Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

15 YATICHÄWI

Diosar libre yupaychañatakiw chʼamachasipjje

Diosar libre yupaychañatakiw chʼamachasipjje

¿KUNSA YATEQAÑÄNI?

Kunjamsa Cristojj arkirinakapar mä religionjam registratäñatakisa ukat Diosan leyinakap jan jarkʼat phoqapjjañapatakisa yanaptʼawayi ukwa uñjaskañäni

1, 2. 1) Diosan Reinopankatamjja, ¿kunjamsa uñachtʼayasma? 2) ¿Kunatsa Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj Diosar libre yupaychañatak chʼamachasiwaytanjja?

 ¿DIOSAN Reinopankirïtati? Cheqansa, jumatï Jehová Diosan Qhanañchiripästa ukhajja, uka Reinonkirïtawa. Ukampis ¿kunjamsa uk uñachtʼayasma? Janiw mä pasaporte jan ukajj yaqha ukham documentonak uñachtʼayañamäkiti. Jan ukasti, Jehová Diosan munañaparjam yupaychasaw uk uñachtʼayañama. Cheqa yupaychäwinkañajja, janiw kuntï yateqawayktan ukar creyiñakïkiti, jan ukasti, yateqatasarjam sarnaqañaw wakisiraki, mä arunjja, Diosan Reinopan utjki uka leyinakarjam sarnaqañasawa. Cheqansa, kunjamsa wawanakasar yatichasktan ukat qollayasiñ toqet kunanaksa amtasktan, taqe ukanakanwa cheqa yupaychäwinkatas uñachtʼaytanjja.

2 Akapachankir jaqenakajj janiw Diosan Reinopankirïtassa ukat kunanaktï Reino laykojj lurktan ukanaksa askit uñjapkiti. Ukatwa yaqhep marka apnaqerinakajj Diosar jan serviñasatakejj jarkʼaña ukat chhaqtayañ munapjjestäna. Ukampis Diosan Reinopampi apnaqatäñ munirinakajj uka Reinon leyinakaparjam sarnaqañatak kunayman toqetwa wal chʼamachasiwaytanjja. Bibliajj qellqaskäna uka tiemponakanjja, ukhamarakiw walja chacha warminakajj Diosar libre yupaychañatak chʼamachasiwayapjjäna.

3. Ester reinajj jakkäna uka tiemponjja, ¿kunatsa Diosan markapankirinakajj jarkʼaqasipjjäna?

3 Ester reinajj jakkäna uka tiemponjja, “yaqha leyinakanïp[jjatap]” layku taqe judionakar jiwayañatakiw Amán sat jilïr ministrojj Persia marka apnaqer Asuero reyir amtayäna, ukatwa judionakajj enemigonakapat jarkʼaqasipjjañapäna (Est. 3:8, 9, 13). ¿Jehová Diosajj uka servirinakapar jaytanukpachänti? Janiwa, kunapachatï Ester reinasa Mardoqueo chachasa judionakar yanaptʼañapataki Asuero reyir mayipkäna ukhajja, Diosajj mayitaparjam lurasiñapatakiw yanaptʼäna (Est. 9:20-22).

4. ¿Kunsa aka yatichäwin yatjjataskañäni?

4 ¿Jichhürunakat kamsasirakispasa? Kunjamtï pasïr yatichäwin uñjaniwayktanjja, awisajj Jehová Diosan Qhanañchirinakap contraw marka apnaqerinakajj saytʼasiwayapjje. Kunjamsa Diosar yupaychañan jarkʼañ munapjjestäna ukwa aka yatichäwin kimsa toqet yatjjataskañäni: 1) janiw mä religionjam registratäñassa ni Diosar libre yupaychañassa munapkänti, 2) kunjamsa Biblian yatichäwinakaparjam qollayasiñäni uksa janiw jiwaspachpa amtañas munapkänti, ukatjja 3) janiw Bibliarjam wawanakasar yatichañassa munapkarakïnti. Ukhamanakan uñjasisajja, kunjamsa Cristomp apnaqatäñ munirinakajj nayrar sartawayapjje, ukat kunjamsa Diosajj chʼamachasipjjatapat bendeciwayi ukwa yatjjataskañäni.

Leyinakarjam registratäñataki ukat Diosar libre yupaychañatakiw chʼamachasiwaytanjja

5. Leyinakarjam registratäñajja, ¿kunjamsa cheqpach cristianonakar yanaptʼistu?

5 Jehová Diosar serviñatakejja, ¿akapach apnaqerinakat permiso apsuñasat wakispacha? Janiwa. Ukampis leyinakarjam registratäñajj akanakanwa yanaptʼistu: Tantachasiñ Utanakana jan khitin jarkʼat tantachasiñataki, Bibliat apstʼat qellqatanak lurañataki, yaqha markat ukanak puriyaniñataki ukat jaqe masisar suma yatiyäwinaka yatiyañataki. Walja markanakanjja, Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj leyinakarjam registratäpjjewa ukat ukham qellqtʼatäpki uka religionanakjamaw Diosar libre yupaychapjjaraki. Ukampis kunapachatï marka apnaqerinakajj leyinakarjam jan registrañ munapkistu, jan ukajj luräwinakasat jarkʼañ munapjjestu ukhajja, ¿kun lurañas wakisi?

6. Khä 1940 maranakanjja, ¿kuna jan waltʼäwinsa Australia markankir jilat kullakanakajj uñjasipjjäna?

6 Australia. ‘Jehová Diosan Qhanañchirinakapan yatichäwinakapajja, guerrar sarañatak chʼamañchaski ukarojj “janiw yanaptʼkiti”’ sasaw Australia marka apnaqerejj 1940 maranakan säna, ukatwa Diosan servirinakapajj arknaqat uñjasipjjäna. Tantachasiñasa, yatiyir sarañasa jarkʼatänwa, Betel utasa jistʼantasjjänwa ukat gobiernonkirinakaw Tantachasiñ Utanaksa katuntasjjapjjäna. Bibliat apstʼat qellqatanïñas jarkʼatänwa. Jilat kullakanakajj walja maranakaw Diosar jamasat serviwayapjje. Ukampis junio 14, 1943 maranwa Australia markan Jachʼa Tribunalapajj Jehová Diosan Qhanañchirinakapar jan jarkʼasjjañapatak amtäna.

7, 8. Rusia markankir jilat kullakanakajja, ¿kunjamsa Diosar libre yupaychañatak walja maranak chʼamachasiwayapjje?

7 Rusia. Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj walja maranakaw comunista gobiernomp arknaqat uñjasiwayapjje. Ukampis mä religionjam uñtʼatäñatakiw 1991 maran registratäjjapjjäna. Ukat Unión Soviética sasin uñtʼatäpkäna uka markanakajj jaljtjjapjjäna uka qhepatwa, Federación de Rusia ukan leyinakaparjamajj 1992 maran Diosan markapar registrasïna. Ukampis kunjamsa Diosan markapajj jankʼak jiljjattäna uk uñjasaw yaqhep jaqenakajj mayjtʼasipjjäna, yamas Iglesia Ortodoxa Rusa sat religionankirinakajj jukʼampiw mayjtʼasipjjäna. 1995 marata 1998 marakamajja, Diosan enemigonakapajj phesqa kutiw jilat kullakanakarojj ‘leyinak pʼakintirïpjjew’ sasin denunciapjjäna. Ukampis janiw jilat kullakanakan kuna jan wal lurapjjatapsa jikjjatapkänti. Ukatwa Diosan enemigonakapajj jilat kullakanakar 1998 maran wasitat demandapjjäna. Qalltanjja, Diosan servirinakapaw uka juicio atipjapjjäna, ukampis uka juicio wasitat apasiñapatakiw Diosan enemigonakapajj tribunalar mayipjjäna ukat jupanakaw mayo, 2001 maran uka juicio atipjapjjäna. Wasitatwa uka pachpa marajj octubre phajjsin uka juiciojj tribunalan apasïna. 2004 maranjja, ‘Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj kuna sutimpitï Moscú markan qellqatäpki ukajj chhaqtayasiniwa ukat jupanakajj janiw kuns lurjjapjjaniti’ sasaw tribunalankirinakajj amtapjjäna.

8 Uka qhepatjja, jilat kullakanakajj jukʼamp arknaqataw uñjasipjjäna (2 Timoteo 3:12 liytʼañataki). Bibliat apstʼat qellqatanak aparata, jiskʼachata ukat nuwjat kunaw uñjasipjjäna. Tantachasiñatak utanak alquilañasa, jan ukajj lurayañatak permiso apsuñasa wali chʼamänwa. Ukhamanakan uñjasisajja, ¿kunjamakis jilat kullakanakajj jikjjatasipjjpachäna? Jupanakajj Tribunal Europeo de Derechos Humanos ukaruw 2001 maran taqe ukanak yatiyapjjäna, ukat 2004 maranwa uka toqet jukʼamp yatiyapjjarakïna. 2010 maranwa uka Tribunalankirinakajj kuntï amtapkäna uk akham sasin yatiyapjjäna: ‘Rusia markanjja, yaqha religionanakjam jan amuyapjjatap laykukiw Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj arknaqatäpjje. Ukat jupanakan jan walinak lurapjjatapsa janirakiw kunas uñachtʼaykiti. Ukhamajj kuntï nayrïr tribunalanakan amtasiwayki ukarjam phoqañajj janiw wakisjjeti. Ukhamarusa, derechonakap apaqañ munasakiw ukham jarkʼawayapjje’ sasa. Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj Diosar jan khitins jarkʼataw yupaychapjjaspa sasaw Tribunalankirinakajj sapjjäna. Kuntï ukan amtaskäna ukjja, Rusia marka apnaqerinakajj janiw phoqapkänti, ukampis kunjamsa uka juiciojj atipjasïna uk yatiñajj Diosan servirinakaparojj wal chʼamañchtʼäna.

Titos Manoussakis (9 tʼaqa uñjjattʼäta)

9-11. Grecia markankir jilat kullakanakajja, ¿kunjamsa libre tantachasiñatakejj chʼamachasiwayapjje, ukat kunsa jikjjatawayapjje?

9 Grecia. 1983 maranjja, Titos Manoussakis sat jilataw mä qawqha jilat kullakanakan tantachasipjjañapatak Iráklion (Creta) markan mä uta alquilatayna (Heb. 10:24, 25). Mä qawqha tiempotjja, Ortodoxo Iglesiankir mä sacerdotew akham sasin jilat kullakanakar denunciäna: ‘Mä aleq utakwa Diosar yupaychañ utar tukuyjjapjje’ sasa. ¿Kunatsa uka sacerdotejj jilat kullakanakatak coleraspachäna? Jehová Diosan Qhanañchirinakapan yatichäwinakapajj janiw Ortodoxo Iglesian yatichäwinakapamp kikpäkänti, ukatwa ukham denunciäna. Autoridadanakajja, Titos Manoussakis jilataru ukat yaqha kimsa jilatanakaru juchañchasajj pä phajjsitakiw carcelaru jistʼantayapjjäna ukat multa apsupjjarakïna. Jilat kullakanakajja, ‘kuntï tribunalankirinakajj amtapkäna ukajj Diosar libre yupaychañatakiw jarkʼistu’ sasaw sapjjäna. Ukatwa uka markan utjki uka tribunalanakar quejasipjjäna. Qhepatjja, Tribunal Europeo de Derechos Humanos ukaruw yatiyapjjarakïna.

10 Ukat 1996 maranjja, uka tribunalankirinakajj cheqa yupaychäwir uñisirinak contraw mä amtar puripjjäna. Jupanakajj akham sapjjänwa: “Grecia markan leyinakaparjamajj Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj ‘uñtʼat religionat’ uñjatäpjjewa. Ukhamajja, nayrïr tribunalanakan amtasiwayki ukarjamajja, Jehová Diosan Qhanañchirinakapar quejantiri religionas janirakiw Diosar libre yupaychkaspati” sasa. Ukatjja, “mä religionan yatichäwinakapajj askïskiti janicha ukat kunjamsa uka yatichäwinak yatiyapjjani uk janiw Grecian gobiernopajj siskaspati” sasaw Tribunalankirinakajj qhanañchapjjarakïna. Uka qhepatjja, jilat kullakanakajj janiw kunats juchañchatäjjapjjänti ukat Diosar yupaychañas janirakiw jarkʼatäjjänti.

11 Uka juicio atipjañajj janiw jilat kullakanakar sumpun yanaptʼkänti. Ukampis 2012 maranwa jilat kullakanakajj niya ukar uñtasit mä juicio Casandrea (Grecia) markan atipjapjjäna, Ortodoxo Iglesiankir mä obispow jupanakar quejantäna, niya 12 maranakaw uka juiciojj apasïna. Grecia markan jukʼamp jachʼa tribunalajj utjki ukajj Consejo de Estado satawa, ukankirinakaw Diosan servirinakapar akham sasin arjjatapjjäna: ‘Grecia markan pachpa leyinakapaw Diosar libre yupaychasiñapatakejj arjjati, ukat Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj jan uñtʼat religionäpjjewa sapki ukajj kʼariwa’ sasa. Ukat akham sapjjarakïnwa: “‘Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj’ janiw jamasat yatichapkiti, ukatwa uñtʼat religionäpjjewa saraksna” sasa. Jichhajj Casandrea markankir jilat kullakanakajj wali kusisitaw pachpa Tantachasiñ Utapan tantachasipjje.

12, 13. Diosan servirinakapar uñisirinakajja, ¿kunjamsa Francia markankir jilat kullakanakar ‘leyin sutipar’ aynachtʼayañ munapjjäna, ukat kunas pasäna?

12 Francia. Diosan servirinakapar uñisipki ukanakat yaqhepajja, ‘leyin sutiparuw’ jilat kullakanakar aynachtʼayañ munapjje (Salmo 94:20 liytʼañataki). Amuytʼañataki, Francia markanjja, Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj Association Les Témoins de Jéhovah uka sutimpi registratäpjjewa, uka asociacionajj kunjamsa qollqe apnaqasipki ukwa impuestonak mayir autoridadanakajj 1990 maranakan uñjañ qalltapjjäna. Qollqe toqet uñjiri ministrojja, kuna amtampis uk lurapjjäna uk akham sasaw arsüna: “Ukhamatwa leyinakarjam tukjasisapäna jan ukajj juicior apasisapäna [...], ukhaman uñjasisajja, janiw lurañanakapsa sum phoqjjapjjasapänti, ukat inas aka markat jupanakar chhaqtayasjjchisapäna” sasa. Ukampis autoridadanakajj janiw jilat kullakanakan kuna jan wal lurapjjatapsa jikjjatapkänti. Ukhampachasa, impuestonak mayir autoridadanakajj walja qollqe impuestot pagapjjañapwa jupanakar mayipjjäna. Jilatanakajj sucursal utanak aljasakiw uka impuesto pagapjjasapäna ukat uka sucursalas jistʼantasirakisapänwa. Ukham jan waltʼäwinwa Jehová Diosan servirinakapajj uñjasipjjäna, ukampis janiw aynachtʼapkänti. Jan ajjsarasaw Tribunal Europeo de Derechos Humanos ukarojj 2005 maran taqe ukanak cheqapar uñjatäñatakejj yatiyapjjäna.

13 Tribunalankirinakajj junio 30, 2011 maranwa kuntï taqpachanejj amtapkäna uk akham sasin yatiyapjjäna: ‘Diosar libre yupaychañataki utjki uka leyirjamajja, mä religionan yatichäwinakapajj askïskiti janicha ukat kunjamsa uka yatichäwinak yatiyapjjani, uk janiw marka apnaqerinakan sapjjañapajj wakiskiti, jachʼa jan waltʼäwinak utjaspa ukhakiw uk lurapjjaspa’ sasa. Ukat akham sapjjarakïnwa: ‘Uka impuesto apsusajja, asociacionaruw aynachtʼayapjjäna, ukhamajj uka religionankirinakajja, janiw leyejj utjki ukarjamajj libre yupaychjjapjjänti’ sasa. Tribunalankir juezanakajja, Jehová Diosan Qhanañchirinakapan uka juicio atipjapjjatapwa yatiyapjjäna. Ukatwa Francia markan gobiernopajja, impuestot katoqapkäna taqe uka qollq jilatanakar interesamp kuttʼayjjäna. Ukat Tribunalan arsutaparjamaw sucursal uta kuttʼayjjarakïna, taqe ukanak uñjasaw jilat kullakanakajj wal kusisipjjäna.

Diosar libre yupaychañat jarkʼatäpki uka jilat kullakanakatakiw Diosat oracionan mayirapisma

14. Diosar libre yupaychañ utjaskakiñapatakejja, ¿kunjamatsa jumajj yanaptʼasma?

14 Bibliajj qellqaskäna uka tiemponakan jakiri Esterampi Mardoqueompejja, Jehová Diosan munañaparjam yupaychañatakiw wal chʼamachasipjjäna. Jichhürunakanjja, ukhamarakiw Diosan servirinakapajj chʼamachasipjje (Est. 4:13-16). ¿Kunjamsa jupanakar yanaptʼasma? Diosar libre yupaychañat jarkʼatäpki uka jilat kullakanakatakiw Diosat oracionan mayirapisma. Uka mayisitanakamajja, tʼaqhesiyata ukat arknaqat uñjasipki uka jilat kullakanakarojj wal yanaptʼaspa (Santiago 5:16 liytʼañataki). ¿Diosajj uka mayisitanakas istʼpachati? Jïsa, ukwa Tribunalanakan juicionak atipjasiwayki ukajj uñachtʼayistu (Heb. 13:18, 19).

Kunjamsa qollayasiñäni uk jiwaspachpaw Biblian yatichäwinakaparjam amtañasa

15. Diosan Reinopankirinakajja, ¿kunsa wila uchayasiñ toqet amuytanjja?

15 Kunjamtï 11 yatichäwin yatjjataniwayktanjja, Diosan Reinopankirinakajj wila uchayasiñ toqet qhana ewjjtʼanakwa katoqawayapjje. Cheqansa, waljaniw jichhürunakan wila uchayasipjje (Gén. 9:5, 6; Lev. 17:11; Hechos 15:28, 29 liytʼañataki). Jiwasajj janiw wila uchayasktanti, ukampis Diosan yatichäwinakap jan pʼakintasa, suma qollatäñwa thaqtanjja, familiaranakasatakis ukhamaraki. Walja markanakanwa Jachʼa Tribunalankirinakajj akham sawayapjje: ‘Sapa mayniw concienciaparjama ukat kuna religionarutï sarki ukarjamajj kunjam qollayasiñsa muni uk amtaspa’ sasa. Ukhamäkchisa, yaqhep markanakanjja wila jan uchayasiñ munapjjatap laykuw Diosan servirinakapajj jan waltʼäwinakan uñjasipjje. Ukwa jichhajj mä qawqhanak uñjaskañäni.

16, 17. Japón markankir mä kullakarojja, ¿kunjamsa qollapjjäna, ukat uk yatisajj kunsa kullakajj luräna? ¿Diosajj mayisitanakap istʼänti?

16 Japón. 63 marani Misae Takeda sat kullakajj wali chʼama operacionaruw mantañapäna. Diosar taqe chuyma yupaychirjamajja, ‘janiw wila uchayasiñ munkti’ sasaw jupajj doctorapar qhan säna. Ukampis mä qawqha phajjsitjja, operacionan wila uchapjjatapwa yatisïna. Jupajj jiskʼachata ukat engañjat uñjasisajja, junio, 1993 maranwa doctoranak contra ukat hospital contrajj mä juicio apasiñap autoridadanakar mayïna. Kʼachitat parliri llampʼu chuymani uka kullakajj taqe chuymaw Diosar confiyasïna ukat jan ajjsarasaw kuntï amuykäna uk walja jaqenak nayraqatan tribunalan arsüna, usutäkchïnsa mä hora jilaw ukan qheparäna. Jiwañapatak mä phajjsi faltkipanwa jupajj qhep qhepa kutejj tribunalar saräna. Cheqansa, taqe chuymaw kullakajj Diosar confiyasïna ukat jan ajjsartʼirïnwa. ‘Chʼamachasitajar bendeciñapatakiw Jehová Diosar sapa kut mayistjja, ukat istʼitaniwa sasaw taqe chuym confiyasta’ sasaw Misae kullakajj säna. ¿Diosajj mayisitanakap istʼpachänti?

17 Uka kullakajj kimsa maranak jiwatäjjäna uka qhepatwa Japón markan Jachʼa Tribunalajj utjki ukankirinakajja, kullakan uka juicio atipjatap yatiyapjjäna. ‘Kuntï jupajj maykäna uka contra wila uchañajj janipuniw walïkänti’ sasaw jupanakajj sapjjäna. Ukat febrero 29, 2000 maran kuna amtarutï puriskäna ukajj akham sänwa: ‘Jaqenakajj kunjam uñjatäpjjañapasa uka toqet parlir leyinakarjamajja, kuntï usutajj amtki ukajj respetasiñapawa’ sasa. Misae kullakajj Biblian yatichäwinakaparjamaw kunjamsa qollayasini uk amtäna ukat uk respetasiñapatakiw chʼamachasirakïna. Ukham chʼamachasitapatwa Japón markankir jilat kullakanakajj jan ajjsarayasisa qollayasipjjaspa, ukat uka markankiri doctoranakas janiw munkir jan munkir wila uchapkaspati.

Pablo Albarracini (18 tʼaqata 20 tʼaqakam uñjjattʼäta)

18-20. 1) Wila jan uchayasiñatak utjki uka documentotjja, ¿kunsa Argentina markankir tribunalankirinakajj sapjjäna? 2) Wila uchayasiñ toqetjja, ¿kunjamsa Diosan Reinopankatas uñachtʼaysna?

18 Argentina. Maynejj wali usuchjat uñjasi ukhajja, janiw amuytʼasirjamäkiti ni parlirjamäkisa, ukhamajj doctoranakaw kunjamsa qollapjjani uk jankʼak amtapjjañapa. Diosan Reinopankirinakjamajja, ¿kunjamsa ukhamanakatak wakichtʼassna? Kunjam qollatäñsa muntan uk qhanañchir documento apnaqasiñaw wakisi. Ukwa Argentina markankiri Pablo Albarracini sat jilatajj luräna. Mayo, 2012 maranwa lunthatanakajj pistolamp disparasajj lunthatañ munapjjäna. Hospitalar apapkäna ukhajja, jilatajj janiw parlirjamäjjänti ukat wila jan uchayasiñ munatapsa janirakiw qhanañchirjamäjjänti. Ukampis niya pusi maraw jilatajj wila jan uchayasiñatak documentojj utjki uk suma phoqantʼata ukat firmtʼat apnaqasïna. Pablo jilatajj sinti usuchjatänwa ukat yaqhep doctoranakajj ‘jan jiwañapatakejj wila uchañaw wakisi’ sasaw sapjjäna, ukampis kuntï jilatajj amtkäna ukarjam qollañatakiw doctoranakajj amtapjjäna. Ukhamarusa, Pablo jilatan Diosar jan uñtʼiri awkipajja, kuntï yoqapajj amtkäna uk mayjtʼayañatakiw juezanakat permiso apsüna.

19 Pablo jilatan warmipar arjjatkäna uka abogadojj jankʼakiw yaqha tribunalar uk yatiyäna. Mä qawqha horanakatjja, uka tribunalankirinakajj kuntï nayrïr tribunalan amtaskäna uk mayjtʼayasaw akham sapjjäna: ‘Wila jan uchayasiñatak documentonwa Pablojj kunjam qollatäñsa muni uk qhanañchawayi, ukajj respetasiñapawa’ sasa. Ukampis Pablo jilatan tatapajj uka markan utjki uka Jachʼa Tribunalaruw saräna ukat ukankirinakajj akham sapjjänwa: “Kuntï Pablojj [wila jan uchayasiñatak documenton] amtawayki uka toqet janiw pächasiñasäkiti. Jupa pachpaw sum amuytʼasisajj wila jan uchayasiñ amtawayi” sasa. Maysa toqetjja, “suma amuytʼasiri ukat jilïr jaqenakajja, kunanakampsa ukat kunjamsa qollatäñ munapjje uk janïräkipanwa sum qellqtʼasipjjaspa sasaw leyinakajj qhanañchi [...]. Ukat ukarjamaw doctoranakajj usutanakar qollapjjañapa” sasaw uka Tribunalankirinakajj sapjjarakïna.

¿Wila jan uchayasiñatak documentomajj phoqantatäjjeti?

20 Jichhajj Pablo jilatajj walikëjjewa. Jupasa ukat warmipasa, wila jan uchayasiñatak documentojj utjki uk phoqantatapat wal kusisipjje. Uk phoqantañajj janiw chʼamäkiti, ukampis wali wakiskiriwa, ukhamatwa jilatajj Jehová Diosan Reinopamp apnaqayasiñ munatap uñachtʼayawayi. Jumasa ukat familiamasa, ¿uka documento phoqantjjapjjtati?

April Cadoreth (21 tʼaqata 24 tʼaqakam uñjjattʼäta)

21-24. 1) Qʼajjo wayn tawaqonakata ukat wila uchayasiñ toqet parlkasajja, ¿kuna amtarus Canadá markan Jachʼa Tribunalajj utjki ukankirinakajj puripjjäna? 2) April kullakitan sarnaqäwipajja, ¿kunjamsa cristian wayn tawaqonakarojj yanaptʼaspa?

21 Canadá. ‘Awk taykaw wawanakapajj kunjam qollatäpjjanisa uk amtapjjañapa’ sasaw walja tribunalankirinakajj sapjje. Ukat ‘kuntï qʼajjo wayn tawaqonakajj qollayasiñ toqet amtapki ukajj respetasiñapawa’ sasaw awisajj sapjjaraki. 14 marani April Cadoreth sat kullakitat amuytʼañäni, cuerpo manqhapan wila wal saratap laykuw jupajj hospitalar saräna. Kullakitajj walja phajjsinak nayraw wila jan uchayasiñ munatap mä documenton qellqtʼatayna. Ukanjja, ‘sinti jan walinsa uñjaskchëjja, janiw wila uchapjjetätati’ sasaw qhan säna. Ukampis April kullakitar qollkäna uka doctorajja, kuntï Aprilajj amtkäna uk jan istʼasaw wila uchañatak tribunalat permiso apsusajj kullakitar wila uchantäna. Qhepatjja, April kullakitajj akham sänwa: ‘Abusapkitaspasa ukhamwa amuyastjja’ sasa.

22 April kullakitasa ukat awk taykapasa, leyinakarjam uñjatäñatakiw tribunalanakar sarapjjäna. Ukat Canadá markan Jachʼa Tribunalajj utjki ukankirinakarojja, pä mara qhepatwa taqe ukanak yatiyapjjarakïna. Uka Tribunalankirinakajja, kuna leyirjamatï April kullakitar wil uchantapkäna ukjja janis mayjtʼayapkchïnjja, uka kullakitan uka juicio atipjatapwa yatiyapjjäna ukat janiw gastonaksa pagayapkänti. Kuntï uka Tribunalan amtaskäna ukajja, kunjam qollatäpjjanisa uk jupanakpachpa amtañ muniri yaqha qʼajjo wayn tawaqonakaruw yanaptʼarakïna. Tribunalankirinakajj akham sapjjänwa: “Qollayasiñ toqet parlkasajja, janïr 16 maranïpki uka qʼajjo wayn tawaqonakajj kunjamsa qollayasipjjani uk wali amuyumpi jupanakpachpa amtapjjatap uñachtʼayañ munapjje ukhajja, janiw jarkʼañasäkiti” sasa (Canadá markanjja, 16 mara phoqapki ukanakaruw jilïr jaqet uñtʼasi).

23 Uka juiciojj jan armkañapunïnwa, qʼajjo wayn tawaqonakajj leyinakarjam kunjam uñjatäpjjañapas wakisi, ukwa uka Jachʼa Tribunalankirinakajj uñjapjjäna. Nayrajja, markankir tribunalankirinakaw janïr 16 mara phoqapki uka qʼajjo wayn tawaqonakan askip thaqhasajja, kunjam qollatäpjjañapas wakisi uk awisajj amtapjjerïna. Jichhajj janiw ukhamäjjeti, qʼajjo wayn tawaqonakan amtap contrajj janiw autoridadanakajj kunjam qollatäpjjanisa uk amtapkaspati. Jan ukasti, qollayasiñ toqet suma amuytʼasisa mä amtar puritap uñachtʼayapjjañapatakiw qʼajjo wayn tawaqonakarojj tiempo churapjjañapa.

“Diosan sutip jachʼañchasiñapatak mä jukʼa yanaptʼasasa ukat Supayajj kʼarïtap uñachtʼayasasa, wali kusisitapuniw jikjjatasta”

24 April kullakitajj kimsa maraw leyinakarjam uñjatäñatak wal chʼamachasiwayi, ‘ukajj janiw inamayäkänti’ sasaw jupajj jan pächasis qhanañchi. Jichhajj precursorjamaw irnaqtʼaski ukat janiw usutäjjeti. Jupajj akham siwa: “Diosan sutip jachʼañchasiñapatak mä jukʼa yanaptʼasasa ukat Supayajj kʼarïtap uñachtʼayasasa, wali kusisitapuniw jikjjatasta” sasa. ¿Kunsa April kullakitat yateqsna? Diosan Reinopankirïpjjatap uñachtʼayañatakejja, cristian wayn tawaqonakajj jan pächasisaw Dios toqet saytʼasipjjañapa (Mat. 21:16).

Diosan yatichäwinakaparjama wawanakar yatichaña

25, 26. Chacha warmejj divorciasipjje ukhajja, ¿kunas awisajj pasaspa?

25 Jehová Diosajja, awk taykanakaruw wawanakar Jupan leyinakaparjam yatichapjjañapatak jaytawayi (Deu. 6:6-8; Efe. 6:4). Uk lurañajj chʼamakïspawa, ukampis awk taykajj divorciasipjje ukhaw ukajj jukʼamp chʼamäspa. Kunjamsa wawanakar uywapjjani uka toqet mayj mayjwa jupanakajj amuyapjjaspa. Amuytʼañataki, Diosar servir mä cristianojja, Diosan Aruparjama wawanakar uywañajj wali askïtapwa amuyaspa, ukampis Diosar jan servir awkisa, jan ukajj taykas janiw ukham amuykaspati. Cheqansa, divorciasisajj janiw chacha warmejj nayrjam jakasjjapjjeti, ukampis awk taykjamajj wawanakapar uñjasipkakiñapawa, ukwa cristiano awk taykanakajj amuyapjje.

26 Awisajj Jehová Diosar jan yupaychir awkisa jan ukajj taykasa, kunjamsa religión toqet wawapar uywasiñapa uk uñjañatakiw wawar uywañ mayispa. Yaqhep awk taykanakajja, ‘Jehová Diosan Qhanañchiripjam wawanakar uywañajj jan waltʼayiwa’ sasaw sapjje, ¿kunatsa ukham sapjjpacha? ‘Janiw mara uruyasipkiti, ni fiestanaksa amtapkiti. Ukat wali usut jikjjataskasasa, janiw “jakaskakiñatakejj” wila uchayasiñ munapkiti’ sasaw sapjje. Ukampis awkina jan ukajj taykan religionapaw wawar jan waltʼayi sañat sipansa, walja tribunalankirinakaw wawanakan askip thaqhapjje. Ukwa jichhajj uñjañäni.

27, 28. ‘Jehová Diosan Qhanañchiripjam wawar uywañajj jan waltʼayiwa’ sapki ukanakarojja, ¿kunsa Ohio markan Jachʼa Tribunalajj utjki ukankirinakajj qhanañchapjjäna?

27 Estados Unidos. 1992 maranjja, Ohio markan Jachʼa Tribunalajj utjki ukankirinakaw kuntï Jehová Diosar jan yupaychir mä awkejj siskäna uk uñjapjjäna, jupajj akham sänwa: ‘Jehová Diosan Qhanañchiripjama uywatäñajja, janiw wawajatakejj askïkiti’ sasa. Uka markankir yaqha tribunalankirinakajj ‘awkiw wawar uywani’ sasaw uka nayrajj sapjjäna. Jennifer Pater taykaparojj wawapar visitir sarañapatakikiw permiso churapjjäna, ukampis akham sapjjänwa: “Janipuniw wawamarojj kuntï Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj creyipki uk yatichañamäkiti, ni parlañamäkisa” sasa. Mä arunjja, kullakajj janiw Bibliatsa ni kunjam sarnaqañapas wakisi uka toqetsa, Bobby sat wawaparojj parlañapäkänti. Uk istʼasajj wali chuyma ustʼataw kullakajj jikjjatasïna. Ukampis ‘paciencia chuymanïña ukat Jehová Diosan yanaptʼap suytʼañwa yateqawaytjja’ sasaw jupajj qhanañchi. Ukat akham sarakiwa: “Jehová Diosajj janipuniw jaytanukkitänti” sasa. Jupar arjjatkäna uka abogadajja, Jehová Diosan markapampi yanaptʼataw Ohio markan Jachʼa Tribunalajj utjki ukar mä juicio apasiñapatak mayïna.

28 Uka Tribunalankirinakajj janiw kunjamtï nayrïr tribunalankirinakajj amuyapkäna ukham amuyapkänti, ukatwa akham sapjjäna: “Awk taykanakaw wawanakarojj yatichañapa, religión toqeta ukat kunjam sarnaqapjjañapas wakisi uksa yatichapjjañaparakiwa” sasa. Ukat akham sapjjarakïnwa: ‘Jehová Diosan Qhanañchirinakapan yatichäwinakapajj amuyunsa ukat jañchi toqensa wawar jan waltʼayirïtap uñachtʼayasispa, ukhakiw tribunalankirinakajj khitimpis wawajj qheparani uk amtapjjaspa. Janiw awkina jan ukajj taykan mä religionar saratap laykukejj uk amtasiñapäkiti’ sasa. Jachʼa Tribunalankirinakajj akham sapjjarakïnwa: ‘Jehová Diosan Qhanañchirinakapan yatichäwinakapajja, amuyunsa ukat jañchi toqensa wawar jan waltʼayatap janiw kunas uñachtʼaykiti’ sasa.

Cristiano awk taykanakajj wawanakap uywasipkaspawa sasaw walja tribunalankirinakajj sawayapjje

29-31. ¿Kunatsa Dinamarca markankir mä kullakar wawap apaqapjjäna, ukat kuna amtarus uka markankir Jachʼa Tribunalankirinakajj puripjjäna?

29 Dinamarca. Anita Hansen sat kullakajj niya ukham jan walinwa uñjasirakïna. Jupamp casaratäkäna uka chachaw paqallqo marani Amanda sat phuchapar uywañatak uka cheqankir tribunalar mayïna. Uka tribunalankirinakajj ‘taykapaw Amanda phuchapar uywani’ sasaw 2000 maran sapjjäna, ukampis Amandan awkipajj yaqha jachʼa tribunalaruw saräna, ukat ukankirinakajj ‘awkiw phuchap uywani’ sasaw sapjjarakïna. ‘Religionar sarapjjatap laykojj mayj mayjwa awk taykajj amuyapjje, ukhamajj jan walinak askichañatakejj awkiw jukʼamp wakichtʼatäspa’ sasaw uka tribunalankirinakajj sapjjäna. Cheqansa, Jehová Diosan Qhanañchiripätap laykukiw Anita kullakar Amanda phuchapar uywañ apaqapjjäna.

30 Anita kullakajj jan kuns kamachtʼirjama wali llakitaw jikjjatasïna, awisajj kunsa Diosar mayisispa uk janiw yatkänti. Jupajj akham siwa: “Romanos 8:26 ukat 27 qellqataw wal chuymachtʼitäna. Jehová Diosajj kunas chuymajan utjäna uk yatkaspasa ukhamwa amuyasirïta. Jupajj janipuniw jaytanukkitänti ukat taqe kunanwa yanaptʼawayitu” sasa (Salmo 32:8 ukat Isaías 41:10 liytʼañataki).

31 Uka kullakajj Dinamarca markan Jachʼa Tribunalajj utjki ukaruw saräna. Uka Tribunalankirinakajj akham sapjjänwa: “Kunas wawatakejj jukʼamp askïspa uk sum amuytʼasawa khitis wawar uywani uk amtañäni” sasa. Ukat ‘awkisa jan ukajj taykasa kunjamsa jan waltʼäwinak askichapjje ukarjamaw khitis wawar uywani ukajj amtasiñapa. Janiw Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj “kunarutï creyipki” ukarjamak amtasiñapäkiti’ sasaw sapjjarakïna. Anita kullakajj wawar uywañatak wakichtʼatätapwa Jachʼa Tribunalankirinakajj amuyapjjäna ukat Amanda phuchapwa uywañapatak kuttʼayjjapjjarakïna.

32. Tribunal Europeo de Derechos Humanos ukankirinakajja, ¿kunjamsa Jehová Diosan Qhanañchiripäpki uka awk taykanakar jan yaqhachatäpjjañapatak yanaptʼawayi?

32 Europa toqenkir markanakana. Awisajj khitis wawanakaru uywani ukjja, janiw markan utjki uka Jachʼa Tribunalankirinakas askichirjamäpkiti. Ukatwa Tribunal Europeo de Derechos Humanos ukankirinakajj uka juicionak uñjañ amtawayapjje. Pä juicionakat parlkasajj akhamwa jupanakajj sapjjäna: ‘Markan utjki uka tribunalanakanjja, religionapar sarapjjatap laykukiw Jehová Diosan Qhanañchiripäpki uka awk taykanakarojj mayj uñjasiwayi’ sasa. ‘Ukham lurañajj yaqhachañamp sasiwa’ sasin qhanañchasajja, uka Tribunalankirinakajj akham sapjjänwa: “Mä religionar saratap layku maynir jan wal uñjañajj janiw walïkiti” sasa. Kuntï uka Tribunalan amtaskäna ukajj waljaniruw yanaptʼawayi, mä kullakajj wali kusisitaw akham säna: “Wawanakamaruw jan waltʼaytajja sasin sapjjetäna ukhajja, wal chuym ustʼayapjjetäna. Nayajj kunatï jupanakar yanaptʼkaspa ukakwa yatichañ munayäta. Cheqas cristianjam sarnaqapjjañapatakiw yatichañ munayäta” sasa.

33. ¿Kunjamsa cristian awk taykanakajj Filipenses 4:5 qellqatan siski uka arunakarjam sarnaqapjjaspa?

33 Jehová Diosar serviri awk taykanakajja, Biblian cheqa yatichäwinakap wawanakapar yatichañataki leyinakarjam jarkʼat uñjasipki ukhajja, uka jan waltʼäwinak suma chuymamp askichañatakiw chʼamachasipjje (Filipenses 4:5 liytʼañataki). Cheqansa, Diosan yatichäwinakaparjam jan khitins jarkʼata wawanakapar uywañajja, cristiano awk taykanakatakejj wali askiwa. Ukat Diosar jan yupaychiri awkisa jan ukajj taykas wawanakapar yanaptʼañ munchi ukhajja, yanaptʼaspawa sasaw jupanakajj sapjjaraki. Jehová Diosan Qhanañchiripäpki uka awk taykanakatakejja, ¿wawanakapar yatichañajj kunja wakiskirïpachasa?

34. Nehemías tiempon jakir judionakatjja, ¿kunsa cristiano awk taykanakajj yateqasipjjaspa?

34 Kunatï Nehemías tiempon paskäna ukajj wali yateqaskañawa. Judionakajj Jerusalén markan perqanakap askichañataki ukat wasitat saytʼayañatakiw wal chʼamachasipjjäna, ¿kunatsa? Uka jakʼankir jan wali markanakata familiaranakapar jarkʼaqañataki ukat jupanakpachpa jarkʼaqasiñatakiw uk lurapjjäna. Ukatwa Nehemiasajj akham säna: “Jumanakasti nuwasipjjam masinakam layku, wawanakam layku, ukhamarak warminakama, utanakama laykuraki” sasa (Neh. 4:14). Ukham nuwasipjjatapajj janiw judionakatakejj inamayäkänti. Jichhürunakanjja, cristiano awk taykanakajj ukhamarakiw cheqa yatichäwinakarjam wawanakapar uywañatak wal chʼamachasipjje. Wawanakajj escuelana ukat jakapki uka cheqanakanwa jan walinak lurañatakejj yantʼat uñjasipjje. Pachpa utapanwa televisión, radio ukat yaqha ukhamanak toqejj yantʼat uñjasipjjarakispa, uk sumwa awk taykanakajj yatipjje. Awk taykanaka jan armasipjjamti: kuntï wawanakaman ajay toqen jiltasipkakiñapataki lurapkta ukajj janiw inamayäkiti.

Diosaw cheqa yupaychäwir yanaptʼaskani sasaw confiyañama

35, 36. Leyinakarjam uñjatäñatak chʼamachasitasatjja, ¿kunanaksa jikjjatawaytan, ukat kun lurañsa amtta?

35 Jehová Diosan servirinakapajj Jupar libre yupaychañatakiw wal chʼamachasiwayapjje ukat Jehová Diosaw jupanakarojj yanaptʼawayaraki. Juicionak apaskäna ukhajja, Diosan servirinakapajj walja kutiw tribunalanakana ukat yaqha jaqenak nayraqatan Diosar jachʼañchawayapjje (Rom. 1:8). Tribunalanakan juicionak atipjasiwayki ukanakajja, ¿Diosar jan yupaychir jaqenakar yanaptʼarakpachänti? Jïsa, jaqenakajj kunjam uñjatäpjjañapas wakisi uka toqet parlir leyinak phoqasiñapatakiw uka juicionakajj yanaptʼawayi. Ukampis Diosan servirinakapjamajja, janiw markanakan leyinakap mayjtʼayañ munktanti, ni jachʼañchayasiñsa thaqktanti. Jan ukasti, cheqa yupaychäwi sum uttʼayasiñapataki ukat nayrar sartañapatakiw tribunalanakar juicionak apawaytanjja (Filipenses 1:7 liytʼañataki).

36 Jehová Diosaruw confiyañasa ukat Jupar libre yupaychañatak chʼamachasiwayapki uka jilat kullakanakat yateqasiñasatakiw chʼamachasiñasaraki. Ukhamasti, ‘Jehová Diosaw yanaptʼaskistu ukat munañap phoqañatakis chʼam churistu’ sasin confiyasa Jupar servisipkakiñäni (Isa. 54:17).