1. Baana ba bwanga byo bapwijile pamo, ñanyi bukwasho bo batambwijile, kabiji mambo ka o bwakebewenga?

YESU byo asangwilwe, wataine baana banji ba bwanga bapwila pamo na kwitundaika. Na mambo a kuchiina balwanyi babo, bashinkileko ku binzhilo. Bafwainwa moyo wapwile byo bamwene Yesu pakachi kabo ne kwibambila’mba: “Tambulai mupashi wazhila.” (Tangai Yoano 20:19-22.) Panyuma baana ba bwanga bapwijile pamo jikwabo, kabiji Yehoba wibetulwijile mupashi wazhila. Batambwijile ngovu ya kwibakwasha kwingila mwingilo wa kusapwila wibapembelejilenga.—Byu. 2:1-7.

2. (a) Yehoba witukwasha byepi, kabiji mambo ka o tukebela bukwasho bwanji? (b) Mambo ka Kupopwela kwa kisemi o kwanemena? (Monai byambo bikwabo ne kakitenguluzha ka kuba’mba “ Kupopwela kwa Kisemi,” jipa 175.)

² Ne atweba tupita mu makatazho onka apichilengamo balongo betu ba mu kitota kya myaka kitanshi. (1 Pe. 5:9) Kimye kimo, atweba bamo tuchiina bantu. Kabiji tukeba bukwasho bwa Yehoba pa kuba’mba tuchinchike pa kwingila mwingilo wa kusapwila. (Efi. 6:10) Yehoba witupa bukwasho kupichila mu kupwila. Pa kino kimye, tuji na kupwila kubiji mu mulungu, ko kuba’mba Kupwila kwa Mvula Bantu ne Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa, ne kupwila kwa mukachi ka mulungu kwa Bwikalo ne Mwingilo Wetu. * Kabiji twikala na kushonkena kwa kijiiji jimo, kubuñana kwa mwanzo jibiji ne Kuvuluka lufu lwa kwa Yesu jimo mu mwaka. Mambo ka o kyanemena kutanwa ku kuno kupwila konse? Kupwila kwetu kwa mu ano moba kwatendekele byepi? Kabiji byubilo byetu bimwesha ka pa kuno kupwila?

3, 4. Yehoba ukeba bantu banji kuba ka? Ambai byakumwenako.

³ Kufumatu ne kala, Yehoba ukeba bantu banji kupwila pamo na kumupopwela. Kyakumwenako, Yehoba mu 1513 B.C.E., wapele kisaka kya bena Isalela mizhilo yavwangilemo ne Sabado wa pa mulungu pa mulungu pa kuba’mba bisemi byonse bimupopwelenga ne kufunda Mizhilo. (Mpitu. 5:12; 6:4-9) Bena Isalela byo balondejilenga uno mukambizho, bisemi ne kisaka kyonse kyakosele ne kwikala batoka ku mupashi. Kisaka byo kyakankelwe kulondela uno muzhilo, nabiji kuleka kupwila kimye kyonse na kupopwela Yehoba, Lesa walekele kwi bapesha.—Levi 10:11; 26:31-35; 2 Moba. 36:20, 21.

 ⁴ Akimonai kyakumwenako kya kwa Yesu. Wajinga na muteeto wa kuya ku nshinagoga pa mulungu pa mulungu pa juba ja Sabado. (Luka 4:16) Panyuma ya lufu ne lusanguko lwa kwa Yesu, baana banji ba bwanga batwajijile na kupwila pamo kimye kyonse nangwa kya kuba kechi balondelanga mizhilo ya Sabado ne. (Byu. 1:6, 12-14; 2:1-4; Loma 14:5; Kolo. 2:13, 14) Pa kuno kupwila, bena Kilishitu ba mu kitota kya myaka kitanshi kechi bafundangatu ne kutundaikwa ne, bino bapananga ne milambo ya kutota Lesa kupichila mu milombelo, mikumbu ne nyimbo.—Kolo. 3:16; Hebe. 13:15.

5. Mambo ka o tuyila na kupwila kwa mulungu ne mulungu, kubuñana ne kushonkena? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “ Kupwila kwa pa Mwaka pa Mwaka Kulengela Bantu ba Lesa Kukwatankana,” Jipa 176.)

⁵ Ne atweba umvwe ke tutanwe ku kupwila kwa mulungu ne mulungu, kubuñana kwikalako pa mwaka pa mwaka ne ku kushonkena kumwesha kuba’mba tubena kutundaika Bufumu bwa Lesa, kutambula bulume bwa mupashi wazhila, ne kutundaika bakwetu na byambo byetu bya lwitabilo. Kyakilamo kunema, twikala na jishuko ja kupopwela Yehoba kupichila mu milombelo, mikumbu ne kwimba nyimbo. Kupwila kwetu kampe kwanengezhiwa mu jishinda japusanako na byaubanga bena Isalela ne bena Kilishitu ba mu kitota kya myaka kitanshi, pano bino kupwila kwetu kwanema bingi. Nanchi kupwila kwetu kwa mu ano moba kwatendekele byepi?

6, 7. (a) Ñanyi nkebelo ya kupwila kwetu? (b) Kupwila kwapusene byepi kwesakana na mwayijile mabumba?

⁶ Mulongo Charles Taze Russell byo atendekele kukeba bukine mu mambo a Lesa, wayukile byo kyanemena kupwila  pamo na bakwabo batemenwe kupwila. Mu 1879, Russell wanembele’mba: “Amiwa ne bakwetu ba mu Pittsburgh, twalengele Jibumba ja Baibolo ja kupesapesa mu Binembelo ne kupwila pa juba ja pa Mulungu kimye kyonse.” Bonse batanganga Zion’s Watch Tower bebatundaikile kupwila pamo, kabiji mu mwaka wa 1881, twapwilanga mu Pittsburgh, mu Pennsylvania, pa Mulungu ne pa Kisatu jonse. Kyamba kya Usopa kya November 1895 kyaambile’mba nkebelo ya kuno kupwila yajinga ya kulengela “Bena Kilishitu kukwatankana, kwitemwa ne kwitundaika” ne kulengela aba baiya kwitundaika abo bene.—Tangai Bahebelu 10:24, 25.

⁷ Pa myaka yavula, lunengezho lwa kupwila ne moba o bapwijilangapo apusene monka mwayijile mabumba a Bafunda Baibolo. Kyakumwenako, nkalata yafumine ku jibumba ja ku United States yanembelwe mu 1911 yaambile amba: “Twapwilanga jitanu mu mulungu.” Baikalanga na kuno kupwila pa Kimo, pa Kisatu, pa Kitanu kabiji pa Mulungu bapwilanga jibiji. Nkalata ikwabo yafumine ku jibumba ja mu Africa yanembelwe mu 1914, yaambile’mba: “Twapwilanga jibiji mu ñondo, kutendeka pa Kitanu ne kupezhako pa Mulungu.” Mu kuya kwa kimye, kupwila ko tupwila luno kwatendekele. Akimonai kupwila kumo kumo byo kwatendekele.

8. Ñanyi mitwe imo yajinga ya majashi a mvula bantu?

⁸ Kupwila kwa Mvula Bantu. Mu 1880, panyuma ya kuba Mulongo Russell watendeka kunemba Zion’s Watch Tower, walondejile kyakumwenako kya kwa Yesu ne kutendeka lwendo lwa kuya na kusapwila. (Luka 4:43) Byo aubile bino, Mulongo Russell wamwesheshe Kupwila kwetu kwa Mvula Bantu byo kwafwainwa kwikala. Kyamba kya Usopa kyaambile pa lwendo lwa kwa Russell amba “ukamba jashi ja mvula bantu jikamba pa ‘Bintu byaamba pa Bufumu bwa Lesa.’” Mu 1911, panyuma ya mabumba, nangwa bipwilo byalengelwe mu byalo byavula, bipwilo byonse bebitundaikile kutuma bañambi bamba bulongo kuya na kwamba majashi 6 pa mitwe nabiji ya kuba’mba bunchibamambo ne bukuzhi mu mapunzha ajinga pepi. Pa kupwisha kwamba jashi, babijikanga jizhina ja ñambi ne mutwe wa jashi jikambiwa mu mulungu walondelapo.

9. Kupwila kwa Mvula Bantu kwapimpulwa byepi pa myaka yapitapo, kabiji mwakonsha kutundaika byepi kuno kupwila?

⁹ Mu 1945, Kyamba kya Usopa kyaambile pa kutendeka kwa mukwekele wa Kupwila kwa Mvula Bantu mu ntanda yonse kwavwangilemo majashi 8 aamba pa Baibolo ambilenga pa “makatazho o bafwainwe kupwisha bukiji pa kyokya kimye.” Pa myaka yavula bañambi bo bapanga majashi kechi baingijishangatu mitwe yafumanga ku kalume wa kishinka ne, bino baambanga ne majashi o banengezhanga abo bene. Mu 1981, bañambi bonse bebakambizhe kwamba majashi o batumanga ku bipwilo. * Kala majashi a mvula bantu mwaikalanga ne kwisamba na luonde nangwa bimwesho, bino mu 1990, onse  ano majashi beakainye ne kutendeka kwambiwa mu bu jashi. Lupimpu lukwabo lwaishile mu January 2008, byo bakepesheko kimye kya kwamba majashi a mvula bantu kufuma pa maminiti 45 kubwela pa maminiti 30. Nangwa kya kuba kwaubiwa luno lupimpu, majashi a mvula bantu atwajijila kukosesha lwitabilo mu mambo a Lesa ne kwitufunjisha bintu byavula byaamba pa Bufumu bwa Lesa. (1 Timo. 4:13, 16) Nanchi mwitako bo muya na kumona mu mwingilo ne babula Bakamonyi kwiya na kutelekako ku ano majashi aimena pa Baibolo nyi?

10-12. (a) Ñanyi lupimpu lwaubiwa ku Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa? (b) Ñanyi mepuzho bo mwafwainwa kwipuzha?

¹⁰ Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa. Mu 1922, balongo batongolwanga amba bakañenda, ko kuba’mba bamwingilo bo batumanga ku ba Watch Tower Society kuya na kwamba majashi mu bipwilo ne kutangijila mwingilo wa kusapwila baambile amba kwafwainwa kwikalanga kupwila kimye kyonse pa kuba’mba tufundenga Kyamba kya Usopa. Batendekele kuba bino, kabiji patanshi lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa lwaikalangako mukachi ka mulungu nangwa pa Mulungu.

¹¹ Kyamba kya Usopa kya June 15, 1932, kyaambilepo pa kuno kupwila byo kwafwainwa kubiwa. Kibaaba kyaambile kuba’mba mulongo ye wafwainwa kutangijila ne kulondela byonka byo kwaubiwanga pa Betele. Balongo basatu baikalanga kulutwe ne kwipimpula kutanga mafuka. Bibaaba kechi byaikalanga na mepuzho o banembela jimo ne, onkao mambo, ubena kutangijila waambilanga baji mu luonde kwipuzha mepuzho kufuma mu byo babena kufundamo. Panyuma ya bino, waambilanga bantu baji mu jibumba kukumbula mepuzho. Umvwe bishinka kechi byaumvwanyikisha ne, ubena kutangijila walumbululanga bishinka mu “byambo bicheche.”

 ¹² Pa kutendekatu, kipwilo bekiswishanga kusala Kyamba kya Usopa bavula kyo bakatemwa kufundamo. Bino, Kyamba kya Usopa kya April 15, 1933, kyaambile kuba’mba bipwilo byonse byafwainwa kwingijisha Kyamba kya Usopa kyakatataka. Mu 1937, bebakambizhe kuba’mba lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa lwafwainwa kwikalangako pa Mulungu. Kabiji mu Kyamba kya Usopa kya October 1, 1942, mo mo baambile lupimpu lwa kupwila byonka byo tupwila lelo jino. Patanshi Kyamba kya Usopa kyaambile amba mepuzho akekalanga kunshi ya mapa a bibaaba bya kufundamo kabiji o mepuzho o twafwainwa kwingijisha. Kabiji kyaambile kuba’mba kupwila kwafwainwa kwikala jiola jimo. Kyatundaikile boba bakumbulapo kuba’mba bafwainwa kwamba “mu byambo byabo,” kechi kutangatu byambo biji mu jifuka ne. Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa lwatwajijila kwikala ke jishinda jipainamo kajo ka ku mupashi pa kimye kyafwainwa. (Mat. 24:45) Atweba bonse twafwainwa kwishikisha amba: ‘Nanchi nengezha lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa pa mulungu pa mulungu nyi? Nanchi nkumbulapo nyi?’

13, 14. Kupwila kwa Lufunjisho lwa Baibolo lwa Kipwilo kwatendekele byepi, kabiji ñanyi bintu byo mumwenamo mu kuno kupwila?

¹³ Lufunjisho lwa Baibolo lwa Kipwilo. Mu myaka ya pakachi ka 1890, panyuma ya kulupula mavolyumu a Millennial Dawn, Mulongo H. N. Rahn wajinga pa Bafunda Baibolo waikalanga mu muzhi wa Baltimore, Maryland, U.S.A., waambile kutendeka kwingijisha atelwanga amba “Mabumba Atanshi” pa kufunda Baibolo. Patanshitu, baesekelenga kuno kupwila kwaubiwanga mu mazubo a bantu. Byo kyafikilenga mu September 1895, baikalanga na “Mabumba Atanshi” mwafumine byawama mu mizhi yavula mu United States. Kyamba kya Usopa kya mu ye wa ñondo kyaambile’mba bonse bafunda bukine bafwainwa kwikalanga na kuno kupwila. Kyaambile amba ubena kutangijila wafwainwa kwikala wayuka kutanga bulongo. Wafwainwe kutanga mukuku ne kupembelela baji mu luonde kwambapo. Panyuma ya kutanga mikuku mu jifuka ne kwisambapo, wafwainwe kumona kuba’mba batanga ne binembelo byo bamwesha. Pa kupwisha kitango, yense wajinga mu luonde wafwainwe kukumbulapo pa byo bafunda.

¹⁴ Jizhina ja kuno kupwila japimpwilwe pa bimye byavula. Kuno kupwila bekutelanga amba Mabumba Abena Beliya a Bafunda Baibolo, kwesakanya ku bena Beliya ba mu kitota kya myaka kitanshi babalawilenga bulongo Binembelo. (Byu. 17:11) Mu kuya kwa moba, kwatendekele kutelwa amba Lufunjisho lwa Buku wa pa Kipwilo. Luno kutelwa amba Lufunjisho lwa Baibolo lwa Kipwilo, kabiji kipwilo kyonse kipwila pamo pa Nzubo ya Bufumu kechi mu mabumba mu mazubo a bantu ne. Pa myaka yapitapo, baingijisha mabuku apusana  pusana, mabuloshuwa, ne bibaaba bya mu Kyamba kya Usopa byo baingijishanga pa kufunda. Kufumatu ne kala, bonse batanwangako bebatundaikanga kukumbulapo kimye kya kupwila. Kuno kupwila kwalengela kuyuka byavula bya mu Baibolo. Nanchi munengezhezha jimo kuno kupwila pa kuba’mba mukumbulengapo nyi?

15. Sukulu wa Mwingilo wa Lesa wanengezhiwe kuba ka?

¹⁵ Sukulu wa Mwingilo wa Lesa. Ba Carey Barber, baingilanga pa maofweshi akatampe mu Brooklyn, mu New York, pa kyokya kimye baambile amba: “Pa Kimo bufuku, pa 16, February, 1942, bonse balongo bajinga mu kisemi kya Betele wa pa Brooklyn bebambijile kunembesha mu Sukulu wa Mwingilo wa Lesa.” Mulongo Barber, waishile kwikala mu Jibumba Jitangijila, walumbulwile uno sukulu amba “kyajinga kintu kikatampe kyaubile Yehoba ku bantu banji mu ano moba.” Uno sukulu wakwashishe balongo kuyuka bya kufunjisha ne kusapwila kya kuba’mba kutendekatu mu 1943  kuya ne kulutwe, buku wa kuba’mba Lufunjisho lwa Sukulu wa Mwingilo wa Lesa (Course in Theocratic Ministry) bamutumine mu bipwilo byonse mwaya ntanda. Kyamba kya Usopa kya June 1, 1943, kyaambile’mba Sukulu wa Mwingilo wa Lesa wanengezhiwe kukwasha bantu ba Lesa “kwifunjisha bene pa kuba’mba bekale bakamonyi bafikilamo kushimuna pa Bufumu.”—2 Timo. 2:15.

16, 17. Nanchi mu Sukulu wa Mwingilo wa Lesa bafunjishangatu mashinda a kufunjishishamo nyi? Lumbululai.

¹⁶ Kimye kitanshitu, bantu kibakatazhanga bingi kwimana kulutwe na kwamba jashi ku luonde. Ba Clayton Woodworth Jr., bajinga na bashabo bo bakashijile pamo mukaleya na Mulongo Rutherford ne bakwabo mu 1918, bavuluka byo kyajinga kimye kitanshi byo banembeshe mu sukulu mu 1943. Baamba’mba: “Kyankatezhe bingi kwamba majashi. Lujimi wanemenetu zaki ne mate mu kanwa aumine, kabiji jiwi jami jayoyomenengatu.” Ba Clayton byo bafunjile bya kwamba, batendekele kwibapa majashi a mvula bantu avula. Bafunjile  byavula bingi mu uno sukulu. Wibafunjishe byo kyanemena kwipelula ne kuketekela mwi Yehoba. Baambile amba: “Nafunjile kuba’mba ñambi mwine kechi wafwainwa kwiketekela ne. Bino inge wanengezha bulongo ne kuketekela mwi Yehoba, ukamba bulongo jashi kabiji babena kuteleka bakamwenamo.”

¹⁷ Mu 1959, banyenga bebabujile kunembesha mu sukulu. Nyenga Edna Bauer uvuluka byo babijikile pa kubuñana ko atainweko. Waambile’mba: “Mvuluka banyenga byo basangalele. Bajinga na mashuko akwabo.” Kunyumakwe balongo ne banyenga banembeshe mu sukulu wa Mwingilo wa Lesa pa kuba’mba Yehoba Lesa ebafunjishenga. Ne lunotu twatwajijila kutambwila mikambizho mu kupwila kwa mukachi ka mulungu.—Tangai Isaya 54:13.

18, 19. (a) Tutambwila byepi mikambizho ya kwitukwasha bya kusapwila? (b) Mambo ka o twimbila nyimbo ku kipwilo kwetu? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “ Kwimba pa Bukine.”)

¹⁸ Kupwila kwa Mwingilo. Kutendeka mu 1919, bantu bapwilanga pamo na kunengezha bya kwingila mu mwingilo. Pa kyokya kimye, kechi bonse bajinga mu kipwilo baiyanga ku kuno kusambakana ne, kanatu bonka ba bayanga na kushila bantu mabuku. Mu 1923, Kupwila kwa Mwingilo kwaikalangakotu jimo pa ñondo, kabiji bonse bajinga mu kipwilo bafwainwe kutanwangako. Byo kyafikile mu 1928, bipwilo bebikambizhe kwikalanga na Kupwila kwa Mwingilo mulungu ne mulungu. Kabiji mu 1935, Kyamba kya Usopa kyatundaikile bipwilo kwingijishanga Director (watendekele kutelwa amba Informant kabiji luno utelwa amba Mwingilo Wetu wa Bufumu) pa Kupwila kwa Mwingilo. Kuno kupwila kwaikajile ke mutanchi wa bipwilo byonse.

¹⁹ Kupwila kwa Mwingilo kwatwajijila kulondela byaubanga Kilishitu, kwitufunjisha mashinda a kwingijisha mu mwingilo wa kusapwila. (Mat. 10:5-13) Umvwe bemupa Mwingilo Wetu wa Bufumu, nanchi mutanga ne kwingijisha mashinda ajimo a mu mwingilo nyi?

20-22. (a) Mambo ka o tuvulukila lufu lwa kwa Yesu? (b) Ñanyi bintu byo mumwenamo mu kushinkwako ku Kivuluko kikalako pa mwaka pa mwaka?

²⁰ Yesu wabujile baana banji ba bwanga kuvulukanga lufu lwanji kufikatu ne kimye kyo akeya. Byonka byajingatu Kijiilo kya Lupitailo, ne Kivuluko kya Lufu lwa kwa Kilishitu kubiwa pa mwaka pa mwaka. (1 Ko. 11:23-26) Kuno kupwila kutanwa bantu bavula pa mwaka pa mwaka. Kuvululamo bashingwa pa jishuko jabo ja kwikala banswanyi ba Bufumu. (Loma 8:17) Kabiji ku ba mikooko ikwabo, kibalengela kunemeka ne kwikala bakishinka ku Mfumu wa Bufumu bwa Lesa.—Yoa. 10:16.

²¹ Mulongo Russell ne balunda nanji bayukile buneme bwa kuvuluka Kijiilo kya Nkambo kya Mabanga kabiji bayukile kuba’mba kyafwainwa kwikalakotu jimo pa mwaka. Kyamba kya Usopa kya April 1880 kyaambile’mba: “Pa myaka yavula  atweba mu Pittsburgh tuvuluka . . . Kijiilo kya Lupitailo [Kivuluko], ne kuja bipashañano bya mubiji ne mashi a Nkambo.” Kechi papichile ne kimye kyabaya ne, batendekele kushonkena ne kwikala na Kivuluko pa kimye kimo. Kimye kitanshi mu 1889, kwatainwe bantu 225 kabiji 22 bo batizhiwe.

²² Lelo jino, Kivuluko kechi kikala pa mutanchi wa kushonkena ne, bino twita bantu ba mu nyaunda kwiya na kushinkwako pa Nzubo ya Bufumu nangwa pa bishimikwa bya kusonkela. Mu 2013, bantu kukila pa 19 milyonyi bo batainwe ku Kivuluko kya Lufu lwa kwa Yesu. Tuji na jishuko ja kutanwa ku Kivuluko ne kwitako bakwetu kwiya na kushinkwa ku jino juba janema bingi! Nanchi mwingilako pakatampe kwitako bantu kwiya na kushinkwa ku Kivuluko pa mwaka pa mwaka nyi?

²³ Bakalume ba Yehoba bakishinka kechi bamona kupwila pamo nobe kisendwa ne. (Hebe. 10:24, 25; 1 Yoa. 5:3) Kyakumwenako, Mfumu Davida watemenwe kuya ku nzubo ya Yehoba na kupopwela. (Sala. 27:4) Watemenwe kupwila pamo na bakwabo batemenwe Lesa. (Sala. 35:18) Akilangulukai pa kyakumwenako kya kwa Yesu. Nangwatu byo ajinga mwanyike, waumvwanga bingi bulongo kutanwa mu nzubo ya kupopwelamo ya Bashanji.—Luka 2:41-49.

24. Umvwe twaya na kupwila, ñanyi mashuko o twikala nao?

²⁴ Umvwe twaya na kupwila, tumwesha byo twatemwa Yehoba ne kukeba kutundaika bakwetu ba mu lwitabilo. Kabiji tumwesha byo tukebesha kufunda bya kwikala bangikazhi ba Bufumu bwa Lesa, mambo kupwila kwa pa kipwilo, kubuñana ne kushonkena koko tufunjila bino. Kabiji kupwila kwitulengela kuyuka bya kwingila ne kwitukosesha pa kuba’mba tuchinchike pa kwingila mingilo yanema ya Bufumu bwa Lesa lelo jino, ko kuba’mba kulenga ne kufunjisha baana ba bwanga ba Mfumu, aye Yesu Kilishitu. (Tangai Mateo 28:19, 20.) Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, byo tupwila pamo na bakwetu tumwesha kuba’mba twaketekela amba Bufumu bwa Lesa bwa kine. Twayai tunemekenga kupwila kwetu.