1, 2. а) Аллаһын Падшаһлығынын вәтәндашлары олдуғунузу нә сүбут едир? б) Нәјә ҝөрә Јеһованын Шаһидләри бәзән дини азадлыглары уғрунда мүбаризә апармалы олурдулар?

 ӘҜӘР сиз Јеһованын Шаһидисинизсә, демәли, Аллаһын Падшаһлығынын вәтәндашысыныз. Буну сүбут етмәк үчүн нә паспорта, нә дә башга бир һүгуги сәнәдә еһтијаҹ вар. Бунун үчүн Јеһова Аллаһа ибадәт етмәк кифајәтдир. Һәгиги ибадәт тәкҹә сизин инанҹларыныздан ибарәт дејил. Бура сизин әмәлләриниз — Аллаһын Падшаһлығынын ганунларына итаәт етмәјиниз дахилдир. Аллаһа ибадәт Онун хидмәтчиләринин һәјатынын һәр саһәсинә өз тәсирини ҝөстәрир, бура ушагларын тәрбијәси вә мүалиҹә сечими дә дахилдир.

² Вәтәндашлығымыз бизим үчүн чох гијмәтлидир. Анҹаг јашадығымыз дүнјада чохлары бизим Аллаһын Падшаһлығынын тәбәәләри олмағымыза вә онун ганунларына ујғун јашамағыныза һөрмәтлә јанашмыр. Елә вахтлар олуб ки, бәзи һөкумәт нүмајәндәләри ибадәт етмәк һүгугумуза мәһдудијјәтләр гојмаға, һәтта фәалијјәтимизи тамамилә ләғв етмәјә чалышмышлар. Бәзән Мәсиһин тәбәәләри Падшаһлығын ганунларына ујғун јашамаг уғрунда мүбаризә апармалы олмушлар. Бурада тәәҹҹүблү һеч нә јохдур. Чүнки гәдимдә дә Јеһованын халгы Она азад шәкилдә ибадәт етмәк уғрунда тез-тез мүбаризә апармалы олурду.

3. Шаһзадә Әстәрин дөврүндә Аллаһын халгы нәјин уғрунда мүбаризә апармалы олмушду?

³ Мисал үчүн, шаһзадә Әстәрин ҝүнләриндә дә Аллаһын халгы јашамаг уғрунда мүбаризә апармалы олмушду. Нә үчүн? Чүнки сарајда јүксәк мөвге тутан залым Һәман Фарс һөкумәтинин шаһы Аһашвероша тәклиф етмишди ки, «ганунлары диҝәр халгларын ганунларындан [фәргли]» олдуғу үчүн сәлтәнәтин бүтүн әјаләтләриндә јашајан јәһудиләрин һамысы өлдүрүлсүн (Әст. 3:8, 9, 13). Бәс белә бир вәзијјәтдә Јеһова Өз хидмәтчиләрини дарда гојдуму? Әлбәттә, јох! Әстәрлә Мәрдәһај Фарс шаһындан Аллаһын халгыны мүдафиә етмәји хаһиш едәндә Јеһова онларын ҹәһдләринә хејир-дуа верди (Әст. 9:20—22).

4. Бу фәсилдә нәји мүзакирә едәҹәјик?

⁴ Бәс мүасир дөвр һаггында нә демәк олар? Әввәлки фәсилдән ҝөрдүјүмүз кими, бәзән һөкумәт нүмајәндәләри Јеһованын Шаһидләринә гаршы чыхырдылар. Бу фәсилдә исә онларын бизим ибадәтимизә неҹә мане олмаға чалышдыглары барәдә данышаҹағыг. Әсас етибарилә үч саһәни нәзәрдән кечирәҹәјик: 1) бир тәшкилат кими фәалијјәт ҝөстәрмәк вә истәдијимиз кими ибадәт  етмәк һүгугумузун олдуғуну, 2) Мүгәддәс Китаб принсипләринә мүвафиг тибби мүалиҹә сечмәк һүгугумузун олдуғуну вә 3) валидејнләрин Јеһованын нормаларына ујғун шәкилдә ушагларына тәрбијә вермәк һүгугларынын олдуғуну. Бу саһәләри арашдырдыгҹа Падшаһлығын садиг вәтәндашларынын бу дәјәрли вәтәндашлығы горумаг үчүн ҹәсарәтлә неҹә мүбаризә апардыгларыны вә онларын бу ҹәһдләринә Аллаһын неҹә хејир-дуа вердијини ҝөрәҹәјик.

5. Рәсми сурәтдә танынмағын һәгиги мәсиһиләр үчүн һансы хејри вар?

⁵ Јеһоваја ибадәт етмәк үчүн бизә инсан һөкумәтләри тәрәфиндән рәсми сурәтдә танынмаға еһтијаҹ вармы? Хејр. Анҹаг рәсми сурәтдә танынмағымыз Аллаһа ибадәтимизи асанлашдырыр: биз ибадәт евләриндә вә топланты залларында сәрбәст шәкилдә топлаша билир, Мүгәддәс Китаба әсасланан әдәбијјатлар нәшр едә вә мүхтәлиф өлкәләрә идхал едә билирик, еләҹә дә манеәсиз шәкилдә хош хәбәри башгалары илә бөлүшә билирик. Бир чох өлкәләрдә Јеһованын Шаһидләри рәсми шәкилдә гејдијјатдан кечибләр вә диҝәр рәсми динләрин нүмајәндәләри кими, онлар да азад шәкилдә ибадәт едә билирләр. Бәс әҝәр һөкумәт бизи гејдијјатдан кечирмирсә вә ја азадлығымыза мәһдудијјәтләр гојмаға чалышырса, онда неҹә?

6. Австралијада Јеһованын Шаһидләри 1940-ҹы илләрин әввәлләриндә һансы чәтинликлә үзләшмишдиләр?

⁶ Австралија. 1940-ҹы илләрин әввәлләриндә Австралијанын ҝенерал-губернатору етигадларымызын һәрби-игтисади вәзијјәт үчүн «чох зәрәрли» олдуғуну дүшүнүрдү. Јеһованын Шаһидләринин фәалијјәтинә гадаға гојулду. Онлар ачыг шәкилдә јығылмаг вә тәблиғ етмәк имканындан мәһрум олдулар, Бејтел бағланды вә Падшаһлыг заллары мүсадирә едилди. Һәтта Мүгәддәс Китаба әсасланан нәшрләрә белә гадаға гојулду. Анҹаг бир нечә ил ҝизлин шәкилдә фәалијјәт ҝөстәрдикдән сонра австралијалы Шаһидләр, ахыр ки, ағ ҝүнә чыхдылар. 1943-ҹү ил ијунун 14-дә Австралијанын Али Мәһкәмәси гадағаны ләғв етди.

7, 8. Русијадакы гардашларымызын азад ибадәт етмәк уғрунда онилликләр әрзиндә апардыглары мүбаризә барәдә данышын.

⁷ Русија. Онилликләр әрзиндә Јеһованын Шаһидләри Совет Иттифагында гадаға алтында олсалар да, нәһајәт, 1991-ҹи илдә рәсми гејдијјатдан кечдиләр. 1992-ҹи илдә, ССРИ дағыландан сонра, онлар Русија Федерасијасы тәрәфиндән гејдијјата алындылар. Анҹаг сајымызын сүрәтлә артмасы бәзи дүшмәнләри, хүсусилә дә Рус Православ килсәси илә әлагәси олан инсанлары гыҹыгландырмаға башлады. 1995—1998-ҹи илләр әрзиндә әлејһдарлар дүз беш дәфә Јеһованын Шаһидләринә гаршы ҹинајәт иши галдырмаға ҹәһд ҝөстәрдиләр. Һәр дәфәсиндә дә ҹинајәт төрәдилдијинә даир һеч бир дәлил тапылмырды. Анҹаг онлар тәслим олмурдулар вә нәһајәт, 1998-ҹи илдә бизә гаршы мүлки иш галдырдылар. Әввәлҹә мәһкәмә Јеһованын Шаһидләринин хејринә гәрар версә дә, дүшмәнләр бу гәрарла разылашмајыб мәһкәмәнин һөкмүнә гаршы шикајәт вердиләр вә 2001-ҹи илин мај ајында гәрар ләғв едилди. Һәмин илин октјабр ајындан бу мәсәләјә јенидән бахылмаға башланды вә 2004-ҹү илдә гәрар  верилди ки, Јеһованын Шаһидләринин Москвадакы һүгуги гејдијјаты ләғв олунсун вә фәалијјәтләринә гадаға гојулсун.

⁸ Бу гәрар ҝүҹлү тәгибләрә сәбәб олду. (2 Тимутијә 3:12 ајәсини охујун.) Шаһидләр ришхәндләрә вә тәһгирләрә мәруз галырдылар. Онларын дини әдәбијјатлары мүсадирә олунду, Аллаһа ибадәт етмәк үчүн иҹарәјә јер ҝөтүрмәк вә ја тикмәк олдугҹа чәтинләшди. Бу ҹүр тәгибләрлә үзләшән баҹы-гардашларын кечирдикләри һиссләри тәсәввүр етмәк елә дә чәтин дејил. 2001-ҹи илдә Јеһованын Шаһидләри Авропа Инсан Һүгуглары Мәһкәмәсинә (АИҺМ) мүраҹиәт етдиләр вә 2004-ҹү илдә Мәһкәмәјә әлавә мәлумат тәгдим етдиләр. 2010-ҹу илдә АИҺМ гәрар чыхартды. Мәһкәмә Русијадакы Шаһидләрин фәалијјәтинә гадаға гојулмасына сәбәбин дини дөзүмсүзлүк олдуғу гәнаәтинә ҝәлди вә гәрар верди ки, Шаһидләрин һәр һансы ҹинајәт төрәтдикләринә даир һеч бир сүбут олмадығындан ашағы инстансија мәһкәмәсинин гәрарыны тәсдигләмәк үчүн дә һеч бир сәбәб јохдур. Даһа сонра Мәһкәмә вурғулады ки, гадағанын мәгсәди Јеһованын Шаһидләрини һүгугларындан мәһрум етмәк олуб. Мәһкәмәнин гәрары Јеһованын Шаһидләринин азад шәкилдә ибадәт етмәк һүгугуна малик олдугларыны тәсдигләди. Русијанын һөкумәт нүмајәндәләри АИҺМ-нин гәрарыны иҹра етмәсәләр дә, бу ҹүр гәләбәләр Аллаһын Русијадакы хидмәтчиләрини үрәкләндирир.

9—11. Јеһованын халгы Јунаныстанда азад шәкилдә бирҝә ибадәт етмәк үчүн неҹә мүбаризә апарды вә бу һансы бәһрәләр ҝәтирди?

⁹ Јунаныстан. 1983-ҹү илдә Титос Мануссакис Крит адасынын Һераклион шәһәриндә Јеһованын Шаһидләринин кичик бир групунун ибадәт ҝөрүшләри кечирмәси үчүн иҹарәјә бир отаг ҝөтүрдү (Ибр. 10:24, 25). Чох кечмәди ки, бир Православ кешиш Шаһидләрин отагдан ибадәт мәгсәди илә истифадә етмәләринә етиразыны билдирәрәк полисә шикајәт етди. Нәјә ҝөрә? Садәҹә она ҝөрә ки, Шаһидләрин инанҹлары Православ килсәсинин инанҹларындан фәргләнир! Титос Мануссакисә вә диҝәр јерли үч Шаһидә гаршы ҹинајәт иши ачылды. Онлара ҹәримә вә икиајлыг һәбс ҹәзасы кәсилди. Аллаһын Падшаһлығынын бу садиг вәтәндашлары мәһкәмәнин гәрарыны азад ибадәт етмәк һүгугларыны позмаг кими гијмәтләндирәрәк һәмин гәрара гаршы шикајәт вердиләр. Өз өлкәләриндә бүтүн мәһкәмә инстансијаларында удуздугдан сонра исә АИҺМ-ә мүраҹиәт етдиләр.

¹⁰ Нәһајәт, 1996-ҹы илдә АИҺМ һәгиги ибадәтин дүшмәнләринә ҝөзләнилмәз зәрбә вуран бир гәрар гәбул етди. Мәһкәмә гејд етди ки, «Јунаныстан ганунуна әсасән, Јеһованын Шаһидләри “танынмыш динләр” сијаһысына дүшүр» вә ашағы инстансија мәһкәмәләринин гәрарлары «иддиачыларын дини азадлығына бирбаша тәсир едиб». Мәһкәмә һәмчинин билдирди ки, «дини етигадларын вә ја бу етигадлары ифадә етмәк үсулларынын гануни олуб-олмадығыны мүәјјәнләшдирмәк» Јунаныстан һөкумәтинин ихтијарына верилмәјиб. Шаһидләрин әлејһинә олан һөкмләр ләғв олунду вә онларын азад шәкилдә ибадәт етмәк һүгуглары тәсдигләнди!

 ¹¹ Бәс бу гәләбә Јунаныстандакы ишләрә сон гојдуму? Тәәссүф ки, јох. Јунаныстанын Кассандреја шәһәриндә буна охшар мәсәлә илә бағлы 12 иллик һүгуги мүбаризә, нәһајәт, 2012-ҹи илдә өз һәллини тапды. Орадакы тәгибләрин сәбәбкары Православ јепископу иди. Һөкумәт Шурасы — Јунаныстанын али инзибати мәһкәмәси — мәсәләни Аллаһын халгынын хејринә һәлл етди. Гәрарда Јунаныстанын Конститусијасынын дини азадлыға зәманәт вермәсинә истинад едилир вә Јеһованын Шаһидләринин танынмыш дин олмадығына даир аддымбашы ирәли сүрүлән иттиһам тәкзиб олунурду. Мәһкәмә гәрар верди: «Јеһованын Шаһидләринин тәлимләриндә ҝизлин һеч нә јохдур вә нәтиҹә етибарилә, онлары танынмыш дин адландырмаг олар». Һал-һазырда Касандрејадакы балаҹа бир јығынҹағын үзвләри ибадәт ҝөрүшләрини өз Падшаһлыг залларында кечирә билдикләри үчүн севинҹләри јерә-ҝөјә сығмыр.

12, 13. Франсада дүшмәнләр «ганун ады илә пислик [төрәтмәјә]» неҹә чалышдылар вә әлләринә нә кечди?

¹² Франса. Бәзән Аллаһын халгынын дүшмәнләри «ганун ады илә пислик [төрәтмәјә]» чалышырлар. (Зәбур 94:20 ајәсини охујун.) Мисал үчүн, 1990-ҹы илләрин орталарында Франсанын верҝиләр назирлији һәмин өлкәдә Јеһованын Шаһидләри тәрәфиндән истифадә олунан һүгуги шәхсләрдән биринин — Јеһованын Шаһидләри Ҹәмијјәтинин (ЈШҸ) малијјә иши илә бағлы јохлама апармаға башлады. Бу јохламанын әсил мәгсәди бүдҹә назиринин сөзләриндән бәлли олду. О демишди: «Јохлама гануни ләғвә вә ја ҹинајәт иҹраатларынын башланмасына ҝәтириб чыхара биләр,.. бу исә, өз нөвбәсиндә, бизим әразидә ҹәмијјәтин дестабилизасијасына вә ја фәалијјәтинин дајандырылмасына сәбәб ола биләр». Јохлама заманы һеч бир ганун позунтусу ашкар едилмәсә дә, верҝиләр назирлији ЈШҸ-нын үзәринә һәддән артыг јүксәк верҝи гојду. Әҝәр онларын бу фәнди баш тутса, гардашларымыз чыхылмаз вәзијјәтдә галыб филиалы бағламаг, биналары исә сатмаг мәҹбуријјәтиндә галаҹагдылар. Бу, чох ағыр зәрбә иди, анҹаг Аллаһын халгы тәслим олмады. Јеһованын Шаһидләри бу һагсызлыға гаршы гәти етиразларыны билдирдиләр вә нәһајәт, 2005-ҹи илдә АИҺМ-ә шикајәт әризәси тәгдим етдиләр.

¹³ Мәһкәмә өз гәрарыны 2011-ҹи илин ијун ајынын 30-да елан етди. Гәрарда дејилирди ки, дин азадлығына әсасән, хүсуси һаллары чыхмаг шәртилә, дөвләт дини етигадларын вә ја онлары һәјата кечирмә үсулларынын ганунилијинә гијмәт вермәмәлидир. Мәһкәмә һәмчинин гејд етмишди: «Бу верҝи... Ҹәмијјәти лазыми вәсаитләрдән мәһрум едәрди, бунунла да Ҹәмијјәт үзвләри ибадәтләрини азад шәкилдә иҹра едә билмәздиләр». Мәһкәмә јекдилликлә Јеһованын Шаһидләринин хејринә гәрар чыхартды! Хошбәхтликдән, Франса һөкумәти мәһкәмәнин тәләбинә әсасән Јеһованын Шаһидләри Ҹәмијјәтиндән алынан верҝиләри фаизлә ҝери гајтарды вә филиалын әмлакынын үзәринә гојдуғу һәбси арадан галдырды.

14. Азад ибадәт уғрунда мүбаризәдә сиз неҹә иштирак едә биләрсиниз?

¹⁴ Гәдимдә јашамыш Әстәр вә Мәрдәһај кими, бу ҝүн дә Аллаһын халгы Онун бујурдуғу кими азад шәкилдә ибадәт етмәк һүгугу уғрунда мүбаризә апарыр (Әст. 4:13—16). Әлбәттә, һүгуги  һагсызлыглар уҹбатындан әзијјәт чәкән руһани баҹы-гардашларыныз үчүн даима дуа етмәклә бу мүбаризәдә сиз дә иштирак едә биләрсиниз. Бу ҹүр дуалар тәгиб вә сынагларла үзләшән һәмиманлыларымыз үчүн әсил көмәкдир. (Јагуб 5:16 ајәсини охујун.) Бәс Јеһова белә дуалара ҹаваб верирми? Мәһкәмәләрдә газандығымыз гәләбәләр буна ҹанлы бир сүбутдур! (Ибр. 13:18, 19).

15. Аллаһын халгы гандан истифадә илә бағлы һансы амилләри нәзәрә алыр?

¹⁵ Бу китабын 11-ҹи фәслиндә гејд олундуғу кими, Аллаһын Падшаһлығынын вәтәндашлары Мүгәддәс Китабын гандан јанлыш тәрздә истифадә етмәмәклә бағлы ајдын ҝөстәришинә риајәт едирләр. Анҹаг бу ҝүн дүнјада бу һал ҝениш јајылыб (Јар. 9:5, 6; Лав. 17:11; Һәвариләрин ишләри 15:28, 29 ајәләрини охујун). Биз ганкөчүрмәдән имтина етсәк дә, өзүмүз вә әзизләримиз үчүн Аллаһын ганунларына зидд ҝетмәјән, ејни заманда да мүмкүн гәдәр ән јахшы мүалиҹә үсулу ахтарыб тапмаға чалышырыг. Бир чох өлкәләрин али мәһкәмәләри һәр бир инсанын өз виҹданына вә дини етигадына әсасән истәнилән мүалиҹә үсулуну сечмәк һүгугу олдуғуну гәбул едир. Бәзи өлкәләрдә исә Аллаһын халгы бу мәсәлә илә бағлы ҹидди чәтинликләрлә үзләшир. Ҝәлин бир нечә нүмунәјә бахаг.

16, 17. Јапонијада бир баҹынын башына һансы дәһшәтли һадисә ҝәлмишди вә онун дуалары неҹә ҹавабландырылды?

¹⁶ Јапонија. Јапонијада јашајан 63 јашлы Мисае Такида адлы евдар бир ханым бөјүк ҹәрраһи әмәлијјат кечирмәли иди. Аллаһын Падшаһлығынын садиг вәтәндашы кими, о, һәкимә ачыг шәкилдә изаһ етди ки, јалныз гансыз мүалиҹәјә разыдыр. Анҹаг әмәлијјатдан бир нечә ај сонра она ган көчүрүлдүјүнү биләндә дәһшәтә ҝәлди. Өзүнү тәһгир олунмуш вә алдадылмыш һисс едән Такида баҹы 1993-ҹү илин ијун ајында һәкимләри вә хәстәхананы мәһкәмәјә верди. Бу һәлим вә мүлајим гадын мөһкәм вә сарсылмаз имана малик иди. Такида баҹы, зәиф олмасына бахмајараг, ағзынаҹан долу олан мәһкәмә залында бир саатдан чох шаһид күрсүсүндә дајанараг ҹәсарәтлә шаһидлик верди. Ахырынҹы дәфә о, мәһкәмәјә өлүмүндән ҹәми бир ај әввәл чыхмышды. Мәҝәр онун бу ҹәсарәти вә иманы бизи риггәтә ҝәтирмир? Такида баҹы бу мүбаризәдә хејир-дуа вермәси үчүн Јеһоваја дурмадан јалвардығыны демишди. О, дуаларынын ҹавабсыз галмајаҹағына әмин иди. Бәс Јеһова онун дуасына неҹә ҹаваб верди?

¹⁷ Такида баҹынын өлүмүндән үч ил сонра Јапонијанын Али Мәһкәмәси онун хејринә гәрар чыхарараг етираф етди ки, өз истәјини ајдын шәкилдә ифадә етмәсинә бахмајараг, она ган көчүрмәк дүзҝүн дејилди. Мәһкәмәнин 2000-ҹи ил 29 феврал тарихли гәрарында билдирилмишди ки, бу кими мәсәләләрдә «инсанын шәхси гәрар вермәк һүгугуна һөрмәт ҝөстәрилмәлидир». Такида баҹы Мүгәддәс Китаб әсасында тәрбијә олунмуш виҹданына ујғун тибби мүалиҹә сечмәк уғрунда гәтијјәтлә мүбаризә апарды. Онун  сајәсиндә бу ҝүн Јапонијада Јеһованын Шаһидләри архајынлыгла мүалиҹә олунурлар вә онлара мәҹбури ган көчүрүләҹәјиндән горхмурлар.

18—20. а) Арҝентинанын Али мәһкәмәси инсанын ганкөчүрмәдән имтина етмәк үчүн тибби сәнәддән истифадә етмәк һүгугу олдуғуну неҹә тәсдигләди? б) Гандан јанлыш истифадә етмәмәклә Мәсиһин рәһбәрлијинә табечилијимизи неҹә ҝөстәрә биләрик?

¹⁸ Арҝентина.  Аллаһын Падшаһлығынын вәтәндашы һушуну итирмиш вәзијјәтдә оларса, тибби мүалиҹә илә бағлы лазыми гәрары неҹә верә биләр? Биз үстүмүздә һүгуги сәнәд ҝәздиририк ки, лазым ҝәлдикдә дадымыза чатсын. Бу ҹүр сәнәд Пабло Албарасининин үстүндә дә вар иди. Пабло 2012-ҹи илин мај ајында сојғунчулуға мәруз галмыш вә бир нечә ҝүллә јарасы алмышды. О, хәстәханаја ҝәтириләндә һушсуз вәзијјәтдә олдуғундан ганкөчүрмәдән имтина етмәк истәјини билдирәҹәк вәзијјәтдә дејилди. Анҹаг онун үзәриндә лазыми гајдада долдурулмуш вә дөрд ил әввәл имзаланмыш тибби сәнәд вар иди. Вәзијјәтинин ағыр олмасына вә бәзи һәкимләрин онун һәјатыны хилас етмәк үчүн мүтләг ган көчүрмәк лазым ҝәлдијини дүшүнмәләринә бахмајараг, үмумиликдә тибби һејәт онун истәјинә һөрмәтлә јанашмаға һазыр иди. Анҹаг Паблонун Јеһованын Шаһиди олмајан атасы мәһкәмәнин гәрары илә оғлунун ҝөстәришинин ләғв едилмәсинә наил олду.

¹⁹ Паблонун арвадыны тәмсил едән вәкил бунунла әлагәдар дәрһал мәһкәмәјә шикајәт верди. Бир нечә саатдан сонра апелјасија мәһкәмәси ашағы инстансија мәһкәмәсинин гәрарыны тәкзиб етди вә гәрар верди ки, тибби сәнәдә әсасән хәстәнин истәјинә һөрмәтлә јанашылмалыдыр. Паблонун атасы Арҝентинанын Али Мәһкәмәсинә мүраҹиәт етди. Анҹаг Али Мәһкәмә «[Паблонун ганкөчүрмәдән имтина етмәклә бағлы тибби ҝөстәриши] ағлы үстүндә, тәзјиг олмадан, азад шәкилдә долдурдуғуна шүбһә етмәјә әсас» тапмады. Мәһкәмәнин гәрарында дејилирди: «Иш баҹарығы олан вә јеткин јашда олан һәр бир инсан сағламлығы илә бағлы габагҹадан өз истәјини билдирмәк вә истәнилән мүалиҹә үсулуну гәбул вә ја рәдд етмәк һүгугуна маликдир... Бу сәнәд мүалиҹә едән һәким тәрәфиндән гәбул олунмалыдыр».

²⁰ Һал-һазырда Албарасини гардаш сапсағламдыр. О вә һәјат јолдашы тибби сәнәди вахтында долдурдугларына ҝөрә чох севинирләр. Пабло бу садә вә ваҹиб аддымы атмагла Аллаһын Падшаһлығынын Падшаһы олан Иса Мәсиһин һакимијјәтинә табе олдуғуну ҝөстәрди. Сиз дә аиләнизлә бирҝә белә бир аддымы атмысынызмы?

21—24. а) Канаданын Али Мәһкәмәси һәдди-бүлуға чатмамыш ҝәнҹләрлә вә гандан истифадә илә бағлы һансы ваҹиб гәрары чыхартды? б) Бу мәһкәмә иши Јеһованын ҝәнҹ хидмәтчиләрини неҹә ҹәсарәтләндирә биләр?

²¹ Канада. Адәтән, мәһкәмәләр валидејнләрин өз ушаглары үчүн ән јахшы мүалиҹә үсулуну сечмәк һүгугуна малик олдугларыны гәбул едир. Һәтта елә һаллар олуб ки, мәһкәмәләр һәдди-бүлуға чатмамыш ушагларын белә (мүәјјән гәдәр јеткинлик ҝөстәрдикләри һалда) тибби мүалиҹә илә бағлы гәрар вермәк һүгугуна һөрмәт ҝөстәрилмәли олдуғуна гәрар вериб. Ејприл Кадорет адлы ҝәнҹ баҹымыз белә бир вәзијјәтлә үзләшмишди. 14 јашы оланда Ејприли ҝүҹлү дахили ганахма илә хәстәханаја чатдырмышдылар. О, бир нечә ај әввәл долдурдуғу тибби сәнәддә ҝөстәрмишди ки, башына дәһшәтли һадисә ҝәлсә белә, она ган көчүрүлмәсини истәмир. Ону мүалиҹә едән һәким Ејприлин јазылы шәкилдә ифадә етдији истәјинә  мәһәл гојмады вә она ган көчүрүлмәси үчүн мәһкәмәјә мүраҹиәт етди. Она мәҹбури олараг үч торба еритросит күтләси вурулду. Сонрадан Ејприл башына ҝәлән бу иши зоракылыг кими гијмәтләндирди.

²² Ејприл вә онун валидејнләри мәһкәмәјә мүраҹиәт етдиләр. Ики ил әрзиндә ишә бахылдыгдан сонра, нәһајәт ки, Канаданын Али Мәһкәмәсинә ҝедиб чыхды. Дүздүр, мәһкәмә Ејприлин јерли ганунун Конститусијаја зидд олмасы тәләбини рәдд етди, анҹаг гәрар верди ки, онун мәһкәмә хәрҹләри өдәнилсин. Һәмчинин онун симасында истәдикләри мүалиҹә үсулуну сечмәк һүгугларындан истифадә едәҹәк дәрәҹәдә јеткин олан һәдди-бүлуға чатмамыш бүтүн ҝәнҹләрин хејринә гәрар верди. Мәһкәмә бәјан етди: «Тибби мүалиҹә мәсәләсинә ҝәлдикдә 16 јашына чатмамыш ҝәнҹләрә имкан верилмәлидир ки, мүәјјән мүалиҹә үсулларына даир гәрарларында нә дәрәҹәдә мүстәгил вә јеткин олдугларыны нүмајиш етдирсинләр».

²³ Бу иш диггәтәлајигдир, чүнки Али Мәһкәмә һәдди-бүлуға чатмамыш ҝәнҹләрин Конститусија һүгугларына диггәт јетирди. Әввәлләр исә Канада мәһкәмәләри јашы 16-дан ашағы олан  ушагларла бағлы онлар үчүн ән јахшы һесаб етдикләри мүалиҹә үсулларына иҹазә верә биләрдиләр. Анҹаг бу гәрар гүввәјә миндикдән сонра мәһкәмә 16 јаша гәдәр олан ҝәнҹләрин истәкләринә зидд олараг һәр һансыса мүалиҹә үсулуна гәрар верә билмир. Әввәлҹә мәһкәмә ҝәнҹә шәхси гәрарларыны гәбул едәҹәк дәрәҹәдә кифајәт гәдәр јеткин олдуғуну сүбут етмәк имканы вермәлидир.

²⁴ Үч ил әрзиндә бу гәдәр мүбаризә апармаға дәјәрдими? Ејприлин сөзләринә ҝөрә дәјәрди. Инди о, даими өнҹүлдүр вә өзүнү ҝүмраһ һисс едир. О дејир: «Аз да олса, Аллаһын адыны шәрәфләндирмәк вә Шејтанын јаланчы олдуғуну сүбут етмәк имканым олдуғу үчүн чох севинирәм». Ејприлин нүмунәси ҝөстәрир ки, ҝәнҹләримиз өз мөвгеләрини ҹәсарәтли мүдафиә едәрәк Аллаһын Падшаһлығынын әсил вәтәндашлары олдугларыны сүбут едә биләрләр! (Мәт. 21:16).

25, 26. Бошанмадан сонра бәзән һансы вәзијјәт јараныр?

²⁵ Јеһова валидејнләрә ушагларыны Онун нормаларына әсасән тәрбијә етмәк мәсулијјәти вериб (Ган. 6:6—8; Ефес. 6:4). Бу тапшырыг һеч дә асан дејил, анҹаг валидејнләр бошандыгда бу иш даһа да чәтинләшир. Чүнки әрлә арвадын ушаглары бөјүтмәјә даир фикирләри кәскин шәкилдә фәргләнә биләр. Мисал үчүн, мәсиһи валидејн өвладыны Мүгәддәс Китаб нормалары әсасында тәрбијә етмәли олдуғуну дүшүндүјү һалда, диҝәр валидејн бунунла разылашмаја биләр. Әлбәттә, мәсиһи баша дүшмәлидир ки, бошандыгдан сонра әрлә арвад арасындакы мүнасибәтләрә сон гојулса да, бу, онлары валидејнлик мәсулијјәтиндән азад етмир.

²⁶ Јеһованын Шаһиди олмајан валидејн мәһкәмәјә мүраҹиәт едә биләр ки, дини тәрбијәсинә нәзарәт едә билмәк үчүн ушағыны (вә ја ушагларыны) онун һимајәсинә версинләр. Бәзиләри иддиа едирләр ки, Јеһованын Шаһиди олан валидејнин вердији тәрбијә ушағын ҝәләҹәји үчүн зәрәрлидир. Онлар иддиа едә биләрләр ки, ушаглары ад ҝүнләриндән вә бајрам шәнликләриндән мәһрум олаҹаг, тәҹили тибби јардым лазым ҝәлдикдә исә онлара «һәјаты хилас едән» ган көчүрүлмәјәҹәк. Хошбәхтликдән, бир чох мәһкәмәләр валидејнләрдән һансынынса дининин тәһлүкәли олуб-олмадығыны јох, ушаг үчүн нәјин даһа јахшы олдуғуну мүәјјән етмәјә чалышыр. Ашағыда бир нечә нүмунә ҝәтирилиб.

27, 28. Оһајонун Али Мәһкәмәси ушағын Јеһованын Шаһиди кими тәрбијә олунмасынын онун зәрәринә олдуғу илә бағлы галдырылан иттиһама неҹә ҹаваб верди?

²⁷ Бирләшмиш Штатлар. 1992-ҹи илдә Оһајонун Али Мәһкәмәси Јеһованын Шаһиди олмајан атанын ишинә бахмышды. О, анасынын азјашлы оғлуну Јеһованын Шаһиди кими бөјүтмәсинин онун зәрәринә олаҹағыны иддиа едирди. Ашағы инстансија мәһкәмәси бу фикирлә разылашыб ушағы атанын һимајәсинә вермәк гәрарына ҝәлди. Анасы Ҹеннифер Пејтерә оғлуна баш чәкмәјә иҹазә верилди, анҹаг бир шәртлә ки, «Јеһованын Шаһидләринин етигадларыны һеч бир вәҹһлә өвладына өјрәтмәсин вә ја ашыламасын». Ашағы инстансија мәһкәмәсинин гәрарынын мәнасы чох ҝениш олдуғундан ону ејни заманда  елә баша дүшмәк оларды ки, Ҹеннифер баҹы өз оғлу Бобби илә һеч Мүгәддәс Китаб вә онун әхлаг нормалары барәдә дә даныша билмәзди. Баҹынын кечирдији һиссләри тәсәввүр едирсиниз?! Ҹеннифер чох мәјус иди, анҹаг о, дејир ки, сәбир етмәји вә вәзијјәтә Јеһованын мүдахилә етмәсини ҝөзләмәји өјрәнди. О хатырлајыр: «Јеһова һәмишә јанымда олуб». Баҹынын вәкили Јеһованын тәшкилатынын көмәјилә Оһајонун Али Мәһкәмәсинә мүраҹиәт етди.

²⁸ Али Мәһкәмә ашағы инстансија мәһкәмәсинин гәрары илә разылашмады вә билдирди ки, «валидејнләр өвладларына тәлим вермәк кими әсас һүгуга маликдирләр, бура өз әхлаги вә дини дәјәрләрини ашыламаг да дахилдир». Мәһкәмәнин гәрарында һәмчинин дејилирди ки, Јеһованын Шаһидләринин дини етигадларынын ушағын физики вә әгли вәзијјәти үчүн зәрәрли олаҹағына даир һеч бир сүбут олмадығындан мәһкәмәнин ихтијары јох иди ки, мәнсуб олдуғу динә ҝөрә валидејнин гәјјумлуг һүгугуну мәһдудлашдырсын. Мәһкәмә Јеһованын Шаһидләринин дини етигадларынын ушағын әгли вә физики сағламлығына мәнфи тәсир етдијини сүбут едән һеч бир дәлил тапмады.

29—31. Данимаркадан олан баҹыны гәјјумлуг һүгугундан нә үчүн мәһрум етмишдиләр вә Данимарканын Али Мәһкәмәси һансы гәрары гәбул етди?

²⁹ Данимарка. Анита Һансен дә ејни проблемлә үзләшмишди. Онун кечмиш һәјат јолдашы једдијашлы гызы Аманданы онун һимајәсинә вермәси үчүн мәһкәмәјә мүраҹиәт етмишди. Рајон мәһкәмәси 2000-ҹи илдә гәјјумлуғу Һансен баҹыја версә дә, Аманданын атасы јухары инстансија мәһкәмәсинә мүраҹиәт етмишди вә јухары инстансија мәһкәмәси рајон мәһкәмәсинин  гәрарыны ләғв едәрәк гәјјумлуғу атаја вермишди. Мәһкәмә белә гәнаәтә ҝәлмишди ки, дини етигадлары уҹбатындан валидејнләрин һәјата бахышларында зиддијјәтләр олдуғу үчүн бу зиддијјәтләри ата даһа јахшы арадан галдыра биләр. Әслиндә елә чыхыр ки, Һансен баҹыны гызы Аманданын гәјјумлуғундан мәһрум етмәләринә сәбәб јалныз вә јалныз Јеһованын Шаһиди олмасы иди.

³⁰ Бу ағыр сынаглар заманы Анита баҹы һәрдән елә вәзијјәтдә олурду ки, һеч өзү билмирди нә һагда дуа етсин. О дејир: «Анҹаг Ромалылара 8:26, 27 ајәләриндәки сөзләр мәнә сөзүн әсил мәнасында тәсәлли верирди. Мән һәмишә һисс едирдим ки, Јеһова мәним нәләр чәкдијими баша дүшүр. Онун ҝөзү һәмишә үстүмдә олуб вә һеч вахт мәни тәрк етмәјиб». (Зәбур 32:8; Әшија 41:10 ајәләрини охујун.)

³¹ Һансен баҹы Данимарканын Али Мәһкәмәсинә мүраҹиәт етди. Мәһкәмәнин гәрарында дејилирди: «Гәјјумлугла бағлы мәсәләдә ушаг үчүн нәјин даһа јахшы олдуғу дәгиг мүәјјән едилдикдән сонра гәрар верилмәлидир». Һәмчинин мәһкәмә белә бир фикир ирәли сүрдү ки, гәјјумлугла бағлы гәрар Јеһованын Шаһидләринин «тәлим вә мөвгеләринә» әсасән јох, валидејнләрдән һәр биринин мүнагишәни неҹә һәлл етмәләринә әсасән верилмәлидир. Али Мәһкәмә Анитанын гәјјумлуға јарарлы олдуғуну гәбул едәндә вә гызы Аманданы јенидән онун һимајәсинә гајтаранда баҹы севинҹиндән јерә-ҝөјә сығмырды.

32. Авропа Инсан Һүгуглары Мәһкәмәси Јеһованын Шаһиди олан валидејнләри дискриминасијадан неҹә мүдафиә едир?

³² Диҝәр Авропа өлкәләри. Бәзи һалларда ушагларын гәјјумлуғу илә бағлы мәһкәмә ишләри өлкәнин али мәһкәмә һүдудларындан кәнара чыхыр вә ишә Авропа Инсан Һүгуглары Мәһкәмәси (АИҺМ) бахыр. Ики ишә бахаркән АИҺМ етираф етмишдир ки, милли мәһкәмәләрин Јеһованын Шаһиди олан вә олмајан валидејнә мүхтәлиф ҹүр јанашмасынын сәбәби садәҹә онларын дини етигады олмушдур. АИҺМ бу ҹүр мүнасибәти дискриминасија адландырараг гәрар вермишдир ки, «сырф дини етигадларына ҝөрә инсанлар арасында ајры-сечкилик етмәк јолверилмәздир». АИҺМ-ин онун хејринә чыхардығы гәрардан сонра раһатлыг тапан бир баҹы дејир: «Өвладларыма зәрәр вурмагда иттиһам олунмағым мәни јандырыб-јахырды. Һалбуки, мән ҝеҹәми ҝүндүзүмә гатыб онлара һәр шејин ән јахшысыны вермәјә, мәсиһи кими бөјүтмәјә чалышмышам».

33. Валидејнләр Филиппилиләрә 4:5 ајәсиндәки принсипи неҹә тәтбиг етмәлидир?

³³ Әлбәттә ки, мәһкәмәләрдә өвладларына Мүгәддәс Китаб принсипләрини ашыламаг һүгуглары уғрунда мүбаризә апармалы олан Јеһованын Шаһидләри дәрракәли олмаға чалышырлар. (Филиппилиләрә 4:5 ајәсини охујун.) Онлар ушагларыны Аллаһын бујурдуғу кими тәрбијә етмәк һүгугларыны гијмәтләндирдикләри кими, Јеһованын Шаһиди олмајан валидејнин дә истәдији тәгдирдә ушағын тәрбијәсиндә иштирак етмәк һүгугу олдуғуну гәбул едирләр. Бәс мәсиһи валидејн ушағын тәрбијәсинә нә дәрәҹәдә ҹидди јанашыр?

34. Мәсиһи валидејнләр Нәһәмјанын ҝүнләриндәки јәһудиләрин нүмунәсиндән неҹә јарарлана биләрләр?

³⁴ Нәһәмјанын ҝүнләриндә јашајан јәһудиләрин нүмунәси бизим үчүн ибрәтамиздир. Онлар вар ҝүҹләри илә Јерусәлим диварларыны бәрпа етмәјә чалышырдылар. Чүнки билирдиләр ки, бу диварлар  онлары вә аиләләрини әтрафдакы дүшмән халглардан горујаҹаг. Бу сәбәбдән Нәһәмја онлары тәшвиг едирди: «Гардашларыныз, оғул-гызларыныз, арвадларыныз вә евләриниз үчүн вурушун!» (Нәһ. 4:14). Јәһудиләр үчүн бу дөјүш һәр шејә дәјәрди. Ејнилә, бу ҝүн Јеһованын Шаһиди олан валидејнләр өвладларыны һәгигәт јолунда бөјүтмәк үчүн дәридән-габыгдан чыхырлар. Онлар дәрк едирләр ки, өвладлары мәктәбдә вә күчәдә зәрәрли тәсирләрә мәруз галыр. Бу ҹүр тәсирләр күтләви информасија васитәсилә һәтта евимизә дә дахил ола биләр. Валидејнләр, һеч вахт унутмајын ки, оғлунуз вә гызыныз уғрунда — онларын руһән инкишаф етмәләринә зәмин јарадан бир мүһитдә бөјүмәләри уғрунда мүбаризә апармаға дәјәр.

35, 36. Јеһованын Шаһидләринин һүгугларыны мүдафиә етмәк уғрунда апардыглары мүбаризәләрин һансы фајдасы вар вә сиз нә етмәк әзминдәсиниз?

³⁵ Һеч бир шүбһә јохдур ки, Јеһова Она азад шәкилдә ибадәт етмәк уғрунда апардығы мүбаризәдә Өз тәшкилатына хејир-дуа верир. Бу ҹүр мүбаризәләр заманы Аллаһын халгынын мәһкәмәләрдә вә иҹтимаијјәт гаршысында ҝүҹлү шаһидлик вермәк имканы олур (Ром. 1:8). Үстәлик, онларын газандығы һүгуги гәләбәләр сајәсиндә Јеһованын Шаһиди олмајан бир чохларынын да вәтәндаш һүгуглары мүдафиә олунур. Бунунла белә Аллаһын хидмәтчиләринин мәгсәди нә иҹтимаијјәти ислаһ етмәк, нә дә ки өзләринин һаглы олдугларыны сүбута јетирмәкдир. Јеһованын Шаһидләринин өз һүгугларыны мәһкәмәләрдә мүдафиә етмәләринин сәбәби тәмиз ибадәтин бәргәрар олмасы вә јајылмасыдыр. (Филиппилиләрә 1:7 ајәсини охујун.)

³⁶ Ҝәлин Јеһоваја азад шәкилдә ибадәт етмәк уғрунда мүбаризә апаран иман өрнәкләрини һеч вахт јаддан чыхартмајаг! Ҝәлин онлар кими биз дә һәмишә Јеһоваја садиг галаг вә Онун ишимизи дәстәкләдијинә вә ирадәсини јеринә јетирмәк үчүн бизә ҝүҹ вердијинә олан әминлијимизи һеч вахт итирмәјәк! (Әшј. 54:17).