1, 2. Ngathĩti ya Zion’s Watch Tower yekirũo ũgarũrũku ũrĩkũ mweri-inĩ wa Janũarĩ 1895, na ariũ a Ithe witũ maaiyũkirie atĩa ũgarũrũku ũcio?

 RĨRĨA Mũrutwo ũmwe wa Bibilia warĩ na kĩyo wetagwo John A. Bohnet aamũkĩrire kobĩ yake ya ngathĩti ya Zion’s Watch Tower ya Janũarĩ mwaka wa 1895, nĩ aakenirio mũno nĩ kĩrĩa onire. Ngathĩti ĩyo yarĩ na ngothi njerũ ĩcoretwo nyũmba ndaihu ta iria ciakagwo iria-inĩ irĩ na matawa ma gũtongoria meri. Nyũmba ĩyo yarĩ igũrũ rĩa iria rĩarĩ na ihuhũkanio, na matawa mayo maamũrĩkaga igũrũ rĩarĩ na nduma ndumanu. Kĩmenyithia kĩrĩa kĩarĩrĩirie ũgarũrũku ũcio kĩarĩ na kĩongo “Ngothi Njerũ.”

² Nĩ ũndũ wa gĩkeno kĩrĩa Mũrũ wa Ithe Witũ Bohnet aarĩ nakĩo, nĩ aandĩkĩire Mũrũ wa Ithe Witũ Russell marũa. Aandĩkire ũũ: “Nĩ ndakena mũno kuona ũrĩa ngothi ya ngathĩti ya Mũrangĩri ĩthakarĩte.” Nake Mũrutwo ũngĩ wa Bibilia wĩtagwo John H. Brown aandĩkire ũũ akĩaria ũhoro wa ngothi ĩyo: “Nĩ ĩragucĩrĩria mũno. Nyũmba ĩyo ĩrĩ na mũthingi mũrũmu o na ĩkĩhũragwo nĩ makũmbĩ na ihuhũkanio.” Ngothi ĩyo njerũ nĩyo yarĩ ũgarũrũku wa mbere ũrĩa ariũ a Ithe witũ monire mwaka ũcio no tiguo warĩ wa mũico. Nĩ kwagĩire na ũgarũrũku ũngĩ mũnene mweri-inĩ wa Novemba, na o naguo wakonainie na iria rĩ na ihuhũkanio.

3, 4. Nĩ thĩna ũrĩkũ waarĩrĩirio ngathĩti-inĩ ya Mũrangĩri ya Novemba 15, 1895, na nĩ ũgarũrũku ũrĩkũ mũnene wamenyithanirio?

³ Gĩcunjĩ kĩmwe kĩarĩ ngathĩti-inĩ ya Mũrangĩri ya Novemba 15, 1895, nĩ kĩarĩrĩirie cara rũkũ thĩna ũmwe warĩ kuo: Thayũ wa ithondeka rĩa Arutwo a Bibilia nĩ waingagĩrĩrũo nĩ mathĩna maatariĩ ta ihuhũkanio. Ariũ a Ithe witũ nĩ maakararanagia mũno igũrũ rĩgiĩ nũũ wagĩrĩirũo gũtuĩka mũtongoria thĩinĩ wa kĩũngano. Gĩcunjĩ kĩu kĩaringithanirie ithondeka na meri, nĩ getha gĩteithie ariũ a Ithe witũ kuona kĩrĩa kĩabataranagia nĩguo meherie roho ũcio mũũru wa macindano. Gĩgĩcoka gĩkĩonania gĩtekũhithĩrĩra atĩ, arĩa maatongoragia matiateithĩtie ithondeka kwĩhaarĩria nĩ ũndũ wa ihuhũkanio iria ingĩoimĩrire. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wabatiĩ gwĩkwo?

⁴ Gĩcunjĩ kĩu kĩoigire atĩ mũtwari mwega wa meri atigagĩrĩra atĩ ĩrĩ na indo cia kũhonokia muoyo na atĩ arĩa marutaga wĩra thĩinĩ wa meri nĩ mehaarĩirie wega gũteithia kũngiumĩra kĩhuhũkanio. Na njĩra o ta ĩyo, arĩa maatongoragia ithondeka-inĩ  maabatiĩ gũtigĩrĩra atĩ ciũngano ciothe nĩ ciehaarĩirie kũhiũrania na mathĩna o mothe mangĩoimĩrire. Gĩcunjĩ kĩu nĩ kĩamenyithanirie ũhoro wa ũgarũrũku ũngĩ ũngĩatũmire ũndũ ũcio ũhoteke. Kĩoigire atĩ kwambĩrĩria hĩndĩ ĩyo, “gũthuurũo athuri thĩinĩ wa ciũngano ciothe” nĩguo “‘matuĩke arori’ a rũũru.”​—Atũm. 20:28.

5. (a) Nĩkĩ mũbango wa mbere wa kũgĩa na athuri a kĩũngano warĩ wa ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire? (b) Nĩ ciũria irĩkũ tũkwarĩrĩria?

⁵ Mũbango ũcio wa kũgĩa na athuri wambĩrĩirio ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire, na warĩ kĩambĩrĩria kĩega kĩa ũrĩa kĩũngano kĩngĩabangirũo. Nĩ wateithirie ariũ a Ithe witũ kũhiũrania na moritũ marĩa moimanire na Mbaara ya Mbere ya Thĩ. Mĩaka-inĩ ĩrĩa yarũmĩrĩire, nĩ kwagĩire na mogarũrũku mangĩ ithondeka-inĩ, marĩa maateithirie andũ a Ngai gũkorũo mehaarĩirie gũtungatĩra Jehova. Nĩ ũrathi ũrĩkũ wa Bibilia warathĩte ũndũ ũcio? Nĩ mogarũrũku marĩkũ ma ithondeka wĩyoneire? Ũgunĩkĩte atĩa kuumana namo?

6, 7. (a) Rĩandĩko rĩa Isaia 60:17 rĩonanagia ũndũ ũrĩkũ? (b) Kũgwetwo kwa “anene” na “agwathi” kuonanagia atĩa?

⁶ O ta ũrĩa Gĩcunjĩ gĩa 9 kĩonanĩtie, Isaia aarathĩte atĩ Jehova nĩ angĩkarathima andũ ake atũme maingĩhe. (Isa. 60:22) No Jehova nĩ eeranĩire atĩ nĩ angĩgeka ũndũ ũngĩ makĩria ma ũguo. Thĩinĩ wa ũrathi o ũcio, oigire ũũ: “Ithenya rĩa gĩcango-rĩ, nĩ thahabu ngakũrehere, o narĩo ithenya rĩa kĩgera ngũrehere betha, narĩo ithenya rĩa mũtĩ ngũrehere gĩcango, narĩo ithenya rĩa ihiga ngũrehere kĩgera. Ũhoreri nĩguo ngatua ta arĩ guo anene a gũgwathaga, o naguo ũthingu ũtuĩke ta ũrĩ agwathi.” (Isa. 60:17) Hihi ũrathi ũcio wonanagia ũndũ ũrĩkũ? Ũratũhutia atĩa matukũ-inĩ maya?

⁷ Ũrathi ũcio wa Isaia wonanagia atĩ kĩndũ kĩmwe nĩ kĩngĩgacoka ithenya rĩa kĩngĩ. Ũguo nĩ kuuga atĩ nĩ kũngĩkagĩa na mogarũrũku, ti kuuma harĩ kĩndũ kĩũru gũthiĩ harĩ kĩega, no nĩ kuuma harĩ kĩega gũthiĩ harĩ kĩega makĩria. Kũrehe thahabu ithenya rĩa gĩcango nĩ kwagagĩria, na noguo kũrĩ nginya harĩ indo icio ingĩ igwetetwo. Kwoguo Jehova aahũthĩrire ngerekano ĩyo kuonania atĩ maũndũ ma andũ ake mangĩathiire makĩagĩraga ikinya gwa ikinya. Kũringana na ũrathi ũcio-rĩ, hihi nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩgathiĩ ũkĩagĩragio? Rĩrĩa Jehova aagwetire “anene” na “agwathi,” eendaga kuonania atĩ njĩra ĩrĩa andũ ake marũmbũyagio na makabangwo nayo, nĩyo ĩngĩgathiĩ ĩkĩagagĩragio.

8. (a) Nũũ ũtũmaga kũgĩe na mogarũrũku marĩa magwetetwo ũrathi-inĩ wa Isaia? (b) Tũgunĩkaga atĩa kuumana na mogarũrũku macio? (Rora nginya ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “ Nĩ Eetĩkĩrire Kũrũngwo Arĩ na Wĩnyihia.”)

⁸ Nũũ ũtũmaga mogarũrũku macio mekĩke thĩinĩ wa ithondeka? Jehova oigire ũũ: ‘Nĩ thahabu ngakũrehere, na ngũrehere betha. Ũhoreri nĩguo ngatua anene a gũgwathaga.’ Hatarĩ nganja, mogarũrũku megiĩ ũrĩa kĩũngano kĩrũgamagĩrĩrũo mekĩkĩte nĩ ũndũ wa hinya wa Jehova we mwene, no ti wa andũ. Na kuuma rĩrĩa Jesu aatuĩkire Mũthamaki, Jehova akoretwo akĩhũthĩra Mũriũ ũcio wake kũrehe mogarũrũku macio. Tũgunĩkaga  atĩa kuumana na mogarũrũku macio? Rĩandĩko o rĩu rĩonanagia atĩ mogarũrũku macio mangĩkarehe “ũhoreri” kana thayũ, na “ũthingu.” Rĩrĩa twetĩkĩra ũtongoria wa Ngai na tũgeka ũgarũrũku, nĩ tũgĩaga na thayũ gatagatĩ-inĩ gaitũ, na nĩ ũndũ wa kwenda ũthingu, tũkenda mũno gũtungatĩra Jehova, ũrĩa mũtũmwo Paulo eetire “Ngai mwene thayũ.”​—Afil. 4:9.

9. Mũthingi mwega wa kũgĩa na ũrũmwe na mũbango thĩinĩ wa kĩũngano nĩ ũrĩkũ, na nĩkĩ?

⁹ Ningĩ Paulo nĩ aandĩkire ũũ igũrũ rĩgiĩ Jehova: ‘Ngai ti Ngai wa ngũĩ, no nĩ wa thayũ.’ (1 Kor. 14:33) Rora wone atĩ Paulo ndonanirie atĩ mũgarũ wa ngũĩ nĩ kũgĩa mĩbango, no onanirie atĩ nĩ thayũ. Nĩkĩ hihi? Ta wĩcirie ũndũ ũyũ: Gũkorũo na mĩbango gũtionanagia atĩ no mũhaka kũgĩe thayũ. Kwa ngerekano, thigari no ithiĩ kũrũa ciĩbangĩte wega, no moimĩrĩro makoragwo marĩ mbaara, ti thayũ. Kwoguo, tũrĩ Akristiano, tũngĩenda kũiga ũndũ ũyũ meciria-inĩ: Mũtaratara o wothe ũngĩkorũo ũbangĩtwo wega no mũthingi waguo ti thayũ, ndũngĩtũũra. Ngũrani na ũguo, thayũ ũrĩa uumaga kũrĩ Ngai ũtũmaga kũgĩe na mĩbango ĩgũtũũra. Githĩ tũtikĩagĩrĩirũo gũcokia ngatho mũno nĩ gũkorũo ithondeka ritũ rĩtongoragio nĩ “Ngai mwene thayũ”! (Rom. 15:33) Thayũ ũrĩa uumaga kwĩ Ngai nĩguo ũtũmaga mĩtaratara ĩrĩa ĩrĩ ithondeka-inĩ ĩgaacĩre, na tũkenere ũrũmwe ũrĩa tũkoragwo naguo ciũngano-inĩ ciothe thĩinĩ wa thĩ.​—Thab. 29:11.

10. (a) Nĩ mogarũrũku marĩkũ meekĩkire thĩinĩ wa ithondeka ritũ mĩaka-inĩ ya tene? (Rora gathandũkũ karĩ na kĩongo “ Ũrĩa Wĩra wa Ũrũgamĩrĩri Waagagĩririo.”) (b) Tũkwarĩrĩria ciũria irĩkũ?

¹⁰ Gathandũkũ karĩ na kĩongo “ Ũrĩa Wĩra wa Ũrũgamĩrĩri Waagagĩririo” konanĩtie na njĩra nguhĩ mũtaratara wa ũrĩa maũndũ maathiaga magĩcenjagia ithondeka-inĩ mĩaka ya tene. No hihi nĩ na njĩra ĩrĩkũ Jehova arehete ‘thahabu ithenya rĩa gĩcango’ akĩhũthĩra Mũthamaki witũ? Mogarũrũku macio megiĩ ũrũgamĩrĩri mateithĩtie atĩa gwĩkĩra hinya thayũ na ũrũmwe wa ciũngano thĩinĩ wa thĩ? Maragũteithia atĩa ũrĩ mũndũ kĩũmbe gũtungatĩra “Ngai mwene thayũ”?

11. (a) Gũthuthuria Maandĩko gwatũmire kũgĩe na ũgarũrũku ũrĩkũ wĩgiĩ ũtaũku witũ? (b) Ariũ a Ithe witũ a kĩama kĩrĩa gĩtongoragia maatuire itua rĩrĩkũ?

¹¹ Kuuma mwaka wa 1964 nginya wa 1971, kĩama kĩrĩa gĩtongoragia nĩ kĩarũgamĩrĩire wĩra wa gũthuthuria maũndũ thĩinĩ wa Bibilia, na ũmwe wa maũndũ macio nĩ ũrĩa kĩũngano gĩa Gĩkristiano gĩa karine ya mbere kĩarũgamagĩrĩrũo. a Ũthuthuria ũcio wonanirie atĩ ciũngano cia karine ya mbere ciarũgamagĩrĩrũo nĩ ciama cia athuri no ti mũthuri ũmwe. (Thoma Afilipi 1:1; 1 Timotheo 4:14.) Rĩrĩa ariũ a Ithe witũ a kĩama kĩrĩa gĩtongoragia maataũkĩirũo wega nĩ ũndũ ũcio, nĩ maamenyire atĩ Mũthamaki wao Jesu nĩ aamatongoragia harĩ gwĩka mogarũrũku thĩinĩ wa ithondeka rĩa andũ a Ngai, na magĩtua itua rĩa gwĩka kũringana na ũrĩa Mũthamaki aamatongoragia. Moire ikinya rĩa na ihenya, makĩrũmĩrĩra mũtaratara ũrĩa wonanĩtio maandĩko-inĩ wĩgiĩ kwamũra athuri a kĩũngano. Hihi nĩ mogarũrũku ta marĩkũ meekirũo kĩambĩrĩria-inĩ kĩa mĩaka ya 1970?

12. (a) Nĩ ũgarũrũku ũrĩkũ wekirũo thĩinĩ wa kĩama kĩrĩa gĩtongoragia? (b) Taarĩria ũrĩa Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia kĩbangĩtwo ũmũthĩ. (Rora ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “ Ũrĩa Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia Kĩrũmbũyagia Mabataro ma Ũthamaki,” karatathi-inĩ ka 130.)

 ¹² Ũgarũrũku wa mbere wekĩkire thĩinĩ wa kĩama kĩrĩa gĩtongoragia. Gũkinyĩria hĩndĩ ĩyo, ariũ a Ithe witũ mũgwanja arĩa maarĩ thĩinĩ wa kĩama kĩa atongoria a Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, nĩo maarĩ thĩinĩ wa gĩkundi kĩu. No mwaka-inĩ wa 1971, arĩa maarĩ thĩinĩ wa kĩama kĩrĩa gĩtongoragia nĩ mongererekire kuuma 7 nginya 11, na gũgĩkorũo na ngũrani gatagatĩ kao na kĩama kĩa atongoria a rũhonge rwa kĩĩwatho rũrĩa rwahũthĩkaga. Othe nĩ maiganaine, na o mwaka makĩambĩrĩa gũcenjanagia wĩra wa mũikarĩri gĩtĩ.

13. (a) Nĩ mũbango ũrĩkũ wakoretwo kuo ihinda-inĩ rĩa mĩaka 40? (b) Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia gĩekire atĩa mwaka wa 1972?

¹³ Ũgarũrũku ũrĩa warũmĩrĩire wahutirie ciũngano ciothe. Na njĩra ĩrĩkũ? Kuuma mwaka wa 1932 nginya 1972, kĩũngano kĩarũgamagĩrĩrũo nĩ mũrũ wa Ithe witũ ũmwe. Gũkinyĩria mwaka wa 1936, mũrũ wa Ithe witũ ũcio eetagwo mũrũgamĩrĩri wa ũtungata. Thutha ũcio akĩambĩrĩria gwĩtwo ndungata ya kĩũngano, agĩcoka agĩtwo mũrori wa kĩũngano. Ariũ a Ithe witũ acio maarũmbũyagia mabataro ma kĩĩroho ma rũũru marĩ na kĩyo. Mũrori wa kĩũngano aatuaga matua megiĩ kĩũngano atekũũria arĩa angĩ maatungatagĩra kĩũngano. No mwaka-inĩ wa 1972 Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ kĩahaarĩirie njĩra nĩ ũndũ wa ũgarũrũku mũnene ũrĩa ũngĩekĩkire. Ũgarũrũku ũcio wakoniĩ kĩĩ?

14. (a) Nĩ mũbango ũrĩkũ mwerũ waambĩrĩirie kũruta wĩra Oktomba 1, 1972? (b) Mũtabarĩri wa kĩama gĩa athuri ahũthagĩra atĩa ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Afilipi 2:3?

¹⁴ Handũ ha mũrũ wa Ithe witũ ũmwe gũtungata arĩ mũrori wa kĩũngano, ariũ a Ithe witũ angĩ arĩa magĩrĩire nĩ mangĩathurirũo  na njĩra ya Kĩĩmandĩko nĩguo matungate marĩ athuri a kĩũngano. Marĩ hamwe nĩ mangĩathondekire kĩama gĩa athuri kĩrĩa kĩngĩarũgamagĩrĩra kĩũngano. Mũbango ũcio mwerũ wa athuri a kĩũngano wambĩrĩirie kũruta wĩra Oktomba 1, 1972. Ũmũthĩ, handũ ha mũtabarĩri wa kĩama gĩa athuri kwĩyona arĩ wa bata gũkĩra athuri arĩa angĩ, eyonaga arĩ “mũnyinyi kũrĩ arĩa angĩ.” (Luk. 9:48) Ariũ a Ithe witũ acio enyihia nĩ kĩrathimo kĩnene harĩ ciũngano ciothe thĩinĩ wa thĩ!​—Afil. 2:3.

15. (a) Mũbango wa ciũngano gũkorũo na kĩama gĩa athuri ũkoretwo na ũguni ũrĩkũ? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ wonanagia atĩ Mũthamaki witũ nĩ onanirie ũũgĩ?

¹⁵ Mũbango wa athuri arĩa marĩ kĩama-inĩ gĩa athuri kũgayana mawĩra ma kĩũngano nĩ ũtũmĩte maũndũ magĩre mũno. Ta wĩcirie njĩra ici ithatũ iria ironania ũguni wa mũbango ũcio: Wa mbere, nĩ ũtũmaga athuri othe, gũtekũmakania wĩra ũrĩa mehokeirũo kĩũngano-inĩ, maririkanage atĩ Jesu nĩwe Mũtwe wa kĩũngano. (Ef. 5:23) Wa kerĩ, o ta ũrĩa rĩandĩko rĩa Thimo 15:22 rĩonanagia, “kũrĩa kwĩ na aheani aingĩ a kĩrĩra” maũndũ nĩ magacagĩra. Rĩrĩa athuri a kĩũngano maaranĩria igũrũ rĩgiĩ maũndũ ma kĩĩroho marĩa mahutĩtie kĩũngano na magathikanĩrĩria, nĩ makinyagĩrĩra gũtua matua mega maringaine na motaaro ma Bibilia. (Thim. 27:17) Jehova nĩ arathimaga matua ta macio, ũndũ ũrĩa ũtũmaga maũndũ magaacĩre. Wa gatatũ, nĩ ũndũ wa gũkorũo na athuri aingĩ a ciũngano, ithondeka nĩ rĩhotete kũhingia bata mũnene ũrĩa ũrathiĩ ũkĩongererekaga  wa kũrũgamĩrĩra na kũrĩithia ciũngano. (Isa. 60:3-5) Ta wĩcirie ũndũ ũyũ​—mũigana wa ciũngano thĩinĩ wa thĩ wongererekire kuuma 27,000 mwaka wa 1971 nginya makĩria ma 113,000 mwaka wa 2013! Hatarĩ nganja, Mũthamaki witũ nĩ ahũthagĩra ũũgĩ kũhe arũmĩrĩri ake arĩithi arĩa marabatara ihinda-inĩ rĩrĩa rĩagĩrĩire.​—Mik. 5:5.

16. (a) Nĩ wĩra ũrĩkũ athuri makoragwo mehokeirũo? (b) Arutwo a Bibilia monire atĩa ũtaaro wa Jesu wa ‘Kũrĩithia ngʼondu’?

¹⁶ Kuuma o hĩndĩ ya Arutwo a Bibilia, athuri nĩ maamenyaga atĩ warĩ wĩra wao gũteithia athathaiya arĩa angĩ gũtũũra marĩ ndungata cia Ngai. (Thoma Agalatia 6:10.) Mwaka-inĩ wa 1908, gĩcunjĩ kĩmwe thĩinĩ wa Mũrangĩri nĩ kĩarĩrĩirie ũtaaro ũyũ wa Jesu: “Rĩithagia ngʼondu ciakwa.” (Joh. 21:15-17) Gĩcunjĩ kĩu kĩerire athuri a kĩũngano ũũ: “Nĩ ũndũ wa bata mũno tũige mbere ũtũũro-inĩ witũ wĩra ũrĩa Mwathi witũ atũheete wĩgiĩ rũũru rwake, nĩguo tũhote gũtĩa mweke wa mwanya ũrĩa tũrĩ naguo wa kũrĩithia na kũrũmbũiya arũmĩrĩri a Mwathani.” Mwaka-inĩ wa 1925, ngathĩti ya Mũrangĩri nĩ yatĩtĩrithirie o rĩngĩ bata wa athuri gũtungata marĩ arĩithi, ĩkĩmaririkania ũũ: “Kanitha wa Ngai nĩ wake, . . . na othe nĩ makoorio nĩ ũndũ wa mweke ũrĩa mehokeirũo wa gũtungatĩra ariũ a Ithe wao.”

17. Athuri mateithĩtio atĩa gũtuĩka arĩithi ega?

¹⁷ Ithondeka rĩa Jehova rĩteithĩtie atĩa athuri kwagagĩria wĩra wao wa ũrĩithi kuuma ‘kĩgera ũgatuĩka betha’? Nĩ na njĩra ya kũmamenyeria. Mwaka-inĩ wa 1959, arori nĩ maathiire rĩa mbere Cukuru ya Ũtungata wa Ũthamaki. Ithomo rĩmwe rĩarĩ na kĩongo gĩkĩ: “Kũrũmbũiya O Mũndũ Kĩũngano-inĩ.” Ariũ a Ithe witũ acio meehokeirũo maũndũ nĩ mekĩrirũo ngoro “mabange mũtaratara wa gũceerera ahunjia mĩciĩ-inĩ kwao.” Ithomo rĩu nĩ rĩarĩrĩirie njĩra itiganĩte iria arĩithi mangĩahũthĩrire nĩguo maceera ta macio makorũo marĩ ma gwaka. Mwaka-inĩ wa 1966,  Cukuru ya Ũtungata wa Ũthamaki ĩrĩa yaagagĩrĩtio ĩkĩambĩrĩria. Nĩ yaarĩrĩirie gĩcunjĩ kĩarĩ na kĩongo gĩkĩ: “Bata wa Wĩra wa Ũrĩithi.” Hihi gĩcunjĩ kĩu gĩatĩtĩrithagia ũndũ ũrĩkũ? Arĩa matongoragia “nĩ magĩrĩirũo kũrũmbũiya rũũru rwa Ngai marĩ na wendo, na matikariganĩrũo nĩ kũrũmbũiya mĩciĩ yao, o hamwe na kũhunjia.” Mĩaka-inĩ ya ica ikuhĩ, nĩ gũkoretwo na cukuru nyingĩ cia athuri. Kũgĩĩte na moimĩrĩro marĩkũ nĩ ũndũ wa gĩthomo kĩu ithondeka rĩa Jehova rĩkoretwo rĩkĩheana? Ũmũthĩ, kĩũngano gĩa Gĩkristiano kĩrĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ magĩrĩire arĩa matungataga marĩ arĩithi.

18. (a) Nĩ wĩra ũrĩkũ mũritũ athuri mehokeirũo? (b) Nĩ kĩĩ gĩtũmaga Jehova na Jesu makenio nĩ athuri arĩa marĩ kĩyo?

¹⁸ Mũbango ũcio wa gũkorũo na athuri ũigĩtwo nĩ Jehova kũgerera Mũthamaki witũ Jesu nĩguo marute wĩra mũritũ ũrĩa mehokeirũo. Nĩ wĩra ũrĩkũ ũcio? Nĩ wa gũtongoria ngʼondu cia Ngai ihinda-inĩ rĩrĩ iritũ. (Ef. 4:11, 12; 2 Tim. 3:1) Jehova na Jesu nĩ mendete mũno athuri arĩa merutanagĩria, tondũ makoragwo magĩathĩkĩra ũtaaro ũyũ wa Maandĩko: “Atĩrĩrĩi, rĩithagiai wega rũũru rũa Ngai rũrĩa mũrĩ naruo, . . . tondũ wa kwĩendera, . . . na mũtuĩke a kuonagĩrĩria rũũru rũu mĩthiĩre ĩrĩa yagĩrĩire.” (1 Pet. 5:2, 3) Reke tũthuthurie njĩra igĩrĩ gatagatĩ ka ingĩ nyingĩ iria arĩithi Akristiano makoragwo marĩ cionereria harĩ rũũru na magatũma kũgĩe na gĩkeno na thayũ thĩinĩ wa kĩũngano.

19. Tũiguaga atĩa kwerekera athuri arĩa matwaranaga na ithuĩ ũtungata-inĩ?

¹⁹ Wa mbere, athuri nĩ mahunjagia hamwe na andũ arĩa angĩ kĩũngano-inĩ. Mwandĩki wa Injiri Luka, oigire ũũ igũrũ rĩgiĩ Jesu: ‘Nĩ aathiangaga, akĩhunguraga matũũra o na mĩciĩ, akahunjagia ũhoro-ũrĩa-mwega wa ũthamaki wa Ngai, akĩũheanaga kũrĩ andũ. Nao arĩa ikũmi na erĩ maarĩ hamwe nake.’ (Luk. 8:1) O ta ũrĩa Jesu aahunjagia hamwe na arutwo ake, noguo athuri a kĩũngano mahunjagia hamwe na athathaiya arĩa angĩ. Nĩ  mamenyaga atĩ rĩrĩa meka ũguo nĩ matũmaga kũgĩe na roho mwega thĩinĩ wa kĩũngano. Andũ thĩinĩ wa kĩũngano maiguaga atĩa kwerekera athuri ta acio? Jeannine, mwarĩ wa Ithe witũ ũrĩ na hakuhĩ mĩaka 90, oigire ũũ: “Rĩrĩa ndahunjia hamwe na mũthuri wa kĩũngano, nĩ ngĩaga na mweke wa kwaranĩria nake na ngamũmenya makĩria.” Nake Steven, mũrũ wa Ithe witũ ũrĩ na mĩaka 30 na kĩndũ oigire ũũ: “Rĩrĩa ndahunjia na mũthuri wa kĩũngano nyũmba kwa nyũmba, nyonaga atĩ nĩ kũndeithia arenda kũndeithia. Nĩ ngenaga mũno nĩ kũheo ũteithio ta ũcio.”

20, 21. Athuri mangĩĩgerekania atĩa na mũrĩithi ũrĩa ũgwetetwo ngerekano-inĩ ya Jesu? Heana ngerekano. (Rora nginya gathandũkũ karĩ na kĩongo “ Maceera Makoragwo na Maciaro Mega.”)

²⁰ Wa kerĩ, ithondeka rĩa Jehova nĩ rĩmenyeretie athuri kũmenya ũrĩa mangĩteithia arĩa matigĩte kũnyitanĩra na kĩũngano. (Ahib. 12:12) Hihi mangĩteithia atĩa acio matarĩ na hinya kĩĩroho, na magĩrĩirũo gwĩka ũguo atĩa? No tuone macokio thĩinĩ wa ngerekano ya Jesu ĩgiĩ mũrĩithi na ngʼondu ĩrĩa yorĩte. (Thoma Luka 15:4-7.) Rĩrĩa mũrĩithi ũcio aamenyire atĩ nĩ harĩ ngʼondu yũrĩte, aamĩcaririe ta arĩ oyo tu aarĩ nayo. Athuri Akristiano ũmũthĩ megerekanagia atĩa na kĩonereria kĩa mũrĩithi ũcio? O ta ũrĩa mũrĩithi onaga ngʼondu ĩyo ĩrĩ ya bata o na yũrĩte, noguo athuri monaga andũ arĩa matigĩte kũnyitanĩra na andũ a Ngai marĩ a bata. Mationaga arĩ gũte mahinda gũcaria na gũteithia mũndũ ũcio wagĩte hinya kĩĩroho. Makĩria ma ũguo, o ta ũrĩa mũrĩithi atuaga itua rĩa gũthiĩ “agacarie ĩrĩa yũrĩte o nginya rĩrĩa arĩmĩona,” no taguo athuri moyaga ikinya rĩa mbere rĩa gũthiĩ gũcaria na gũteithia andũ arĩa matarĩ hinya kĩĩroho.

²¹ Mũrĩithi ũrĩa ũgwetetwo ngerekano-inĩ ekaga atĩa ona ngʼondu ĩrĩa yũrĩte? Amĩoyaga na njĩra ya wendo, ‘akamĩigĩrĩra ciande-inĩ ciake,’ akamĩtwara kũrĩ ngʼondu iria ingĩ. Ũndũ ũmwe na ũcio, mũndũ ũtarĩ na hinya kĩĩroho nĩ aiguaga akenete mũno rĩrĩa mũthuri wa kĩũngano amũrũmbũiya na njĩra ya wendo, na ũndũ ũcio no ũmũteithie gũcoka kĩũngano-inĩ. Ũguo nĩguo gwathiire harĩ mũrũ wa Ithe witũ Victor kuuma Afrika, ũrĩa watigĩte kũnyitanĩra na kĩũngano. Oigire ũũ: “Ihinda-inĩ rĩa mĩaka ĩnana ĩrĩa ndaatigĩte kũnyitanĩra na kĩũngano, athuri a kĩũngano nĩ maageragia mũno kũndeithia.” Nĩ ũndũ ũrĩkũ wamũhutirie makĩria? Aataarĩirie ũũ: “Mũthenya ũmwe, nĩ ndaaceereirũo nĩ mũthuri ũmwe wa kĩũngano wĩtagwo John, ũrĩa twathiĩte hamwe Cukuru ya Ũtungata wa Ũpainia, na akĩnyonia mbica imwe twahũrĩtwo rĩrĩa twarĩ cukuru-inĩ ĩyo. Mbica icio nĩ ciatũmire ndirikane ũrĩa ndaakeneire mahinda macio na ngĩambĩrĩria kwĩrirĩria gĩkeno kĩrĩa ndaarĩ nakĩo rĩrĩa ndatungatagĩra Jehova.” Ihinda inyinyi kuuma hĩndĩ ĩyo, Victor agĩcoka kĩũngano-inĩ. Rĩu atungataga arĩ painia. Hatarĩ nganja, athuri a kĩũngano arĩa matũrũmbũyagia na wendo nĩ matũmaga gĩkeno gitũ kĩongerereke.​—2 Kor. 1:24. b

22. Ũthingu na thayũ ciĩkĩraga hinya ũrũmwe wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano na njĩra ĩrĩkũ? (Rora nginya gathandũkũ karĩ na kĩongo “ Tũtietĩkagia.”)

²² O ta ũrĩa tũkuonete hau kabere, Jehova nĩ aarathĩte atĩ ũthingu na thayũ nĩ ingĩkaingĩha gatagatĩ ka andũ a Ngai. (Isa. 60:17) Ngumo icio igĩrĩ nĩ ciĩkĩraga hinya ũrũmwe wa ciũngano. Na njĩra irĩkũ hihi? Ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũthingu, ‘Ngai witũ, we wiki nowe Jehova.’ (Gũcok. 6:4) Ithimi ciake cia ũthingu iria irũmagĩrĩrũo ciũngano-inĩ itikoragwo itiganĩte kũringana na bũrũri ũrĩa ciũngano icio irĩ. Handũ ha ũguo, ikoragwo irĩ o imwe “makanitha-inĩ ma andũ arĩa aamũre mothe.” (1 Kor. 14:33) Kwoguo, nĩ getha kĩũngano kĩgaacĩre, no mũhaka kĩrũmĩrĩre ithimi cia Ngai. Ũhoro-inĩ wĩgiĩ thayũ, Mũthamaki witũ endaga tũkorũo na thayũ thĩinĩ wa kĩũngano na tũkorũo tũrĩ andũ maigaga thayũ. Nĩ ũndũ ũcio, ‘nĩ tũrũmagĩrĩra maũndũ marĩa marehaga thayũ.’ Nĩ tũhiũhaga gũcaria thayũ rĩrĩa twaga kũiguithania na athathaiya arĩa angĩ. (Rom. 14:19) Na njĩra ĩyo, tũkanyita itemi harĩ kuongerera thayũ na ũrũmwe wa kĩũngano.​—Isa. 60:18.

23. Nĩ maũndũ marĩkũ tũkenagĩra mahinda maya tũrĩ ndungata cia Jehova?

²³ Rĩrĩa ngathĩti ya Mũrangĩri ya Novemba mwaka wa 1895 yamenyithanirie mũbango wa mbere wa gũkorũo na athuri a ciũngano, ariũ a Ithe witũ arĩa meehokeirũo maũndũ nĩ moigire ũndũ ũrĩa meeriragĩria. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũcio? Meendaga na makahoya atĩ mũbango ũcio mwerũ wa ithondeka ũteithie andũ a Ngai “mahiũhe kũgĩa na ũrũmwe ũhoro-inĩ wĩgiĩ wĩtĩkio.” Twarora mĩaka ĩrĩa ĩhĩtũkĩte, nĩ tũcokagia ngatho kuona atĩ mogarũrũku marĩa Jehova akoretwo akĩrehe kũgerera Mũthamaki witũ megiĩ ũrũgamĩrĩri nĩ mekĩrĩte hinya ũrũmwe witũ ũthathaiya-inĩ. (Thab. 99:4) Nĩ ũndũ ũcio, ithuothe andũ a Jehova ũmũthĩ nĩ tũkenaga ‘gũtongorio nĩ roho o ũmwe,’ ‘gũkinyũkanĩria hamwe,’ na gũtungatĩra “Ngai mwene thayũ” tũrĩ “na kĩrĩko o ro kĩmwe.”​—2 Kor. 12:18; thoma Zefania 3:9.