Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

MURU 15

Wiimananiha Wahu Wira Naakiherye Okokhorela Wahu

Wiimananiha Wahu Wira Naakiherye Okokhorela Wahu

YOOLAKELA YA MURU OLA

Moota Kristu aakhalihenrye awe atthareli awe wira yaakiherye ehakhi aya yookokhorela ni wiiwelela malamulo a Muluku

1, 2. (a) Exeeni enooniherya wira nyuwo mwa mutthu a Omwene wa Muluku? (b) Exeeni eniwiiriha Anamoona a Yehova okathi mukina otthuneyaka waakiherya ehakhi aya ya okokhorela waya mootaphuwa?

NIIREKE nyuwo mwa mutthu a Omwene wa Muluku? Aayo, maana nyuwo mwa Namoona a Yehova! Nto exeeni enooniherya wira nyuwo mwa mutthu a Omwene wa Muluku? Kahiyo epasaporte, wala edukumento ekina elempwale ni guvernu. Etthu enoosuwanyeihani enilipa ni enamuna enimukokhorela anyu Yehova Muluku. Okokhorela wa ekeekhai onihela muhina itthu sinceene ohiya paahi ele enikupali anyu. Enihela muhina ele enipaka ahu, eyo piiyo, wiiwelela wanyu malamulo a Omwene wa Muluku. Omukokhorela wahu Muluku onihela muhina khula etthu ya okumi ahu, niire so, enamuna enikhapelela ahu emusi ahu, wala moota sinithokorerya ahu myaha sa okumi ahu.

2 Masi, olumwenku onikhala ahu khonittittimiha makhalelo ahu a Omwene wala soovekela saya. Iguvernu sinceene soomananiha ovukula muteko ahu wala okhoottiha moomalela. Ikwaha sikina, atthu a Kristu ahaana owana ekhotto wira aphwanye otaphuwa wa weettela malamulo a Omwene wa Mesiya. Niireke eyo etthu epacenrye niinaano? Nnaari. Atthu a Yehova okhuma khalai yaaniimananiha wira aphwanye otaphuwa woomukokhorela Yehova.

3. Ekhotto xeeni atthu a Muluku yaawanne aya okathi wa Pwiyamene Estheri?

3 Mwa ntakiheryo, okathi wa Pwiyamwene Estheri, atthu a Muluku yaahaana owana wira avikanihe okhala akumi. Nthowa na xeeni? Hamani, mukhulupale oopacerya a mwene aari ootakhala, nto aahimuleela Mwene oPersia Asuwero, wira aYuda otheene yaakhala elapo awe yiivakasiwe mwaha woowi ‘ikano saya saahitepa ovirikana n’ikano s’atthu a maloko makina’. (Esth. 3:8, 9, 13) Niireke Yehova ahaanyanyala arumeyi awe? Nnaari, owo aahireeliha wiimananiha wa Estheri ni Mordekai, okathi waaronwe aya onvekela mwene a oPersia wira aakhapelele atthu a Muluku.—Estheri 9:20-22.

4. Exeeni enrowa ahu otthokorerya muru ola?

4 Nto exeeni eniiraneya mahiku ala? Ntoko soonale ahu muru ovinre, iguvernu sinceene okathi mukina sinnimananiha waalupattha Anamoona a Yehova. Muru ola ninrowa othokorerya inamuna sikina seiyo iguvernu simananinhe aya okhoottiherya omukokhorela wahu Yehova. Ninrowa othokorerya inamuna tthaaru suulupale: (1) ehakhi ahu ya okhalana nikhuuru nootthokiheya ni otthara enamuna ya okokhorela wahu, (2) othanla enamuna ya olooliwa enivarihana ni malakiheryo a Biibiliya, ni (3) ehakhi anamuyari erina aya ya waahuwa anaaya moovarihana ni sooruma sa Yehova. Wa khula enamuna, ninrowa woona moota atthu a Omwene wa Mesiya yiimananinhe aya wira avikanihe waakiherya Omwene owo, ni moota wiimananiha waya iwo onireelihiwa aya.

Owanela Ekhotto Wira Nisuweliwe ni Guvernu ni Ophwanya Otaphuwa

5. Mireerelo xeeni sinikhumelela vaavo vanikhalana ahu edukumento enihimya wira etiini ahu ti yoweemereriwa elapo enikhala ahu?

5 Niireke hiyo nihaana weemereriwa ni iguvernu sa apinaatamu wira nimukokhoreleke Yehova? Nnaari. Masi okhalana idukumento silempwale ni guvernu, onninikhweiherya omukokhorela Yehova. Mwa ntakiheryo, onnikhweiherya opaka mithukumano Empa ya Omwene ni ya Asembeleya, wimpirimiri ni olovola iliivuru sinimutthokiherya Biibiliya, ni waalaleerya ihapari sooreera anamwaattamanani ahu mootaphuwa. Ilapo sinceene, Anamoona a Yehova aavahiwa idukumento ni guvernu siniweemererya ovara miteko saya sa okokhorela ntoko siniira aya itiini sikina sa elapo eyo. Masi exeeni enikhumelela vaavo guvernu onikhoottiha awe edukumento eniweemererya Anamoona ovara miteko saya, wala omananiha ovukula otaphuwa wahu?

6. Muxankiho xeeni waakhumelenle Anamoona a Yehova a wAustralia wuupaceryani wa myaakha sa 1940?

6 Australia. Wanipacerya wa iyaakha sa 1940, mukhulupale mmosa a Australia, aahihimya wira sookupali sahu, “sinnaahonona” apalano anipakiwa a ekhotto. Nto waahipacerya okhoottihiwa muteko ahu. Anamoona yaahikhoottiheriwa othukumana hata olaleerya mootaphuwa; nave miteko sa oBetheli sahikhoottihiwa, ni yahaakhiwa Ipa sa Omwene. Hata okhalana iliivuru sinimutthokiherya Biibiliya yaari ethtu yokhoottihiwa. Nuumala iyaakha sinceene avaraka miteko saya mwa mwiitiho, Anamoona a Australia, yaahitaphuwa. Nihiku na 14 a Junyo 1943, eTribunaali Yuulupale ya Australia, yaahimala-maliha nlamulo nakhoottiha miteko sa Anamoona.

7, 8. Mutthokiherye enamuna anna a oRussia yaakihenrye aya ehakhi aya iyaakha sinceene?

7 Russia. Anamoona a Yehova aamaliha iyaakha sinceene akhoottiheriwaka miteko saya ni olamulelo wa maKomunista; masi mwaakha wa 1991, yaaheemereriwa. Nuumala ophweeya olamulelo wa União Soviética, nto mwaakha wa 1992, hiyo noovahiwa edukumento enneemererya ovara miteko sahu ni Federação Russa. Masi, ohivinre okathi munceene, yaahikhumelela awanani, vanceenexa yaale yeettela Ekerexa Ortodoxa Russa. Awo yaahixankiheya mwaha woowi Anamoona a Yehova yaanincerereya mowaakuveya. Anamavaanyiha ale yahaaroiha Anamoona a Yehova otribunaali, ikwaha 5 okhuma 1995, mpakha 1998. Khula ekwaha, Anamoona khiyaaphwanyaniwa mulattu. Masi, mwaakha wa 1998 awanani ale yaahaatumererya atthu waalupattha Anamoona. Wanipacerya, Anamoona yaahikhumela saana, masi awanani ale khiyeemerenrye nlamulo naahimmwale otribunaali, nto anna yaahiyeleela mulattu ole, mweeri wa Maio 2001. Mweeri wa Outubro, waahikumiheriwa-tho mulattu mukina wiirinhe mwaakha wa 2004, oheemereriwa-tho mutthenkeso waarumeeliwa ni Anamoona oMoscovo ni okhoottiheriwa miteko saya.

8 Nto olupatthiwa waanincerereya. (Mmusome 2 Timotheyo 3:12.) Anamoona yaanivariwa ni otupheliwa. Yanaakhiwa iliivuru saya, ipa saaluganri aya wala saatekeliwe omukokhorela Yehova, saanikhoottihiwa. Nto nkuupuwelani anna ni arokora moota yoonenle aya mixankiho iyo! Anamoona a Yehova yaahivekela wira mulattu ole oroihiwe wa Corte Europeia dos Direitos Humanos (CEDH) mwaakha wa 2001; nave yaahiroiha-tho soohimmwa sikina mwaakha wa 2004. Mwaakha wa 2010, CEDH, yaahihimya yoothanla aya. Etribunaali ele yaahoona wira etthu yaakumihenrye mwaha ole, okhala wira elapo ya oRussia kheniweemererya atthu a itiini sikina, nto khukumiherya nlamulo noowi simala-malihiwe sookhoottiherya sotheene wa Anamoona a Yehova, okhala wira khiivo etthu yootakhala epanke aya. Etribunaali ele yaahoona wira yookhoottiha ele, yaanihonona idireito sa Anamoona. Etribunaali yaahihimya-tho wira Anamoona yeemereriwe ovara miteko saya. Ekeekhai wira makhulupale manceene oRussia khiyeemerenrye yoothanla ya CEDH. Masi atthu a Muluku a elapo ele annilipa murima mwaha wooxintta iwo.

Titos Manoussakis (Nwehe ettima 9)

9-11. Moota xeeni atthu a Muluku oGrécia yiimananinhe aya waakiherya ihakhi saya nto etthu xeeni yaakhumelenle?

9 Grécia. Mwaakha wa 1983, Titos Manoussakis, aahaalugari esaala muttetthe wa Heraklion, oCreta, wira Anamoona a Yehova apakeke mithukumano saya. (aHéb. 10:24, 25) Moohipisa, namukuttho a Ekerexa Ortodoxa aahiroiha mulattu wa guvernu wira akhoottiheriwe Anamoona orumeela esaala ele wira apakeke mithukumano saya. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowi sookupali sa Anamoona siri soovirikana ni Ekerexa Ortodoxa! Guvernu a muttetthe ole aahimphwanyiha mulattu Titos Manoussakis ni Anamoona araru a mapuro ale. Awo yaahivariwa khitthukweliwa myeeri miili. Ntoko atthu anikhaliherya Omwene wa Muluku, Anamoona yaahoona wira etribunaali ele yaahitthekela edireitu ya omukokhorela Muluku mootaphuwa. Nto yaahivekela wira mulattu ole oroihiwe itribunaali sikhaani nto muhoolo mwaya yaahiroiha wa CEDH.

10 Nto mwaakha wa 1996, CEDH, aahaavanyiha ale yaakhoottiha okokhorela wa ekeekhai. Etribunaali ele yaahoona wira “Anamoona a Yehova yaahiheliwa muhina mwa ‘itiini soosuweliwa’ moovarihana ni nlamulo na oGrécia”. Nto itribunaali saamukhaani “saahitthekela nlamulo mwaha wokhoottiha olompa mootaphuwa”. Etribunaali ele yaahoona wira khahiyo eguvernu ya oGrécia erina owerya wa “othanla vakhala wira sookupali sa etiini ni inamuna sinirumeela aya wira alaleye sookupali iyo ti sooloka wala nnaari”. Nto milattu iye voohimya sa Anamoona ale saahimala, vano yaahipacerya ovara miteko saya mootaphuwa!

11 Niireke oxintta nno woomaliha mixankiho oGrécia? Voriipiha-vo murima, nnaari. Mwaakha wa 2012, mwaha woolikana ni yoole waahiphukiwa oKassandreia, oGrécia, nuuvira iyaakha 12 omakelaka ophukiwa. Mukwaha ola anamalupattha yaatumereriwa ni bispo a ekerexa Ortodoxa. Econselho ya Estado, yeeyo ekhanle etribunaali yuulupalexa ya oGrécia, yaahiphuka mulattu ole nto khuwaakiha Anamoona. Etribunaali ele yaaniromola nlamulo nuulupale na oGrécia ninweemererya alipa a etiini ovara miteko saya mootaphuwa, nto yaahikhootta yoohimya yoowi Anamoona a Yehova khahiyo etiini yoosuweliwa. Etribunaali ele yaahihimya wira: “Sowiixuttiha sa ‘Anamoona a Yehova’ khahiyo etthu ehinisuweliwa, nto, awo aneettela etiini yoosuweliwa”. Anna a muloko ole mwaamukhaani a Kassandreia yaahihakalala vanceene okhala wira vano yanwerya otthikela othukumana Empa ya Omwene wira amukokhorele Yehova.

12, 13. Exeeni yaakhumelenle oFrança, mwaha wa anamalupattha “yaarumeela nlamulo” wira yaakumiherye mixaankiho anna, nto yaakhumelenle exeeni?

12 França. Anamalupattha akina, annirukunuxa nlamulo na elapo ele wira yaavahe nthowa atthu a Muluku. (Musome Esalimo 94:20.) Mwa ntakiheryo, wanikisa wa iyaakha sa 1990, makhulupale aniliviha mpoosito elapo ya oFrança, yaahivekela wira yooniheriwe idukumento sa musurukhu orina awe Association Les Témoins de Jéhovah (ATJ), mutthenkeso onirumeeliwa ni Anamoona oFrança. Mukhulupale a edepartamento ele, aahihimya yoolakela ya ophavela idukumento iyo oriki: “Idukumento sinoowerya waaphukela Anamoona wala owiiriha okhala anakrime mwaha woohiliva mpoosito . . . , eyo enirowa wiiriha mutthenkeso aya ohivara saana muteko aya, wala omala-maliha muteko aya elapo ahu”. Nnaamwi makhulupale ale yahaaphwannye etthu yoohiloka, nto yaahimwiirela ATJ, oliva mpoosito wa musurukhu munceene. Vakhanle wira epalano eyo yaahikhumela saana, yaarowa owiiriha anna ale ohikhalana-tho enamuna ekina, ohikhanle owala ni otumiha ipa sa eFiliyaali wira awerye oliva mpoosito ole wowaatta. Nto ole waari mwaha muulupale, masi atthu a Muluku khiyaatthikenle ottuli. Anamoona a Yehova yaahikhootta ohaaxiwa iwe woohiloka, nto yaahivekela wira mulattu ole oroihiwe CEDH mwaakha wa 2005.

13 Etribunaali ele yaahiphuka mulattu ole nihiku na 30 a Junyo 2011. Awo yaahoona wira ehakhi erina aya etiini, ehaana omwiiriha guvernu ohikhoottiha sookupali sa etiini, wala enamuna enivara aya miteko saya, vahikhanle wira etthu eyo erootepa. Ohiya-vo, etribunaali ela yaahihimya-tho so: “Mpoosito ola onivekeliwa aya . . . oniphavela omaliha musurukhu wa mutthenkeso ole, ni waakhoottiherya atthu anikhaliherya mutthenkeso ole ovara miteko saya mootaphuwa, ni okokhorela waya”. Etribunaali ele mowiiwanana yaahilamula mmureerelo wa Anamoona a Yehova! Vowaatteeliha murima atthu a Muluku, guvernu a oFrança aahittikiha musurukhu wa mpoosito aakunxe awe wa ATJ, nave-tho aahiliva ijuuru; nto erummwaka ni etribunaali ele yuulupale, guvernu oFrança aahivenxa itthu sotheene saavekela awe oliviwa ni efiliyaali.

Nyuwo muhaana waavekelelaka anninyu oomunepani yaawo anihaawa voohixariya

14. Munrowa okhaliherya sai waakiherya okokhorela wahu?

14 Moolikanasa ni Estheri ni Mordekai a khalai, atthu a Yehova olelo-va, anniwanela ehakhi ya omurumeela Yehova moovarihana ni malamulo awe. (Esth. 4:13-16) Niireke nyuwo munoowerya okhaliherya ekhotto eyo? Aayo. Nyuwo pooti waavekelela anna ni arokora yaawo anihasuliwa wala arina milattu otribunaali. Mavekelo awo pooti owerya waakhaliherya anna ni arokora arina mixankiho wala anilupatthiwa. (Mmusome Yakobo 5:16, NM.) Niireke Yehova onnaakhula mavekelo awo? Milattu siniganyari ahu otribunaali sinnooniherya wira owo onnaakhula ttthiri!​—aHéb. 13:18, 19.

Otaphuwa Wira Nithanle Enamuna ya Olooliwa Enivarihana ni Sookupali Sahu

15. Atthu a Muluku anuupuwela exeeni voohimya sa ephome?

15 Ntoko niwenhe ahu Muru wa 11, atthu a Omwene wa Muluku, ahaakhela malakiheryo oowiiwanyeya anikhuma mBiibiliyani, anaatumererya osyaka orumeela moohiloka ephome, yoolema yeeyo ehireere wuulaana olelo-va. (Maph. 9:5, 6; Onam. 17:11; musome Miteko 15:28, 29.) Nnaamwi niheemereryaka oheleliwa ephome, hiyo ninneemererya olooliwa mooloka ni mameediku, hiyo ni ale anaaphenta ahu nittharihelaka malamulo a Muluku. Itribunaali suulupale sa ilapo sinceene, sinneemererya wira atthu aakhalana ehakhi ya othanla enamuna ya olooliwa eniphavela aya moovarihana ni yowuupuxerya ya murima aya ni sowaamini sa etiini aya. Nnaamwi vari siiso, ilapo sikina atthu a Muluku annihooxiwa mwaha wookhootta ephome. Niwehe matakiheryo vakhaani.

16, 17. Etthu xeeni yiirihiwa awe murokora mmosa oJapão yaatempe omunyoonya, nto mavekelo awe yaakuliwe sai?

16 Japão. Misae Takeda, muthiyana aarina iyaakha 63, aanitthuneya wooperariwa vaalupale. Okhala wira owo mutthu a Omwene wa Muluku, aahimuleela oratteene meediku wira, khaaphavela oheleliwa ephome. Masi nuuvira myeeri vakhaani aahixankiheya mwaha woosuwela wira aahiheleliwa ephome okathi wooperariwa awe. Mwaha wooheleliwa ephome ohisuwelaka, murokora Takeda aahaaroiha otribunaali mameediku ale ni exipitaali, Junyo mwaakha wa 1993. Nnaamwi murokora ole aari oowiiyeviha ni oomaala, aahikhalana nroromelo noolipa. Owo aahilaleerya moolipa murima esaala eniphukiwa milattu yaasareyale atthu, nto nnaamwi ahaarina ikuru sinceene aahiviriha ewoora ntero olaleeryaka eemenle ene. Owo okisenrye orowa otribunaali ohalaka mweeri mmosa wira okhwe. Niireke olipa wawe murima ni nroromelo nawe khonnivara murima? Murokora Takeda aahimyale wira aaninvekela Yehova moohihiyererya wira oreelihe wiimananiha wawe. Owo aahiroromela wira mavekelo awe yaamwaakhuliwa. Niireke yaahaakhuliwa tthiri?

17 Iyaakha tthaaru nuumala murokora Takeda okhwa, eTtribunaali Yuuluapale ya oJapão yaahilamula mmureerelo wa murokora ole, yaakhulelaka wira tthiri yaari etthu yootakhala omuhelela ephome mutthu ohaakhulenle. Yoothanla yaahimmwale nihiku na 29 a Feverero 2000, yaari so: “ehakhi ya othanla” enamuna ya olooliwa, “ehaana ottittimihiwa ntoko ehakhi ya khula mutthu”. Mwaha wa murokora Takeda olipa murima wira aakiherye ehakhi awe ya othanla olooliwa moovarihana ni yowuupuxerya ya murima yowiixuttihiwa ni Biibiliya, Anamoona a Yehova oJapão mahiku ala anoowerya olooliwa ni mameediku ahoovaka oheleliwa ephome mookhanyereriwa.

Pablo Albarracini (Nwehe ittima 18-20)

18-20. (a) Moota xeeni etribunaali emosa wArgentina yeemerenrye aya wira khula mutthu ookhalana ehakhi ya okhootta oheleliwa ephome okathi onilooliwa awe? (b) Voohimya sa orumeeliwa woohiloka wa ephome, ninrowa wooniherya sai wira hiyo ninniiwelela olamulelo wa Kristu?

18 Argentina. Moota xeeni atthu a Omwene wa Muluku akhanle aya oowiilokiherya wira apake soothanla sinivarihana ni olooliwa hata awo aneene ahiweryaka olavula? Hiyo nihaana weettanaka edukumento yoweemereriwa ni nlamulo yeeyo enrowa otthokiherya soothanla sahu hata nihiweryaka olavula. Eyo ti etthu aapanke awe Pablo Albarracini. Maio 2012, owo aahoopeliwa ni atakhali yaaphavela wiiya ebanko, nave saahimphwanya ibaala sinceene. Ahiroohiwa oxipitali ohisuwelaka etthu, nto khaawerya otthokiherya voohimya sa ohiheleliwa ephome. Masi, aahikhalana edukumento emosa yaalakiherya mameediku yaalempe awe soothanla sawe, ni yaasinanri awe iyaakha xexe ottuli. Vanaamwi aavulalihiwe vanceene, nave mameediku yoona wira munna ole aahaana oheleliwa ephome wira okhale mukumi, anamuteko a oxipitali yaahittittimiha yoothanla awe. Masi apapawe Pablo yaawo yahaakhanle Namoona a Yehova, yaahivekela etribunaali wira mwanawe ole oheleliwe ephome mookhanyereriwa.

19 Advokado aamukhaliherya mwaarawe Pablo, mowaakuveya aahilepa epaphelo wira mwaha ole oroihiwe etribunaali ekina. Mwa iwoora vakhaani paahi, etribunaali ele yaahaakhula mulattu ole, evaanyihaka etribunaali ele yoopacerya; khulamula-tho wira soophavela sa muretta saahaana wiiweleliwa ntoko saahimya aya edukumento awe. Apapawe Pablo yaahivekela wira mulattu ole othaamiheriwe eTribunaali Yuulupale ya wArgentina. Masi eTribunaali Yuulupale yaahoona wira “mwa [edukumento ya Pablo yeeyo yaahimya wira owo khoneemererya ephome] yaapakiwe mwa miruku, moolakela, ni mootaphuwa”. Nto etribunaali ele khuhimya so: “Khula mutthu muulupale ookhalana ehakhi ya othanla enamuna ya olooliwa eniphavela awe, nto owo pooti weemya wala okhootta inamuna sikina sa olooliwa . . . Malakiheryo ala ahaana weemereriwa ni khula meediku”.

Niireke nyuwo moomaleliha olepa edukumento eni Instruções e Procuração para Tratamento de Saúde?

20 Munna Albarracini aahipenuwa moomalela. Owo ni amwaarawe ari ootteeliwa murima okhala wira owo aahilepa edukumento ele khalairu. Mwaha wookuxa edukumento ele yaamukhaani, masi yootthuneya, owo aahooniherya wira oniphavela wiiwelela olamulelo wa Kristu ntoko mutthu a Omwene wa Muluku. Niireke nyuwo ni atthu a vatthokoni vanyu mookhalana edukumento eyo?

April Cadoreth (Nwehe ittima 21-24)

21-24. (a) Moota xeeni eTribunaali Yuulupale oCanada yaakumihenrye aya nlamulo voohimya sa anamwane ni orumeeliwa wa ephome? (b) Moota xeeni yoowiraneya ele enaalipiha aya amiravo animurumeela Yehova?

21 Canada. Okhala wene itribunaali sinniwemererya anamuyari othanla enamuna enoona aya oreerela ya olooliwa wa anaaya. Masi okathi mukina itribunaali sinniweemererya anamwane owunnuwela opaka soothanla saya voohimya sa inamuna sa olooliwa waya. Eyo ti etthu yaamukhumelenle mwaana mwaamuthiyana oniitthaniwa April Cadoreth, oCanada. Okathi aarina awe iyaakha 14, aahiroihiwa oxipitali mwaha wa ephome yaakhuma mpuwa mwa erutthu awe. Myeeri vakhaani ottuli, owo aahimaleliha olepa edukumento eni Instruções e Procuração para Tratamento de Saúde, yeeyo enithokiherya wira mutthu owo khoneemererya oheleliwa ephome okathi onikhumelela eretta yootutuxerya. Masi meediku aamuloola khaaphavela wiiwelela yoothuna ya April yaalempe awe mowiiwanyeya, nto aahivekela edukumento ya otribunaali yaamwemererya omuhelela ephome April. Owo aahikhanyereriwa oheleliwa mirupa miraru sa iglóbulos vermelhos. Ohoolo waya, April aahilikanyiha ele yairihiwe awe ni otupheliwa khurupihiwa.

22 April ni anamuyari awe yaahiroiha mulattu ole otribunaali. Nuumala iyaakha piili, mwaha ole waahipixiwa oTribunaali Yuulupale ya oCanada. Nnaamwi vakhala wira April aahiyeleela mulattu ole, eTribunaali Yuulupale yaahilamula wira mwaana ole aahaana oliviwa; nave yaahikumiherya nlamulo namweemererya yena ni anamwane owunnuwela opakaka soothanla saya voohimya sa inamuna sa olooliwa. Etribunaali ele yaahimwale so: “Myaha sa olooliwa, atthu yaale ahinivikana iyaakha 16 sa munnuwelo aya, ahaana weemereriwa wira ahimyeke moonelo aya voohimya sa enamuna ya olooliwa waya, wira yooniwe akhala wira ele enihimya aya ennooniherya wira annisuwela tthiri ele ethanlale aya”.

23 Mwaha ola wookumiherya mireerelo okhala wira eTtribunaali Yuulupale yookumiherya nlamulo nnaavaha edireitu anamwane owunnuwela. Nihinatthi okumiheriwa nlamulo nla, etribunaali ya oCanada yaahikhalana owerya wa othanla enamuna ya olooliwa wa atthu ahiphiyerinhe munnuwelo wa iyaakha 16, ehimyaka wira yaapaka eyo mmureerelo wa anamwane awo. Masi nuumala okumiheriwa nlamulo nno, khiivo etribunaali erina owerya wa omukhanyererya mwaana ohirina iyaakha 16 olooliwa ahinatthi onvaha okathi wira wooniherye akhala wira onisuwela ele enithanla awe.

“Osuwela wira kookhaliherya vanayeva ovuwihiwa nsina na Muluku ni wooniherya wira Satana nawoothe onnikiiriha ohakalala”

24 Niireke iyaakha iye tthaaru ophukiwaka mwaha ole wookumiherya mureerelo? Ntoko sinihimya awe April, nnaakhula wira “Aayo!” Owo vano onirumeela ntoko pioneera ohakalala ni onihimya so: “Osuwela wira kookhaliherya vanayeva ovuwihiwa nsina na Muluku ni wooniherya wira Satana nawoothe onnikiiriha ohakalala”. Yoowiiraneya ya April ennooniherya wira hata anamwane anoowerya okhala oolipa murima, yooniheryaka wira awo ti atthu a Omwene wa Muluku.​—Math. 21:16.

Waahuwa Anamwane Mootaphuwa Moovarihana ni Malamulo a Yehova

25, 26. Mulatthu xeeni onimakela okhumele nuumala omwalaniwa?

25 Yehova ti waavanhe anamuyari muritti wa waahuwa anaaya moovarihana ni malakiheryo awe. (Otum. 6:6-8; aÉf. 6:4) Okhala wene, muteko woowaahuwa anamwane ti woovila, masi vaatepa-tho nipuro nnimwalaniwa. Atthu annikhalana miyoonelo soovirikana voohimya wa waahuwa anamwane. Mwa ntakiheryo, namuyari ori Namoona pooti ophavelaka wira anaawe ale ahuuwe moovarihana ni malakiheryo a eKristau, masi ole ohikhanle Namoona, pooti oheemererya eyo. Ekeekhai wira namuyari ori Namoona, ohaana osuwela wira wamwalana ekasamento tenimala, masi enamuyari khenimala.

26 Namuyari ole ohikhanle Namoona, owehasa wene pooti orowa otribunaali ovekelaka edukumento enimweemererya waakuxa anamwane wira oweryeke othanla etiini enrowa aya weettelaka. Atthu akina anuupuwela wira ohuuwa ntoko Namoona a Yehova onnipahula. Awo pooti ohimyaka wira anamwane awo anirowa opweteiwa opaka niira na wuupuwela nihiku niyariwe aya, iferiyado ni ifesta sikina, ohela muhina okhoottiheriwa “woopola ekumi” arumeelaka ephome okathi aniwereiwa aya. Oreera waya, okhala wira itribunaali sinceene sinnivaha efaita vanceene etthu enaaphwanyiha mureerelo anamwane, ohiya ophuka myaha yuupuwelaka wira etiini ya anamuyari mmosa ti yoopahula. Nrowe niwehe matakiheryo anittharelana.

27, 28. Moota xeeni eTribunaali Yuulupale ya Ohio yaaphunke aya mulattu ole waahimya wira mwaana onihuuwa ni Anamoona a Yehova onoopahuliwa?

27 Estados Unidos. Mwaakha wa 1992, eTribunaali Yuulupale ya Ohio yaahiphuka mwaha, yoowo tiithi ahaakhanle Namoona, aahimya awe wira mwanawe ole ahuuwa ni Anamoona a Yehova aarowa opahuliwa. Juiz ole, aaheemererya, nto khunvahereryaka mwaana ole paapa awe . Maama awe, Jennifer Pater, aaheemereriwa omuxukurya mwaana ole, masi aahileeliwa wira “kheemereriwa omwiixuttiha hata omuthoonyerya sowiixuttiha sa Anamoona a Yehova”. Nlamulo nle na etribunaali yamukhaani, naanimukhoottiherya murokora Pater, oromola hata etthu emosa ya mBiibiliyani wala etthu eniixuttihiwa ni Biibiliya okathi aavaanela awe ni mwanawe Bobby! Niireke munniwerya woona othunku aarina awe murokora ola? Jennifer aahiriipiwa murima vanceene, masi owo onihimya wira aahixutta opixa murima ni owehererya ele Yehova aarowa awe opaka. Owo onihimya so: “Tthiri Yehova aari vakhiviru ni miyo”. Advocado awe okhaliheriwaka ni mulokiheryo wa Anamoona a Yehova, aahivekela wira mulattu ole oroihiwe eTtribunaali Yuulupale ya Ohio.

28 Etribunaali ele yahivaanyiha ele yaalamuliwe ni etribunaali yoopacerya, ehimyaka wira, “anamuyari aakhalana ehakhi ya waalela anaaya; eyo enihela muhina owiixuttiha mweettelo wooloka, ni mireerelo sa etiini aya”. Etribunaali yaahihimya-tho wira vahikhanle wira namuyari ole aarowa ohimya etthu enipakiwa ni Anamoona a Yehova, yaakhanle oomukumiherya ehasara mwaana ole, weerutthuni, mmuupuweloni, hata makhalelo awe, etribunaali khiyaarina edireitu yoomukhoottiherya maama ole omuhuwa mwanawe mwaha wa etiini eneetta awe. Etribunaali ele, yaahoona wira khiivo etthu erina aya etiini ya Anamoona, yaarowa omukumiherya ehasara mwaana ole mmupuweloni wala erutthu awe.

Itribunaali sinceene sinnilamula sikhaliheryaka ehakhi ya okhapeleliwa mwaana ni anamuyari ari maKristau

29-31. Murokora mmosa oDinamarca aakhiwe sai mwanawe, nto eTribunaali Yuulupale ya oDinamarca yaapanke exeeni wira ephuke mulattu ole?

29 Dinamarca. Anita Hansen aahikumanana mwaha mmosaru owo, iyawe aamwalanne awe, aalempe awe edukumento khuroiha otribunaali, wira omukuxe mwaana aarina iyaakha 7, Amanda. Mwaakha wa 2000, nuumala etribunaali ya edistritu olamula wira murokora Hansen tonrowa omuhuwa mwaana ole eyaakha ya 2000, apapawe Amanda yaahivekela oroiha etribunaali yuulupale, yeeyo yavaanyinhe etribunaali ya edistritu, nto mwaana khuvahereriwaa atithi awe. Etribunaali ele, yaatthokihenrye wira mwaha wa anamuyari ala okhalana moonelo woovirikana mmyaha sa etiini, nto paapa tokhanle oosuwela weettiherya saana mwaha owo. Ohimya mookwasa, murokora Hansen, aahaakhiwa mwaana ole mwaha wookhala Namoona a Yehova!

30 Okathi wa muxankiho ole, waahikhala okathi murokora Hansen aaxankale awe mpakha ohisuwela-tho etthu yooreerela onvekela Yehova. Owo onihimya so: “Masi, muupuwelo oniphwanyaneya va aRoma 8:26 ni 27 waahikikhaliherya vanceene. Khula okathi, kaanoona wira Yehova, aaniiwa ele yuupuwela aka. Owo aanikiweha ni aari vakhiviru ni miyo khuta okathi”.​—Musome Esalimo 32:8; Yesaya 41:10.

31 Murokora Hansen aahivekela wira mulattu ole oroihiwe oTribunaali Yuulupale ya oDinamarca. Nto etribunaali ele yaahimmye so: “Mwaha voohimya sa ole okhanle oomukuxa mwaana okathi onimwalaniwa, vanitthuneya ovarerya makhalelo anrowa okumiherya mireerelo wa mwaana owo”. Ohiya-vo eTribunaali ele yaahihimya-tho wira, omuthanla ole onirowa ohalana mwaana onilipa ni moota khula namuyari sinrowa omukhapelela mwaana owo, ohiya mwaha wa “sookupali ni moonelo” wa Anamoona a Yehova. Voomuhakalaliha murokora Hansen, eTtribunaali Yuulupale yaahoona wira maama ole taari ootepexa oreerela omuhalana mwaana ni aahittikiheriwa mwanawe ole ni nlamulo na eTtribunaali Yuulupale.

32. Moota xeeni Corte Europeia dos Direitos Humanos yaakhalihenrye aya anamuyari Anamoona yaathanyiwa mwaha wa etiini aya?

32 Ilapo sinceene sa wEuropa. Okathi mukina, milattu voohimya sa ohalana anamwane sinnivikana itribunaali suulupale ya elapo eyo. Hata Corte Europeia dos Direitos Humanos (CEDH) yootoko ophuka mulattu mmoota owo. Milattu miili siphukiwe ni CEDH, saahiphwanyiwa wira majuiz a itribunaali saamukhaani, yaahiwaakha anaaya anamuyari yaari Anamoona, khwaavahererya anamuyari yahaakhanle Anamoona mwaaha woovirikana etiini paahi. CEDH, aahoona wira ophuka milattu mwa enamuna eyo, enooniherya nthalu, nto khukumiherya nlamulo nni: “Omuhimya mutthu ohifai mwaha wa etiini eneettela awe paahi, khoneemereriwa”. Maama mmosa Namoona a Yehova yoowo aattottenle mureerelo nlamulo nla na CEDH, aahimmye so: “Enikhala etthu yoowereya vanceene wootheriwa wira kinaahonona anaaka, masi kimananihaka waavaha etthu yuupuwelaka okhala yooreerexa, eyo piiyo, okhala muKristau”.

33. Moota xeeni anamuyari ari Anamoona anrowa aya ovarihela muteko miruku siri va aFilipi 4:5?

33 Ekeekhai wira anamuyari yaale ari Anamoona, arina milattu otribunaali mwaha woophavela omwiixuttiha mwanaya miruku sa mBiibiliyani, anniimananiha okhala ooreerela murima okathi wotheene. (Mmusome aFilipi 4:5.) Nnaamwi asiveliwaka waakhaliherya anaaya osuwela iphiro sa Muluku, awo annisuwela wira namuyari ole ohikhanle Namoona, akhala wira oniphavela ohalana anamwane, owo onivara muteko awe ntoko namuyari. Nto namuyari ori Namoona onoonela sai muritti wowiixuttiha anawanawe?

34. Moota xeeni anamuyari ari maKristau olelo-va aniixutta aya etthu mwa ntakiheryo na aYuda a okathi wa Nehemiya?

34 Ntakiheryo na okathi wa Nehemiya, ninniixuttiha etthu. AYuda yiira avaraka muteko woovila wa otthikela oteka ixiri sa oYerusalemu. Awo yaanisuwela wira oteka ixiri iye, waamwaakhapelela amusi aya wira ahitupheliwe ni maloko yaakhala vakhiviru. Tivonto Nehemiya aatumerenrye awe wira: “Nwaneke nwakihaka amus’inyu n’an’inyu axilopwana n’an’inyu axithiyana n’axar’inyu ni emp’anyu”. (Neh. 4:8) AYuda ale, yaahaana owana ekhotto ele ni ikuru saya sotheene. Nave anamuyari olelo-va, anniimananiha vanceene wira yaahuwe anaaya, attharihelaka malakiheryo a Muluku. Awo annisuwela wira anaaya anniixuttihiwa itthu soohiloka oxikola, ni atthu owaattamana. Sowiixuttiha iyo soohiloka, okathi mukina sinnaaphwanya vatthokoni vaya orweela wa ikaruma sinilaleya ihapari. Nyuwo anamuyari, muhiliyaleke wira munoophwanya mureerelo akhala wira munoowana ekhotto wira nwaakiherye aniinyu mwiirihaka makhalelo a vatthokoni okhala oolipiha omunepani.

Musuwelexe Wira Yehova Onirowa Okhaliherya Okokhorela Wekeekhai

35, 36. Mireerelo xeeni siphwannye aya Anamoona a Yehova mwaha wa wiimaniha waya waakhiherya ihakhi saya, vano yoolakela xeeni erina anyu?

35 Yehova onnireeliha wiimananiha wa mulokiheryo awe olelo-va, yoowo oniphavelasa enamuna sa omukokhorela mootaphuwa. Awanelaka idireitu saya, atthu a Muluku ikwaha sinceene annivaha onamoona wuulupale mutribunaali, ni wa atthu anceene. (aRom. 1:8) Etthu ekina enikhumelela mwaha wa milattu siniganyari ahu, okhala wira eyo ennaaphwanyiha mureerelo atthu anceene hata ahikhanle Anamoona a Yehova. Hata vari siiso, atthu a Muluku, khahiyo aniphavela opaka mirukunuxo sa makhalelo a valaponii, wala ophavela ovuwa. Etthu yootepexa otthuneya, Anamoona a Yehova yaroihaka milattu saya otribunaali, ophavela waakiha ni olipiha okokhorela waya ni ekeekhai.​—Mmusome aFilipi 1:7.

36 Hiyo nihuupuweleke wira okhala wira anna akina ahiimananiha khalai wira alipihe ni waakiherya okokhorela wekeekhai wa Yehova, nto ekhotto ene yoomala! Nto nivikanihe okhalana waamini woolipa, niroromelaka wira Yehova onnikhaliherya muteko ahu ni wira onoovikaniha onivaha ikuru wira nipakeke yootthuna awe.​—Yes. 54:17.