1, 2. (a) Nĩ kyaũ kyonanasya kana we wĩ ũmwe wa ala masumbĩkĩtwe nĩ Ũsumbĩ wa Ngai? (b) Nĩkĩ mavinda angĩ Ngũsĩ sya Yeova ilasimĩkaa kũkitĩa ũthasyo wasyo wa kũthaitha?

 WE WĨ ũmwe wa ala masumbĩkĩtwe nĩ Ũsumbĩ wa Ngai? Ethĩwa wĩ Ngũsĩ ya Yeova, no wasye wĩ ũmwe wa asu! Ũtonya kũĩkĩĩthya ata kana wĩ ũmwe woo? Ndũtonya kwĩka ũu kwa kwĩthĩwa na kĩvandĩ kana valũa mũna kuma kwa silikalĩ. Ĩndĩ kwĩsĩla ũndũ ũmũthaithaa Yeova Ngai, nũtonya kũĩkĩĩthya kana wĩ ũmwe wa ala masumbĩkĩtwe nĩ Ũsumbĩ wake. Ũthaithi wa wʼo ti o kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo wʼoka, ĩndĩ nũkonetye maũndũ ala wĩkaa. Ũmwe wa maũndũ asu nĩ kwĩthĩwa ũiatĩĩa mĩao ya Ũsumbĩ wa Ngai. Kwoou ũthaithi witũ ũkonetye maũndũ ala twĩkaa thayũnĩ witũ wʼonthe. Kwa ngelekanyʼo, maũndũ ta ũndũ tũeaa syana sitũ, o na ũndũ twĩkaa ĩla twakwatwa nĩ mowau.

² Ĩndĩ ti mavinda onthe silikalĩ sya nthĩ ĩno inengae ndaĩa ũtwi witũ mũseo wa kũsumbĩkwa nĩ Ũsumbĩ wa Ngai, kana kũnenga ndaĩa maũndũ ala Ũsumbĩ ũsu wendaa meanĩwʼe. O na silikalĩ imwe nitatĩte kũsiĩĩa ũthaithi witũ, kana kũũkũna maluvuku. Kwoou mavinda angĩ andũ ala masumbĩkĩtwe nĩ Klĩsto nĩmalasimĩkaa kũkitĩa ũthasyo woo wa kwĩthĩwa matonya kwĩkala kwosana na mĩao ya Mũsumbĩ woo wa Kĩ-masia. Yo nĩ ũndũ wa ũsengyʼa kwosa ĩtambya yĩu ya kũkitĩa ũthasyo woo? Aiee. Mavinda maingĩ andũ ma Yeova ma ĩvinda ya tene nĩmalasimĩkaa kũkitĩa ũthasyo woo wa kũmũthaitha.

3. Andũ ma Ngai malasimĩkie kũkitĩa kyaũ ĩvinda ya Esita, ũla waĩ mũka wa mũsumbĩ?

³ Kwa ngelekanyʼo ĩvinda ya Esita, ũla waĩ mũka wa mũsumbĩ, andũ ma Ngai nĩmalasimĩkie kũkita nĩ kana mavonokye mathayũ moo. Nĩkĩ? Nũndũ Amani, ũla wanengetwe ũkũmũ mũnene nĩ Aasuelo, mũsumbĩ wa Velisia, aĩ mũndũ mũthũku ũla weeĩte mũsumbĩ kana Ayuti onthe ala maĩ ungu wa ũsumbĩ wake maaĩle kũawa, nũndũ mĩao yoo yaĩ “kĩvathũkanyʼo na ya kĩla ũko wa andũ.” (Esita 3:8, 9, 13) We Yeova nĩwaekie athũkũmi make moawe? Aiee, ĩndĩ nĩwaathimie matambya ala Esita na Molitekai moosie nĩ kana mamwĩsũve mũsumbĩ wa Velisia asũvĩe andũ ma Ngai.—Esita 9:20-22.

4. Twĩneenea maũndũ meva kĩlungunĩ kĩĩ?

⁴ Nao nata ũmũnthĩ? O tondũ tũnoonie ilungunĩ mbĩtu, mavinda angĩ silikalĩ sya nthĩ ĩno nĩsyĩthĩĩtwe iivĩnga Ngũsĩ sya Yeova. Kĩlungunĩ kĩĩ nĩtũũneenea nzĩa imwe ila silikalĩ isu itatĩte kũtũmĩa nĩ kana isiĩĩe ũthaithi witũ. Syĩkĩte ũu kwa nzĩa itatũ, nasyo nĩ: (1) kũlikĩlĩĩla ũthasyo witũ wa kũendeesya maũndũ maitũ twĩ kĩkundi kya andũ ma Ngai, na ũndũ twaĩle kũthaitha, (2) kũlikĩlĩĩla  ũthasyo wa kũnyuva ũiiti ũla ũkwosana na myolooto ya Mbivilia, na (3) kũsiĩĩa asyai maikethĩwe na ũthasyo wa kũea syana syoo kwosana na myolooto ya Yeova. Nthĩnĩ wa kĩla ũmwe wa maũndũ asu nĩtũũsisya ũndũ Aklĩsto ala matwʼĩte kũkwata mbau kwa ũĩkĩĩku Ũsumbĩ wa Masia methĩĩtwe na ũkũmbaũ wa kũtetea ũtwi ũsu woo mũseo, na ũndũ kĩthito kyoo kĩathimĩtwe.

Kũkitĩa Kwĩtĩkĩlĩka Kĩ-mĩao na Kwĩthĩwa na Ũthasyo

5. Kũandĩkĩthwʼa kwosana na mĩao kũtetheesye ata Aklĩsto ma wʼo?

⁵ Yo no nginya tũandĩkĩthwʼe kwosana na mĩao nĩ silikalĩ sya andũ nĩ kana twĩthĩwe tũtonya kũmũthaitha Yeova? Aiee. Ĩndĩ kũandĩkĩthwʼa kũu nĩkũtumaa wĩthĩwa wĩ ũndũ wĩ laisi kwitũ kũendeesya maũndũ ma ũthaithi. Maũndũ asu nĩ ta kũmbana twĩ na ũthasyo nyũmbanĩ sitũ sya Ũsumbĩ na sya maũmbano manene, kũtumbĩthya na kũete mavuku maeleetye ĩũlũ wa Mbivilia kuma nthĩ ingĩ, na ũthasyo wa kũtavya atũi maitũ ũvoo mũseo ũtheinĩ vate kĩsiĩĩi. Nthĩnĩ wa nthĩ mbingĩ, Ngũsĩ sya Yeova niandĩkĩthĩtwʼe kwosana na mĩao, na o ta ndĩni ila ingĩ, syo nitanĩaa ũthasyo wa kũthaitha. O na ũu wĩ o vo, kwĩthĩawa ata ĩla silikalĩ syalea kũtũandĩkĩthya kwosana na mĩao, kana ĩla syenda kũsiĩĩa ũthasyo witũ?

6. Ngũsĩ sya Yeova nthĩ ya Australia syakwatiwe nĩ maũndũ meva myakanĩ ya 1940?

⁶ Australia. Mwambĩĩonĩ wa myaka 1940, ngavana mũnene wa Australia aisye kana mũĩkĩĩo witũ waĩ ũtonya “kũtũla andũ ngoo” maikakwate mbau kaũ ũla waendeee. Ũu watumie tũkũnwa maluvuku, na weethĩa tũitonya kũmbana kana kũtavanyʼa ũtheinĩ. O na Mbetheli nĩyavingiwe na Nyũmba sya Ũsumbĩ syooswa nĩ silikalĩ. O na ĩngĩ, silikalĩ yaisye kana nĩ ĩvĩtyo kwĩthĩwa na mavuku maeleetye ĩũlũ wa Mbivilia. Kwa myaka mingĩ, Ngũsĩ sya Yeova nthĩ ya Australia nĩsyaendeeasya maũndũ ma ũthaithi syĩvithĩte. Ĩndĩ ĩtina nĩsyesie kũtetheka, nũndũ twĩ Matukũ 14, Mwei wa 6, 1943, Koti Mũnene wa nthĩ ĩsu nĩwainengie ũthasyo wa ũthaithi.

7, 8. Elesya ũndũ ana-a-asa maitũ ma Russia methĩĩtwe mayũkitĩa ũthasyo woo wa kũthaitha.

⁷ Russia. Kwa myaka mingĩ, Ngũsĩ sya Yeova syaĩ ngũne maluvuku nĩ silikalĩ ya Kĩ-komunisiti (Communist), ĩndĩ nĩsyesie kũandĩkĩthwʼa mwaka wa 1991. Na mwaka wa 1992, ĩtina wa Ngwatanĩo ya Nthĩ sya Soviet kũthela, nthĩ ya Russia nĩyeetĩkĩlilye Ngũsĩ sya Yeova iendeee kwĩthĩwa na ũthasyo wa kũthaitha. Ĩndĩ ĩtina wa kavinda kanini, andũ ala matũvĩngaa, na mũno mũno andũ ma Ĩkanisa ya Orthodox ya Russia, nĩmambĩĩe kwĩwʼa maithĩnĩka moona ũndũ twaendeee kwongeleka na mĩtũkĩ. Kwoou katĩ wa mwaka wa 1995 na 1998, nĩmatwaie makoani atano kotinĩ mayenda kwonanyʼa kana Ngũsĩ sya Yeova nĩsyeekaa maũndũ meũleana na mĩao ya nthĩ ĩsu. Ĩndĩ vai ĩvinda o na yĩmwe mũũngamĩi wa makoani waakwata ũkũsĩ ũkwonanyʼa kana Ngũsĩ nĩsyatũlaa mĩao. Ĩndĩ mwaka wa 1998, avĩnganĩsya asu matendaa kũsindwa nĩmaendie kotinĩ ĩngĩ. Mbeenĩ, Ngũsĩ nĩsyasindie ĩkoani yĩu, ĩndĩ avinganĩsya maleana na ũtwi wa koti. Na twĩ Mwei wa 5, 2001, Ngũsĩ nĩsyasindiwe ĩtina wa ĩkoani yĩu kũtwawa kotinĩ ĩngĩ. O na ũu wĩ o vo, ĩkoani yĩu nĩyambĩĩie kũsilwa ĩngĩ Mwei wa 10, mwakanĩ  o ũsu, na ĩtina ũtwi waumwʼa mwaka wa 2004. Ũtwi ũsu nĩwavetie ndĩni ya Ngũsĩ sya Yeova katĩ wa ndĩni ila mbandĩkĩthye, na wĩa witũ wakũnwa maluvuku Moscow.

⁸ Ĩtina wa vau Ngũsĩ nĩsyambĩĩie kũthĩnwʼa mũno. (Soma 2 Timotheo 3:12.) Nĩsyanyamaawʼa, kũkũnwa, o na kũvenwa mavuku. Na waĩ ũndũ wĩ vinya vyũ kwĩtĩkĩlwʼa kũkomboa kana kwaka nyũmba sya ũthaithi. Kwasũanĩa ũndũ ana-a-asa na eĩtu-a-asa meewʼaa ĩvindanĩ yĩu yũmũ! Mwaka wa 2001 Ngũsĩ nĩsyatwaie ĩkoani yĩu kotinĩ ũla mũnene vyũ wa nthĩ sya Europe (ECHR) na mwaka wa 2004 syanengane ũvoo ũngĩ ũkonetye ĩkoani yĩu. Mwaka wa 2010 Koti ũsu nĩwaumisye ũtwi wawʼo. Nĩwoonie ũtheinĩ kana Ngũsĩ syakũnĩtwe maluvuku nũndũ wa kwĩthĩwa nĩsyamenetwe. Kwoou Koti wasya kana ũtwi ũla waumĩtwʼe nĩ koti ila nini ndwaĩlĩte kũatĩĩwa nũndũ vai Ngũsĩ o na ĩmwe yatũlĩte mĩao. O na ĩngĩ koti ũsu nĩwaisye kana Ngũsĩ syakũnĩtwe maluvuku nĩ kenda iikethĩwe na ũthasyo wa ũthaithi ũla syaĩle kwĩthĩwa nawʼo. Kwoou, wainenga ũthasyo ũsu. O na kau anene amwe ma silikalĩ ya Russia mayĩatĩĩaa ũtwi ũsu waumiwʼe nĩ Koti Ũla Mũnene Vyũ wa Nthĩ sya Europe (ECHR), andũ ma Ngai nĩmethĩĩtwe mayĩkĩwa vinya mũno nĩ ũsindi ta ũsu.

9-11. Andũ ma Yeova nthĩ ya Greece methĩĩtwe mayũkitĩa ata ũthasyo wa kũthaitha, na kwĩthĩĩtwe ata?

⁹ Greece. Mwaka wa 1983, Titos Manoussakis nĩwakomboie nyũmba Heraklion, Crete, nĩ kana kĩkundi kĩnini kya Ngũsĩ sya Yeova kyũmbanĩae vo kwondũ wa ũthaithi. (Aevl. 10:24, 25) Ĩndĩ ĩtina wa kavinda kanini, mũtongoi ũmwe wa ĩkanisa ya Orthodox nĩwaisikatie Ngũsĩ kwa anene ma silikalĩ ayenda ieke kũmbanĩa nyũmbanĩ ĩsu. Nĩkĩ? Aĩ nũndũ mũĩkĩĩo woo wĩ kĩvathũkanyʼo na wa Ĩkanisa ya Orthodox! Anene asu ma silikalĩ nĩmoosie ĩtambya ya kũsikata Titos Manoussakis na Ngũsĩ ingĩ itatũ mayasya kana nĩmatũlĩte mĩao. Ana-a-asa asu nĩmaumiwʼe vainĩ na moovwa myei ĩlĩ. Ngũsĩ sya Yeova nitwʼĩte kũkwata mbau kwa ũĩkĩĩku Ũsumbĩ wa Ngai, na nũndũ wa ũu ana-a-asa asu moonie kana ũtwi ũsu nĩ ĩtambya ya kũmavata ũthasyo ũla maĩle kwĩthĩwa nawʼo wa kũthaitha. Kwoou nĩmatwaie ĩkoani yĩu kotinĩ ingĩ sya nthĩ ĩsu, na ĩndĩ ĩtina mesa kũyĩtwaa kotinĩ ũla mũnene vyũ wa nthĩ sya Europe.

¹⁰ Ĩtina wa kũkunĩkĩla ĩkoani yĩu, koti ũsu wa nthĩ sya Europe nĩwaumisye ũtwi wa kũsengyʼa mũno mwaka wa 1996. Ũtwi ũsu waĩ ũkũno mũnene mũno kwa ala mavĩngaa ũthaithi wa wʼo. Koti ũsu waisye kana “Ngũsĩ sya Yeova nĩ ‘ndĩni yĩsĩkĩe’ kwosana na mĩao ya nthĩ ya Greece,” na wasyoka wasya kana ũtwi wa koti isu nini “nĩwalikĩlĩĩle ũthasyo wa kũthaitha wa [Ngũsĩ].” O na ĩngĩ, nĩwaisye kana silikalĩ ya Greece ti yo yaĩlĩte “kũtwʼa kana mũĩkĩĩo mũna kana nzĩa sya kũthaitha kwosana na mũĩkĩĩo ũsu nĩsyaĩlĩte kana iyaĩlĩte.” Kwoou ana-a-asa ala maĩ ove nĩmalekilwʼe, na Ngũsĩ syanewa ũthasyo wa kũthaitha!

¹¹ Wʼo ũsindi ũsu nĩwaminie mathĩna nthĩ ya Greece? Ũndũ wa kũmakya nĩ kana mayaathela. Mwaka wa 2012, ĩkoani o ta yĩu nĩyatwiwe nthĩnĩ wa taoni ya Kassandreia, Greece, ĩtina wa kũsilwa  vakuvĩ myaka 12. Nthĩnĩ wa ĩkoani yĩu, mũtongoi wa ĩkanisa ya Orthodox nĩwe wasikatĩte Ngũsĩ. Nzama ya Asili ma koti ũla mũnene vyũ wa Greece, nĩyaumisye ũtwi mũseo kwelekela andũ ma Ngai. Ũtwi wa koti ũsu woonanisye kana kativa ka nthĩ ĩsu nĩkanenganĩte ũthasyo wa kĩ-ndĩni, o na nĩwaleanile na maũndũ ala andũ maneenaa mayasya kana Ngũsĩ sya Yeova nĩ ndĩni ĩtesĩkĩe. Koti ũsu waisye ũũ: “Momanyĩsyo ma ‘Ngũsĩ sya Yeova’ mayĩvithanĩtye, na kwoou ndĩni yoo nĩyĩsĩkĩe.” Ana-a-asa na eĩtu-a-asa ma kĩkundi kya Kassandreia nĩmatanie mũno kwĩthĩwa matonya kũmbana na kũthaithĩa nyũmbanĩ syoo sya Ũsumbĩ.

12, 13. Avinganĩsya maitũ nthĩ ya France mekĩte ata nĩ kenda “sila ũte wa katĩ ũtwʼĩke mwĩao,” na kwĩthĩĩtwe ata?

¹² France. Avĩnganĩsya amwe ma andũ ma Ngai matũmĩaa “sila ũte wa katĩ ũtwʼĩke mwĩao.” (Soma Savulĩ 94:20, The Holy Bible in Current Kikamba Language) Kwa ngelekanyʼo, katĩkatĩ wa myaka ya 1990, mũvĩa ũla ũũngamĩe mbesa ila syumawʼa ta koti, nĩwambĩĩie kũkunĩkĩla maũndũ makonetye mbesa nthĩnĩ wa Ngwatanĩo ya Ngũsĩ sya Yeova (Association Les Témoins de Jéhovah). Ngwatanĩo ĩsu nĩ ĩmwe katĩ wa ila Ngũsĩ sya Yeova itũmĩaa kũendeesya maũndũ masyo nthĩ ya France. Mũnene wa maũndũ ma mbesa nthĩnĩ wa silikalĩ ya France nĩwawetie kĩeleelo kya ũkunĩkĩli ũsu. Aisye atĩĩ: “Ũkunĩkĩli ũsu nũtonya kũtuma tũtũmĩa ũkũmũ wa koti kũthoosya malĩ ya ngwatanĩo ya Ngũsĩ sya Yeova nĩ kana tũĩve mbesa ila ngwatanĩo ĩsu ĩtonya kwĩthĩwa ĩtaĩtwe, kana tũkamĩsikata . . . , na ũndũ ũsu no ũtume ngwatanĩo ĩsu yĩthĩwa ĩte na vinya, kana ĩkalasimĩka kũekana na maũndũ ala ĩendeesye kĩsionĩ kitũ.” O na kau ũkunĩkĩli ũsu wa mbesa ndwaaonanyʼa kana Ngũsĩ syaĩ na mavĩtyo, mũvĩa ũla ũũngamĩe mbesa ila syumawʼa ta koti nĩwatwie kana Ngũsĩ nĩsyaĩle kũĩva koti wa mbesa mbingĩ mũno, ũndũ ũla waĩ ũtonya kũtuma wĩa witũ ũtaendeea. Keka ũu nĩweethĩiwe, ana-a-asa methĩwa malasimĩkie kũvinga ovisi wa ũvonge na kũthoosya ĩ myako nĩ kana maĩve koti ũsu. Ũsu waĩ ũkũno mũnene mũno ĩndĩ ana-a-asa mayaakwʼa ngoo. Vandũ va ũu, nĩmoosie ĩtambya ya kũvĩnga ũndũ ũsu, na mwaka wa 2005 matwaa ĩkoani kotinĩ ũla mũnene vyũ wa nthĩ sya Europe.

¹³ Koti nĩwaumisye ũtwi wawʼo Matukũ 30, Mwei wa 6, 2011. Waisye kana andũ nĩmaĩle kwĩthĩwa na ũthasyo wa kũthaitha, na nũndũ wa ũu, silikalĩ ndyaĩle kũkunĩkĩla ndĩni nĩyaĩlĩte kana ndyaĩlĩte. O na ndyaĩle kũkunĩkĩla meko mayo, ate o ethĩwa ndĩni ĩsu nĩvĩtĩte mĩvaka. Koti ũsu nĩwongeleeile kwasya atĩĩ: “Kũĩva koti ũsu . . . nĩkũtonya kũtuma ngwatanĩo ya Ngũsĩ sya Yeova yasya malĩ ĩla yĩ nayo, na ũu nawʼo ũituma ala me ungu wa ngwatanĩo ĩsu mataendeesya ũthaithi woo ũndũ vaĩle, na me na ũthasyo.” Asili onthe ma Koti ũsu nĩmaumisye ũtwi mũseo kwelekela Ngũsĩ sya Yeova. Ana-a-asa nĩmatanie mũno ĩla silikalĩ ya France yatũngĩie ngwatanĩo ya Ngũsĩ sya Yeova mbesa ila yoosete ta koti, na yaitũnga syĩ na ũsyao. O na ĩngĩ, nĩmatanie ĩla silikalĩ yaatĩĩie mwĩao wa Koti wa kũekana na malĩ ya ovisi wa ũvonge, ĩla silikalĩ ĩsu yaĩ ĩnavanga kwosa ethĩwa Ngũsĩ ikaemwa nĩ kũĩva koti.

14. Ũtonya ata kwĩthĩwa na kĩanda nthĩnĩ wa kũkitĩa ũthasyo wa kũthaitha?

 ¹⁴ O tondũ Esita na Molitekai meekie, andũ ma Yeova ũmũnthĩ nĩmokitĩaa ũthasyo woo wa kũmũthaitha ũndũ we waĩtye athaithwe. (Est. 4:13-16) We nũtonya kwĩthĩwa na kĩanda nthĩnĩ wa kũkitĩa ũthasyo ũsu? Ĩĩ, no wĩke ũu kwa kũvoya kwondũ ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala maendeee kũvinyĩĩwa nũndũ wa koti imwe kwĩka motwi mataĩlĩte. Mboya ta isu nitonya kũmatetheesya mũno ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ ala maendeee kũvinyĩĩwa na kũthĩnwʼa. (Soma Yakovo 5:16.) We Yeova nũsũngĩaa mboya ta isu? Ũsindi ũla twĩthĩĩtwe tũikwata kotinĩ wĩonanyʼa ũtheinĩ kana Yeova nĩwĩkaa ũu!—Aevl. 13:18, 19.

Ũthasyo wa Kũnyuva Ũiiti Ũla Ũtaleanĩte na Mũĩkĩĩo Witũ

15. Nĩ maũndũ meva makonetye kũtũmĩa nthakame ala andũ ma Ngai maĩle kũsũanĩa?

¹⁵ O tondũ Kĩlungu kya 11 kyonanĩtye, ala manyuvĩte kũsumbĩkwa nĩ Ũsumbĩ wa Ngai nĩmanengetwe myolooto ya Maandĩko ĩtonya kũmatetheesya mevathane na kũtũmĩa nthakame naĩ, o tondũ andũ aingĩ mamĩtũmĩaa ũmũnthĩ. (Mwa. 9:5, 6; Ali. 17:11; soma Meko 15:28, 29.) O na kau tũyĩtĩkĩlaa kwĩkĩwa nthakame, ithyĩ na endwa maitũ nĩtwendaa kũiitwa kwa nzĩa ĩla nzeo vyũ, ethĩwa nzĩa ĩsu ndĩũleana na mĩao ya Ngai. Koti ila nene vyũ nthĩnĩ wa nthĩ mbingĩ nieleetwe kana andũ nĩmo maĩle kwĩtĩkĩla kana kũlea nzĩa sya ũiiti kwosana na wasya woo wa ngoo kana mũĩkĩĩo woo. Ĩndĩ ũu ti wʼo kwĩthĩĩtwe kũilyĩ nthĩ imwe. Nthĩnĩ wa nthĩ isu andũ ma Ngai nĩmakwatĩtwe nĩ mathĩna maito makonetye ũiiti. Ekai twone ngelekanyʼo imwe.

16, 17. Mwĩĩtu-a-asa ũmwe wa Japan aiitiwe kwa nzĩa yĩva ĩla yatumie asengʼa mũno, na mboya syake syasũngĩiwe ata?

¹⁶ Japan. Misae Takeda ũla waĩ na myaka 63, aĩ mwĩĩtu-a-asa mũtwae ũtathũkũmaa. Mwĩĩtu-a-asa ũsu aĩ mũwau na yaĩ no nginya athĩnzwe. Na nũndũ nĩwatwʼĩte kũkwata mbau kwa ũĩkĩĩku Ũsumbĩ wa Ngai, nĩwamũeleisye ndakĩtalĩ ũtheinĩ kana we eendaa kũiitwa ate kwĩkĩwa nthakame. Ĩndĩ ĩtina wa myei kauta, nĩwasengʼie mũno kũmanya kana nĩweekĩiwe nthakame ĩla wathĩnzawa. Nũndũ eewʼaa e mũkosee na e mũkenge, Mwĩĩtu-a-asa Takeda nĩwatwaie ĩkoani kotinĩ Mwei wa 6, 1993, asikatĩte matakĩtalĩ asu o vamwe na sivitalĩ ĩla waiitĩwe. Mwĩĩtu-a-asa ũsu waĩ na wĩnyivyo, ũuu, na mũĩkĩĩo mũlũmu mũno, nĩwaumisye ũkũsĩ e na ũkũmbaũ mbee wa andũ aingĩ ala maĩ kotinĩ. O na nĩwaũngamie kotinĩ mbee wa ĩsaa yĩmwe o na vala mwĩĩ wake ndwaĩ na vinya. Mwĩĩtu-a-asa ũsu aĩ kotinĩ ĩvinda ya mũthya mwei ũmwe mbee wa atanakwʼa. Vate nzika, ũkũmbaũ wake na mũĩkĩĩo wake nĩ maũndũ ma kwendeesya mũno! Mwĩĩtu-a-asa Takeda aisye kana nĩwamũvoyaa Yeova na kĩthingʼĩĩsyo aimwĩsũva nĩ kana amũtetheesye ĩkoaninĩ yĩu. Aĩ na wĩkwatyo kana mboya syake ikasũngĩwa. Syo nĩsyasũngĩiwe?

¹⁷ Myaka ĩtatũ ĩtina wa Mwĩĩtu-a-asa Takeda kũkwʼa, Koti Ũla Mũnene Vyũ wa Japan nĩwaumisye ũtwi mũseo kũmwelekela. Koti ũsu waisye kana yaĩ ĩvĩtyo kũmwĩkĩa nthakame, nũndũ nĩwaeleetye kana ndendaa kwĩkĩwa nthakame. Ũtwi ũla waumiwʼe Matukũ 29, Mwei wa 2, 2000, waisye kana mũndũ e na “ũthasyo wa kwĩka ũtwi” wake mwene ĩũlũ wa maũndũ makonetye ũiiti, na ũtwi  ũsu “nĩwaĩle kũnewa ndaĩa.” Ĩtambya yiũ Mwĩĩtu-a-asa Takeda woosie ya kũkitĩa ũthasyo wake wa kũnyuva ũiiti ũla waĩle na ũkwosana na wasya wake wa ngoo ũla ũmanyĩĩtwe kwĩsĩla Mbivilia, nĩyatumie ana-a-asa nthĩ ya Japan methĩwa matonya kũiitwa mateũkĩa kũlasimĩthwʼa kwĩkĩwa nthakame.

18-20. (a) Koti ũmwe mũnene woonanisye ata kana mũndũ nũtonya kũlea kwĩkĩwa nthakame aĩtũmĩa kaati ĩla ĩvatĩte ndakĩtalĩ kũmwĩkĩa nthakame? (b) Ĩla veethĩwa ũndũ ũkonetye kwĩkĩwa nthakame, tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtwĩnyivĩsye ũtongoi wa Klĩsto?

¹⁸ Argentina. Nĩ kwa nzĩa yĩva ala matwʼĩte kwĩthĩwa ungu wa Ũsumbĩ matonya kwĩkala meyũmbanĩtye, ũndũ vethĩwa vata wa kwĩka motwi makonetye ũiiti, ethĩwa mo nĩ awau ũkethĩa maikwĩyĩwʼa? O tondũ Pablo Albarracini weekie, nĩmatonya kwĩkuĩa kaati ya ũiiti ĩla ĩandĩkĩtwe kwosana na mĩao, nĩ kenda yĩthĩwe ĩtonya kũmaneenea. Mwei wa 5, 2012, Pablo Albarracini nĩwaathiwe isasi mbingĩ ĩla wavithũkĩiwe nĩ ingʼei iyenda kũya. Nĩwakomie sivitalĩ ate kwĩyĩwʼa, na kwoou ndaĩ atonya kũelesya ũtwi wake ĩũlũ wa kwĩkĩwa nthakame. Ĩndĩ aĩ na kaati yake ĩla yaeleetye nesa ũndũ waĩle kũiitwa. Kaati ĩsu amĩkĩĩte saii myaka ĩna mbee wa kũkwatwa nĩ ũndũ ũsu. Ndakĩtalĩ nĩsyeeyũmbanĩtye kũmũiita kwosana na ũndũ ũkwenda, o na kau mwana-a-asa ũsu aĩ vathũku mũno, na ndakĩtalĩ imwe syoonaa nĩwaĩle kwĩkĩwa nthakame nĩ kana thayũ wake ũtangĩĩwe. Ĩndĩ ĩthe wa Pablo, ũla ũtaĩ Ngũsĩ ya Yeova, nĩwaendie kotinĩ, na koti watwʼa kana Pablo nĩwaĩle kwĩkĩwa nthakame.

¹⁹ Wokili ũla wateteaa mũka wa Pablo nĩwatwaie ĩngĩ ĩkoani yĩu kotinĩ ũmwe mũnene vate kweteela. Ĩtina wa masaa mavũthũ koti ũsu nĩwaleanile na ũtwi ũla waumĩtwʼe nĩ koti mũnini, na wasya kana ũtwi wa mũwau, o tondũ wonanĩtwʼe kaatinĩ yake ya kũlea kwĩkĩwa nthakame, nĩwaĩle kũnewa ndaĩa. Ĩndĩ ĩtina wa vau, ĩthe wa Pablo nĩwatwaie ĩkoani yĩu Kotinĩ Ũla Mũnene Vyũ wa Argentina. Ĩndĩ, Koti ũsu “ndwaaona kĩtumi kya kwĩthĩwa na nzika kana [maũndũ ala Pablo wausũĩtye nthĩnĩ wa ĩla kaati yake] amausũĩtye esĩ ũndũ ũkwĩka, e na ũthasyo, na e na kĩeleelo kĩna.” Koti ũsu waisye: “Kĩla mũndũ mũima, o na mbee wa atanawaa, nũtonya kumya myolooto, ĩũlũ wa ũndũ waĩle kũiitwa, na nũtonya kwĩtĩkĩla kana kũlea moiiti amwe . . . Ndakĩtalĩ ũla ũkũmũiita nĩwaĩle kũatĩĩa myolooto ĩsu.”

²⁰ Mwana-a-asa Albarracini nĩwavoie vyũ. We na mũka wake nĩmatũngaa mũvea mũno nĩkwĩthĩwa nĩwausũĩtye ĩla kaati. Kwa kwosa ĩtambya yĩu ĩnini, ĩndĩ ya vata mũno, mwana-a-asa ũsu nĩwoonanisye kana nĩwĩnyivĩsye Ũsumbĩ wa Ngai ũla ũsumbĩkĩtwe nĩ Klĩsto. We na andũ ma mũsyĩ waku nĩmusũĩtye kaati ĩsu?

21-24. (a) Koti Ũla Mũnene Vyũ wa Canada waumisye ũtwi wĩva wa vata ũla wakonetye syana na kwĩkĩwa nthakame? (b) Nĩ kwa nzĩa yĩva ĩkoani yĩu yĩtonya kũmekĩa vinya athũkũmi ma Yeova ma mũika?

²¹ Canada. Mavinda maingĩ koti nĩsyĩthĩawa syĩsĩ kana asyai me na ũthasyo wa kũnyuva ũiiti ũla waĩle kwondũ wa syana syoo. O na mavinda angĩ koti imwe nĩsyumasya ũtwi ũkwasya kana ethĩwa kana kaimu nĩkanyuvĩte ũndũ kekwenda kaiitwe, ũndũ ũsu nĩwaĩle kũnengwa ndaĩa. Na ũu nĩwʼo kweethĩiwe kwa April Cadoreth. Ĩla waĩ na myaka 14, nĩwakomie sivitalĩ e na vandũ vauĩlaa nthĩnĩ mwĩĩnĩ wake. Myei mĩnini mbee wa vau, aĩ anausũsya kaati yake ya kũlea ndakekĩwe nthakame, ĩla yoonanĩtye kana ndaĩle  kwĩkĩwa nthakame, o na ethĩwa thayũ wake wĩ mũisyonĩ. Ndakĩtalĩ ũla wamũiitaa nĩwaleile kũatĩĩa ũndũ April woonanĩtye kaatinĩ ĩsu, na athi kotinĩ nĩ kenda anewe mwanya wa kũmwĩkĩa nthakame na lasima. Ĩtina wa koti kũmwĩtĩkĩlya kwĩka ũu, ndakĩtalĩ ũsu nĩwamwĩkĩie April vaindi itatũ sya nthakame. Ĩtina, April aisye kana oonaa kĩko kĩu ne ũndũ ũmwe na mũndũ kũkoma nake na lasima.

²² April na asyai make nĩmatwaie ĩkoani kotinĩ mayenda ũsili wa katĩ. Ĩtina wa myaka ĩlĩ, ĩkoani yĩu nĩyatwaiwe mbee wa Koti Ũla Mũnene Vyũ wa Canada. Koti ũsu mũnene nĩwateteie mwĩao wa kativa ũla koti mũnini watũmĩĩte kumya mwĩao April ekĩwe nthakame, na kwa nzĩa ĩsu April asindwa. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, koti ũsu nĩwaumisye ũtwi mũseo kũmwelekela. Waisye kana April nĩwaĩle kũĩvwa ngalama syonthe sya ĩkoani yĩu na wasyoka wasya kana, asili nĩmaĩle kũnenga syana ila syĩ na myaka ĩtheo wa 16 mwanya wa kwonanyʼa nitonya kwĩyĩkĩa motwi makonetye ũiiti. Koti ũsu waisye atĩĩ: “Ĩũlũ wa maũndũ ma ũiiti, andũ ma mũika ala me na ũkũũ wa myaka ĩtheo wa 16, nĩmaĩle kũnewa mwanya wa kwonanyʼa kana ũtwi woo ĩũlũ wa ũiiti nũkwonanyʼa kana mo nĩ aimu, na nĩ matonya kũtũmĩa kĩlĩko kyoo kwĩyĩkĩa motwi.”

 ²³ Ĩkoani yĩu yaĩ ya vata mũno nũndũ nĩyatumie Koti Ũla Mũnene Vyũ wonanyʼa ũthasyo ũla andũ ma mũika me na wʼo kwosana na kativa. Ũtwi ũsu ũtanamba kumwʼa, koti o na wĩva wa nthĩ ya Canada waĩ ũtonya kũmũnenga ndakĩtalĩ watho wa kũiita syana kwa nzĩa ĩla ũkwona ĩtonya kũitethya, ethĩwa ũkũũ wa syana isu wĩ ĩtheo wa myaka wa 16. Ĩndĩ ĩtina wa ũtwi ũsu kumwʼa, vai koti ũtonya kwĩtĩkĩlya ndakĩtalĩ kũmũiita mũndũ wa mũika kwa nzĩa ĩkũleana na ũtwi wake. Mbee wa atanamũiita, ndakĩtalĩ nĩwaĩle kũmũnenga mwanya wa kwonanyʼa kana nĩ mũimu ũndũ ũtonya kwĩyĩkĩa motwi.

²⁴ Yo ĩkoani yĩu yakuie myaka ĩtatũ nĩyatethisye? Kwosana na April ĩkoani yĩu nĩyatethisye. Ũmũnthĩ April, ũla nĩ mũtavanyʼa wa ĩvinda yonthe na ũte na ũwau ũũmũthĩnyʼa, easya atĩĩ: “Nĩnĩtanaa mũno kũmanya kana nĩnatetheeisye o vanini kũtaĩa ĩsyĩtwa ya Ngai na kwonanyʼa kana Satani nĩ mũkengani.” Ũndũ ũsu wamũkwatie April wĩonanyʼa kana andũ ma mũika no maũngame na ũkũmbaũ, na kwonanyʼa kana mo nĩmakwataa mbau kwa ngoo yonthe Ũsumbĩ wa Ngai.—Mt. 21:16.

Ũthasyo wa Kũea Syana Kwosana na Myolooto ya Yeova

25, 26. Nĩ mathĩna meva matonya kwĩthĩwa ĩla asyai mathasya mũtwaano?

²⁵ Yeova nũnengete asyai kĩanda kya kũea syana, na mayĩka ũu kwosana na myolooto yake. (Kũt. 6:6-8; Aev. 6:4) Kĩanda kĩu ti laisi kũkĩanĩsya, ĩndĩ nĩkĩthĩawa kĩ kĩito mũnango ĩla asyai mathasya mũtwaano. Nĩvatonyeka asyai makethĩwa na mawoni me kĩvathũkanyʼo mũno ĩũlũ wa ũndũ maĩle kũea syana syoo. Kwa ngelekanyʼo, mũsyai Ngũsĩ no one ne ũndũ waĩle vyũ syana kũewa kwosana na myolooto ya Kĩklĩsto, ĩndĩ mũsyai ũla ũte Ngũsĩ aileana na ũndũ ũsu. Veethĩwa vailyĩ ũu, mũsyai ũla Ngũsĩ nĩwaĩle kũelewa kana kũthasya mũtwaano kũminaa o ngwatanĩo yake na ũla matwaanĩte, ĩndĩ ngwatanĩo ya asyai asu na syana syoo ndĩthĩawa ĩnathela.

²⁶ Mũsyai ũla ũte Ngũsĩ nũtonya kũthi kotinĩ ayenda anengwe mwanya wa kũea syana syake, nĩ kenda ethĩwe atonya kũsyĩkĩa ũtwi ĩũlũ wa maũndũ makonetye ndĩni. Andũ amwe maasya kana nĩvethĩawa mathĩna ĩla syana syaeewa ndĩninĩ ya Ngũsĩ sya Yeova. Andũ asu nĩmatonya kwasya kana syana isu iikethĩawa itonya kũtanĩa sikũkũ na mĩthenya yasyo ya kũsyawa. O na ĩla veethĩwa ũndũ ũtuma vendeka syĩkĩwe nthakame nĩ kana “itangĩĩwe,” asyai masyo nĩmatonya kũlea. Ũndũ wa kũtanĩthya nĩ kana koti mbingĩ isiasya maũndũ ala matonya kũtethya kana, vandũ va kũtwʼa nĩ ndĩni yĩva ĩla yaĩlĩte, na ĩtatonya kũkalikya thĩnanĩ. Ekai tũsisye ngelekanyʼo imwe.

27, 28. Koti Ũla Mũnene Vyũ wa Ohio waisye ata ĩũlũ wa maũndũ ala matwaĩtwe kotinĩ vaitwʼĩka kana kũeewa ndĩninĩ ya Ngũsĩ sya Yeova nĩkũtonya kũlikya syana mũisyonĩ?

²⁷ Amelika. Mwaka wa 1992, Koti Ũla Mũnene Vyũ wa Ohio nĩwasilile ĩkoani yĩmwe vala mũndũũme ũtaĩ Ngũsĩ waisye kana kamwana kake nĩkatonya kũlika mũisyonĩ kaeewa ndĩninĩ ya Ngũsĩ sya Yeova. Koti mũnini waĩ ũnaumya mwĩao ũkasya kana ĩthe wa kana kau nĩwe waĩle kũkaea. Inyia wako, Jennifer Pater, nĩwanengiwe  mwanya wa kũendaa kũkona, ĩndĩ eewa ndaĩle “kũkamanyĩsya kwa nzĩa o na yĩva maũndũ makonetye mũĩkĩĩo wa Ngũsĩ sya Yeova.” Mwĩao ũsu wa koti mũnini nĩwavatĩte Jennifer maũndũ maingĩ ũkethĩa o na ndatonya kũneena na mwana wake Bobby ĩũlũ wa Mbivilia, kana maũndũ ala ĩmanyĩĩtye ĩũlũ wa mwĩkalĩle! Wĩona mwĩĩtu-a-asa ũsu ta weewʼaa ata? Jennifer nĩweewʼaa akwʼĩte ngoo mũno, ĩndĩ easya kana nĩweemanyĩisye kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo na kũmweteela Yeova ose ĩtambya. O na ĩngĩ easya, “Yeova eethĩawa vamwe nakwa mavinda onthe.” Wokili wake aitetheanĩsya na Ngũsĩ sya Yeova nĩwatwaie ĩkoani yĩu Kotinĩ Ũla Mũnene Vyũ wa Ohio.

²⁸ Koti ũsu mũnene nĩwaleanile na koti ũla mũnini na wasya kana “asyai me na kĩanda kya vata mũno kya kũmanyĩsya syana syoo, o na me na ũthasyo wa kũimanyĩsya maũndũ makonetye ndĩni na mwĩkalĩle.” Koti Ũla Mũnene Vyũ waisye kana koti ũla mũnini ndwaaĩlĩte kũtũmĩa maũndũ ma kĩ-ndĩni ta mũsingi wa kũvata mũsyai ũthasyo wa kũea syana syake, ate o ethĩwa maũndũ ala Ngũsĩ sya Yeova imanyĩasya nĩmatonya kũtuma kana kakwatwa nĩ mathĩna ma mwĩĩ kana ma kĩlĩko. O na ĩngĩ, koti ũsu mũnene vyũ waisye kana vayaĩ ũndũ o nomwe woonanasya kana momanyĩsyo ma Ngũsĩ maĩ matonya kũtuma kana kakwatwa nĩ mathĩna ta asu.

29-31. Nĩkĩ mwĩĩtu-a-asa ũmwe wa Denmark wavatiwe kũea kelĩtu kake, na Koti Ũla Mũnene Vyũ wa nthĩ ĩsu waumisye ũtwi mwaũ?

²⁹ Denmark. Mwĩĩtu-a-asa Anita Hansen nĩwakwatiwe nĩ ũndũ ta ũsu ĩla ĩthe wa kana kake, ũla mathaĩtye mũtwaano, waendie kotinĩ nĩ kana anengwe mwanya wa kũea kelĩtu koo Amanda, kala kaĩ na ũkũũ wa myaka mũonza. O na kaũ mwaka wa 2000 koti ũsu  nĩwamũnengie Mwĩĩtu-a-asa Hansen mwanya wa kũea kana kau, ĩthe wako nĩwaendie kotinĩ ũla mũnene, na koti ũsu waleana na ũtwi wa koti ũla mũnini, na kwoou wamũnenga mwanya wa kũkaea. Koti ũsu mũnene woonie kana nũndũ asyai asu maĩ na mĩĩkĩĩo yĩ kĩvathũkanyʼo, ĩthe wa kana kau nĩwe waĩ atonya kũtwʼa kaĩle kwĩthĩwa ke ka ndĩni yĩva. Kwoou no twasye kana Mwĩĩtu-a-asa Hansen avatiwe kũea Amanda aĩ nũndũ we nĩ Ngũsĩ ya Yeova!

³⁰ Ĩvindanĩ yĩu yũmũ mũno, mavinda amwe Mwĩĩtu-a-asa Hansen nĩweewʼaa akwʼĩte ngoo mũno ũkethĩa o na ndesĩ atonya kũvoya ĩũlũ wa kyaũ. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, mwĩĩtu-a-asa ũsu easya atĩĩ: “Ndeto ila syĩ ĩandĩkonĩ ya Alomi 8:26 na 27 nĩsyangiakiasya mũno. Ĩvinda yonthe nĩneethĩawa na mũĩkĩĩo kana Yeova nĩwaeleawa nĩ kĩla ngwenda kũmũvoya. Nĩwanzũvĩaa na kũndetheesya.”—Soma Savuli 32:8; Isaia 41:10.

³¹ Mwĩĩtu-a-asa Hansen nĩwatwaie ĩkoani yĩu nthĩnĩ wa Koti Ũla Mũnene Vyũ wa Denmark. Koti ũsu waisye ũũ: “Ĩla ũtwi ũkwĩkwa ĩũlũ wa nũũ ũla waĩle kũnengwa mwanya wa kũea kana, nĩvaĩle kũsiwʼa nesa kana ũtwi ũsu nũũtethya kana kau.” O na ĩngĩ, koti ũsu waisye kana “maũndũ ala [Ngũsĩ sya Yeova] imanyĩasya na iĩkĩĩaa” ti mo maĩle kũsiwʼa ĩla koti ũkwĩka ũtwi ĩũlũ wa nũũ waĩle kũnewa mwanya wa kũea kana. Kĩla kyaĩle kũsiwʼa nĩ ũndũ mũsyai wĩkaa ĩla vaumĩla ithokoo nthĩnĩ wa mũsyĩ. Mwĩĩtu-a-asa Hansen nĩwatanie mũno ĩla koti watwie kana nĩwaĩlĩte kũnengwa mwanya wa kũea Amanda.

32. Nĩ kwa nzĩa yĩva Koti Ũla Mũnene Vyũ wa Nthĩ sya Europe wateteie asyai ala Ngũsĩ maikonewe?

³² Nthĩ syĩ kĩvathũkanyʼo sya Europe. Mavinda amwe, makoani ala makonetye kũnenga mũsyai mwanya wa kũea syana, nĩmethĩawa matatonya kũsilĩlwa kotinĩ ila nene vyũ sya nthĩ imwe. Koti Ũla Mũnene Vyũ wa Nthĩ sya Europe (ECHR) nĩwĩthĩĩtwe ũisila makoani ta asu. Nthĩnĩ wa makoani elĩ, koti ũsu mũnene nĩwaisye kana koti nini sya nthĩ imwe nĩsyatũmĩaa itumi sya kĩ-ndĩni kumya ũtwi ũte mũseo kwelekela mũsyai ũla Ngũsĩ. Koti ũsu mũnene waisye kana koti isu nini nĩsyooneaa Ngũsĩ, na wasyoka wasya kana “kumya ũtwi ũte mũseo nũndũ wa itumi sya kĩ-ndĩni kũyĩtĩkĩlĩka o na vanini.” Mũsyai ũmwe Ngũsĩ, ũla watethekie kumana na ũtwi wa koti ũsu mũnene, nĩwatanie mũno na asya, “Nĩnaũmĩie mũno ngoonĩ ĩla neeiwe kana nĩngũlikya syana syakwa mũisyonĩ, o na kau nyie neekaa ũndũ ũla noonaa ũtonya kũitethya, nawʼo nĩ kũiea kwosana na myolooto ya Mbivilia.”

33. Asyai Ngũsĩ matonya kũatĩĩa ata mwolooto ũla wĩ ĩandĩkonĩ ya Aeveso 5:15?

³³ O na ũu wĩ o vo, asyai Ngũsĩ ala methĩawa na makoani makonetye kũmanyĩsya syana syoo myolooto ya Mbivilia, nĩmatataa kũtũmĩa ũĩ. (Soma Aeveso 5:15.) O na kau asyai Ngũsĩ nĩmethĩawa mesĩ kana me na kĩanda kya kũmanyĩsya syana syoo kwosana na Ndeto ya Ngai, no methĩawa maimanya kana mũsyai ũla ũte Ngũsĩ o nake e na kĩanda kya kũea syana isu ethĩwa nũkwenda kwĩka ũu. Mũsyai Ngũsĩ osaa kwa ũito ata kĩanda kyake kya kũmanyĩsya kana?

34. Ũmũnthĩ asyai Aklĩsto matonya kũtetheka ata kumana na ngelekanyʼo ya Ayuti ma ĩvinda ya Neemia?

³⁴ Ve ũndũ weethĩiwe ĩvinda ya Neemia ũla ũtonya kũtũmanyĩsya  ũndũ mũna. Ayuti nĩmathũkũmaa na kĩthito nĩ kana matũngĩĩe ngũta sya Yelusaleme. Nĩmeesĩ kana kwĩka ũu kwaĩ kũmasũvĩe mo vamwe na mĩsyĩ yoo maikavithũkĩwe nĩ nthĩ ila syamathyũlũlũkĩte, ila syaĩ amaitha moo. Kwondũ wa ũu, Neemia ameie atĩĩ: “[Mokitĩei] ana-a-ĩthe menyu, na ana menyu na eĩtu menyu, na iveti syenyu, na nyũmba syenyu.” (Nee. 4:14) Kwa Ayuti asu, kũkitĩa ũthasyo wa andũ moo kwaĩ kwa vata mũno. O ta ũu, asyai ala Ngũsĩ nĩmekĩaa kĩthito kũmanyĩsya syana syoo nĩ kana syĩane syĩsĩ ũla wʼo. Nĩmesĩ kana syana syoo syĩthĩawa ithyũlũlũkĩtwe nĩ maũndũ mate maseo sukulu, o na ũtũinĩ. O na maũndũ asu no matonyeleele mũsyĩ kwĩsĩla isese sya maũvoo. Asyai, mũikolwe kana nĩ ũndũ waĩle kũkitĩa ana menyu na eĩtu menyu nĩ kana methĩwe matonya kũendeea nesa kĩ-veva.

Ĩthĩwa na Mũĩkĩĩo Kana Yeova Nũkwataa Mbau Ũthaithi wa Wʼo

35, 36. Ngũsĩ sya Yeova ikwatĩte moathimo meva nũndũ wa kũthi kotinĩ nĩ kenda itetee ũthasyo wasyo, na ũtwʼĩte kwĩka ata?

³⁵ Vate nzika, ũmũnthĩ Yeova nũathimĩte kĩkundi kya Kĩklĩsto nũndũ wa kwĩkĩa kĩthito kũkitĩa ũthasyo wa kũthaitha. Kũkitĩa ũthasyo ũsu nĩkũtumĩte andũ ma Ngai maumya ũkũsĩ mbee wa koti, na mbee wa andũ. (Alo. 1:8) Ũathimo ũngĩ ũla makwatĩte nũndũ wa ũsindi woo kotinĩ nĩ kana, ũsindi ũsu nũtumĩte o na andũ mate Ngũsĩ methĩwa matonya kwĩthukĩĩwʼa nĩ silikalĩ. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, kĩeleelo kya andũ ma Ngai ti kũvĩndũa maũndũ ala maatĩĩawa nĩ andũ, kana kwĩtetea ta mekĩte mavĩtyo. Ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana, Ngũsĩ sya Yeova iendaa kotinĩ nĩ kenda ikwate ũthasyo wa kũendeesya ũthaithi wa wʼo.—Soma Avilivi 1:7.

³⁶ Ekai ithyonthe tũendeee kwosa kwa ũito maũndũ makonetye mũĩkĩĩo, ala tũtonya kwĩmanyĩsya kumana na andũ ala methĩĩtwe mayũkitĩa ũthasyo wa kũmũthaitha Yeova! O na ĩngĩ, ekai o naitũ tũendeee kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku, na twĩ na mũĩkĩĩo kana Yeova nũtũtetheeasya wĩanĩ witũ, na nũkũendeea kũtũnenga vinya wa kwĩka kwenda kwake.—Isa. 54:17.