino ndibubona buti busolozi mbotutambula kuzwa kumaofesi mapati? Sena ndilalumba kubutambula alimwi akububelesya?’ Kumvwida cakuliyandila kutondezya kuti tulamugwasya Mwami Mesiya, walo uubelesya muzike musyomesi uucenjede kwaabila cakulya cakumuuya muciindi ceelede.—Mil. 16:4, 5.

Sena Banakristo Beelede Kubelesya Ciingano?

Ciingano-alimwi-acitondezyo camusini (Amubone muncali 12 a 13)

12. Kwamyaka minji, ino Basikwiiya Bbaibbele bakali kucibona buti ciingano?

12 Kwamyaka minji, Basikwiiya Bbaibbele bakali kubona ciingano kuba citondezyo ceelede ca Bunakristo. Pele bakali kulimvwa kuti ciingano taceelede kukombwa, nkaambo bakalizyi kuti kukomba mituni nkubi. (1 Ko. 10:14; 1 Jo. 5:21) Mu 1883, Ngazi Yamulindizi yakaamba cakutainda mumbali kuti: “Kukomba mituni kuli koonse kufwubaazya Leza.” Pele kumatalikilo, Basikwiiya Bbaibbele bakali kubona kuti tacili cibi kubelesya ciingano munzila zyeelede. Mucikozyanyo, bakali kukkomana kusama bbaaji iibazyibya iyakali kutondezya ciingano amusini. Kulimbabo cakali kutondezya kuti, ikuti naa basyomeka kusikila kulufwu, bakali kuyakutambula musini wabuumi. Kutalikila mu 1891, citondezyo caciingano amusini cakatalika kubikkwa acivwumbyo ca Ngazi Yamulindizi.

13. Ino nkumunikilwa kuli buti nkobakatambula Basikwiiya Bbaibbele kujatikizya ciingano? (Amubone akabbokesi kakuti “ Kumunikilwa Asyoonto-syoonto Kujatikizya Kubelesya Ciingano.”)

13 Basikwiiya Bbaibbele bakali kuciyanda citondezyo caciingano amusini. Nokuba boobo, kutalikila kumamanino aamyaka yamuma 1920, basikutobela Kristo bakatalika kumunikilwa munzila iiyaambele kujatikizya kubelesya ciingano. Kayeeya muswaangano mupati iwakacitika mu Detroit, Michigan, U.S.A., mu 1928, Mukwesu Grant Suiter, iwakazikubeleka mu Kabunga Keendelezya, wakati: “Lyamuswaangano citondezyo caciingano alimwi amusini tiizyakapandululwa buyo kuti taziyandiki pele akuti nzibyaabi.” Mumyaka misyoonto yakatobela, kumunikilwa akumbi kwakatobela. Cakasalala kuti ciingano tiicakeelede kubelesyegwa mubukombi busalala kumuuya.

14. Ino bantu ba Leza bakacita buti akumunikilwa ikuyaambele nkobakatambula kujatikizya ciingano?

14 Ino bantu ba Leza bakacita buti akaambo kakumunikilwa ikuyaambele nkobakatambula kujatikizya ciingano? Sena bakazumanana kukakatila kucitondezyo caciingano amusini, ncobakali kuyandisya? Ba Lela Roberts, ibakabelekela Jehova myaka minji bakati: “Tiicakatukatazya kuleka kucibelesya notwakazyiba ncocakali kwiiminina.” Mucizyi umwi uusyomeka, Ursula Serenco wakaamba mbobakali kulimvwa banji naakati: “Twakazoozyiba kuti cintu ncotwakali kuyandisisya kaindi kuti cakali kwiiminina lufwu lwa Mwami wesu alimwi akulyaaba kwesu kwa Bunakristo, cakali citondezyo cabukombi bwakubeja. Kweelana ambolwaamba lugwalo lwa Tusimpi 4:18, twakalumba kuti mumuni wakali kuyaabumwekesya munzila.” Basikutobela Kristo basyomeka tiibakali kuyanda kutola lubazu muziyanza zisofweede zyabukombi bwakubeja!

15, 16. Ino inga twatondezya buti kuti tulikanzide kubamba lubuwa lwaanyika lwatempele lya Jehova lyakumuuya kuti kalusalala lyoonse?

15 Andiswe ngamakanze ngotujisi sunu. Tulizyi kuti Kristo wali kubelesya nzila iilibonya kabotu-kabotu—muzike wakwe musyomesi uucenjede—kugwasya bantu bakwe kuti bazumanane kusalala kumuuya. Aboobo, ciindi cakulya cakumuuya ncotutambula nocitucenjezya kujatikizya kusekelela mazuba amwi, naa zilengwa izyakasofwaazyigwa abukombi bwakubeja, cakufwambaana tulaatobela malailile. Mbubwenya mbuli bakwesu abacizyi ibakali kupona kumatalikilo aakubako kwa Kristo, tulikanzide kuzumanana kubona kuti lubuwa lwaanyika lwatempele lya Jehova lulasalala

16 Mumazuba aaya oonse aamamanino, Kristo alimwi wali kubeleka milimo iitalibonyi kulindiswe kukwabilila mbungano zyabantu ba Jehova kuti bantu ibakonzya kusofwaazya mbungano kumuuya bataciti oobo. Ino wacita buti oobo? Atubone.

Kwaandaanya “Babi Kuzwa Kubaluleme”

17, 18. Mucikozyanyo calunsabwe, ino ncinzi cipandululwa a (a) kuwaala lunsabwe mulwizi, (b) “kujaya nswi zyamisyobo-misyobo,” (c) kusala nswi zibotu akuzibikka muzisuwo, alimwi a (d) kusowa nswi zibi?

17 Mwami Jesu Kristo ulazumanana kulanga zicitika mumbungano zyabantu ba Leza nyika yoonse mbwiizulwa. Munzila nzyotutakonzyi kumvwisya, Kristo abangelo balikubeleka mulimo wakwaandaanya. Jesu wakaupandulula mulimo ooyu mucikozyanyo cakwe calunsabwe. (Amubale Matayo 13:47-50.) Ino cikozyanyo eeci caamba nzi?

Lunsabwe lwiiminina mulimo wakukambauka Bwami uuli mukucitwa nyika yoonse (Amubone muncali 18)

18 Kuwaala “lunsabwe . . . mulwizi.” Lunsabwe lwiiminina mulimo wakukambauka Bwami uubelekwa mulwizi ilwiiminina bantu bali munyika. “Kujaya nswi zyamisyobo-misyobo.” Makani mabotu alabakkomanisya bantu bamisyobo yoonse—aabo ibabweza ntaamu yakuba Banakristo bakasimpe, kubikkilizya abamwi banji ibakonzya kutondezya luyandisisyo kumatalikilo pele tababikkili maano kubukombi busalala. * Bakasala “zibotu akuzibikka muzisuwo.” Bantu babombe myoyo balabunganizyigwa mumbungano izili mbuli zisuwo, mwalo mobakonzya kukomba Jehova munzila iisalala. Kusowa nswi “zibi.” Mumazuba aaya oonse aamamanino, Kristo abangelo bali kwaandaanya “babi kuzwa kubaluleme.” * Akaambo kaceeci, aabo ibatajisi moyo mubotu—ambweni ibatayandi kuleka njiisyo zyakubeja naa zilengwa—tiibalekelwa kuti basofwaazye mbungano. *

19. Ino mulimvwa buti kujatikizya ncaali kucita Kristo kukwabilila bukombi bwakasimpe alimwi abantu ba Leza kutegwa bazumanane kusalala kumuuya?

19 Sena tacitupi kuba aalusyomo kuzyiba kuti Mwami wesu, Jesu Kristo, ulabakwabilila aabo mbalanganya? Alimwi sena tacituumbulizyi kuzyiba kuti musungu kubukombi bwakasimpe—akubakombi bakasimpe—alimwi busungu bwakwe asunu bucili mbubwenya mbobwakabede ciindi naakasalazya tempele mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E.? Eelo kaka tulalumba kuti Kristo wali kubeleka kukwabilila bantu ba Leza kuti bazumanane kusalala kumuuya alimwi akusalala kwabukombi bwakasimpe! Tulakonzya kutondezya kuti tulamugwasyilizya Mwami a Bwami bwakwe kwiinda mukutatola lubazu mubukombi bwakubeja.

^ munc. 2 Ba Juda ibakali kuswaya bakeelede kubelesya musyobo umwi wamali kutegwa babbadale mutelo watempele waamwaka, alimwi basikucinca mali bakali kubbadelesya kucincisya mali aalubulo amusyobo wamali aakali kuyandika. Kuyungizya waawo, beenzu ambweni bakali kuyandika kuula banyama mbobakeelede kupa kazili zipo. Jesu wakaamba kuti basambazi aaba bakali ‘babbi,’ akaambo kakuti bakali kubbadelesya mali manji akaambo kazintu nzyobakali kucita.

^ munc. 4 Bantu ba Jehova anyika balamukomba mulubuwa lwaanyika lwatempele lyakwe pati lyakumuuya.

^ munc. 8 Cibalo eeci cakatondezya kuti buzuba bwakuzyalwa kwa Jesu ciindi camupeyo wakooko nkwaakazyalilwa “tabweendelani amakani aali mucibalo cabeembezi ibakali kweembela mbelele.”—Lk. 2:8.

^ munc. 10 Mulugwalo lwakwe lwamu November 14, 1927, Mukwesu Frederick W. Franz wakalemba kuti: “Tatukasekeleli Kkilisimasi mwaka uuno. Mukwasyi wa Bbeteli wasala kuti taukasekeleli Kkilisimasi alimwi.” Nokwakainda myezi misyoonto, mulugwalo lwakwe lwamu February 6, 1928, Mukwesu Franz wakalemba kuti: “Buce-buce Mwami ulatusalazya kuzintu zilubide izili mumbunga ya Babuloni iyeendelezyegwa a Diabolosi.”

^ munc. 18 Mucikozyanyo, amubone kuti mumwaka wa 2013, kwakali mweelwe waatala wabasikumwaya uusika ku 7,965,954, kakuli bantu ibasika ku 19,241,252 bakajanika ku Ciibalusyo calufwu lwa Kristo cicitwa mwaka amwaka.

^ munc. 18 Kwaandaanya nswi zibotu azibi takweelene pe akwaandaanya mbelele ampongo. (Mt. 25:31-46) Kwaandaanya naa lubeta lwamamanino, lwambelele ampongo kuyoocitika lyamapenzi mapati aboola kumbele. Kusikila kuciindi eeco, bantu aabo ibali mbuli nswi zibi balakonzya kupiluka kuli Jehova akubunganizyigwa mumbungano izili mbuli zisuwo.—Malk. 3:7.

^ munc. 18 Kumamanino, bantu babi ibali mbuli inswi zibi, bayakusowelwa muziba lyamulilo munzila yacikozyanyo, lyalo iliiminina lunyonyooko luboola kumbele.