Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

CAPÍTULO 15

Skinkgo kakamakgxtakgka nakakninanikgo Dios

Skinkgo kakamakgxtakgka nakakninanikgo Dios

TUKU NALICHUWINAN UMA CAPÍTULO

La kamakgtayanit Cristo kstalaninanin natatsokgtawilakgo kpumapakgsin chu nakgalhakgaxmatkgo xlimapakgsin Dios

1, 2. 1) ¿La tlan nalimasiyaya pi tapakgsiniya Tamapakgsin? 2) ¿Tuku xlakata talakaskinit pi xtatayananin Jehová skinkgo kakalimakgxtakgka nakakninanikgo Dios?

 ¿TAPAKGSINIYA xTamapakgsin Dios? Komo wix xtatayana Jehová, ¡xlikana pi chuna! ¿La nalimasiyaya? Ni talakaskin akgtum pasaporte o tanu, wata nalimasiyaya chuna la kakninaniya Jehová. Xaxlikana takaknin, ni kajwatiya kanajlakan; na kilhchanima nakgalhakgaxmataw xlimapakgsin xTamapakgsin Dios. Kilhchanima putum tuku tlawayaw kkilatamatkan, la kamasiyaniyaw kinkamanankan chu tuku laksakaw natlawayaw akxni tatatlayaw.

2 Pero, kkakilhtamaku niku lamaw ni putum kilhtamaku maxkikan kakni tiku tapakgsiniyaw chu tuku kilhchanima. Asta makgapitsi mapakgsinanin machokgoputunkgo la skujnaniyaw Dios o asta masputuputunkgo. Min kilhtamaku tiku tapakgsiniyaw Mapakgsina Mesías talakaskinit nakaskiniyaw mapakgsinanin kakinkamaxkikgon talakaskin nalinaw kilatamat la lakaskin. Pero uma ni kaks nalilakawanaw. Xkachikin Jehová xala makgasa makglhuwa talakaskilh wi tuku xtlawakgolh xlakata tlan xkakninanikgolh.

3. ¿Tuku talakaskilh natlawa xkachikin Dios akxni xlama mapakgsina Ester?

3 Akgtum liʼakxilhtit, xkilhtamaku mapakgsina Ester, xkachikin Dios talakaskilh pi xtalachipanankgolh xlakata ni xkamasputuka. ¿Tuku xlakata? Xlakata puxku Hamán wanilh xmapakgsina Persia Asuero pi xkamasputulh putum judíos tiku xwilakgolh kxtamapakgsin, xlakata «tanu xlimapakgsinkan nixawa xla amakgapitsi kachikinin» (Est. 3:8, 9, 13). ¿Kamakgxtakgli Jehová xlakskujnin? Nichuna, wata sikulunatlawalh Ester chu Mardoqueo akxni skinikgolh mapakgsina pi xkamakgtayalh xkachikin Dios (Est. 9:20-22).

4. ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma capítulo?

4 ¿Chu kkinkilhtamakujkan? Chuna la akxilhwi kcapítulo akgkutati, min kilhtamaku mapakgsinanin kaputsastalanikgo xtatayananin Jehová. Kʼuma capítulo naʼakxilhaw la ni mastakgonit talakaskin liwana nakakninaniyaw Dios. Pulaktutu tuku nalichuwinanaw: 1) pi kinkalakgchanan natawilayaw la akgtum tamakxtumit chu nalaksakaw la nakakninanaw; 2) kinkalakgchanan nalaksakaw tuku nakinkalimakuchikanan chuna la wan Biblia, chu 3) pi natlatni kalakgchan nakamasiyanikgo xkamanankan chuna la wan Jehová. Naʼakxilhaw la tiku tapakgsinikgo xTamapakgsin Jesús ni pekuankgonit chu ni mastakgonit talakaskin nakamalaktlawi uma chu la sikulunatlawakanit tuku tlawakgonit.

Putsakgonit natatsokgtawilakgo kpumapakgsin chu nakalimakgxtakgkan

5. ¿La litamakgtayayaw kstalaninanin Cristo pi mapakgsinanin mastakgo talakaskin natlawayaw kintaskujutkan?

5 ¿Maklakaskinaw natatsokgtawilayaw kxpumapakgsinkan latamanin xlakata tlan naskujniyaw Jehová? Ni, pero komo natatsokgtawilayaw tlakg tlan natlawayaw kintaskujutkan, tlan natamakxtumiyaw kPukgalhtawakga chu niku tlawakan laklanka tamakxtumit, naʼimprimirliyaw chu naliminaw likgalhtawakga chu tlan nakalitachuwinanaw amakgapitsi xalakwan xalaksasti chu nitu nakinkalaktlawayan. Klhuwa países, xtatayananin Jehová tatsokgtawilakgonit kpumapakgsin chu na nitu kamalaktlawi akxni kakninanikgo Dios chuna la amakgapitsi takanajla tiku tatsokgtawilakgonit kpumapakgsin. Pero ¿tuku la akxni mapakgsinanin ni kinkatsokgwiliputunkgoyan o machokgoputunkgo kintaskujutkan?

6. ¿Tuku taʼakglhuwit titaxtukgolh xtatayananin Jehová xalak Australia akxni xtsukuma década 1940?

6 Australia. Akxni xtsukuma década 1940, xmapakgsina Australia wa pi tuku xmasiyakgo xTatayananin Jehová ni xmakgtayanan xlakata guerra, wa xlakata nialh kamaxkika talakaskin natlawakgo xtaskujutkan. Wanka pi nialh xtamakxtumikgolh chu nialh xlichuwinankgolh Dios; malakchuwaka Betel chu kamakglhtika Pukgalhtawakga. Na ni xlakaskinkan pi xkgalhiw likgalhtawakga. Akxni akglhuwata kata xatsekg xaktlawamaw xtaskujut Dios, Tribunal Superior xalak Australia 14 xla junio kata 1943 kamaxkipa talakaskin pi xtatayananin Jehová tlan xtlawaparakgolh xtaskujutkan.

7, 8. Kawanti tuku tlawakgonit natalan xalak Rusia xlakata nakamakgxtakgkan nakakninanikgo Dios chuna la titaxtunit kata.

7 Rusia. Xtatayananin Jehová lhuwa kata ni kamaxkika talakaskin natlawakgo xtaskujut Dios. Alistalh katsokgwilika 1991. Akxni lakxlalh Unión Sovietica, katsokgwilika kpumapakgsin anta kFederación xalak Rusia kata 1992. Pero ni makgas titaxtulh, makgapitsi tiku ni xkaʼakxilhputunkgo, tlakg chuna tlawakgolh tiku xtatapakgsikgo Iglesia Ortodoxa Rusa, lilakgaputsakgolh xlakata lakapala xtalhuwimakgo xlakskujnin Dios. Kata 1995 chu 1998, tiku ni xkaʼakxilhputunkgo kaj lakapala pulakkitsis wi tuku kalimawakakgolh kxlakatin mapakgsinanin, pero akxilhka pi nitu xtlawakgonit. Wa xlakata, tiku ni xkaʼakxilhputunkgo kamalakgsiyakgolh kxlakatin chatum juez kata 1998. Xapulana tlajanankgolh xtatayananin Jehová, pero tiku ni xkaʼakxilhputunkgo lakgmakgankgolh tuku wanka chu xtatayananin Jehová makgatsankganankgolh mayo kata 2001. Uma taʼakglhuwit limparaka ktribunales kpapaʼ octubre watiya uma kata. Kata 2004, tribunal wa pi nialh natamaklakaskin tukuwani nema xtatsokgtawilanit nema xtamaklakaskin kMoscú chu lakxtlawalh xtaskujutkan.

8 Uma tlawalh pi xtsukuka kaputsastalanikan (kalikgalhtawakga 2 Timoteo 3:12). Xtatayananin Jehová tsukuka kaputsastalanikan chu katuwa katlawanika, kamakglhtika xlikgalhtawakgakan chu atakgalana xkamaxkikan talakaskin nasakwakgo o natlawakgo niku natamakxtumikgo. Kaj kalakpuwanti la xmakgkatsikgo kinatalankan akxni titaxtukgolh umakgolh tuku nitlan. Linkgolh xtaʼakglhuwitkan kTribunal Europeo de Derechos Humanos kata 2001, chu 2004 makatsininankgolh tuku xtsankga. Kata 2010, Tribunal wa pi: liwana xʼakxilhnit pi tuku xkaliputsastalanikan kRusia xtatayananin Jehová wa xlakata xtakanajlakan. Chu xlakata xtasiya pi nipara chatum xtatayana Jehová xtlawanit tuku nitlan, wa pi nila nakatataya tuku xtlawakgonit tribunales nema tlakg xalaktutsu. Nachuna, wa pi xlakata nitu xkamaxkikan talakaskin natlawakgo kilhchanima pi lakatsalamaka tuku kalakgchan chatunu chatunu chuna la wan limapakgsin. Uma tribunal wa pi xtatayananin Jehová kalakgchan nakakninankgo chu niti nakaliputsastalani. Maski lhuwa napuxkun xalak Rusia ni tlawakgonit tuku wa Tribunal Europeo, xlakata tlajananitaw lu kamatliwakglhnit xkachikin Dios xalak Rusia.

Titos Manoussakis (Kaʼakxilhti párrafo 9)

9-11. ¿La xkachikin Jehová xalak Grecia skinkgonit nakamaxkikan talakaskin natamakxtumikgo xlakata nakakninanikgo Dios chu tuku kitaxtunit?

9 Grecia. Kata 1983, Titos Manoussakis sakualh akgtum cuarto kʼIráklion (Creta) xlakata makgapitsi xtatayananin Jehová xtamakxtumikgolh (Heb. 10:24, 25). Titaxtulh tsinu kilhtamaku, chatum sacerdote ortodoxo kalimawakalh xtatayananin Jehová pi xmaklakaskimakgo uma cuarto xlakata xtakanajlakan. ¿Tuku xlakata chuna tlawalh? Kaj xlakata xtakanajlakan xtatayananin Jehová nixtachuna xtakanajlakan Iglesia Ortodoxa. Mapakgsinanin kalinkgolh ktribunales Titos Manoussakis chu akgalhtutu xtatayananin Jehová, kamaxokgeka chu akgtiy papaʼ katamaknuka kpulachin. Xlakata xlakan ni makgxtakgkgo xTamapakgsin Dios, umakgolh natalan akxilhkgolh pi tuku wa tribunal xlakatsalama limapakgsin niku wan pi tlan nakgalhikgo takanajla nema nakgalhiputunkgo, wa xlakata linkgolh xtaʼakglhuwitkan klhuwa tribunales xalak país chu xaʼawatiya linkgo taʼakglhuwit kTribunal Europeo de Derechos Humanos.

10 Xaʼawatiya, kata 1996 Tribunal Europeo ni katatayalh tiku ni kaʼakxilhputunkgo xaxlikana takanajla. Tribunal wa pi «xtatayananin Jehová litaxtukgo “akgtum takanajla nema lakgapaskan” chuna la wan limapakgsin xalak Grecia», chu tuku xlakkaxwilikgonit tribunales nema tlakg xatutsu «ni xmasta talakaskin nakgalhikgo takanajla nema xlakan lakaskinkgo». Nachuna wa pi mapakgsina xalak Grecia ni xlakgchan «nalakkaxwili komo tlan xtakanajlakan o tuku xlimaklakaskinatkan xlakata namalakgatumikgo xtakanajlakan». Lakxtlawaka tuku xkaliyawakanit xtatayananin Jehová chu lakkaxwilika pi tlan xkgalhikgolh takanajla nema xkgalhiputunkgolh.

11 ¿Lakkaxtlawalh xtaʼakglhuwitkan natalan xalak Grecia uma tuku tlajanankgolh? Ni. Pero kkata 2012 lakkaxlalh akgtum taʼakglhuwit nema xtachuna kCasandrea (Grecia), nema akgkutiy kata lilakkaxtlawaka, uma kilhtamaku xmalakgsiyanama chatum obispo ortodoxo. Consejo xla Estado, tiku tlakg xatalhman Tribunal xalak Grecia tatayalh xkachikin Dios. Akxni chuna lakkaxwililh lichuwinalh Constitución xalak Grecia, niku wan pi chatunu tlan nalaksaka xtakanajla, chu wa pi nixlikana pi xtatayananin Jehová ni akgtum takanajla nema ni lakgapaskan. Consejo wa: «Xlakata tuku masiyakgo “xtatayananin Jehová” ni kaj xatsekg, uma wamputun pi kgalhikgo akgtum takanajla nema lakgapaskan». La uku, aktsu congregación xla Casandrea lu lipaxuwa pi tlan tamakxtumikgo kxPukgalhtawakgakan.

12, 13. ¿La nitlan limaklakaskinkgolh limapakgsin kintalamakgasitsinkan xalak Francia chu tuku kitaxtunit?

12 Francia. Makgapitsi xtalamakgasitsin xkachikin Dios limaklakaskinkgo limapakgsin xlakata nakatlawanikgo tuku nitlan (kalikgalhtawakga Salmo 94:20). Akgtum liʼakxilhtit, kxitat década 1990, mapakgsinanin xlakata tumin xalak Francia tsukukgolh lakputsananikgo la xlimaklakaskinkgo tumin Association Les Témoins de Jéhovah, akgtum tukuwani nema limaklakaskinkgo xlakatin mapakgsinanin xtatayananin Jehová xalak Francia. Ministro xla presupuesto lichuwinalh tuku xlakata chuna xtlawamakgolh: «Xlakata kkalakputsananimaw max natlawa pi naxokgonikgo mapakgsina o nakalinkan xlakatin mapakgsinanin [...], nema max natlawa pi uma tamakxtumit nialh tlan natawilakgo o natlawa pi nialh natlawakgo xtaskujutkan unu». Maski ni tekgskgolh tuku nitlan, mapakgsinanin lhuwa tumin kaskinikgolh. Komo xkgantaxtulh tuku xkalimawakamaka, natalan xmalakchuwakgolh sucursal chu kstakgolh xlakata kxokgonikgolh mapakgsinanin. Lu nitlan, pero xkachikin Dios ni kaj chuna tamakgxtakgkgolh. Xtatayananin Jehová ni chuntiya tamakgxtakgkgolh chu linikgolh xtaʼakglhuwitkan Tribunal Europeo xla Derechos Humanos kkata 2005.

13 Tribunal lakkaxwililh taʼakglhuwit 30 xla junio kata 2011. Wa pi xlakata chatunu chatunu tlan nalaksaka tuku takanajla nakgalhi, mapakgsinanin nila nawankgo tuku takanajla tlan o la namalakgatumi, kaj watiya akxni tamalakatsali. Na wa: «Tumin nema kamaxokgeka, [...] kamakglhtilh tuku xmaklakaskinkgo uma takanajla chu tlawalh pi tiku anta tapakgsikgo nialh liwana xkakninankgolh». Putum Tribunal tatayalh xtatayananin Jehová. Xkachikin Dios lu lipaxuwalh xlakata mapakgsina xalak Francia kapuspitnilh tumin chu xaskgata nema xkamaxokgekanit chu xlakata xmakgantaxtilh tuku xlimapakgsinanit Tribunal, nialh kamakglhtika sucursal.

Tlan lu natlawaya oración xpalakata natalan tiku mapakgsinanin kamapatinimakgolh

14. ¿La tlan namakgtayanana xlakata nakinkamaxkikanan talakaskin nakakninaniyaw Dios?

14 Chuna la Ester chu Mardoqueo tiku latamakgolh akxni xtsokgmaka Biblia, xkachikin Dios xalak uku liskujkgo xlakata nakamaxkikan talakaskin nakakninanikgo Dios la limapakgsinanit (Est. 4:13-16). ¿La tlan namakgtayanana? Tlan lu natlawaya oración xpalakata natalan tiku mapakgsinanin kamapatinimakgolh. Uma oraciones tlan nakamakgtaya akxni wi tuku lipatinamakgolh o kaputsastalanikan (kalikgalhtawakga Santiago 5:16). ¿Kgalhti Jehová umakgolh oraciones? Xlakata tlajananitaw ktribunales limasiya pi chuna (Heb. 13:18, 19).

Tlan nalaksakaw tuku nalikuchunaw chuna la kanajlayaw

15. ¿Tuku kuentajtlawayaw tiku tapakgsiniyaw Tamapakgsin xlakata la limaklakaskinkan kgalhni?

15 Chuna la lichuwinaw kcapítulo 11, tiku tapakgsikgo kxTamapakgsin Dios liwana kawanikan kBiblia pi ni nalimaklakaskinkgo kgalhni, nema la uku lu limaklakaskinkan (Gén. 9:5, 6; Lev. 17:11; kalikgalhtawakga Hechos 15:28, 29). Maski ni mastayaw talakaskin nakinkawilinikanan kgalhni, putsayaw tuku tlakg tlan nalikuchunaw chu nachuna kifamiliajkan, pero putum kilhtamaku laksakaw tuku ni lakatsala xlimapakgsin Dios. Tlakg xatalhman tribunales xalak lakalhuwa países wankgonit pi latamanin tlan nalaksakkgo tuku nalikuchunkgo chu tuku ni, chuna la wi xtalakapastaknikan chu xtakanajlakan. Maski chuna, kmakgapitsi países xkachikin Dios kgalhikgonit lhuwa taʼakglhuwit xlakata uma. Kalichuwinaw makgapitsi.

16, 17. ¿Tuku limakuchika chatum tala puskat xalak Japón? ¿La limakgkatsilh akxni katsilh chu la kgalhtika xʼoraciones?

16 Japón. Misae Takeda, chatum tala puskat xalak Japón tiku xkgalhi 63 kata, xtalakaskin natlawanikan akgtum tuwa operación. Xlakata xtapakgsini xTamapakgsin Dios, wanilh xmakuchina pi ni xlakaskin nawilinikan kgalhni. Pero titaxtulh makgapitsi papaʼ lu lixkajni limakgkatsilh akxni katsilh pi xwilinikanit kgalhni akxni chukuka. Makgkatsilh pi nitlan tuku tlawanika chu akgskgawika, tala Takeda kamalakgsiyalh makuchinanin chu pumakuchin kjunio kata 1993. Uma xakakswa puskat chu tiku lakgasiyu xchuwinan tliwakga takanajla xkgalhi: ktribunal niku lhuwa xwilaka wa tuku tlawanika, tayalh klakatin liwaka akgtum hora maski lu xtatatla. Xaʼawatiya kilalh ktribunal chu titaxtulh akgtum papaʼ nilh. Lu kaks lilakawanaw xtakanajla chu xlakata ni xpekuan. Tala Takeda wa pi putum kilhtamaku skinilh Jehová pi xsikulunatlawalh xlakata xtlajanalh. Liwana xkatsi pi Jehová xʼama kgaxmata tuku kskinima. ¿Kgaxmatnilh Jehová?

17 Titaxtulh akgtutu kata akxni xninita tala Takeda, Tribunal Supremo xalak Japón tatayalh, chu wa pi nitlan pi wilinika kgalhni maski xwanit pi ni xlakaskin. Tuku lakkaxwilika 29 xla febrero kata 2000, wa pi akxni chuna nala, «natatlawa tuku skima chatum lataman xlakata lakgchan nalaksaka [...] tuku natlawaputun». Tala Takeda lhuwa tuku tlawalh xlakata tlan xlaksakwi tuku nalikuchunaw chuna la kintalakapastaknikan nema limasiyaninitaw Biblia. Xlakata uma, xtatayananin Jehová xalak Japón, tlan ankgo kpumakuchin chu ni pekuankgo pi nakawilinikan kgalhni maski ni lakaskinkgo.

Pablo Albarracini (Kaʼakxilhti párrafos 18 asta 20)

18-20. 1) ¿Tuku wa akgtum tribunal xalak Argentina xlakata pi tlan limaklakaskinkan maktum directriz médica xlakata ni nawilinikana kgalhni? 2) ¿La tlan nalimasiyayaw pi tapakgsiniyaw Tamapakgsin akxni nitlan talimaklakaskin kgalhni?

18 Argentina. Min kilhtamaku, chatum lataman nila chuwinan chu talakaskin nalaksakaw tuku nalimakuchikan. ¿Tuku tlan natlawayaw tiku tapakgsiniyaw Tamapakgsin akxni chuna natitaxtuyaw? Nalinaw maktum kapsnat nema nakinkapalakachuwinanan, chuna la tlawalh Pablo Albarracini. Mayo kata 2012 xmakgkgalhananputunkan chu makglhuwa talaka. Akxni linka kpumakuchin, lu snun xwi chu nila xwan pi ni xlakaskin nawilinikan kgalhni. Pero liwaka akgtati kata xlin akgtum directriz médica, tlanku xwanit chu xfirmarlinit. Maski lu snun xwi chu makgapitsin makuchinanin wankgolh pi xtalakaskin nawilikan kgalhni xlakata ni xnilh, xtlawaputunkgo tuku xwan xdirectriz. Pero xtlat Pablo, tiku ni xtatayana Jehová xwanit, maxtulh akgtum orden judicial xlakata xlaktlawaka tuku xlaksaknit xkgawasa.

19 Abogado tiku xmakgtayama xpuskat Pablo lakapala wa pi nitlan tuku xtatlawama. Ni lhuwa hora titaxtulh, akgtum tribunal lakxtlawalh tuku xlimapakgsinanit tlakg xataktuju tribunal chu wa pi xtamakgantaxtilh tuku xtsokgwilinit xdirectriz médica tiku xtatatla. Xtlat tala Albarracini linilh xtaʼakglhuwit Corte Suprema de la Nación. Pero Corte wa: «Ni anan tuku limasiya pi [directriz médica] niku Pablo xtsokgwilinit pi ni xlakaskin nawilinikan kgalhni kaj akglakgwa malakgatsamalh, pi ni chuna xtlawaputun chu wi tiku fuerza matsokgnilh». Nachuna Corte wa pi limapakgsin wan pi putum latamanin «tiku tlan lakapastaknan chu makgatsinit kata tlan nalaksaka tuku nalimakuchikan, tlan namakgamakglhtinan o nalakgmakgan tuku nalimakuchikan». Chu wampa: «Uma tuku lakaskin xlitlawat makuchina».

¿Malakgatsamanitata midirectriz médica?

20 Tala Albarracini la uku nialh tatatla. Xla chu xpuskat paxuwakgo xlakata xlin xdirectriz médica. Akxni tlawalh tuku ni lu tuwa pero xlakaskinka, tala limasiyalh pi tapakgsini xTamapakgsin Dios nema pulalin Cristo. ¿Mifamilia chu wixin chuna tlawanitantita?

April Cadoreth (Kaʼakxilhti párrafos 21 asta 24)

21-24. 1) ¿Tuku tlawalh pi Tribunal Supremo xalak Canadá xlakkaxwililh tuku lu xlakaskinka xlakata kamanan tiku liwanaja lakapastaknankgo chu xlakata la limaklakaskinkan kgalhni? 2) ¿La tlan nakamatliwakglha xtatayananin Jehová tiku lakgkgawasanku uma tuku lalh?

21 Canadá. Atsinu ni putum tribunales wankgo pi natlatni tlan nalaksakkgo tuku tlakg tlan nakalimakuchikan xkamanan. Min kilhtamaku asta wankgonit pi tlan natlawakan tuku nawan tiku liwanaja lakapastaknan xlakata tuku nalimakuchikan. Chuna titaxtulh April Cadoreth, tiku xkgalhi 14 kata, tiku linka kpumakuchin xlakata lhuwa kgalhni xtaxtunima kxpulakni. Nina lhuwa papaʼ xtitaxtunit xtsokgwilinit tuku xlakaskin kʼakgtum directriz médica anticipada, pi ni xwilinika kgalhni maski lu xtalakaskilh. Makuchina tiku ni tlawalh tuku liwana xtsokgwilinit April, maxtulh akgtum orden judicial xlakata xwilinika kgalhi chu wilinilh pulaktutu unidades xla kgalhni. Alistalh, April wa pi tuku tlawanika litaxtulh la xlikgamanankanit.

22 April chu xnatlatni linkgolh xtaʼakglhuwit ktribunales xlakata xtatlawalh tuku xaʼakgstitum. Chu xtaʼakglhuwit linka kTribunal Supremo xalak Canadá akxni xtitaxtunita akgtiy kata. Maski nawanaw pi April makgatsankganalh, xokgonika tuku laktlawalh chu Tribunal tatayalh amakgapitsin kamanan tiku liwanaja lakapastakkgo xlakata tlan nalaksakkgo tuku nalikuchunkgo. Tribunal wa: «Xlakata tuku nalikuchunkgo, nakamaxkikan talakaskin tiku nina makgatsikgo 16 kata pi nalimasiyakgo tuku lakpuwankgo xlakata tuku nalaksakkgo tuku nalikuchunkgo nema limasiya pi liwana lakapastakkgo chu tlan xakstukan nalaksakkgo tuku natlawakgo».

23 Tuku tlakg xlakaskinka xlakata uma taʼakglhuwit wa pi Tribunal Supremo lichuwinalh tuku wan constitución xlakata kamanan tiku liwanaja lakapastakkgo. Akxni nina xtamasta uma limapakgsin, putum tribunales tlan xmastakgo limapakgsin tuku nalimakuchikan chatum tiku nina xmakgatsi 16 kata, komo xʼakxilhkgolh pi tlakg tlan. La uku nialh la nawankgo tuku nalimakuchikan chatum tiku nina makgatsi 16 kata komo xla ni lakaskin wata pulana namaxkikan talakaskin nalimasiya pi liwana lakapastaknan chu tlan xakstu laksaka tuku natlawa.

«Xlakata kkatsi pi maski kaj tsinu ktlawalh natamalanki xtukuwani Dios, chu naklimasiya pi Satanás xaʼakgsanina, lu kimakgapaxuwa»

24 ¿Kaj paxkat wa uma akgtutu kata? April liwana katsi pi nichuna. La uku precursora regular chu ni tatatla. Wan: «Xlakata kkatsi pi maski kaj tsinu ktlawalh natamalanki xtukuwani Dios, chu naklimasiya pi Satanás xaʼakgsanina, lu kimakgapaxuwa». Tuku titaxtulh April limasiya pi kamanan ni nakamatlawikan tuku nitlan chu chuna nalimasiyakgo pi tapakgsinikgo xTamapakgsin Dios (Mat. 21:16).

Tlan nakamasiyanikan chuna la limapakgsinan Jehová

25, 26. ¿Tuku taʼakglhuwit lakatsuku akxni talakxtlawa tamakgaxtokgat?

25 Jehová kalakgayawanit natlatni nakamasiyanikgo xkamanan chuna la wan xlimapakgsin (Deut. 6:6-8; Efes. 6:4). Uma lu tuwa taskujut, pero tlakg tuwa kitaxtu komo xanatlatni lakxtlawakgo xtamakgaxtokgatkan. Max tanu tanu natsukukgo lakpuwankgo xlakata tuku kilhchanima natlatni nalitaxtukgo. Akgtum liʼakxilhtit, chatum xtatayana Jehová liwana kanajla pi talakaskin namasiyani xkgawasa xlimapakgsin Dios, chu max tiku tamakgaxtokga chu ni xtatayana Jehová ni nalakaskin. Xtatayana Jehová katsi pi akxni lakxtlawakan tamakgaxtokgat nialh latalalin pero chuntiyaku natlatni litaxtukgo, uma ni talakgpali.

26 Pero, max tiku ni xtatayana Jehová naskin nakatatamakgxtakga kamanan xlakata wa nakamasiyani tuku takanajla nakgalhikgo. Makgapitsin wankgo pi komo nakamakgastakkan la xtatayana Jehová nitlan katlawani kamanan. Wankgo pi nila katikatlawanika paskua akxni makgatsikan kata, chu amakgapitsi paskua, o komo natatatla nila katiwilinika kgalhni nema «nalakgmaxtuni xlatamat». Lu lipaxuwayaw pi tlakg lhuwa tribunales akxilhkgo pi tlan katawilakgolh kamanan chu ni akxilhkgo komo nitlan xtakanajla chatum xatlat. Kalichuwinaw makgapitsi.

27, 28. ¿Tuku wa Tribunal Supremo xalak Ohio xlakata xwankan pi akxni kamakgastakkan la xtatayana Jehová katlawani tuku nitlan kamanan?

27 Estados Unidos. Kkata 1992, Tribunal Supremo xalak Ohio akxilhli akgtum taʼakglhuwit niku chatum xatlat tiku ni xtatayana Jehová wa pi nitlan xkitaxtulh komo xkgawasa xmakgastakka la chatum xtatayana Jehová. Akgtum tlakg xatutsu tribunal tatayalh chu wa pi xla xmakgastakli xkgawasa. Xatse, Jennifer Pater, maxkika talakaskin nalakgapaxialhnan, pero limapakgsika pi ni «namasiyani aktsu kgawasa xtakanajlakan xtatayananin Jehová chu nipara tsinu natalichuwinan». Tuku limapakgsinalh tribunal lhuwa tuku xkilhchanima chu tala Pater nila xlitachuwinalh xkgawasa Bobby, xlakata Biblia o tuku wan la linkan latamat. Tlan nalakpuwana la makgkatsilh: lu nitlan xlimakgkatsi. Maski chuna wan pi katsinilh nakgalhkgalhinan chu kgalhkgalhilh pi Jehová xmakgtayalh. Wan: «Jehová putum kilhtamaku kimakgtayalh». Xʼabogada, tiku xtatayananin Jehová wanikgolh tuku xtlawalh, skilh xtamakgtay Tribunal Supremo xalak Ohio.

28 Tribunal Supremo wa pi ni xlilat tuku xlakkaxwilinit tlakg xatutsu tribunal, chu wa pi «natlatni kalakgchan nakamasiyanikgo xkamanan, chu uma kilhchanima pi nakamasiyanikgo la nalinkgo xlatamatkan chu xtakanajlakan». Nachuna wa pi komo tlan xmasiyaka pi tuku kanajlakgo xtatayananin Jehová xtlawani tuku nitlan aktsu kgawasa, tribunal ni kgalhi limapakgsin xlakata namakglhtikan xkgawasa kaj xlakata xtakanajla. Tribunal Supremo ni tekgsli tuku xlimasiyalh pi tuku kanajlakgo xtatayananin Jehová xtlawani tuku nitlan aktsu kgawasa.

Lhuwa tribunales kamakgtayakgonit natlatni tiku kstalaninanin Cristo xlakata natatamakgxtakgkgo xkamanan

29-31. ¿Tuku xlakata makglhtika xtsumat tala xalak Dinamarca chu tuku wa Tribunal Supremo xalak país xlakata uma taʼakglhuwit?

29 Dinamarca. Anita Hansen na watiya taʼakglhuwit takgalhilh tiku xchixku xwanit akxni skilh kʼakgtum tribunal pi xmaxkika talakaskin nakuentajtlawa Amanda, tiku xkgalhi akgtujun kata. Maski uma tribunal wa pi tala Hansen xtatamakgxtakgli xtsumat kkata 2000, pero xtlat Amanda skilh xtamakgtay tribunal superior, tiku lakxtlawalh tuku xlakkaxwilikanit chu wata wa tatamakgxtakgli xtsumat. Xlakata xtakanajlakan, xanatlatni tanu tanu la xʼakxilhkgo latamat, tribunal superior lakpuwa pi xatlat tlakg tlan xlakkaxtlawalh taʼakglhuwit. Tlan nawanaw pi tala Hansen makglhtika Amanda xlakata xtatayana Jehová xwanit.

30 Akxni xtitaxtuma uma tuku lu tuwa, tala Hansen xmin kilhtamaku lu ni xkatsi tuku natlawa asta ni xkatsi tuku naskin akxni xtlawa oración. Xla wan: «Pero xtachuwin Romanos 8:26 chu 27 lu kimakgtayakgolh. Putum kilhtamaku kmakgkatsilh pi Jehová xʼakgatekgsa tuku xakwaniputun. Putum kilhtamaku kinkuentajtlawalh chu kimakgtayalh» (kalikgalhtawakga Salmo 32:8 chu Isaías 41:10).

31 Tala Hansen skilh xtamakgtay Tribunal Supremo xalak Dinamarca. Akxni lakkaxtlawalh, Tribunal Supremo wa: «Nalakkaxwilikan tiku natatamakgxtakga tsumat wa na liwana nalakkaxwilikan tuku tlakg tlan nakitaxtuni aktsu tsumat». Nachuna wa pi wa namaxkikan talakaskin namakgastaka tiku nakatsini la nalakkaxtlawa taʼakglhuwit, ni wa tuku «masiyakgo chu tuku lakkaxwilikgonit ni natlawakgo» xtatayananin Jehová. Lu tlan limakgkatsilh tala Hansen, akxni Tribunal akxilhli pi lu tlan tse xlitaxtu chu maxkipa talakaskin nakuentajtlawapara Amanda.

32. ¿La kamakgtayanit Tribunal Europeo de Derechos Humanos natlatni tiku xtatayananin Jehová xlakata ni nakalakgmakgankan?

32 Akglhuwa países xalak Europa. Min kilhtamaku, nipara tribunales nema tlakg kgalhi limapakgsin nila lakkaxtlawakgo taʼakglhuwit xlakata tiku lakgchan namakgastaka xkamanan. Akxni chuna la, Tribunal Europeo de Derechos Humanos makgtayananit. Makgtiy, uma Tribunal wa pi Tribunal nema xatutsu tanu la xlikatsininit xatlat o xatse tiku xtatayana Jehová kaj xlakata xtakanajla. Lichuwinalh pi chuna la likatsinika lilakgmakganka, Tribunal lakkaxwililh pi, «akxni wi tiku lakgmakgankan kaj xlakata xtakanajla nitlan». Chatum tse tiku xtatayana Jehová nema litamakgtayalh uma tuku lakkaxwilika, tlan limakgkatsilh chu wa: «Lu nitlan klimakgkatsilh pi kilimawakaka pi xakkatlawani tuku nitlan kinkamanan, kaj xakkamaxkiputun tuku akit xaklakpuwan pi tlakg tlan: xakkamasiyanilh tuku xla Dios».

33. ¿La tlan natlatni tiku xtatayananin Jehová namakgantaxtikgo tastakyaw nema wi kFilipenses 4:5?

33 Xlikana, natlatni tiku xtatayananin Jehová ni malakatsalikgo akxni makgapitsi limapakgsin ni kamaxkikgo talakaskin nakamasiyanikgo xkamanan tuku wan Biblia (kalikgalhtawakga Filipenses 4:5). Nachuna, paxtikatsininankgo pi kamaxkikan talakaskin nakamasiyanikgo xtiji Dios, na katsikgo pi xatlat o xatse nema ni xtatayana Jehová tlan komo chuna lakaskin namakgtayanan. ¿La xlilakaskinka akxilhaw chatum xtatayana Jehová nakamasiyani xkamanan?

34. ¿La kamakgtaya la uku natlatni tiku kstalaninanin Cristo xliʼakxilhtit judíos tiku latamakgolh kxkilhtamaku Nehemías?

34 Akgtum liʼakxilhtit, kxkilhtamaku Nehemías lhuwa tuku kinkamasiyaniyan. Judíos lu liskujkgolh xlakata xkaxtlawakgolh xpatsaps Jerusalén. Xkatsikgo pi akxni chuna xtlawakgolh xlitamakgtayakgolh chu nachuna xfamilias xlakata nitu xkatlawanikgolh kachikinin nema lakatsu xwilakgolh chu ni xkaʼakxilhputunkgo. Wa xlakata Nehemías kawanilh: «Katalachipanantit xpalakata minatalankan, milakgkgawasankan chu milaktsumankan, milakpuskatinkan chu minchikkan» (Neh. 4:14). Akxni chuna tlawakgolh judíos lu tlan kitaxtulh. Chu nachuna la uku, natlatni tiku xtatayananin Jehová liskujkgo xlakata nakamasiyanikgo xkamankan tuku xaxlikana. Katsikgo pi lhuwa tuku nitlan kamatlawiputunkan kʼescuela, tiku lakatsu tawilakgolh, chu uma tuku nitlan max natsuku tanu kchiki klilakgastan o atanu. Natlatni: kalakapastaktit pi tlan kitaxtu akxni liskujatit xlakata natawilakgo niku tlan nastaka xtakanajlakan.

Kalipawanti pi Jehová tataya xaxlikana takanajla

35, 36. ¿Tuku tlan kakitaxtuninit xtatayananin Jehová xlakata liskujkgonit nakinkamaxkikanan talakaskin nakakninaniyaw Dios chu tuku liwana lakapastaknita natlawaya?

35 Jehová sikulunatlawama putum tuku tlawanit xkachikin xlakata nakamaxkikan talakaskin tlan nakakninanikgo. Wa xlakata, xkachikin Dios makglhuwa mastanit tamakatsin kxlakatin tribunales chu amakgapitsi latamanin (Rom. 1:8). Xlipulaktiy tuku na tlan kitaxtunit xlakata tlajanankgonit kxlakatin mapakgsinanin na litamakgtayakgonit lhuwa latamanin tiku ni xtatayananin Jehová. Pero akinin xkachikin Dios, ni lakaskinaw pi katalakgpalilh la wilakgolh latamanin o tlan nakinkalichuwinankanan. Tuku tlakg xlakaskinka, akinin xtatayananin Jehová skinitaw ktribunales nakinkamaxkikanan talakaskin liwana natalakkaxwili chu tlan nakakninaniyaw Dios (kalikgalhtawakga Filipenses 1:7).

36 Chuntiyaku lu xlakaskinka kaʼakxilhwi tuku kinkamasiyanikgoyan tiku lhuwa tuku tlawakgonit xlakata tlan nakakninaniyaw Jehová. Na ni kamakgxtakgwi chu kalipawaw pi Jehová kinkamakgtayayan kʼuma taskujut chu nakinkamaxkiyan litliwakga nema talakaskin xlakata natlawayaw xtalakaskin (Is. 54:17).