1-3. Kasi Yesu wakachita wuli wati wasanga kuti tempile lafipirwa?

YESU wakachindikanga chomene tempile ilo likaŵa ku Yerusalemu, chifukwa wakamanyanga icho likwimira. Malo agha ndigho ghakaŵa ghakusoperako Chiuta waunenesko vyaka vinandi. Kweni chikaŵa chakuzirwa kuti ŵanthu ŵaleke kufipiska kusopa uku. Kasi mukughanaghana kuti Yesu wakajipulika wuli apo wakaluta ku tempile pa Nisani 10, 33 C.E., na kusanga kuti tempile lafipirwa? Kasi likafipirwa na vichi?—Ŵerengani Mateyu 21:12, 13.

² Mu Mphara ya Ŵamitundu, ŵamalonda ŵazukusi na awo ŵakasinthanga ndalama, ŵakalyeranga masuku pa mutu ŵanthu awo ŵakapelekanga vyawanangwa kwa Yehova. * Yesu wati wawona ivi, wakachimbizgira “kuwaro wose awo ŵakaguliskanga na kugura mu tempile. Wakagadabura mathebulu gha ŵakusintha ndalama.” (Yaniskani na Nehemiya 13:7-9.) Wakasuska ŵanthu ŵazukusi aŵa, chifukwa nyumba ya Awiske ŵakayizgora “mphanji ya ŵankhungu.” Apa Yesu wakalongora kuti wakachindikanga tempile. Malo ghakusoperapo Awiske ghakeneranga kuŵa ghatuŵa.

³ Vyaka vikati vyajumphapo kufuma apo wakaŵira Themba, Yesu wakatozgaso tempile. Ndipo ivi vikukhwaska waliyose uyo wakukhumba kusopa Yehova mwakuzomerezgeka. Kasi ni tempile wuli ilo wakatozga?

4, 5. (a) Kasi ŵakuphakazgika ŵakatozgeka wuli kwamba mu 1914 m’paka kukwambilira kwa 1919? (b) Kasi Chiuta wakalekera penepapa kusefa na kutozga ŵanthu ŵake? Longosorani.

⁴ Nga umo tikasambilira mu Mutu 2, Yesu wati waŵa Themba mu 1914, wakiza pamoza na Awiske kuzakendera tempile lauzimu. Tempile ili ni ndondomeko ya kusopa kwaunenesko. * Ŵati ŵendera, ŵakawona kuti “ŵana ŵa Levi,” awo Mbakhristu ŵakuphakazgika, ŵakakhumbikwiranga kuŵasefa na kuŵatozga. (Mal. 3:1-3) Kwamba mu 1914 m’paka kukwambilira kwa 1919, Yehova uyo wakusefa, wakazomerezga kuti ŵanthu ŵake ŵakumane na viyezgo ivi na ivi, kuti waŵasefe na kuŵatozga. Chakukondweska ntchakuti ŵakuphakazgika  awo ŵakazizipizga viyezgo ivi, ŵakanweka kukhozgera Themba, Mesiya.

⁵ Kasi Chiuta wakalekera penepapa kutozga ŵanthu ŵake? Yayi. Mu mazuŵa ghose ghaumaliro agha, Yehova walutilira kutozga ŵanthu ŵake kuti ŵaŵe ŵatuŵa mwauzimu, kweniso kuti ŵalutilire kukhala mu tempile lake lauzimu. Wakuchita ichi kwizira mwa Themba Khristu. Mu Mutu uwu na wapanthazi, tiwonenge umo wakaŵatozgera mwauzimu kweniso mwakuthupi. Chakwamba, tiyeni tiwone umo wakaŵatozgera mwauzimu. Ntchakukhozga kumanya umo Yesu wakawovwilira ŵalondezgi ŵake kuti ŵaŵe ŵakutowa mwauzimu.

6. Kasi kuŵa ŵakutowa mwauzimu chikung’anamurachi?

⁶ Kasi kuŵa ŵakutowa mwauzimu chikung’anamurachi? Kuti tizgore, tiyeni tiwone ivyo Yehova wakaphalira Ŵayuda apo ŵakaŵa pafupi kuwelera ku Yerusalemu kufuma ku wuzga ku Babuloni. (Ŵerengani Yesaya 52:11.) Ŵanthu aŵa ŵakaweleranga kwawo na chilato chakuti ŵakazengeso tempile, na kwambaso kusopa kwaunenesko. (Ezir. 1:2-4) Yehova wakakhumbanga kuti ŵaleke kutolera maluso na nkharo za Ŵababuloni. Wakaŵaphalira kuti, “mungakhwaskanga chinthu chakufipirwa chara,” “Fumanimo mukati mwake,” kweniso “muŵe ŵakutowa.” Yehova wakakhumbanga yayi kuti ŵanthu ŵake ŵasazgenge kusopa kwaunenesko na kwautesi. Kasi fundo njakuti wuli? Kuŵa ŵakutowa mwauzimu chikung’anamura kulekerathu visambizgo na maluso gha visopa vyautesi.

7. Kasi Yesu wakawovwira wuli ŵalondezgi ŵake kuti ŵaŵe ŵakutowa mwauzimu?

⁷ Yesu wati waŵa Themba, wakajura nthowa yakovwilira ŵalondezgi ŵake kuti ŵaŵe ŵakutowa mwauzimu. Nthowa iyi ni muzga wakugomezgeka na wavinjeru, uyo Khristu wakamwimika mu 1919. (Mat. 24:45) Mu chaka ichi, Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakaŵa kuti ŵajitozga kale ku visambizgo vinandi vyautesi. Kweni ŵakenera kulutilira kutozgeka mwauzimu. Kwizira mwa muzga wakugomezgeka, Khristu wawovwira ŵalondezgi ŵake kumanya vikondwelero, maholide, na maluso agho ŵakwenera kughaleka. (Zinth. 4:18) Tiyeni tiwone vinyake mwa vinthu ivi.

8. Kasi Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakamanyanga vichi vya Khisimasi, kweni ntchivichi icho ŵakamanyanga makora yayi?

⁸ Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakamanya ni kale chomene kuti Khisimasi yikambika na ŵanthu ŵambura kusopa. Ŵakamanyaso kuti Yesu wakababika pa 25 Disembala yayi. Gongwe la Mulinda Lachingelezi la Disembala 1881, likati: “Ŵanthu ŵanandi awo ŵakasopanga ŵangoza, ŵakanjira chikhristu. Kweni ŵakasintha waka zina, chifukwa awo ŵakaŵa ŵasembe ŵa ŵangoza, ŵakazgoka ŵasembe ŵachikhristu.  Maholide agho ŵakachitanga ghakamba kumanyikwa na mazina ghachikhristu. Yimoza yake ni Khisimasi. Mu 1883, Gongwe la Mulinda pa mutu wakuti “Kasi Yesu Wakababika Pawuli?” likati Yesu wakababika kukwambilira kwa Okutobala. * Kweni nyengo iyo, Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakamanyanga makora yayi usange ŵakwenera kuleka kukondwelera Khisimasi. Ntheura ŵakalutilira kukondwelera Khisimasi na pa Beteli wuwo, ku Brooklyn. Kweni chaka cha 1926 chikati chajumpha, vinthu vikamba kusintha. Chifukwa wuli?

9. Kasi Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakamanya vichi vya Khisimasi ŵati ŵasanda Malemba?

⁹ Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵati ŵasanda makora Malemba, ŵakamanya umo Khisimasi yikambira, kweniso kuti ivyo vikuchitika pa Khisimasi, vikuyuyura Chiuta. Nkhani iyo yikaŵa mu Golden Age, ya Disembala 14, 1927, yikati Khisimasi ntchikondwelero cha ŵanthu ŵakusopa ŵangoza. Pa Khisimasi ŵanthu ŵakujikondweska waka ŵekha na kusopa vikozgo. Nkhani iyi yikalongosora makora kuti Khristu wandayowoyepo kuti ŵanthu ŵakondwelerenge Khisimasi. Paumaliro yikati: “Pakuti charu, makhumbiro gha thupi, na Satana, ndivyo vikutuma ŵanthu kuti ŵakondwelerenge Khisimasi . . . ntchakwenelera yayi kuti awo ŵali kujipatulira kwa Yehova ŵachitengeko.” Kwamba nyengo iyo, pa Beteli ŵakaleka kukondwelera Khisimasi.

10. (a) Kasi ŵabali ŵakavumbura vichi pa nkhani ya Khisimasi mu Disembala 1928? (Wonani bokosi la mutu wakuti “ Umo Khisimasi Yikambira na Chilato Chake.”) (b) Kasi ŵanthu ŵa Chiuta ŵakachenjezgeka vichi? (Wonani bokosi la mutu wakuti “ Kuvumbura Maholide na Vikondwelero Vinyake.”)

¹⁰ Chaka chakulondezgapo, Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakalutilira kuvumbura vya Khisimasi. Pa Disembala 12, 1928, Mubali Richard H. Barber, uyo wakateŵeteranga pa Beteli,  wakayowoya nkhani pa wayilesi. Nkhani iyi yikavumbura pakweru kuti Khisimasi yikambika na ŵanthu ŵakusopa ŵangoza. Kasi ŵanthu ŵakachita wuli na ulongozgi uwu? Mubali Charles Brandlein, wakati: “Kasi mukughanaghana kuti chikatiŵira chinonono kuleka Khisimasi? Viŵi cha! . . . Vikaŵa nga tavura chizwazwa na kuchitaya kuthengere.” Mubali Henry A. Cantwell, uyo pamasinda wakaŵa mulaŵiliri wakwendakwenda, nayo wakati: “Tikakondwa kuti taleka vinthu vinyake, kulongora kuti tikutemwa Yehova.” Ŵalondezgi ŵakugomezgeka ŵa Yesu, ŵakaŵa ŵakunozgeka kuleka vikondwelero ivyo vikambika na visopa vyautesi. *​—Yoh. 15:19; 17:14.

11. Kasi tingalongora wuli kuti tikukolerana na Themba, Khristu?

¹¹ Ivyo Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakachita, ntchiyelezgero chiwemi chomene kwa ise. Ntheura tingachita makora kujifumba kuti: ‘Kasi nkhuchita wuli na ulongozgi wakufuma kwa muzga? Kasi nkhuwupokelera mwakukondwa?’ Para tikupulikira, ndikuti tikukolerana na Themba Khristu ilo likimika muzga wakugomezgeka, uyo wakutipa chakurya chauzimu pa nyengo yakwenelera.—Mil. 16:4, 5.

12. Kasi Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakayiwonanga wuli mphinjika?

¹² Ŵasambiri ŵa Baibolo nawo ŵakawonanga kuti mphinjika ntchimanyikwiro chakuzomerezgeka cha Ŵakhristu. Kweni ŵakamanyanga kuti Baibolo likukana kusopa vikozgo  ntheura ŵakayisopanga yayi. (1 Kor. 10:14; 1 Yoh. 5:21) Mu 1883, Gongwe la Mulinda likati: “Chiuta wakukanirathu kusopa vikozgo vya mtundu uliwose.” Ndipouli, pakwamba Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakatenge mphinjika yilije kafukwa, chikuru ukuyigwiliskira ntchito mwakwenelera. Ntheura ŵakavwaranga baji ilo pakadindika mphumphu na mphinjika. Iwo ŵakaghanaghananga kuti para ŵagomezgeka m’paka nyifwa, ndikuti ŵazamupokera mphumphu ya umoyo. Ntheura kwamba mu 1891, pa chikopi cha Gongwe la Mulinda pakajambulikanga mphumphu na mphinjika.

13. Kasi ŵalondezgi ŵa Khristu ŵakangweluskika wuli pa nkhani ya mphinjika? (Wonani bokosi la mutu wakuti “ Pachoko na Pachoko Ungweru Ukaŵala pa Nkhani ya Mphinjika.”)

¹³ Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakawonanga kuti baji ili ndakuzirwa. Kweni kwamba kuumaliro wa m’ma 1920, pachoko na pachoko ŵakamba kumanya unenesko pa nkhani iyi. Mubali Grant Suiter, wakalongosora ivyo vikayowoyeka pa ungano uwo ukachitikira ku Detroit, Michigan, U.S.A., mu 1928. Iyo wakati: “Pa ungano uwu ŵakati mphinjika njambura kwenelera, kweniso njakukanizgika.” Mu vyaka vyakulondezgapo, ungweru ukaŵalirapo. Waliyose wakapulikiska kuti palije kukolerana pakati pa mphinjika na kusopa kwaunenesko.

14. Kasi ŵanthu ŵa Chiuta ŵakachita wuli ungweru wati waŵala pa nkhani ya mphinjika?

¹⁴ Kasi ŵanthu ŵa Chiuta ŵakachita wuli na ungweru uwu? Kasi ŵakalutilira kuyigwiliskira ntchito pakuti ŵakayitemwanga? Lela Roberts wakati: “Tati tamanya waka icho mphinjika yikwimira, tikaleka kuyigwiliskira ntchito.” Mudumbu munyake zina lake Ursula Serenco, wakalongosora umo ŵanandi ŵakajipulikiranga. Iyo wakati: “Pakwamba tikaghanaghananga kuti mphinjika yikwimira nyifwa ya Fumu yithu na kujipeleka kwithu. Kweni pamasinda tikamanya kuti ntchimanyikwiro cha kusopa vikozgo. Tikakondwa chomene kuti ungweru waŵalirapo nga umo likuyowoyera lemba la Zintharika 4:18.” Ŵalondezgi ŵa Khristu ŵakaleka kuchitako maluso gha visopa vyautesi.

15, 16. Kasi tingalongora wuli kuti taŵikapo mtima kuleka kufipiska maluŵaza gha tempile lauzimu pa charu chapasi?

¹⁵ Ndivyo nase tikuchita mazuŵa ghano. Tikumanya makora kuti Yesu kwizira mwa muzga wakugomezgeka na wavinjeru, wakovwira ŵanthu ŵake kuti ŵaŵe ŵakutowa mwauzimu. Ntheura tikupulikira luŵiro para muzga wakutichenjezga za vikondwelero, maholide, na maluso agho visopa vyautesi vikambiska. Nga umo ŵakachitira ŵabali ŵithu, nase taŵikapo mtima kuti tileke kufipiska maluŵaza gha tempile lauzimu la pa charu chapasi.

¹⁶ Mu mazuŵa ghose ghaumaliro agha, Yesu wakuchitapo kanthu kuti wavikilire ŵanthu ŵa Yehova ku ŵanthu ŵakazuzi mwauzimu. Ndipouli, ivyo Yesu wakuchita tingaviwona yayi na maso ghithu. Kasi wakutivikilira wuli? Tiyeni tiwone.

17, 18. Mu ntharika ya mkwawu, kasi vinthu ivi vikung’anamurachi, (a) ‘kuponya mkwawu mu nyanja,’ (b) kuyora ‘somba za mtundu uliwose,’ (c) kutora somba “ziwemi na kuziŵika mu vyakuyegheramo,” (d) kutaya somba “zambura kwenelera”?

¹⁷ Maso gha Themba lithu Yesu Khristu, ghali pa mipingo ya ŵanthu ŵa Chiuta pa charu chose chapasi. Iyo pamoza na ŵangelo ŵakuchita mulimo wa kupatura, nangauli ise tingawona chilichose yayi. Yesu wakalongosora mulimo uwu mu ntharika ya mukwawu. (Ŵerengani Mateyu 13:47-50.) Kasi ntharika iyi yikung’anamurachi?

¹⁸ Kuponya ‘mukwawu mu nyanja.’ Mukwawu ukwimira mulimo wa kupharazga Ufumu wa Chiuta uwo ukuchitika pakati pa ŵanthu awo ŵali nga ni nyanja. Kuyora “somba za mtundu uliwose.” Ŵanthu ŵa mitundu yose ŵakunweka na makani ghawemi. Ŵanji ŵakupulika na kuŵa Ŵakhristu ŵaunenesko, kweni ŵanji ŵakunweka waka na kutondeka kuchitapo kanthu. * Kutora “ziwemi na kuziŵika mu vyakuyegheramo.” Ŵanthu ŵamitima yiwemi ŵakuzura mu mipingo iyo yili nga ni vyakuyegheramo, umo ŵangasopa Yehova mwaunenesko. Kutaya somba “zambura kwenelera.” Mu nyengo yose ya mazuŵa ghaumaliro agha, Yesu na ŵangelo ŵakupatura “ŵaheni kufuma pa ŵarunji.” * Ntheura, ŵanthu ŵamitima yiheni, awo ŵakukhumba yayi kuleka vigomezgo vyautesi panji vinthu viheni, ŵakuzomerezgeka yayi kunanga mipingo. *

19. Kasi mukujipulika wuli pakumanya ivyo Yesu wakuchita kuti wativikilire mwauzimu kweniso kuti wavikilire kusopa kwaunenesko?

¹⁹ Ntchakukhozga chomene kumanya kuti Themba lithu Yesu Khristu, likuvikilira ŵanthu ŵake. Kweniso ntchakukondweska chomene kumanya kuti Themba ili, lichali na mwamphu pa kusopa kwaunenesko nga umo likaŵira apo likatozganga tempile mu nyengo yakale. Tikumuwonga chomene Khristu chifukwa wakuvikilira ŵanthu ŵa Chiuta kuti ŵaŵe ŵatuŵa, kweniso wakuvikilira kusopa kwaunenesko. Para tikujipatura ku chisopa chautesi, ndikuti tikukhozgera Themba ili na Ufumu wake.