1, 2. (a) Ano an ebidensya han imo pagkatuminungnong han Ginhadian han Dios? (b) Kay ano nga usahay kinahanglan makig-away an mga Saksi ni Jehova para han ira kagawasan ha relihiyon?

TUMINUNGNONG ka ba han Ginhadian han Dios? Sugad nga Saksi ni Jehova, sigurado nga tuminungnong ka! Ano an imo ebidensya hito? Diri pasaporte o iba nga legal nga dokumento, kondi an paagi han imo pagsingba kan Jehova nga Dios. An tinuod nga pagsingba nag-uupod labaw pa han imo gintotoohan. Kaupod hito an imo mga ginhihimo—an imo pagsunod ha mga balaud han Ginhadian han Dios. Para ha aton, an aton pagsingba nakakaapekto ha ngatanan nga aspekto han aton kinabuhi, upod na an paagi han pag-ataman han aton pamilya ngan an aton mga desisyon may kalabotan ha kahimsog.

² Kondi diri pirme gintatahod ha kalibotan nga aton gin-uukyan an aton ginpapabilhan nga pagkatuminungnong han Ginhadian o an mga ginkikinahanglan hito. Ginsasarihan han iba nga gobyerno nga limitahan an aton pagsingba o paundangon pa ngani ito. Usahay, an mga sakop han Kristo kinahanglan makig-away para ha katungod nga makagkinabuhi uyon ha mga balaud han Mesianiko nga Hadi. Urusahon ba ito? Diri. Ha panahon han Biblia, an katawohan ni Jehova agsob makig-away para han ira kagawasan ha pagsingba.

3. Ha ano nakig-away an katawohan han Dios ha panahon ni Rayna Ester?

³ Pananglitan, ha panahon ni Rayna Ester, an katawohan han Dios sadang makig-away para han ira kinabuhi. Kay ano? Kay nagsuhestyon an maraot nga Primero Ministro nga hi Haman kan Hadi Ahasuerus han Persia nga pamatayon an mga Judio ha nasasakopan han hadi kay “an ira mga balaud lain kay han kanan ngatanan nga katawohan.” (Est. 3:8, 9, 13) Ginpabay-an ba hira ni Jehova? Waray. Iya ginbendisyonan an pangalimbasog nira Ester ngan Mordekay han hira naghangyo ha hadi han Persia nga panalipdan an katawohan han Dios.—Est. 9:20-22.

4. Ano an aton paghihisgotan dinhi hini nga kapitulo?

⁴ Kumusta man yana? Sugad han ginhisgotan ha naglabay nga kapitulo, usahay ginkukontra han mga awtoridad an katawohan ni Jehova. Hini nga kapitulo, hihisgotan naton an pipira nga pamaagi han mga gobyerno basi limitahan an aton pagsingba. Tagdon naton an tulo nga bahin: (1) an aton katungod ha pag-eksister sugad nga organisasyon ngan an aton katungod  ha pagsingba uyon han aton gintotoohan, (2) an kagawasan ha pagpili hin pagtambal nga uyon ha mga prinsipyo ha Biblia, ngan (3) an katungod han mga kag-anak ha pagpadaku han ira mga anak uyon ha mga suruklan ni Jehova. Ha tagsa nga bahin hito, hibabaroan naton kon paonan-o ginpanalipdan han maunungon nga mga sakop han Mesianiko nga Ginhadian an ira presyoso nga pagkatuminungnong ngan kon paonan-o hira ginbendisyonan.

5. Ano an napapahimulosan han tinuod nga mga Kristiano kon ginkikilala hira han balaud?

⁵ Kinahanglan ba naton an legal nga pagkilala han gobyerno han tawo basi makagsingba kan Jehova? Diri, kondi nakakabulig ito basi magin mas masayon ha aton an pagsingba kan Jehova—pananglitan, basi may kagawasan nga makagkatirok ha aton mga Kingdom Hall ngan Assembly Hall, makag-imprinta ngan makagpasulod ha nasud hin mga literatura han Biblia, ngan dayag nga makagsangyaw han maopay nga sumat. Ha damu nga nasud, an mga Saksi ni Jehova legal nga nakarehistro salit may kagawasan ha pagsingba pariho han iba nga relihiyon nga ginkikilala han balaud. Kondi, ano an nahitatabo kon diri kita ginkikilala han gobyerno o kon ginlilimitahan an aton nangunguna nga mga kagawasan?

6. Ano an gin-atubang han mga Saksi ni Jehova ha Australia temprano ha dekada han 1940?

⁶ Australia. Temprano ha dekada han 1940, an gobernador-heneral han Australia nagsiring nga an aton gintotoohan “nakakaulang” ha ira pangalimbasog para ha girra. Salit igindiri an aton buruhaton. Waray na makagkatirok o makagsangyaw ha kadaygan an mga Saksi, iginpasara an Bethel, ngan gin-agaw an mga Kingdom Hall. Bisan an pagkaada literatura han Biblia igindiri. Pipira gihap ka tuig nga patago nga iginpadayon han mga Saksi ha Australia an buruhaton. Kondi han Hunyo 14, 1943, ginkuha han Hitaas nga Korte han Australia an pagdiri.

7, 8. Isaysay kon paonan-o nakig-away an kabugtoan ha Russia para han ira kagawasan ha pagsingba.

⁷ Russia. Ha sulod hin mga dekada, igindiri han Komunista an mga Saksi ni Jehova. Kondi han 1991, legal nga iginrehistro na kita. Katapos mabungkag an Unyon Sobyet, gintagan kita hin legal nga pagkilala han Russian Federation han 1992. Kondi waray pag-iha, tungod han aton madagmit nga pagdamu naalarma an pipira han aton mga parakontra, labi na adton membro han Russian Orthodox Church. Lima nga sunod-sunod nga kriminal nga reklamo an ira iginkaso kontra ha mga Saksi ni Jehova tikang han 1995 tubtob han 1998. Ha tagsa hito nga kaso, an prosekusyon waray nakita nga ebidensya nga may gintalapas kita nga balaud. Han 1998, nagsumiter hin reklamo sibil an pursigido nga mga parakontra. Ha siyahan nagdaog an mga Saksi; kondi nag-apela an mga parakontra ngan napirde an mga Saksi han Mayo 2001. Gintikangan utro an pagbista han Oktubre hito nga tuig, ngan han 2004 iginpagowa an desisyon. Iginpasara an legal nga korporasyon  nga ginagamit han mga Saksi ni Jehova ha Moscow ngan igindiri an mga buruhaton hito.

⁸ Katapos hito, nagkaada sunod-sunod nga paglutos. (Basaha an 2 Timoteo 3:12.) Gintarhog ngan gin-atake an mga Saksi. Ginkumpiskar an ira mga literatura; gindid-an ha pagplete o pagtukod hin balay han pagsingba. Hunahunaa la an gin-abat han aton kabugtoan samtang inaatubang nira ito nga mga kakurian! Nag-apela hira ha European Court of Human Rights (ECHR) han 2001 ngan nagsumiter hin dugang nga impormasyon ha Korte han 2004. Han 2010, iginpagawas han ECHR an desisyon. Klaro nga nakita han Korte nga diskriminasyon ha relihiyon an rason han pagdiri ha mga Saksi ha Russia. Nagsiring liwat ito nga waray rason nga uyonan an desisyon han hamubo nga mga korte kay waray ebidensya ha maraot nga buhat an bisan hin-o nga Saksi. Ito nagdugang nga an katuyoan han pagdiri amo an pagkuha han legal nga katungod han mga Saksi. Ginparig-on han Korte an kagawasan ha relihiyon han mga Saksi. Bisan kon waray sunda han mga awtoridad ha Russia an desisyon han ECHR, an katawohan han Dios didto nagkaada dugang nga kaisog tungod hito nga mga kadaogan.

9-11. Paonan-o nakig-away an katawohan ni Jehova ha Gresya basi magkaada hira kagawasan ha urosa nga pagsingba, ngan ano an resulta?

⁹ Gresya. Han 1983, hi Titos Manoussakis nagplete hin kwarto ha Heraklion, Crete, basi didto makagkatirok an gutiay nga grupo han mga Saksi ni Jehova. (Heb. 10:24, 25) Kondi waray pag-iha, usa nga padi han Ortodokso an nagreklamo ha awtoridad han gobyerno tungod han paggamit han mga Saksi hito nga kwarto para ha pagsingba. Kay ano? Tungod la kay magkaiba an gintotoohan han mga Saksi ngan han mga Ortodokso! Ginkasohan han awtoridad hi Titos Manoussakis ngan an tulo nga iba pa nga Saksi. Ginpamulta hira ngan ginsentensyahan hin duha ka bulan nga kaprisohan. Sugad nga maunungon nga mga tuminungnong han Ginhadian han Dios, para ha ira an desisyon han korte pagtalapas han ira kagawasan ha pagsingba, salit nag-apela hira ha mga korte han nasud ngan ha urhi ha ECHR.

¹⁰ Han 1996, an ECHR diri ginlalaoman nga nagdesisyon kontra ha mga kaaway han putli nga pagsingba. An Korte nagsiring nga “an mga Saksi ni Jehova kwalipikado ha pagin ‘kilala nga relihiyon’ uyon ha balaud han Gresya” ngan an desisyon han hamubo nga korte may “direkta nga epekto ha kagawasan ha relihiyon han nagreklamo.” Nakita gihap han Korte nga diri an gobyerno han Gresya an “magdidesisyon kon an relihiyoso nga gintotoohan o an paagi ha pagpahayag han sugad nga gintotoohan uyon ha balaud.” Sugad nga resulta, iginbasura an kaso kontra ha mga Saksi, ngan ginparig-on an ira kagawasan ha pagsingba!

¹¹ Nasulbad ba an problema ha Gresya tungod hini nga kadaogan? Makasurubo nga waray. Han 2012, usa nga puropariho nga kaso ha Kassandreia, Gresya, an nasulbad katapos hin 12 ka tuig  nga pakig-away ha korte. Hini nga kaso usa nga Ortodokso nga obispo an nagpaluyo. An Konseho han Estado, an pinakahitaas nga administratibo nga korte han Gresya, nagdesisyon pabor ha katawohan han Dios. Gin-unabi han desisyon nga gin-gagarantiyahan han Konstitusyon han Gresya an kagawasan ha relihiyon, ngan ginpanhimuwaan an pauroutro nga akusasyon ha mga Saksi nga diri hira kilala nga relihiyon. An Korte nagsiring: “An mga doktrina han ‘mga Saksi ni Jehova’ dayag ngan, salit, masisiring nga hira kilala nga relihiyon.” Nalipay an mga membro han gutiay nga kongregasyon ha Kassandreia kay nakakagkatirok na hira ha ira kalugaringon nga Kingdom Hall.

12, 13. Paonan-o gin-gamit han mga parakontra ha Fransia an “kasugoanan” ha pag-aghat hin kasamok, ngan ano an resulta?

¹² Fransia. Ginagamit han iba nga parakontra han katawohan han Dios an taktika ha pag-aghat hin kasamok “pinaagi han kasugoanan.” (Basaha an Salmo 94:20.) Pananglitan, ha kabutngaan han dekada han 1990, an mga awtoridad ha buhis ha Fransia nag-awdit han Association Les Témoins de Jéhovah (ATJ)—usa han legal nga korporasyon han mga Saksi ni Jehova didto. Iginhayag han ministro ha buhis an tinuod nga katuyoan han pag-awdit: “An pag-awdit mahimo magresulta ha hudisyal nga destabilisasyon o kriminal nga kaso . . . nga posible magparalisar han operasyon han asosasyon o magpaundang han mga buruhaton hito ha aton nasud.” Bisan kon waray nakita nga iregularidad han mag-awdit, ginsuktan an ATJ hin daku hinduro nga buhis. Kon maglampos ini, waray mahihimo an kabugtoan kondi ipasara an sanga nga opisina ngan ibaligya an mga pasilidad basi mabaydan an hitaas nga buhis. Daku adto nga problema, kondi waray mawad-i hin paglaom an katawohan han Dios. Marig-on nga nagreklamo hira tungod hiton diri makatadunganon nga pagtratar ha ira, tubtob nga gindara nira an kaso ha ECHR han 2005.

¹³ Han Hunyo 30, 2011, iginpagowa han Korte an desisyon hito. Nagsiring ito nga tungod han kagawasan ha relihiyon, diri an Estado an magdidesisyon kon ano nga relihiyon an sadang toohan han usa o kon paonan-o niya ito ihahayag, labot la kon may daku nga rason. Ito nagdugang: “An pagbuhis . . . mahimo makaubos han importante nga pundo han asosasyon, salit napupugngan an mga membro hito ha pagsingba nga may kagawasan ha haros ngatanan nga aspekto.” An Korte urosa nga nagdesisyon pabor ha mga Saksi ni Jehova! Makalilipay gud nga iginbalik han gobyerno han Fransia an buhis nga ginsukot hito upod na an interes sugad nga pagsunod ha sugo han Korte, ngan ginkuha an ngatanan nga kabaraydan ha mga propyedad han sanga nga opisina.

14. Paonan-o ka mahimo magkaada bahin ha aton pakig-away para ha kagawasan ha pagsingba?

¹⁴ Pariho kanda Ester ngan Mordekay hadto, an katawohan ni Jehova yana nakikig-away para ha kagawasan ha pagsingba ha paagi nga iya iginsugo. (Est. 4:13-16) Mahimo ka ba magkaada bahin hito? Oo. Mahimo mo ig-ampo pirme an imo kabugtoan nga nag-aantos yana hin kawaray-hustisya. An sugad nga pag-ampo  makakabulig gud ha kabugtoan nga naatubang hin kakurian ngan paglutos. (Basaha an Santiago 5:16.) Ginbabaton ba ni Jehova ito nga mga pag-ampo? An aton mga kadaogan ha korte nagpapamatuod hito!—Heb. 13:18, 19.

15. Ano nga mga prinsipyo an ginsusunod han katawohan han Dios may kalabotan ha dugo?

¹⁵ Sugad han ginhisgotan ha Kapitulo 11, an mga tuminungnong han Ginhadian han Dios nakarawat hin klaro nga Kasuratanhon nga giya ha paglikay ha komon nga sayop nga paggamit han dugo. (Gen. 9:5, 6; Leb. 17:11; basaha an Buhat 15:28, 29.) Bisan kon diri kita napaabuno hin dugo, karuyag naton an pinakamaopay nga pagtambal para ha aton ngan ha aton mga hinigugma, basta waray ito natatalapas nga balaud han Dios. Ginkikilala han pinakahitaas nga mga korte han damu nga nasud an katungod han tawo ha pagpili o pagdumiri ha pagtambal, depende ha kon ano an igintutugot han iya konsensya ngan relihiyoso nga gintotoohan. Kondi ha pipira nga nasud, an katawohan han Dios inatubang hin dagku nga problema may kalabotan hito. Tagdon naton an pipira.

16, 17. Ano nga klase hin pagtambal an waray laumi han usa nga bugto ha Japan nga makakarawat niya, ngan paonan-o ginbaton an iya mga pag-ampo?

¹⁶ Japan. Hi Misae Takeda, 63 anyos, nagkinahanglan hin major nga operasyon. Sugad nga maunungon nga tuminungnong han Ginhadian han Dios, ginklaro niya ha iya doktor nga karuyag niya hin pagtambal nga diri nagamit hin dugo. Kondi paglabay hin mga bulan, ginkalasan gud hiya nga gin-abunohan ngay-an hiya hin dugo durante han operasyon. Inabat niya nga gintalapas an iya katungod ngan ginlimbongan hiya. Salit han Hunyo 1993, ginkiha niya an mga doktor ngan an hospital. Marig-on gud an pagtoo hinin simple ngan malumo nga bugto. Ha korte nga puno hin tawo, maisugon nga nagtestigo hiya ha sulod hin usa ka oras bisan pa han iya nagtitikaluya nga kahimsog. Usa ka bulan antes hiya mamatay, inatubang hiya ha korte ha ultimo nga higayon. Diri ba darayawon gud an iya kaisog ngan pagtoo? Hi Bugto Takeda nagsiring nga pirme hiya nangangamuyo kan Jehova nga bendisyonan an iya kaso. Sigurado hiya nga babatunon ni Jehova an iya mga pag-ampo. Ginbaton gud ba ito?

¹⁷ Tulo ka tuig tikang han mamatay hi Bugto Takeda, an Korte Suprema han Japan nagdesisyon pabor ha iya ngan inuyon nga sayop an pag-abuno ha iya hin dugo tungod kay kontra ito han iya mga hangyo. Nasiring an desisyon nga may petsa nga Pebrero 29, 2000, nga “an katungod ha pagdesisyon” ha sugad nga mga butang “kinahanglan tahuron sugad nga personal nga katungod.” Tungod han determinasyon ni Bugto Takeda nga ipakig-away an iya kagawasan ha pagpili hin pagtambal uyon han iya konsensya nga binansay ha Biblia, yana an mga Saksi ha Japan nakarawat na hin pagtambal nga diri nahahadlok nga piriton hira nga abunohan hin dugo.

18-20. (a) Paonan-o ginparig-on han court of appeals ha Argentina an katungod han usa ha pagdumiri nga maabunohan hin dugo pinaagi han iya medical directive? (b) Paonan-o naton maipapakita nga nagpapasakop kita ha pagmando han Kristo may kalabotan ha dugo?

 ¹⁸ Argentina. Paonan-o makakag-andam an mga tuminungnong han Ginhadian kon may panginahanglan han ira desisyon ha pagpatambal samtang waray hira sarabotan? Mahimo kita magdara hin legal nga dokumento nga magyayakan para ha aton, sugad han ginbuhat ni Pablo Albarracini. Han Mayo 2012, gintikasan hiya ngan makadamu ka beses ginpusil. Waray hiya sarabotan han gindara hiya ha hospital, salit diri niya maisaysay an iya gintotoohan may kalabotan ha dugo. Pero dara niya an iya medical directive nga iya ginpil-apan ngan ginpirmahan upat ka tuig na an naglabay. Bisan kon grabe an iya kahimtang ngan para ha pipira nga doktor kinahanglan niya hin dugo basi mabuhi, andam an mga doktor ngan mga nars han hospital nga tahuron an iya karuyag. Kondi an tatay ni Pablo nga diri Saksi ni Jehova kinuha hin court order nga nakontra han hangyo han iya anak.

¹⁹ Nag-apela dayon an abogado han asawa ni Pablo. Ha sulod hin mga oras, ginbaliktad han court of appeals an desisyon han hamubo nga korte, ngan nagsiring nga sadang tahuron an hingyap han pasyente sugad han nakasurat ha medical directive. Nag-apela an tatay ni Pablo ha Korte Suprema han Argentina. Kondi, nakita han Korte Suprema nga “waray hinungdan an pagruhaduha nga [an medical directive ni Pablo nga nagpapakita han iya pagdumiri ha pag-abuno hin dugo] ginhunahuna niya hin maopay, personal nga katuyoan, ngan personal nga desisyon.” An Korte nagsiring: “An bisan hin-o nga may katakos ngan adulto may-ada kapasidad ha paghimo hin abanse nga mga panugon para ha [iya] kahimsog, ngan mahimo kumarawat o magdumiri hin espisipiko nga paagi hin pagtambal . . . Ini nga mga panugon kinahanglan tahuron han doktor.”

²⁰ Naopay hi Bugto Albarracini. Hiya ngan an iya asawa mapasalamaton gud nga iya ginpil-apan an iya medical directive. Pinaagi hiton simple kondi importante nga pitad, iya iginpakita nga nagpapasakop hiya ha Kristo, an Hadi han Ginhadian han Dios. Napil-apan mo na ba ngan han imo pamilya an iyo medical directive?

21-24. (a) Kay ano nga an Korte Suprema han Canada nakahimo hin makasaysayan nga desisyon may kalabotan ha mga minor de edad ngan ha paggamit hin dugo? (b) Paonan-o ini nga kaso mahimo makadasig ha kabataan nga mga surugoon ni Jehova?

²¹ Canada. Kasagaran nga ginkikilala han korte an katungod han kag-anak ha pagpili hin pinakamaopay nga paagi han pagtambal para ha ira anak. Usahay, ginkikilala han korte bisan an katungod han hamtong nga mga minor de edad ha pagdesisyon may kalabotan han paagi han pagtambal ha ira. Ito an nahitabo kan April Cadoreth. Ha edad nga 14, nahospital hi April tungod hin grabe nga internal bleeding. Pipira ka bulan antes hito, nagpil-ap hiya hin Advance Medical Directive nga kard diin nakasurat an mga instruksyon nga nadiri hiya magpaabuno hin dugo bisan ha panahon hin emergency. Pero ginbalewaray han iya doktor an iya klaro nga hangyo ngan kinuha hin court order basi maabunohan hi April hin dugo. Katapos, ginpirit hiya nga abunohan  hin tulo ka yunit hin pula nga selyula nga dugo. Ha urhi, iginpariho ni April an iya eksperyensya ha paglugos.

²² Tungod ha paghingyap hin hustisya, gindara ni April ngan han iya mga kag-anak an nahitabo ha korte. Paglabay hin duha ka tuig, gindara an kaso ha Korte Suprema han Canada. Bisan kon masisiring nga napirde an kaso ni April tungod kay waray mabag-o hito an Konstitusyon, iginpabalik han Korte an iya nagasto ha kaso ngan nagdesisyon pabor ha iya ngan ha iba nga hamtong nga minor de edad nga nangangalimbasog paggamit han ira katungod ha pagdesisyon kon ano nga pagtambal an ira karuyag. An Korte nagsiring: “May kalabotan ha pagtambal, an mga kabataan nga waray pa mag-16 anyos sadang tugotan nga ipakita nga an ira ginpipili nga paagi han pagtambal nagpapakita nga may kapasidad hira ha paghimo hin kalugaringon nga desisyon.”

²³ Importante ini nga kaso tungod kay gintagan hin atensyon han Korte Suprema an katungod han hamtong nga mga minor de edad uyon ha Konstitusyon. Antes hini nga desisyon, usa nga korte ha Canada an mahimo magdesisyon kon ano nga pagtambal an ihahatag ha bata nga waray pa mag-16 anyos kon para  ha korte ito an pinakamaopay para ha bata. Kondi katapos hini nga desisyon, diri na puydi magtugot an korte hin pagtambal nga kontra ha karuyag han bata nga waray pa mag-16 anyos. Kinahanglan tagan anay hira hin higayon nga pamatud-an nga hamtong na hira ha paghimo hin kalugaringon nga desisyon.

²⁴ Takos ba an tulo ka tuig nga pakig-away ha korte? “Oo!” siring ni April. Usa na hiya yana nga regular payunir ngan may maopay nga kahimsog. Hiya nagsiring: “Nalipay gud ako nga nagkaada ako gutiay nga bahin ha pagpasidungog han ngaran han Dios ngan ha pagpamatuod nga buwaon hi Satanas.” Iginpapakita han eksperyensya ni April nga mahimo tindogan han kabataan an ira desisyon, ngan pamatud-an nga tinuod hira nga tuminungnong han Ginhadian han Dios.—Mat. 21:16.

25, 26. Ano nga sitwasyon an usahay nabangon kon bulag an mag-asawa?

²⁵ Iginsasarig ni Jehova ha mga kag-anak an responsabilidad ha pagpadaku han ira mga anak uyon han iya suruklan. (Deut. 6:6-8; Efe. 6:4) Makuri ito nga toka, labi na kon bulag an mag-asawa. Bangin magkaiba an ira panhunahuna ha pagpadaku han ira anak. Pananglitan, bangin para ha Saksi nga kag-anak kinahanglan padakuon niya an iya anak uyon ha Kristiano nga suruklan, kondi bangin kumontra hito an diri Saksi nga kag-anak. Pero syempre, sadang hinumdoman han Saksi nga kag-anak nga bisan kon nautod han pagbulag o diborsyo an relasyon han mag-asawa, diri hito nauutod an relasyon han anak ngan kag-anak.

²⁶ Bangin magpetisyon ha korte an diri Saksi nga kag-anak para makuha an kustodiya ha anak o mga anak basi mapadaku hira uyon ha iya relihiyon. May mga nasiring nga nakakadaot an pagdaku sugad nga Saksi ni Jehova. Bangin ipangatadongan nira nga an kabataan diri makakagselebrar hin birthday, mga piyesta, ngan diri makakakarawat hin “nagtatalwas han kinabuhi” nga pag-abuno hin dugo ha panahon han emergency. Maopay na la, kadam-an han korte an nagdesisyon uyon ha kon ano an pinakamaopay para ha bata ngan diri ha kon nakakadaot ba an relihiyon han usa nga kag-anak. Tagdon naton an pipira hini.

27, 28. Paonan-o binaton an Korte Suprema han Ohio ha akusasyon nga nakakadaot ha bata nga magdaku sugad nga Saksi ni Jehova?

²⁷ Estados Unidos. Han 1992, ginpamatian han Korte Suprema han Ohio an usa nga kaso diin nagsiring an diri Saksi nga tatay nga makakadaot ha iya gutiay pa nga anak nga magdaku sugad nga Saksi ni Jehova. Ginpaboran hiya han hamubo nga korte ngan iginhatag ha iya an kustodiya ha iya anak. An nanay, hi Jennifer Pater, gintagan hin katungod ha pagbisita, kondi ginsugo nga diri “tutdoan o impluwensyahan an bata ha mga gintotoohan han mga Saksi ni Jehova ha anoman nga paagi.” Tungod kay haluag an iginpapasabot han sugo han hamubo nga korte, puydi ito sabuton nga hi Bugto Pater diri man la puydi makiistorya ha iya anak, hi Bobby, mahitungod han Biblia o han mga suruklan  hito ha moral! Nahahanduraw mo ba kon mationan-o kasakit an iya inabat? Nasubo gud hi Jennifer, kondi nahibaro hiya nga magin mapailubon ngan maghulat kan Jehova. Hiya nahinumdom, “Waray gud ako pabay-i ni Jehova.” An iya abogado, nga ginbuligan han organisasyon ni Jehova, nag-apela ha Korte Suprema han Ohio.

²⁸ An korte waray umuyon ha desisyon han hamubo nga korte, ngan nagsiring nga “an mga kag-anak may katungod ha pagtutdo han ira mga anak, upod na an katungod ha pakiistorya mahitungod han ira suruklan ha moral ngan ha relihiyon.” An korte nagdugang nga labot la kon mapamatud-an nga an mga suruklan ha relihiyon han mga Saksi ni Jehova makakadaot ha pisikal ngan mental nga kaopayan han bata, an korte waray katungod ha pagdesisyon nga ibasar la ha relihiyon an kustodiya. An korte waray nakita nga ebidensya nga makakadaot ha mental o pisikal nga kahimsog han bata an katutdoan han mga Saksi.

29-31. Kay ano nga ginkuha ha usa nga bugto ha Denmark an kustodiya ha iya anak, ngan ano an desisyon han Korte Suprema?

²⁹ Denmark. Ito gihap an sitwasyon ni Anita Hansen han hangyoon ha korte han iya bana hadto an kustodiya ha ira syete anyos nga anak nga hi Amanda. Han 2000, iginhatag han district court an kustodiya kan Bugto Hansen, kondi nag-apela ha hitaas nga korte an tatay han bata, ngan ginbaliktad hito an desisyon han district court ngan iginhatag ha tatay an kustodiya. Nagsiring an hitaas nga korte nga tungod kay magkaiba an  relihiyoso nga panhunahuna han mga kag-anak, an tatay an aada ha sitwasyon ha pagdesisyon han magigin relihiyon han bata. Salit, masisiring nga ginkuha kan Bugto Hansen an kustodiya kan Amanda tungod la kay Saksi ni Jehova hiya!

³⁰ Tungod hinin daku nga problema, usahay diri na maaram hi Bugto Hansen han ig-aampo. “Kondi,” hiya nagsiring, “daku gud nga pagliaw an Roma 8:26 ngan 27. Maaram ako nga pirme ako hinsasabtan ni Jehova. Ginbabantayan niya ako ngan waray niya ako pabay-i.”—Basaha an Salmo 32:8; Isaias 41:10.

³¹ Nag-apela hi Bugto Hansen ha Korte Suprema han Denmark. Ha desisyon hito, an Korte nagsiring: “An isyu may kalabotan ha kustodiya sadang sulbaron pinaagi ha pagsiguro kon ano an pinakamaopay para ha bata.” Dugang pa, nagsiring an Korte nga an desisyon may kalabotan han kustodiya ha anak sadang ibasar ha kapas han kag-anak ha pagsulbad hin problema, ngan diri ha “mga doktrina ngan gintotoohan” han mga Saksi ni Jehova. Nalipay gud hi Bugto Hansen kay ginkilala han Korte an iya kapasidad ngan iginbalik ha iya poder hi Amanda.

32. Paonan-o ginpanalipdan han European Court of Human Rights an mga Saksi nga kag-anak kontra ha diskriminasyon?

³² Iba-iba nga nasud han Europa. Ha pipira nga sitwasyon, an mga isyu ha kustodiya ha mga anak nakaabot lahos pa ha higtaas nga mga korte han nasud. Ginpamatian gihap ini nga isyu han European Court of Human Rights (ECHR). Ha duha nga kaso, nakita han ECHR nga iba an pagtagad han mga korte han mga nasud ha mga kag-anak nga Saksi tungod la han ira relihiyon. An ECHR nagsiring nga an sugad nga pagtratar nagpapakita hin diskriminasyon, ngan nagdugang nga “an pagdesisyon nga iginbasar la ha pagkaiba han relihiyon diri husto.” Usa nga nanay nga Saksi an nakapahimulos han desisyon han ECHR an nalipay ngan nagsiring, “Masakit gud nga maakusaran nga gindadaot ko an akon mga anak, nga ha tinuod nangangalimbasog la ako paghatag han pinakamaopay ha ira—an padakuon hira sugad nga Kristiano.”

33. Paonan-o mahimo iaplikar han mga Saksi nga kag-anak an prinsipyo ha Filipos 4:5?

³³ Syempre, an mga kag-anak nga naatubang hin kaso ha korte may kalabotan han ira katungod ha pagpasilsil ha kasingkasing han ira mga anak han mga suruklan ha Biblia nangangalimbasog magin makatadunganon. (Basaha an Filipos 4:5.) Ginpapabilhan nira an katungod ha pagdisiplina uyon ha paagi han Dios. Ginkikilala gihap nira an katungod han diri Saksi nga kag-anak ha pagpadaku han ira anak kon karuyag hito. Mationan-o kaseryoso para ha Saksi nga kag-anak an pagbansay han iya anak?

34. Paonan-o an Kristiano nga mga kag-anak yana makakapahimulos tikang ha ehemplo han mga Judio ha panahon ni Nehemia?

³⁴ May mahibabaroan kita ha usa nga ehemplo ha panahon ni Nehemia. Nagtrabaho gud an mga Judio ha pag-ayad ngan pagtukod utro han Jerusalem. Maaram hira nga kon buhaton nira ito mapapanalipdan nira an ira pamilya tikang ha mga kaaway nga nakapalibot han nasud. Salit gin-aghat hira ni Nehemia: “Pakiaway para ha iyo kabugtoan, ha iyo mga anak nga kalalakin-an, ngan ha iyo mga anak nga kababayin-an, ha iyo mga asawa,  ngan ha iyo mga balay.” (Neh. 4:14) Para ha mga Judio, takos han pangalimbasog an ira pakig-away. Ha pariho nga paagi, an mga kag-anak nga Saksi ni Jehova nangangalimbasog ha pagpadaku han ira anak uyon ha kamatuoran. Maaram hira nga an ira mga anak napapalibotan hin maraot nga impluwensya ha eskwelahan ngan ha komunidad. Puydi gihap ito makasulod ha ira balay pinaagi han media. Mga kag-anak, ayaw gud hingalimti nga takos han ngatanan nga pangalimbasog an pagtagana ha iyo mga anak hin talwas nga palibot diin mag-uuswag hira ha espirituwal.

35, 36. Ano nga kapulsanan an nakakarawat han mga Saksi ni Jehova ha aton pakig-away para ha aton mga katungod, ngan ano an imo determinasyon?

³⁵ Ginbibendisyonan gud ni Jehova an pangalimbasog han iya moderno nga panahon nga organisasyon ha pakig-away para ha katungod ha may kagawasan nga pagsingba. Durante hini nga mga pakig-away, an katawohan han Dios agsob nga nakakaghatag hin marig-on nga pagtestigo ha korte ngan ha publiko. (Roma 1:8) Naparig-on gihap hito nga mga kadaogan an katungod han mga diri Saksi. Kondi sugad nga katawohan han Dios waray kita katuyoan nga repormahon an sosiedad; diri liwat kita interesado nga dayawon. Gindara han mga Saksi ni Jehova an ira legal nga mga katungod ha korte basi maiestablisar ngan maipadayon an putli nga pagsingba.—Basaha an Filipos 1:7.

³⁶ Hinaot diri naton kalimtan an mga leksyon ha pagtoo nga aton hinbaroan tikang hadton nakig-away basi magkaada kagawasan ha pagsingba kan Jehova! Magpabilin liwat kita nga matinumanon nga nasarig nga susuportahan ni Jehova an aton buruhaton ngan padayon nga maghahatag ha aton hin kusog ha pagbuhat han iya kaburut-on.—Isa. 54:17.