1. Ke ini mme mbet ẹkesopde idem, nso un̄wam ke ẹkenọ mmọ, ndien ntak emi mmọ ẹkeyomde un̄wam oro?

ESISỊT ini ke Jesus ama ekeset, mme mbet esie ẹma ẹsop idem ọtọkiet man ẹsịn udọn̄ ẹnọ kiet eken idem. Edi mmọ ẹkekọkọbi usụn̄ ẹsịne sia ẹkefehede mme asua mmọ. Edi mmọ ikokopke aba ndịk ke ndondo oro Jesus okodụkde edida ke ufọt mmọ onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ẹbọ edisana spirit”! (Kot John 20:19-22.) Ekem mme mbet ẹma ẹfiak ẹsop idem, ndien Jehovah ama an̄wan̄a edisana spirit ọduọk mmọ. Emi ama ọnọ mmọ odudu ndinam utom ukwọrọikọ oro akanade mmọ ke iso!—Utom 2:1-7.

2. (a) Didie ke Jehovah ọnọ nnyịn ukeme, ndien ntak emi nnyịn iyomde ukeme emi? (b) Ntak emi Utuakibuot Ubon edide akpan n̄kpọ ntre? (Se ikọ idakisọn̄ ye ekebe oro “ Utuakibuot Ubon” ke page 175.)

² Nnyịn imesisobo ukem mfịna emi nditọete nnyịn ke eyo mme apostle ẹkesobode. (1 Pet. 5:9) Ndusụk nnyịn imesifehe owo enyịn ndusụk ini. Ndien imoyom ukeme oro Jehovah ọnọde edieke anade ika iso isịn ifịk inam utom ukwọrọikọ. (Eph. 6:10) Jehovah ada mme mbono esop nnyịn ọnọ nnyịn ukeme oro. Inyene mbono esop iba ke urua—mbono esop ufọturua emi ẹkotde Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn Mme Christian, ye mbono esop utịturua emi ẹkotde Mbono Esop Ofụri Owo ye Ukpepn̄kpọ Enyọn̄-Ukpeme. * Imesidụk n̄ko akpan edinam inan̄ ke isua, oro edi, akamba mbono, mbono circuit iba, ye Editi n̄kpa Christ. Ntak emi anade idụk kpukpru mboho oro? Didie ke mme mboho oro inyenede idahaemi ọkọtọn̄ọ? Ndien nte nnyịn idade mme mboho oro owụt nso aban̄a nnyịn?

3, 4. Nso ke Jehovah oyom ikọt esie ẹnam? Nọ uwụtn̄kpọ.

³ Toto ke eset, Jehovah esiyom ikọt esie ẹsop idem ọtọkiet ẹtuak ibuot ẹnọ imọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke isua 1513 Mbemiso Eyo Christ, Jehovah ama ọnọ idụt Israel Ibet, emi esịnede ibet Sabbath eke urua ke urua, man mme ubon ẹda ẹtuak ibuot ẹnọ enye ẹnyụn̄ ẹkpep Ibet oro. (Deut. 5:12; 6:4-9) Ke ini nditọ Israel ẹkenamde ewụhọ oro, emi ama esisọn̄ọ mme ubon idem ndien ofụri idụt oro ama asana onyụn̄ enen̄ede edi ufan Abasi. Jehovah ikenemke esịt ye nditọ Israel ke ini mmọ mîkanamke se Ibet etemede, utọ nte edisop idem ọtọkiet  kpukpru ini ntuak ibuot nnọ Abasi.—Lev. 10:11; 26:31-35; 2 Chron. 36:20, 21.

⁴ Kere n̄ko ban̄a uwụtn̄kpọ oro Jesus ekenịmde. Enye ama esika synagogue kpukpru urua ke usen Sabbath. (Luke 4:16) Ke Jesus ama akakpa onyụn̄ eset, mme mbet esie ẹma ẹka iso ndisop idem ọtọkiet kpukpru ini okposụkedi emi ibet Sabbath mîkọbọpke mmọ aba. (Utom 1:6, 12-14; 2:1-4; Rome 14:5; Col. 2:13, 14) Mme Christian eyo mme apostle oro ẹma ẹbọ ukpep ye nsịnudọn̄ ke mme mboho oro ẹnyụn̄ ẹda ikọ, ikwọ, ye akam mmọ ẹwa uwa ekọm ẹnọ Abasi.—Col. 3:16; Heb. 13:15.

5. Ntak emi isidụkde mbono esop eke urua ke urua ye n̄kpri ye ikpọ mbono? (Se n̄ko ekebe oro “ Mbono Eke Isua ke Isua Emi Anamde Ikọt Abasi Ẹdiana Kiet” ke page 176.)

⁵ Kpasụk ntre, ke ini idụkde mme mbono esop nnyịn eke urua ke urua n̄kpri ye ikpọ mbono eke isua ke isua, nnyịn iwụt ke ida inọ Obio Ubọn̄ Abasi, ibọ odudu oro edisana spirit ọnọde, inyụn̄ ida nti ikọ nnyịn isịn udọn̄ inọ mbon en̄wen. Ke akande oro, nnyịn imesinyene ifet ndida ikọ, ikwọ, ye akam nnyịn ntuak ibuot nnọ Jehovah. Nte inịmde mbono esop nnyịn ekeme ndikpụhọde ye enye emi nditọ Israel ẹkesidụkde ye eke mme Christian eyo mme apostle, edi mmọ ẹnyene ufọn n̄ko. Edi mme mbono esop nnyịn eke eyomfịn ẹketọn̄ọ didie?

6, 7. (a) Nso idi uduak mbono esop nnyịn? (b) Didie ke nsio nsio otu ẹkesinịm mme mbono esop?

⁶ Ke ini Brọda Charles Taze Russell ọkọtọn̄ọde ndiyom akpanikọ Ikọ Abasi, enye ama okụt ke ọfọn ndisisop idem ye mbon en̄wen emi ẹkeyomde akpanikọ n̄ko. Ke isua 1879,  Russell ama ewet ete: “Ami ye mbon eken ke Pittsburgh ima isisop idem kpukpru Sunday man idụn̄ọde N̄wed Abasi.” Ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme andikot Zion’s Watch Tower ẹte ẹsisop idem ọtọkiet, ndien etisịm isua 1881, ẹma ẹsinịm mbono esop ke Pittsburgh ke Pennsylvania ke kpukpru Sunday ye Wednesday. Nsiondi Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke November 1895 ọkọdọhọ ke uduak mboho oro ekedi ndinam “mme Christian ẹtetịm ẹkpere ẹnyụn̄ ẹma kiet eken, ẹsop idem,” ẹnyụn̄ ẹnọ mbon oro ẹdụkde ifet ndisịn udọn̄ nnọ kiet eken.—Kot Mme Hebrew 10:24, 25.

⁷ Ke ediwak isua, otu Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹkesinịm mme mbono esop emi ke nsio nsio ini ye ke nsio nsio usụn̄. Ke uwụtn̄kpọ, ke isua 1911, ẹma ẹmịn̄ leta oro otu kiet ke United States ekewetde, emi ọkọdọhode ete: “Nnyịn isinịm ke nsụhọde n̄kaha, mbono esop ition ke urua.” Mmọ ẹkesinịm mbono esop oro ke Monday, Wednesday, ye Friday, ẹnyụn̄ ẹnịm iba ke Sunday. Leta en̄wen emi otu kiet ke Africa ọkọnọde, emi ẹkemịn̄de ke isua 1914 ọkọdọhọ ete: “Nnyịn isinịm mme mbono esop ikaba ke ọfiọn̄, ọtọn̄ọde ke Friday tutu esịm Sunday.” Edi nte ini akakade, ima itọn̄ọ ndinịm mme mbono esop nnyịn nte isụk inịmde idahaemi. Da esisịt ini idahaemi dụn̄ọde nte mbono esop kiet kiet ọkọtọn̄ọde.

8. Nso ikedi ndusụk ibuotikọ utịn̄ikọ an̄wa?

⁸ An̄wan̄wa Mbono Esop. Ke isua 1880, isua kiet ke Brọda Russell ama ọkọtọn̄ọ ndimịn̄ Zion’s Watch Tower, enye ama etiene uwụtn̄kpọ oro Jesus ekenịmde onyụn̄ ọtọn̄ọ ndisan̄a n̄kwọrọ ikọ. (Luke 4:43) Brọda Russell ama ada emi enịm uwụtn̄kpọ ke nte An̄wan̄wa Mbono Esop editiede. Enyọn̄-Ukpeme emi ama etịn̄ aban̄a isan̄ ukwọrọikọ Russell onyụn̄ ọdọhọ ke enye “ayama nditịn̄ ‘Mme n̄kpọ oro ẹban̄ade obio ubọn̄ Abasi’ nnọ otuowo.” Ke isua 1911, ke ẹma ẹkesiak ediwak otu m̀mê esop ke nsio nsio idụt, ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ otu kiet kiet ẹte ẹnọ mbon emi ẹsinọde utịn̄ikọ ọfọn ẹka mme obio oro ẹkperede ẹkenọ utịn̄ikọ itiokiet ke utọ ibuotikọ nte ubiereikpe ye ufak. Ke utịt utịn̄ikọ kiet kiet, ẹma ẹsisiak ibuotikọ emi ẹdinọde urua en̄wen ẹnyụn̄ ẹtịn̄ enyịn̄ owo emi edinọde.

9. Didie ke An̄wan̄wa Mbono Esop okpụhọde ke mme isua emi ẹbede, ndien didie ke afo ekeme ndinọ mbono esop emi ibetedem?

⁹ Ke isua 1945, Enyọn̄-Ukpeme ama ọtọt ke ẹmọn̄ ẹtọn̄ọ An̄wan̄wa Mbono Esop ke ofụri ererimbot, ndien ke ẹyenọ utịn̄ikọ Bible itiaita ẹban̄a “mme mfịna oro ẹkedude ini oro.” Ke ata ediwak isua, mbon oro ẹkesinọde utịn̄ikọ ẹma ẹsikama n̄wed utịn̄ikọ oro ofụn emi anamde akpanikọ ọkọnọde, ẹnyụn̄ ẹtịm n̄wed utịn̄ikọ eke idemmọ. Edi ke isua 1981, ẹma ẹdọhọ kpukpru mme etịn̄ikọ ẹsikama n̄wed utịn̄ikọ oro ẹnọde mme esop. * Ẹma ẹsiyom mme owo ẹbọrọ mbụme m̀mê ẹnam nnamn̄wụt ke ini ẹnọde ndusụk utịn̄ikọ;  edi ke isua 1990 ẹma ẹnam ukpụhọde, ẹsinọ kpukpru nte utịn̄ikọ. Ẹma ẹnam ukpụhọde en̄wen ke January 2008, emi ẹkedide ndinam utịn̄ikọ ẹdi minit 30 utu ke minit 45. Kpa ye oro ẹnamde mme ukpụhọde emi, mme utịn̄ikọ oro ẹtịmde ọfọn aka iso ndisọn̄ọ mbuọtidem nnyịn ke Ikọ Abasi onyụn̄ ekpep nnyịn nsio nsio n̄kpọ aban̄a Obio Ubọn̄ Abasi. (1 Tim. 4:13, 16) Ndi emesisịn ifịk okot mbon mfiakn̄ka fo ye mbon en̄wen oro mîdịghe Mme Ntiense ẹdikop mme akpan utịn̄ikọ Bible emi?

10-12. (a) Mme ukpụhọde ewe ke ẹnam ke Ukpepn̄kpọ Enyọn̄-Ukpeme? (b) Mme mbụme ewe ke afo okpobụp idemfo?

¹⁰ Ukpepn̄kpọ Enyọn̄-Ukpeme. Ke isua 1922, nditọete oro ẹkesidiọn̄ọde nte mme akaisan̄ ido ukpono—mme asan̄autom oro N̄ka Enyọn̄-Ukpeme ọnọde ẹka mme esop ẹkenọ utịn̄ikọ ẹnyụn̄ ẹda usụn̄ ke utom ukwọrọikọ—ẹma ẹdọhọ ke ọfọn ẹtọn̄ọ ndinịm mbono esop efen kpukpru ini ndida n̄kpep Enyọn̄-Ukpeme. Ẹma ẹnyịme ekikere emi, ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndinịm Ukpepn̄kpọ Enyọn̄-Ukpeme ke ufọturua, mîdịghe ẹnịm ke Sunday.

¹¹ Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke June 15, 1932, ama etịn̄ nte ẹdisinịmde mboho emi. Ibuotikọ oro ọkọdọhọ ke eyenete kiet enyene ndida usụn̄ ke mboho oro; ẹkenam nte ẹsinamde ke Bethel. Nditọete ita ẹma ẹsitie ke iso itie mboho oro ẹkot ikpehe ekikere ke adiana ke adiana. Ini oro, owo ikesimịn̄ke mme mbụme ke mme ibuotikọ, ndien ẹkedọhọ owo emi enịmde ukpepn̄kpọ oro ọdọhọ otuowo ẹbụp mbụme ke se ẹkekotde. Ekem enye ọyọdọhọ otuowo ẹbọrọ mbụme oro. Edieke okoyomde ẹfiak ẹnam n̄kpọ an̄wan̄a, andinịm ukpepn̄kpọ oro ekenyene nditịn̄ n̄kpọ “ibio ibio” ndian do.

¹² Ke ntọn̄ọ, ẹma ẹyak esop kiet kiet ẹbiere nsiondi magazine emi ediwak owo ẹdimade ndikpep. Edi Enyọn̄-Ukpeme  (Ikọmbakara) eke April 15, 1933, ama ọnọ ekikere ete yak kpukpru esop ẹkpep obufa magazine oro ẹbọde. Ke 1937, ẹma ẹdọhọ ẹsinịm ukpepn̄kpọ emi ke Sunday. Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke October 1, 1942, ama etịn̄ ukpụhọde efen oro ẹdinamde ke mboho emi, ndien oro ke isụk itiene tutu esịm mfịn. Akpa, magazine oro ama etịn̄ ke ẹyemịn̄ mbụme ke isọn̄ page kiet kiet ke mme ibuotikọ ukpepn̄kpọ, ye nte ke ana ẹsibụp mme mbụme oro. Ama etịn̄ n̄ko ke hour kiet ke ẹnyene ndida nnịm mboho oro. Enye ama esịn udọn̄ ọnọ mbon oro ẹbọrọde mbụme ete “ẹda ikọ idemmọ” ẹbọrọ utu ke ndikokot se idude ke ikpehe ekikere. Ukpepn̄kpọ Enyọn̄-Ukpeme osụk edi akpan usụn̄ emi ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄ adade ọnọ nnyịn udia eke spirit ke edikem ini. (Matt. 24:45) Nnyịn owo kiet kiet ikpenyene ndibụp idem nnyịn ite: ‘Ndi mmesiben̄e idem nnọ ukpepn̄kpọ Enyọn̄-Ukpeme kpukpru urua? Ndi mmesidomo ndibọrọ mbụme?’

13, 14. Ukpepn̄kpọ Bible Esop ọkọtọn̄ọ didie, ndien nso ke afo ama ke mbono esop emi?

¹³ Ukpepn̄kpọ Bible Esop. Ke ufọt ufọt iduọk isua 1890, ke ẹma ẹkesio ediwak eboho Millennial Dawn, Brọda H. N. Rahn, Eyen Ukpepn̄kpọ Bible oro okodụn̄de ke obio Baltimore ke Maryland ke U.S.A., ama ọnọ ekikere ete ke ẹkpenyene nditie ke otu n̄kpep Millennial Dawn. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ẹkesinịm mboho emi ke ufọk owo, ẹnyụn̄ ẹda enye nte ndomonse. Edi etisịm September 1895, ẹma ẹsinịm enye ke ediwak obio ke United States. Enyọn̄-Ukpeme ọfiọn̄ oro ama ọnọ ekikere ete kpukpru nditọ ukpepn̄kpọ akpanikọ ẹsinịm mboho oro. Enye ama ọdọhọ ete ke owo emi enịmde ukpepn̄kpọ emi ekpenyene ndidi owo emi esikotde n̄wed ọfọn. Enye ekenyene ndikot udịmikọ kiet, ekem ebet mbon oro ẹdude do ẹtịn̄ n̄kpọ ẹban̄a se ẹkotde oro. Ke ẹma ẹkekot ẹnyụn̄ ẹneme udịmikọ kiet kiet ke ikpehe ekikere, enye ekenyene ndikot mme itie N̄wed Abasi oro ẹsiakde ẹsịn. Ke ẹma ẹkekụre ibuot oro ẹnemede, owo kiet kiet ekenyene nditịn̄ se ẹnemede oro ibio ibio.

¹⁴ Ẹma ẹkpụhọ enyịn̄ mboho emi ediwak ini. Ẹkekot mboho emi Otu Ukpep Bible Mbon Beroea. Ẹkekot enye ẹdian mbon Beroea eyo mme apostle oro ẹkenen̄erede ẹdụn̄ọde N̄wed Abasi. (Utom 17:11) Nte ini akakade, ẹma ẹkpụhọ enyịn̄ oro ẹkot Ukpepn̄kpọ N̄wed Esop. Idahaemi ikot enye Ukpepn̄kpọ Bible Esop ndien ofụri esop ẹsisop idem ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ utu ke n̄kpri otu ke ufọk owo. Ke ediwak isua oro ẹbede, ẹda nsio nsio n̄wed, ndiye uduot n̄kpri n̄wed, ye mme ibuotikọ Enyọn̄-Ukpeme, ẹnịm ukpepn̄kpọ emi. Toto ke editọn̄ọ, ẹsisịn udọn̄ ẹnọ kpukpru mbon oro ẹdụkde ẹte ẹtiene ẹbuana. Mbono esop emi an̄wam nnyịn  inen̄ede ifiọk Bible. Ndi afo emesiben̄e idem kpukpru ini onyụn̄ etiene ọnọ ibọrọ nte ekekeme?

15. Ntak emi ẹketọn̄ọde Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi?

¹⁵ Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi. Carey Barber, emi akanamde utom ini oro ke ibuot itieutom ofụri ererimbot ke Brooklyn ke New York, ọkọdọhọ ete: “Ke mbubreyo Monday, February 16, 1942, ẹma ẹdọhọ kpukpru irenowo emi ẹdide mbonubon Bethel ke Brooklyn ẹte ẹsịn enyịn̄ ke ufọkn̄wed oro ẹdisikotde Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi.” Brọda Barber emi ekedide edisịne ke Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Mme Ntiense Jehovah, ọkọdọhọ ke ufọkn̄wed oro ekedi “kiet ke otu n̄wọrọnda n̄kpọ oro Jehovah anamde ọnọ ikọt esie ke eyomfịn.” Ukpep oro ẹkenọde ke ufọkn̄wed emi ama an̄wam nditọete ẹnen̄ede ẹfiọk ndikpep n̄kpọ nnyụn̄ n̄kwọrọ ikọ, ndien ọtọn̄ọde ke isua 1943, ẹma ẹnọ ekpri n̄wed Course in Theocratic Ministry ẹsọk mme esop ke ofụri ererimbot. Enyọn̄-Ukpeme  (Ikọmbakara) eke June 1, 1943, ọkọdọhọ ke ẹketọn̄ọ Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi man ẹn̄wam ikọt Abasi “ẹnọ idemmọ ukpep man mmọ ẹnen̄ede ẹnam utom edinọ ikọ ntiense Obio Ubọn̄.”—2 Tim. 2:15.

16, 17. Ndi Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi ekesikpep owo ndinọ utịn̄ikọ kpọt? Nam an̄wan̄a.

¹⁶ Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ama esisọn̄ ediwak owo ndida ke iso otuowo nnọ utịn̄ikọ. Clayton Woodworth, oro ẹkekọbide ete esie ye Brọda Rutherford ye mbon en̄wen ke unana ntak ke isua 1918, ama etịn̄ nte eketiede enye ke idem ke ini enye ekesịnde enyịn̄ ke ufọkn̄wed oro ke isua 1943. Enye ọkọdọhọ ete: “Ndinọ utịn̄ikọ ekesidi ata ọkpọsọn̄ n̄kpọ. Eketie mi nte edeme mi ọnọniọn̄ akaha, etap ama esisat mi ke itọn̄, uyo onyụn̄ enyek mi.” Edi ke ini Clayton ọkọfiọkde ndinọ utịn̄ikọ ọfọn, enye ama esinọ ediwak utịn̄ikọ an̄wa. Ufọkn̄wed oro ama ekpep enye usọ utịn̄ikọ onyụn̄ ekpep enye n̄ko ndisụhọde idem mberi edem ke Jehovah. Enye ama ọdọhọ ete:  “Mma ndifiọk ke etịn̄ikọ ikam idịghe n̄kpọ. Edi edieke enye etịmde idem ọfọn onyụn̄ eberide edem ke Jehovah, mme owo ẹyenem mme owo ndikpan̄ utọn̄ nnọ enye nnyụn̄ n̄kpep n̄kpọ.”

¹⁷ Ke isua 1959, ẹma ẹtọn̄ọ ndisịn nditọete iban enyịn̄ ke ufọkn̄wed oro. Sista Edna Bauer etịn̄ nte imọ ikodude ke ini ẹketọtde n̄kpọ emi ke mbono oro imọ ikodụkde. Enye ọkọdọhọ ete: “Mmeti nte nditọete iban ẹkekopde idatesịt sia emi ama eberede mme ifet ọnọ mmọ.” Edide afo edi erenowo m̀mê n̄wan, ndi afo amada ifet emi esịn enyịn̄ ke Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi onyụn̄ ayak Jehovah ọnọ fi ukpep?—Kot Isaiah 54:13.

18, 19. (a) Didie ke ẹkpep nnyịn ndikwọrọ ikọ mfịn? (b) Ntak emi isikwọde ikwọ ke mme mbono esop nnyịn-e? (Se ekebe oro “ Ndikọkwọ Akpanikọ.”)

¹⁸ Esoputom. Toto ke isua 1919, ẹma ẹtọn̄ọ mbono oro edin̄wamde ke utom an̄wautom. Ini oro, idịghe kpukpru owo ke esop ẹkesidụk mbono esop emi—mbon oro ẹkesisuande n̄wed kpọt ẹkesidụk. Ke ediwak ọfiọn̄ ke isua 1923, ẹma ẹsinịm Esoputom ini kiet ke ọfiọn̄, ndien kpukpru owo ke otu m̀mê esop ẹkesidụk. Ke isua 1928, ẹma ẹdọhọ mme esop ẹte ẹsinịm Esoputom ini kiet ke urua, ndien ke isua 1935, Enyọn̄-Ukpeme ama esịn udọn̄ ọnọ kpukpru esop ete ẹda se ẹwetde ke Director (oro ẹkedide ẹdikot Informant, ndien ekem ẹkot Utom Obio Ubọn̄ Nnyịn), ẹnịm Esoputom. Ikebịghike, ẹma ẹtọn̄ọ ndinịm mbono esop emi ke kpukpru esop.

¹⁹ Mfịn, ẹsikpep nnyịn ndikwọrọ ikọ ke mbono esop oro isinyenede ke ufọturua. (Matt. 10:5-13) Edieke odotde ndibọ N̄wed Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn, ndi emesidụn̄ọde enye onyụn̄ ada mme ekikere oro ẹnọde do anam n̄kpọ ke ini ọkwọrọde ikọ?

20-22. (a) Ntak emi isitide n̄kpa Jesus? (b) Nso ufọn ke afo ọbọ ke ndisidụk Editi kpukpru isua?

²⁰ Jesus ọkọdọhọ mme mbet esie ete ẹsiti n̄kpa imọ tutu imọ idi. Ẹsinịm Editi n̄kpa Christ ini kiet ke isua ukem nte ẹkesinịmde usọrọ Passover. (1 Cor. 11:23-26) Ediwak miliọn owo ẹsidụk Editi kpukpru isua. Enye esiti mbon oro ẹyetde aran aban̄a ifet oro mmọ ẹnyenede nte mme anditiene nda Obio Ubọn̄ nnyene. (Rome 8:17) Enye n̄ko anam mme erọn̄ en̄wen ẹkpono ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹda ye Edidem Obio Ubọn̄ Abasi.—John 10:16.

²¹ Brọda Russell ye mme nsan̄a esie ẹma ẹfiọk ufọn edinịm Udia Mbubreyo Ọbọn̄ ye nte ke ẹkpenyene ndinịm enye ini kiet kpọt ke isua. Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke April 1880 ọkọdọhọ ete: “Ke ediwak isua idahaemi, edi ido ediwak nnyịn mi ke Pittsburgh . . . ndisinịm Passover [Editi] ke ndita uyo nnyụn̄ n̄n̄wọn̄ wine oro ẹdade ẹban̄a obụkidem ye iyịp Obọn̄ nnyịn.” Ikebịghike, ẹma ẹtọn̄ọ ndisinịm  mbono ke ukem ini emi ẹnịmde Editi. Akpa ini emi ẹkewetde ibatowo oro ẹkedụkde mbono emi ẹnịm ekedi ke isua 1889, ndien owo 225 ẹkedụk, owo 22 ẹnyụn̄ ẹna baptism.

²² Mfịn, nnyịn inịmke aba mbono ke ini Editi, edi imesikot kpukpru owo ke ebiet ekededi oro idude ite ẹtiene ẹdidụk Editi ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ nnyịn m̀mê ke itie efen oro ibọde inịm mboho oro. Ke isua 2013, se ibede owo miliọn 19 ẹkedụk Editi n̄kpa Jesus. Nso akwa ifet ke inyene ntem ndisidụk Editi nnyụn̄ nsịn udọn̄ nnọ mme owo ẹtiene ẹti n̄kpa Jesus ke ata akpan usen emi! Ndi emesisin ifịk okot ediwak owo nte ekekeme ẹtiene ẹdidụk Editi kpukpru isua?

23. Didie ke afo ada nnyịn ndisisop idem ọtọkiet?

²³ Mme anam-akpanikọ ikọt Jehovah idaha item oro aban̄ade edidụk mbono esop nte ọkpọsọn̄ n̄kpọ. (Heb. 10:24, 25; 1 John 5:3) Ke uwụtn̄kpọ, Edidem David ama esima ndika n̄katuak ibuot ke ufọk Jehovah. (Ps. 27:4) Ama esinem enye ndinam emi ye mbon oro ẹmade Abasi. (Ps. 35:18) Kere n̄ko ban̄a uwụtn̄kpọ Jesus. Idem ke ini enye ekedide eyenọwọn̄, ama esinen̄ede ọdọn̄ enye ndidu ke ufọk Ete esie.—Luke 2:41-49.

24. Nso ifet ke isinyene ke ini idụkde mme mbono esop?

²⁴ Ke ini idụkde mme mbono esop, nnyịn iwut ke imama Jehovah inyụn̄ iyom ndisọn̄ọ nditọete nnyịn idem. Imesiwụt n̄ko ke ọdọn̄ nnyịn ndidu uwem nte mme andidu ke idak Obio Ubọn̄ Abasi, koro esidi ke mme mbono esop ye ke n̄kpri ye ikpọ mbono ke isibọ utọ ukpep oro. Ke adianade do, mme mbono esop nnyịn ẹsin̄wam nnyịn inyene usọ ye ukeme oro iyomde man ikeme ndika iso nnam ata akpan utom oro Obio Ubọn̄ Abasi anamde mfịn—ndinam mme owo ẹdi mbet Edidem Jesus Christ nnyụn̄ nnọ mmọ ukpep. (Kot Matthew 28:19, 20.) Ke akpanikọ, nte ọdọn̄de nnyịn ndisop idem ọtọkiet owụt nte nnyịn owo kiet kiet idade Obio Ubọn̄ Abasi nte ata ukara. Ẹyak ida mme mbono esop nnyịn ke akpan n̄kpọ!