1, 2. Nĩ ũalyũku mwaũ weekiwe ĩkasetinĩ ya Zion’s Watch Tower ya Mwei wa 1, 1895, na ana-a-asa maĩ na woni mwaũ?

 MWANA-A-ASA wĩtawa John A. Bohnet, ũla waĩ Mũmanyĩwʼa wa Mbivilia wĩ kĩthito, nĩwatanie mũno ĩla wakwatie ĩkaseti yake ya Zion’s Watch Tower ya Mwei 1, 1895. Ĩkaseti yĩu yaĩ na kava nzaũ yĩ na visa wa mwako mũtũlu wĩ ũkanganĩ wĩ na itulumo. Mwako ũsu waĩ na kyeni kingĩ kĩla kyakenete kĩvindunĩ. Maelesyo ĩũlũ wa kava ĩsu maĩ na kyongo, “Ũndũ Ĩkaseti Yitũ Yĩkethĩawa Yĩilyĩ.”

² Nĩkwĩthĩwa Mwana-a-asa Bohnet nĩwendeeiwʼe nĩ ĩkaseti yĩu, nĩwamũandĩkĩie Mwana-a-asa Russell valũa, aĩtye atĩĩ: “Nĩ na ũtanu kwona ũndũ ĩkaseti yĩu yanakavĩte. Nĩ ĩseo mũno.” Mũmanyĩwʼa ũngĩ wa Mbivilia mũĩkĩĩku wĩtawa John H. Brown aisye ũũ ĩũlũ wa kava ya ĩkaseti yĩu: “Nĩ ya kwendeesya mũno. Mwako ũsu wĩoneka ũikimwa nĩ itulumo ĩndĩ mũsingi wa wʼo nĩ mũlũmu vyũ.” Kwĩthĩwa na kava ĩsu nzaũ nĩwʼo ũalyũku wa mbee ana-a-asa moonie mwaka ũsu ĩndĩ tiwʼo waĩ wa mũthya. Mwei wa 11, 1895, ana-a-asa nĩmamanyie ĩũlũ wa ũalyũku ũngĩ mũnene mũno. Ũndũ wa kwendeesya nĩ kana ũalyũku ũsu wakonetye o ũla ũkanga wĩ na itulumo.

3, 4. Nĩ thĩna wĩva waneeneiwe ĩkasetinĩ ya Mũsyaĩĩsya ya 15/11/1895, na nĩ ũalyũku wĩva mũnene wawetiwe?

³ Ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya (Kĩsũngũ) ya 15/11/1895, yaĩ na ũvoo waeleetye ũtheinĩ thĩna mũna ũla waĩ vo. Yaĩtye kana itulumo nene sya ithokoo nĩsyatumĩte kũtethĩwa na mũuo kĩkundinĩ kya Amanyĩwʼa ma Mbivilia. Ana-a-asa ikundinĩ nĩmakananĩaa mũno ĩũlũ wa nũũ ũla waĩlĩte kũtongoesya. Ĩkaseti yĩu yaelekanilye ũseũvyo wa Yeova na meli, nĩ kana yĩtetheesye ana-a-asa mamanye kĩla kyendekaa nĩ kenda mamine veva ũsu waetete mũtilĩkangano na masindano. Nĩyasyokie yaweta ũtheinĩ kana ala matongoesye mayaaũmbanyʼa kĩkundi kya andũ ma Ngai kĩla kyaelekanĩtwʼe na meli kĩendeee kwĩthĩwa kĩ kĩlũmu, o na kweethĩwa na itulumo. Nĩ ĩtambya yĩva yaaĩle kwoswa?

⁴ Ĩkaseti yĩu nĩyaeleisye kana mũtwai mũseo wa meli nũĩkĩĩthasya kana melinĩ ve syĩndũ sya kũtetheesya andũ ĩla vaumĩla mũisyo, na ve andũ meyũmbanĩtye kũvinganga tũmĩlomo moona itulumo syũkĩte. O ta ũu, ala matongoesye ũseũvyo wa Yeova  maaĩlĩte kũĩkĩĩthya kana ikundi syonthe nĩsyeeyũmbanĩsye mathĩna ala maĩ matonya kumĩla. Kwoou, ĩkaseti yĩu nĩyawetie ũalyũku mũnene ũla waĩ wĩkwe. Yaisye kana “nthĩnĩ wa kĩla kĩkundi nĩvaĩle kũnyuvwa atumĩa” ma “‘kũsũvĩa’ ĩĩthya.”—Meko 20:28.

5. (a) Nĩkĩ mũvango wa mbee wa kwĩthĩwa na atumĩa ma kĩkundi waĩ ĩtambya ya ĩvinda yaĩle? (b) Twĩneenea makũlyo meva?

⁵ Mũvango ũsu wa mbee wa kwĩthĩwa na atumĩa waĩ ĩtambya ya ĩvinda yaĩlĩte, na waĩ ũtetheesye ikundi syĩthĩwe syĩ ndũmu. O na nĩwatetheeisye ana-a-asa kũsinda mathĩna ala maumanĩte na Kaũ wa Mbee wa Nthĩ Yonthe. Nthĩnĩ wa myaka ĩla yaatĩĩie, nĩkweethĩiwe na moalyũku angĩ ala matetheeisye andũ ma Ngai methĩwe meyũmbanĩtye kũmũthũkũma Yeova. Nĩ wathani wĩva wa Mbivilia ũwetete moalyũku asu? Nĩ moalyũku meva we mwene wonete nthĩnĩ wa ũseũvyo wa Yeova? Ũtethekete ata kumana namo?

6, 7. (a) Ĩandĩko ya Isaia 60:17 yonanasya kyaũ? (b) Ndeto “asyaĩĩsya” na ‘anengani ma wĩa’ syonanasya kyaũ?

⁶ O tondũ Kĩlungu kya 9 kyonanĩtye, Isaia athanie kana Yeova akaathima andũ make na mayongeleka. (Isa. 60:22) O na ĩngĩ, Isaia nĩwawetie ũndũ ũngĩ Yeova wathĩte andũ make. Nthĩnĩ wa wathani o ũsu aisye atĩĩ: “Vandũ va ũthuku ngaete thaavu, na vandũ va kĩaa ngaete vetha, na vandũ va mĩtĩ, ũthuku, na vandũ va mavia, kĩaa. Na ĩngĩ ngatwʼĩkĩthya anene ma kwaku mũuo, na aũngamĩi maku, ũlũngalu [kana “nganyuva mũuo wĩthĩwe asyaĩĩsya maku, na ũlũngalu wĩthĩwe anengani maku ma wĩa,” NWT].” (Isa. 60:17) Wathani ũsu wonanasya kyaũ? Ũtũkonetye ata ũmũnthĩ?

⁷ Wathani ũsu wa Isaia ũwetete kana kĩndũ kĩmwe kĩkavetawa na vandũ vakyo, kĩngĩ kĩitũmĩwa. Lilikana kana wathani ũsu wĩneenea moalyũku, na ti moalyũku ma kuma kĩla kĩthũku kũthi kĩla kĩseo, ĩndĩ nĩ kuma kĩla kĩseo kũthi kĩla kĩseango. Kũtũmĩa thaavu vandũ va ũthuku nĩ ũalyũku ũkũete maendeeo, na ũu no wʼo vailyĩ ĩũlũ wa syĩndũ ila ingĩ iwetetwe. Kwoou kwĩsĩla ngelekanyʼo ĩsu, Yeova athanie kana kĩkundi kya andũ make kĩkaendeea kũseũva. Wathani ũsu wonanasya maendeeo meva? Kwa kũweta “asyaĩĩsya” na ‘anengani ma wĩa,’ Yeova oonanasya kana kwaĩ kũendeee kwĩthĩwa na maendeeo ĩũlũ wa ũndũ andũ make maĩ masũvĩwe, o na kwaĩ kwĩthĩwe na maendeeo nthĩnĩ wa mũvango wa ũsyaĩĩsya kĩkundinĩ kya andũ make.

8. (a) Maendeeo ala mawetetwe wathaninĩ wa Isaia maetawe nũũ? (b) Tũtethekaa ata kumana na maendeeo asu? (Ĩngĩ sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Nĩweetĩkĩlile Ũkanyʼo kwa Wĩnyivyo.”)

⁸ Nũũ ũtumaa kwĩthĩwa na maendeeo asu? Yeova aĩtye atĩĩ: ‘Ngaete thaavu, ngaete vetha, na ĩngĩ nganyuva mũuo.’ Kwoou, maendeeo nthĩnĩ wa mũvango wa ũsyaĩĩsya kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto maetawe nĩ Yeova mwene, na ti andũ. Na kuma ĩla Mwana wake Yesũ watwʼĩkĩthiwʼe Mũsumbĩ, Yeova ethĩĩtwe aimũtũmĩa kũete maendeeo asu. Tũtethekaa ata kumana na moalyũku ala methĩĩtwe? Ĩandĩko o yĩu yonanĩtye kana maendeeo asu maĩ  maete “mũuo” na “ũlũngalu.” Ĩla tweetĩkĩla Ngai atũtongoesye, na tweeka moalyũku nĩtwĩthĩawa na mũuo. Nakwʼo kwenda ũlũngalu nĩkũtũthangaasya tũmũthũkũme Yeova, ũla mũtũmwa Vaulo wamwĩtie “Ngai wa mũuo.”—Avi. 4:9.

9. Nĩ mũsingi wĩva waĩle kwĩthĩwa vo nĩ kenda kĩkundi kĩthĩwe na ngwatanĩo na mĩvango mĩseo, na nĩkĩ?

⁹ O na ĩngĩ, Vaulo aandĩkie ũũ aielesya ĩũlũ wa Yeova: ‘Ngai ti Ngai wa kĩthokoanʼyo, ĩndĩ nĩ wa mũuo.’ (1 Ako. 14:33) Wasisya nesa nũkwona kana Vaulo ndoonanasya kĩvathũkanyʼo katĩ wa kĩthokoanyʼo na mĩvango mĩseo, ĩndĩ nĩ katĩ wa kĩthokoanyʼo na mũuo. Nĩkĩ? Nũndũ ti kĩla ĩvinda mĩvango mĩseo yoka ĩtonya kũete mũuo. Kwa ngelekanyʼo, nguthu ya asikalĩ maendete kaũnĩ nĩtonya kwĩthĩwa ĩvangĩtwe nesa mũno, ĩndĩ kĩeleelo kyayo ti mũuo, nĩ kaũ. Kwoou ithyĩ Aklĩsto nĩtwaĩle kũlilikana ũndũ ũũ wa vata: Mũvango mũseo o na wĩva ũte na mũsingi wa mũuo ndwĩ ndĩi ya kwanangĩka. Ĩndĩ nĩ kenda mũvango wĩthĩwe wĩ mũlũmu, no nginya vethĩwe na mũuo wa Ngai. Kwondũ wa ũu twĩ na ũtanu mũnene nũndũ Yeova “Ngai wa mũuo” nĩwe ũtongoesye ũseũvyo witũ, na nowe ũũtheasya. (Alo. 15:33) Mũuo wa Ngai nĩwʼo mũsingi wa mĩvango mĩseo na ngwatanĩo ndũmu ĩla tũtanĩaa mũno ikundinĩ syonthe ĩũlũ wa nthĩ.—Sav. 29:11.

10. (a) Nĩ moalyũku meva meekiwe nthĩnĩ wa ũseũvyo wa Yeova myakanĩ ya tene? (Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Maendeeo Ala Meekiwe Mũvangonĩ wa Ũsyaĩĩsya.”) (b) Twĩneenea makũlyo meva?

¹⁰ Ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “ Maendeeo Ala Meekiwe Mũvangonĩ wa Ũsyaĩĩsya” nĩyĩeleetye kwa ũkuvĩ moalyũku ma vata ala meekiwe kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte nthĩnĩ wa ũseũvyo wa Yeova myakanĩ ya tene. Ĩndĩ nĩ moalyũku meva ma kũtũmĩa ‘thaavu vandũ va ũthuku’ ala Yeova wĩthĩĩtwe ayĩka kwĩsĩla Mũsumbĩ witũ? Nĩ kwa nzĩa yĩva moalyũku asu makonetye mũvango wa ũsyaĩĩsya malũlũmĩĩlye mũuo na ngwatanĩo ikundinĩ nthĩ yonthe? Maũtetheesye ata we mwene kũmũthũkũma “Ngai wa mũuo”?

11. (a) Ũkunĩkĩli wa Maandĩko ũla weekiwe watumie vethĩwa na ũalyũku mwaũ? (b) Ana-a-asa ma nzama ĩla ĩtongoesye meeyũmbanĩtye kwĩka ata?

¹¹ Kuma mwaka wa 1964 nginya 1971, nzama ĩla ĩtongoesye nĩyaũngamĩie mũvango wa kwĩka ũkunĩkĩli kwa ũliku ĩũlũ wa maũndũ mana nthĩnĩ wa Mbivilia. Ũmwe wa maũndũ asu wakonetye ũndũ kĩkundi kya Kĩklĩsto kya ĩvinda ya Atũmwa kyaendeeawʼa. a Ũkunĩkĩli ũsu woonanisye kana ĩvindanĩ ya atũmwa, mũvango wa ũsyaĩĩsya kĩkundinĩ waũngamĩawa nĩ nzama ya atumĩa, ĩndĩ ti mũtumĩa o ũmwe, kana mũsyaĩĩsya. (Soma Avilivi 1:1; 1 Timotheo 4:14.) Ĩla ana-a-asa ma nzama ĩla ĩtongoesye maeleiwe nesa ũndũ ũsu, nĩmamanyie kana Mũsumbĩ woo Yesũ nĩwe wamatongoesye kwĩka maendeeo nthĩnĩ wa mĩvango ya ũsyaĩĩsya ya Ngũsĩ sya Yeova. Na kwoou nĩmeeyũmbanĩtye vyũ kwĩka ũndũ Mũsumbĩ woo wendaa meke. Nĩmeekie moalyũku na mĩtũkĩ nĩ kenda vethĩwe na nzama ya atumĩa ikundinĩ kwosana na ũndũ Maandĩko monanĩtye. Nĩ moalyũku meva meekiwe mwambĩĩonĩ wa myaka ya 1970?

12. (a) Nĩ ũalyũku wĩva weekiwe nthĩnĩ wa nzama ĩla ĩtongoesye? (b) Elesya ũndũ Nzama Ĩla Ĩtongoesye ĩvangĩtwe ũmũnthĩ? (Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Ũndũ Nzama Ĩla Ĩtongoesye Ĩũngamĩaa Wĩa wa Ũsumbĩ,” ĩthangũ ya 130.)

 ¹² Ũalyũku wa mbee wakonetye nzama ĩla ĩtongoesye. Kũvikĩĩa ĩvinda yĩu, ana-a-asa asu etĩkĩwʼa mauta maĩ ma nzama ĩla ĩtongoesye maĩ mũonza. O na ĩngĩ onthe maĩ nzamanĩ ya aũngamĩi ma Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Ĩndĩ, mwaka wa 1971, nzama ĩla ĩtongoesye nĩyongelilwe kuma ana-a-asa 7 nginya 11, na kuma ĩvinda yĩu mayaasyoka ĩngĩ kwĩthĩwa amwe ma nzama ya aũngamĩi. Ana-a-asa asu mayoonaa ve ũmwe woo mũnene kwĩ ũngĩ, na kwoou mambĩĩa kumanĩsya kĩanda kya kwĩthĩwa mwene kĩvĩla kĩla mwaka.

13. (a) Nĩ mũvango wĩva weethĩĩtwe vo myaka 40? (b) Nzama Ĩla Ĩtongoesye yeekie ata mwaka wa 1972?

¹³ Ũalyũku ũla waatĩĩie wakonetye ikundi sya Kĩklĩsto. Kwa nzĩa yĩva? Kuma mwaka wa 1932 nginya 1972, maũndũ kĩkundinĩ maũngamĩĩtwe nĩ mwana-a-asa o ũmwe. Kũvikĩa mwaka wa 1936, mwana-a-asa ũsu mũnyuve eetawa mũũngamĩi wa ũthũkũmi. Ĩndĩ ĩsyĩtwa yĩu nĩyavĩndũiwe na ambĩĩa kwĩtwa mũthũkũmi wa kĩkundi, na yasyoka yavĩndũwa ĩngĩ eetwa mũsyaĩĩsya wa kĩkundi. Mwana-a-asa ũla wanengwa kĩanda kĩu nĩweethĩawa na kĩthito kya kũthĩnĩkĩa ĩĩthya ya Ngai kĩ-veva. O na ĩngĩ, aĩ atonya kwĩka motwi ataneenete na athũkũmi ala angĩ kĩkundinĩ. Ĩndĩ mwaka wa 1972, Nzama Ĩla Ĩtongoesye nĩyeekie mũvango kwĩthĩwe na ũalyũku mũnene. Ũalyũku ũsu wakonetye kyaũ?

14. (a) Nĩ mũvango wĩva mweũ wambĩĩie Ĩtukũ 1, Mwei wa 10, 1972? (b) Mũvangĩthya wa nzama ya atumĩa atũmĩaa ata ũtao ũla wĩ ĩandĩkonĩ ya Avilivi 2:3?

 ¹⁴ Vandũ va kwĩthĩwa na mwana-a-asa ũmwe ta we mũsyaĩĩsya wa kĩkundi, ana-a-asa angĩ maĩlĩte nĩmambĩĩie kũnyuvwa kwosana na Maandĩko methĩwe atumĩa ma kĩkundi. Onthe maĩ methĩwe me nzama ya atumĩa ya kũũngamĩa kĩkundi. Mũvango ũsu mweũ wambĩĩe kũtũmĩka Ĩtukũ 1, Mwei wa 10, 1972. Ũmũnthĩ, mũvangĩthya wa nzama ya atumĩa ma kĩkundi ndonaa ta we mũnene nzamanĩ ĩsu, ĩndĩ ta “ũla mũnini.” (Luka 9:48) Ana-a-asa asu methĩawa na wĩnyivyo, na nĩmatetheeasya mũno ikundi sya Kĩklĩsto ĩũlũ wa nthĩ.—Avi. 2:3.

15. (a) Mũvango wa kwĩthĩwa na nzama ya atumĩa kĩkundinĩ ũetete moathimo meva? (b) Nĩ kyaũ kĩkwonanyʼa kana Mũsumbĩ witũ oosie ĩtambya ya ũĩ?

¹⁵ Mũvango wa kwĩthĩwa na nzama ya atumĩa meũtetheanĩsya maũndũ kĩkundinĩ nũetete moathimo maingĩ. Kwasũanĩa maũndũ aa atatũ: Ũndũ wa mbee vyũ nĩ kana, mũvango ũsu nũtetheeasya atumĩa onthe, o na ethĩwa me na kĩanda kĩnenevete ata, mamanye nesa kana Klĩsto nĩwe Mũtwe wa kĩkundi. (Aev. 5:23) Ũndũ wa kelĩ, ĩandĩko ya Nthimo 11:14 yĩwetete kana “vala ve wingĩ wa atai vati mũisyo.” Ĩla atumĩa maoanyʼa ĩũlũ wa maũndũ makonetye mavata ma kĩ-veva ma kĩkundi na mayĩthukĩĩsya woni wa kĩla ũmwe, ũu nũmatetheeasya kwĩka motwi mosanĩte na myolooto ya Mbivilia. (Nth. 27:17) Yeova nũathimaa motwi ta asu, na maũndũ mayaĩla. Ũndũ wa katatũ nĩ kana, kwĩthĩwa na ana-a-asa aingĩ ala matwʼĩkĩte atumĩa ma kĩkundi,  nĩkũtetheetye kũthĩnĩkĩa vata mũnene ũla wĩthĩĩtwe vo wa kũsũvĩa na kũũngamĩa ikundi. (Isa. 60:3-5) Kwasũanĩa ũndũ ũũ: Mwaka wa 1971, ikundi syonthe ĩũlũ wa nthĩ syaĩ mbee wa 27,000, na mwaka wa 2013 syongeleka syeethĩwa ikundi mbee wa 113,000! Vate nzika Mũsumbĩ witũ nĩ mũĩ, na kwoou nĩwĩthĩĩtwe ainenga aatĩĩi make aĩthi ĩla veethĩwa na vata ũsu.—Mika 5:5.

16. (a) Atumĩa me na kĩanda kĩva? (b) Amanyĩwʼa ma Mbivilia maĩ na woni mwaũ ĩũlũ wa ũtao wa Yesũ wa ‘kũĩthya malondu’?

¹⁶ Tene ĩvindanĩ ya Amanyĩwʼa ma Mbivilia, atumĩa ma kĩkundi no meesĩ kana maĩ na kĩanda kya kũtetheesya Aklĩsto ala angĩ maendeee kũmũthũkũma Ngai. (Soma Akalatia 6:10.) Mwaka wa 1908, ũvoo ũla waĩ ĩkasetinĩ ya Mũsyaĩĩsya nĩwaneeneie ndeto ii sya Yesũ: “Ĩthya malondu makwa.” (Yoa. 21:15-17) Ĩkaseti yĩu yanengie atumĩa ũtao ũũ: “Nĩ ũndũ wa vata mũno kwosa kwa ũito wĩa wa kũĩthya malondu, ũla tũnengetwe nĩ Vwana waitũ, na kwona ne kĩanda kya mwanya kũĩthya na kũsũvĩa aatĩĩi ma Mwĩaĩi.” Mwaka wa 1925, ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya nĩyakindĩlĩĩile ĩngĩ vata wa kũthũkũma ta asyaĩĩsya. Yalilikanilye atumĩa atĩĩ: “Ĩkanisa nĩ ya Ngai mwene, . . . na onthe ala me na kĩanda kya kũũngamĩa ana-a-asa makaumya ũtalo kwake.”

17. Asyaĩĩsya ma ikundi matetheewʼe ata methĩwe matonya kũsũvĩa ĩĩthya ya Ngai?

¹⁷ Atumĩa matetheetwʼe ata nĩ ũseũvyo wa Yeova nĩ kana matũmĩe ‘vetha vandũ va kĩaa’ nthĩnĩ wa wĩa woo wa kũsũvĩa ĩĩthya ya Ngai? Ũseũvyo ũsu wĩkĩte ũu kwa kũmamanyĩsya. Mwaka wa 1959, Sukulu ya Ũthũkũmi wa Ũsumbĩ nĩyambĩĩiwʼe kwondũ wa asyaĩĩsya ma kĩkundi. Ĩsomo yĩmwe yaneeneie kyongo kyaĩtye, “Kũmũthĩnĩkĩa Kĩla Ũmwe.” Atumĩa nĩmeekĩiwe vinya “methĩwe na mũvango wa kũthokea atavanyʼa mĩsyĩ kwoo.” O na nĩmooniwʼe  nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo ila matonya kũtũmĩa nĩ kenda ĩla mathokea atavanyʼa methĩwe matonya kũmaka kĩ-veva. Mwaka wa 1966, Sukulu ya Ũthũkũmi wa Ũsumbĩ ĩla yeekĩtwe moalyũku mana nĩyambĩĩiwʼe. Sukulu ĩsu yaneeneie kyongo kyaĩtye, “Wĩa wa Kũsũvĩa Ĩĩthya Nĩ wa Vata.” Nĩ ũndũ mwaũ wa vata waneeneiwe ũvoonĩ ũsu? Atumĩa maeleiwʼe kana ala matongoesye “nĩmaĩle kũsũvĩa ĩĩthya ya Ngai me na wendo, na mate kũlwa nĩ mĩsyĩ yoo na wĩa wa kũtavanyʼa.” Myakanĩ ya mĩtũkĩ, nĩkwĩthĩĩtwe na sukulu ingĩ ta isu. Nĩ moseo meva maumanĩte na sukulu isu syĩthĩĩtwe iitetheesya atũmĩa ma kĩkundi? Ũmũnthĩ kĩkundi kya Kĩklĩsto kĩ na ana-a-asa aingĩ mũno ala mamanyĩĩtwʼe nesa kũsũvĩa ĩĩthya ya Ngai kĩ-veva.

18. (a) Atumĩa manengetwe kĩanda kĩva kĩito? (b) Nĩkĩ Yeova na Yesũ mendeeawʼa nĩ atũmĩa ala methĩawa na kĩthito?

¹⁸ Yeova kwĩsĩla Mũsumbĩ witũ Yesũ nĩwe ũnengete atumĩa ma kĩkundi ianda syoo nĩ kana meanĩsye wĩa mũna mũito. Wĩa ũsu nĩ wĩva? Nĩ wa kũtongoesya malondu ma Ngai ĩvindanĩ yĩĩ ya mũisyo. (Aev. 4:11, 12; 2 Tim. 3:1) Yeova na Yesũ nĩmendete mũno atumĩa ala meanĩasya kĩanda kyoo kwa kĩthito nũndũ methĩawa mayĩatĩĩa ũtao ũũ wa Maandĩko: “Sũvĩai ĩĩthya ya Ngai yĩla yĩ kwenyu . . . ti ũndũ wa kũingĩĩwʼa . . . , [ĩndĩ kwa] kwenda . . . , mũkĩtwʼĩkĩthya ene ngelekanʼyo sya yĩla ĩĩthya.” (1 Vet. 5:2, 3) Ekai tũsũanĩe nĩ kwa nzĩa ilĩ syĩva atumĩa ma kĩkundi matonya kũiĩa ĩĩthya ya Ngai ngelekanyʼo nzeo, na ũndũ matonya kũtetheesya kĩkundi kĩthĩwe na mũuo na ũtanu.

19. Twĩthĩawa na woni mwaũ kwelekela atumĩa ala matavanasya vamwe naitũ?

¹⁹ Ũndũ wa mbee, atumĩa ma kĩkundi nĩmatavanasya na Aklĩsto ala angĩ. Luka aandĩkie ũũ ĩũlũ wa Yesũ: ‘Athi angangĩla ndũanĩ na mĩsyĩ, akĩtavanʼya na kũnyaĩĩkya ũvoo mũseo wa ũsumbĩ wa Ngai, na ala ĩkũmi na elĩ maĩ vamwe nake.’ (Luka  8:1) O tondũ Yesũ watavanasya vamwe na atũmwa make, nowʼo ũmũnthĩ atumĩa ala methĩawa ne ngelekanyʼo nzeo matavanasya na Aklĩsto ala angĩ kĩkundinĩ. Nĩmesĩ kana ĩla meeka ũu nĩmongeleelaa veva mũseo wa kwĩyumya na ngoo yonthe kĩkundinĩ. Kyo kĩkundi kĩthĩawa na woni mwaũ ĩũlũ wa atumĩa ta asu? Jeannine, ũla nĩ mwĩĩtu-a-asa wĩ na myaka vakuvĩ 90, aĩtye: “Kũtavanyʼa vamwe na mũtumĩa nĩkũnengae mwanya wa kũea ngewa nake, na ndyĩthĩwa ndonya kũmũmanya nesanga.” Nake Steven, ũla nĩ mwana-a-asa wĩ na myaka 30 na kĩndũ, aĩtye: “Ĩla mũtumĩa wa kĩkundi watavanyʼa vamwe nakwa nyũmba na nyũmba, nĩnonaa kana eenda kũndetheesya. Ĩla nakwata ũtethyo ta ũsu nĩndanaa mũno.”

20, 21. Atumĩa matonya kũatĩĩa ata ngelekanyʼo ya ũla mũithi Yesũ wawetie? Nengane ngelekanyʼo. (Ĩngĩ sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “ Kũmathokea Kĩla Kyumwa Nĩkũmatetheesye Mũno.”)

²⁰ Ũndũ wa kelĩ nĩ kana, atumĩa nĩmatetheewʼe nĩ ũseũvyo wa Yeova methĩwe maithĩnĩkĩa ala matiĩte kĩkundi. (Aevl. 12:12) Nĩkĩ atumĩa maĩlĩte kũtetheesya Aklĩsto asu onzu kĩ-veva, na matonya kwĩka ũu ata? Ngelekanyʼo ya Yesũ ĩũlũ wa mũĩthi na ĩlondu yau nĩsũngĩĩte ĩkũlyo yĩu. (Soma Luka 15:4-7.) Ĩla mũĩthi ũsu wamanya kana ve ĩlondu yau, ayĩmanthaa ta ũte na malondu angĩ. Ũmũnthĩ atumĩa ma kĩkundi maatĩĩaa ata ngelekanyʼo ya mũĩthi ũsu? O tondũ ĩlondu yĩu yaĩte yĩthĩawa yĩ ya vata kwa mũĩthi, nowʼo ala matia kĩkundi methĩawa me ma vata methonĩ ma atumĩa. Ĩla atumĩa meũmantha na kũmũtetheesya mũndũ mwonzu kĩ-veva, mayaĩle kwona kũmantha ĩlondu yau ta kwananga ĩvinda. Na o tondũ mũĩthi ũendaa ‘akamanthe ĩlondu yĩla yaĩte, mũvaka ayone,’ nowʼo atumĩa mosaa ĩtambya ya kũmantha na kũtetheesya ala onzu kĩ-veva.

²¹ We mũĩthi ũla ũwetetwe ngelekanyʼonĩ ĩsu ekaa ata amina kwona ĩlondu yĩla yaĩte? Ayosaa, ‘akayilĩĩla ituonĩ syake,’ na aiyĩtũnga ĩĩthyanĩ. O ta ũu, ĩla mũtumĩa wa kĩkundi wathĩnĩkĩa kuma ngoonĩ Mũklĩsto mwonzu kĩ-veva, ũndũ ũsu nũtonya kũmũtetheesya Mũklĩsto ũsu kũsyoka kĩkundinĩ. Na ũu nĩwʼo kweethĩiwe kwa Mwana-a-asa Victor kuma Africa, ũla watiĩte kĩkundi. Victor easya atĩĩ: “Kwa ĩvinda ya myaka nyanya ĩla natiĩte kĩkundi, atumĩa nĩmaendeeie kũtata kũndetheesya.” Nĩ kyaũ kyamũkiitie ngoo? Easya atĩĩ: “Mũthenya ũmwe mũtumĩa wa kĩkundi wĩtawa John ũla twaĩ ĩmwe Sukulu ya Mavainia, nĩwanthokeie na ambonyʼa visa ila watũkũnĩte twĩ sukulu ĩsu. Visa isu syatumie nĩlilikana maũndũ maingĩ maseo, na ũu watuma nenda mũno kwĩthĩwa na ũtanu ũla naĩ nawʼo ĩla namũthũkũmaa Yeova.” Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa kũthokewa nĩ John, Victor nĩwasyokie kĩkundinĩ. Ũmũnthĩ Victor nĩ mũtavanyʼa wa ĩvinda yonthe. Ũndũ ũsu wĩonanyʼa nesa kana atumĩa ala mathĩnĩkĩaa kĩkundi nĩmatũtetheeasya mũno kwĩthĩwa na ũtanu.—2 Ako. 1:24. b

22. Ũlũngalu na mũuo ilũlũmĩĩlasya ata ngwatanĩo kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto? (Ĩngĩ sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “ Nĩtwasengʼie Mũno.”)

²² O tondũ twonie, Yeova nĩwathanie kana ũlũngalu na mũuo ikaendeea kwongeleka katĩ wa andũ make. (Isa. 60:17) Ndaĩa isu syĩ ilĩ nilũlũmĩĩlasya ngwatanĩo ya ikundi. Kwa nzĩa syĩva? Sũanĩa ĩũlũ wa ndaĩa ya ũlũngalu. Mbivilia yaĩtye kana, ‘Ngai nĩ Yeova ũmwe.’ (Kũt. 6:4) Kwoou, vai kĩkundi o na kĩva kya Kĩklĩsto ĩũlũ wa nthĩ kĩthĩawa na myolooto yĩ kĩvathũkanyʼo na ikundi ila ingĩ. Syonthe itongoeawʼa nĩ myolooto mĩlũngalu ya Yeova. Myolooto yake ĩũlũ wa ũseo na ũthũku no ĩmwe, na ndĩthĩawa yĩ kĩvathũkanyʼo “makanisanĩ onthe ma atheu.” (1 Ako. 14:33) Kwoou, kĩkundi kĩtonya kũendeea nesa kyaatĩĩa myolooto ya Ngai. Nao nata ĩũlũ wa ndaĩa ya mũuo. O vamwe na kũtanĩa mũuo kĩkundinĩ, Mũsumbĩ waitũ endaa twĩthĩwe ala “mekaa mũuo.” (Mt. 5:9) Ũu nĩ kwasya kana ala mekaa mũuo nĩmaatĩĩaa “maũndũ ala [maetae] mũuo.” Ĩla twavĩtanĩsya, nĩtwosaa ĩtambya ya mbee ithyĩ ene tũlũnge maũndũ. (Alo. 14:19) Kwĩka ũu nĩkũtetheeasya kĩkundi kĩthĩwe na mũuo na ngwatanĩo.—Isa. 60:18.

23. Ithyĩ athũkũmi ma Yeova tũtanĩaa kyaũ?

²³ Ĩla ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya (Kĩsũngũ) ya Mwei wa 11, 1895, yatangaasie mũvango wa kwĩthĩwa na atumĩa ma kĩkundi, ana-a-asa ala matongoesye nĩmaeleisye ũndũ mũna waĩ ngoonĩ ũla mendaa wĩanĩe. Ũndũ wĩva? Ana-a-asa asu nĩmendaa mũvango ũsu mweũ ũtetheesye andũ ma Ngai ‘nĩ kenda o mĩtũkĩ methĩwe na ngwatanĩo nthĩnĩ wa mũĩkĩĩo.’ O na nĩmavoyaa ĩũlũ wa ũndũ ũsu. Twasisya ĩtina myakanĩ ĩla mĩvĩtu, twĩ na ũtanu kũmanya kana moalyũku ala Yeova wĩthĩĩtwe ayĩka kwĩsĩla Mũsumbĩ witũ nĩmalũlũmĩĩlye ngwatanĩo yitũ ũthaithinĩ. (Sav. 99:4) Nũndũ wa ũu, ũmũnthĩ athũkũmi onthe ma Yeova ĩũlũ wa nthĩ nĩmatanaa kwĩthĩwa na “veva ũmwe,” kũatĩĩa “matambya o amwe,” na kũmũthũkũma “Ngai wa mũuo” me na “ngoo ĩmwe.”—2 Ako. 12:18; soma Nzevania 3:9.