1-3. Jesu aandandũrire wĩra wa kũhunjia atĩa, na ũndũ ũcio ũroimĩria ciũria irĩkũ?

 KWA ihinda rĩa mĩaka ĩĩrĩ, Jesu aahunjirie kũndũ guothe thĩinĩ wa Galili. (Thoma Mathayo 9:35-38.) Aathiire taũni-inĩ nyingĩ na icagi, akĩrutanaga thunagogi-inĩ na kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega wa Ũthamaki. Kũrĩa guothe aahunjagia, andũ aingĩ mũno nĩ mookaga kũmũthikĩrĩria. Jesu oigire atĩ “magetha nĩ maingĩ,” na aruti a wĩra makĩria nĩ marabatarania.

² Jesu nĩ aabangire kwandandũra wĩra wa kũhunjia. Na njĩra ĩrĩkũ? Na njĩra ya gũtũma arutwo ake 12 ‘mathiĩ makaheane ũhoro wa Ũthamaki wa Ngai.’ (Luk. 9:1, 2) No kũhoteke arutwo nĩ meyũragia ciũria ciĩgiĩ ũrĩa wĩra ũcio ũngĩarutirũo. Atanamatũma, Jesu nĩ ũndũ wa wendo nĩ aamamenyeririe, o ta ũrĩa o nake aamenyeretio nĩ Ithe kũũrĩa igũrũ.

³ Gũkinyĩria hau no twĩyũrie ciũria ici: Jesu aamenyeririo na njĩra ĩrĩkũ nĩ Ithe? Jesu aamenyeririe arutwo ake na njĩra ĩrĩkũ? Namo mahinda-inĩ maya-rĩ, hihi Mũthamaki wa Kĩĩmesia nĩ amenyeretie arũmĩrĩri ake ũrĩa mangĩhingia ũtungata wao? Angĩkorũo nĩ amamenyeretie-rĩ, ekĩte ũguo atĩa?

4. Jesu aarutirũo rĩ, na aarutĩirũo kũ nĩ Ithe?

⁴ Jesu we mwene oigire atĩ aarutirũo nĩ Ithe. Oigire ũũ hĩndĩ ya ũtungata wake: “Maũndũ maya ngwaria o ta ũrĩa Ithe witũ aandutire.” (Joh. 8:28) Jesu aarutirũo rĩ, na aarutĩirũo kũ? Arĩ we Mũrũ wa Ngai wa irigithathi, no kũhoteke aambĩrĩirie kũmenyerio kahinda kanini thutha wa kũũmbwo. (Kol. 1:15) Marĩ hamwe na Ithe kũũrĩa igũrũ, Mũrũ ũcio aahũthĩrire mĩaka mĩingĩ akĩbaara na gũthikĩrĩria “Mũrutani” ũrĩa mũnene. (Ayub. 36:22) Na njĩra ĩyo, akĩgĩa na ũũgĩ mũnene mũno wĩgiĩ ngumo, mawĩko, na mĩoroto ya Ithe.

5. Nĩ motaaro marĩkũ Ithe aaheire Mũriũ megiĩ ũtungata ũrĩa angĩahingirie gũkũ thĩ?

⁵ Ihinda-inĩ rĩu, Jehova nĩ aarutire Mũrũwe ũhoro wĩgiĩ ũtungata ũrĩa angĩahingirie gũkũ thĩ. Ta wĩcirie ũhoro wĩgiĩ ũrathi ũmwe wonanagia ũkuruhanu ũrĩa Mũrutani Ũrĩa Mũnene na Mũrũwe wa irigithathi maarĩ naguo. (Thoma Isaia 50:4, 5.)  Ũrathi ũcio ugaga atĩ Jehova aarahũraga Mũrũwe “rũcinĩ o rũcinĩ.” Ciugo icio itũheaga mbica ya mwarimũ ũũkĩragia mũrutwo wake rũcinĩ tene nĩguo amũrute. Ibuku rĩmwe rĩarĩrĩirie ũhoro wa Bibilia riugĩte atĩ: “Nĩ ta Jehova . . . aamũtwaraga cukuru ta ũrĩa mwana atwaragwo, na akamũruta kĩrĩa agĩrĩirũo kũhunjia na ũrĩa agĩrĩirũo gwĩka ũguo.” Thĩinĩ wa “cukuru” ĩyo kũu igũrũ, Jehova nĩ aarutire Mũrũwe ‘ũrĩa angiuga, na ũrĩa angĩaria.’ (Joh. 12:49) Ningĩ Ithe nĩ aaheire Mũrũwe motaaro ma ũrĩa aagĩrĩire kũrutana. a Rĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, nĩ aahũthĩrire wega gĩthomo kĩrĩa aahetwo na njĩra ya kũhingia ũtungata wake, o na ningĩ kũmenyeria arũmĩrĩri ake kũhingia ũtungata wao.

6, 7. (a) Jesu aamenyeririe atũmwo ake na njĩra ĩrĩkũ, na ũndũ ũcio wamateithirie gwĩka atĩa? (b) Nĩ gĩthomo kĩa mũthemba ũrĩkũ Jesu atigĩrĩire atĩ ndungata ciake nĩ iraheo?

⁶ O ta ũrĩa hekũgwetetwo hau mbere-rĩ, hihi Jesu aamenyeririe atũmwo ake na njĩra ĩrĩkũ? Kũringana na Mathayo mũrango wa 10, nĩ aamaheire motaaro ma ĩmwe kwa ĩmwe megiĩ kũhunjia ta: kũrĩa maagĩrĩirũo kũhunjia (mũhari wa 5, 6), ndũmĩrĩri ĩrĩa mangĩahunjirie (mũhari wa 7), bata wa kwĩhoka Jehova (mũhari wa 9, 10), njĩra cia kwaranĩria na andũ (mũhari wa 11-13), ũrĩa mangĩekire maaga gũthikĩrĩrio (mũhari wa 14, 15), na ũrĩa mangĩekire macemania na mĩnyamaro (mũhari wa 16-23). b Gĩthomo kĩu Jesu aaheire atũmwo ake nĩ kĩamateithirie gũtongoria wĩra wa kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega thĩinĩ wa karine ya mbere.

⁷ Ĩ mahinda-inĩ maya tũrĩ? Jesu, o we Mũthamaki wa Ũthamaki wa Ngai, nĩ aheete arũmĩrĩri ake wĩra wa bata mũno, wa kũhunjia “ũhoro-ũyũ-mwega wa Ũthamaki . . . thĩ yothe, ũtuĩke ũira kũrĩ ndũrĩrĩ ciothe.” (Mat. 24:14) Hihi Mũthamaki witũ nĩ atũrutĩte ũrĩa tũngĩhingia wĩra ũcio wa bata? Ĩ nĩ atũrutĩte! Mũthamaki ũcio arĩ kũũrĩa igũrũ nĩ atigĩrĩire atĩ arũmĩrĩri ake nĩ maramenyerio ũrĩa mangĩhingia maũndũ ma mwanya marĩa mehokeirũo kĩũngano-inĩ na kũhunjĩria andũ arĩa angĩ.

8, 9. (a) Muoroto mũnene wa Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi warĩ ũrĩkũ? (b) Mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata ũgũteithĩtie atĩa gũkorũo na moimĩrĩro mega ũtungata-inĩ?

⁸ Ithondeka rĩa Jehova nĩ rĩhũthĩrĩte kwa ihinda iraihu igomano na mĩcemanio ya kĩũngano, ta Mũcemanio wa Ũtungata, kũmenyeria andũ a Ngai ũrĩa mangĩhingia ũtungata wao. Ĩndĩ kwambĩrĩria mĩaka-inĩ ya 1940, ariũ a Ithe witũ a Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia wabici-inĩ nene ya Aira a Jehova, nĩ maambĩrĩirie kũbanga kũgĩe na cukuru cia kũmenyeragia andũ.

⁹ Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi. O ta ũrĩa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩhĩtũku kĩonanĩtie, cukuru ĩno yambĩrĩirie mwaka wa 1943. Hihi muoroto wa cukuru ĩyo warĩ o kũmenyeria arutwo kũheana mĩario mĩega mĩcemanio-inĩ ya kĩũngano? Aca. Muoroto mũnene wa cukuru ĩno warĩ kũmenyeria andũ a Ngai mahote kũgooca Jehova marĩ ũtungata-inĩ makĩhũthĩra kĩheo  gĩa kwaria. (Thab. 150:6) Cukuru ĩno nĩ ĩhotithagia aarĩ na ariũ a Ithe witũ othe arĩa meyandĩkithĩtie gũtuĩka ndungata cia Ũthamaki irĩ na moimĩrĩro mega. Rĩu mamenyeragio kũgerera Mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata.

10, 11. Nĩa rĩu mathiaga Cukuru ya Gileadi, na muoroto wa gĩthomo kĩu nĩ ũrĩkũ?

¹⁰ Cukuru ya Bibilia ya Gileadi. Cukuru ĩrĩa rĩu yũĩkaine ta Cukuru ya Bibilia ya Gileadi, yambĩrĩirie mũthenya wa Njumatatũ, Februarĩ 1, mwaka wa 1943. Muoroto wa cukuru ĩyo kĩambĩrĩria-inĩ warĩ kũmenyeria mapainia na ndungata ingĩ cia mahinda mothe gũtungata marĩ amishonarĩ kũndũ gũtiganĩte thĩinĩ wa thĩ. No kuuma Oktomba 2011, cukuru ĩno ĩthiagwo nĩ arĩa tu marĩ thĩinĩ wa ũtungata mũna wa mwanya wa mahinda mothe ta, mapainia a mwanya, arori arĩa magendaga na atumia ao, arĩa matungataga Betheli, na amishonarĩ arĩa matarĩ maathiĩ cukuru ĩyo.

¹¹ Muoroto wa gĩthomo kĩa Cukuru ya Gileadi nĩ ũrĩkũ? Mũrutani ũmwe ũrutanĩte cukuru-inĩ ĩyo kwa ihinda inene aacokirie ũũ: “Nĩ gwĩkĩra hinya wĩtĩkio wa arutwo kũgerera wĩruti mũrikĩru wa Kiugo kĩa Ngai, na kũmateithia makũrie ngumo cia kĩĩroho iria irabatarania nĩguo mahote kũhiũrania na moritũ makĩhingia wĩra ũrĩa mehokeirũo. Ningĩ muoroto mũnene wa gĩthomo kĩu nĩ gũteithia arutwo makũrie wendi mũnene wa kũruta wĩra wa kũhunjia.”​—Ef. 4:11.

12, 13. Cukuru ya Gileadi ĩkoretwo na moimĩrĩro marĩkũ wĩra-inĩ wa kũhunjia thĩ yothe? Heana ngerekano.

¹² Cukuru ya Gileadi hihi ĩkoretwo na moimĩrĩro marĩkũ wĩra-inĩ wa kũhunjia thĩ yothe? Kuuma mwaka wa 1943, makĩria ma andũ 8,500 nĩ mathiĩte cukuru ĩyo, c na amishonarĩ arĩa mathiĩte cukuru ĩyo nĩ matungatĩte thĩinĩ wa mabũrũri makĩria ma 170 thĩ yothe. Amishonarĩ acio nĩ mahũthagĩra gĩthomo kĩao wega, magakorũo marĩ kĩonereria kĩega ũtungata-inĩ na makamenyeria arĩa angĩ gwĩka o ũguo. Maita maingĩ, amishonarĩ nĩ matongoragia wĩra wa kũhunjia kũndũ kũrĩa kũrĩ na ahunjia anini kana gũtarĩ ahunjia a Ũthamaki.

¹³ Ta wĩcirie ũrĩa gwekĩkire bũrũri-inĩ wa Japan, kũrĩa wĩra wa kũhunjia wahaanire ta warũgama hĩndĩ ya Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ. Gũkinyĩria Agosti mwaka wa 1949, kwarĩ na ahunjia matakinyĩte ikũmi bũrũri-inĩ ũcio. No mwaka ũcio ũgĩũka gũthira, kwarĩ na amishonarĩ 13 a Cukuru ya Gileadi maahunjagia kuo. Gũgĩcoka gũgĩthiĩ amishonarĩ angĩ aingĩ. Kĩambĩrĩria-inĩ, amishonarĩ acio maahunjirie taũni iria nene, magĩcoka magĩthiĩ taũni iria ingĩ thutha-inĩ. Nĩ meekĩrire ngoro arutwo ao na angĩ maingĩre ũtungata-inĩ wa ũpainia. Kĩyo kĩao nĩ kĩagĩire na moimĩrĩro mega mũno. Rĩu bũrũri wa Japan ũrĩ na ahunjia a Ũthamaki makĩria ma 216,000, na hakuhĩ andũ 40 harĩ 100 matungataga marĩ mapainia! d

14. Cukuru cia gĩtheokrasi cionanagia wega ũndũ ũrĩkũ? (Rora ningĩ ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “Cukuru Iria Imenyagĩria Ndungata cia Ũthamaki” karatathi ka 188.)

¹⁴ Cukuru ingĩ cia gĩtheokrasi. Cukuru ya Ũtungata wa  Ũpainia, Cukuru ya Bibilia ya Akristiano Arĩa Mahikanĩtie, na Cukuru ya Bibilia ya Ariũ a Ithe Witũ Arĩa Matahikanĩtie nĩ iteithĩtie arĩa manathiĩ makũre kĩĩroho na makorũo mũhari-inĩ wa mbere wĩra-inĩ wa kũhunjia ũhoro mwega. e Cukuru ici ciothe cia gĩtheokrasi cionanagia wega atĩ Mũthamaki witũ nĩ ehaarĩirie biũ kũmenyeria arũmĩrĩri ake kũhingia ũtungata wao.​—2 Tim. 4:5.

15. Athuri arĩa mehokeirũo maũndũ magĩrĩirũo kwĩgerekania na Jesu na njĩra ĩrĩkũ?

¹⁵ Ta ririkana ũrathi wa Isaia ũrĩa ũgwetaga Jesu agĩtaarũo nĩ Ngai. Arĩ thĩinĩ wa “cukuru” ĩyo kũũrĩa igũrũ, Mũriũ ũcio nĩ eerutire ‘ũrĩa angĩhota gũteithia na ciugo ciake mũndũ ũrĩa ũnogete.’ (Isa. 50:4) Jesu nĩ aahũthĩrire ũtaaro ũcio; rĩrĩa aarĩ gũkũ thĩ, nĩ omagĩrĩria andũ arĩa ‘anogu, na arĩa maatitikĩte mĩrigo mĩnene.’ (Mat. 11:28-30) Athuri arĩa mehokeirũo maũndũ, nĩ magĩrĩirũo kwĩgerekania na Jesu harĩ kũũmĩrĩria aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Nĩ ũndũ ũcio, cukuru ngũrani nĩ  ciambĩrĩirio cia gũteithia ariũ a Ithe witũ arĩa magĩrĩire magĩe na moimĩrĩro mega magĩteithia arĩa angĩ.

16, 17. Muoroto wa Cukuru ya Ũtungata wa Ũthamaki nĩ ũrĩkũ? (Rora ningĩ kohoro ka magũrũ-inĩ.)

¹⁶ Cukuru ya Ũtungata wa Ũthamaki. Cukuru ĩno yambĩrĩirie Machi 9, 1959, South Lansing, taũni-inĩ ya New York. Arori arĩa magendaga o hamwe na ndungata cia kĩũngano (arĩa rĩu metagwo mũtabarĩri wa kĩama gĩa athuri) nĩ maathiaga kĩrathi kĩu kĩrĩa gĩathomagwo kwa ihinda rĩa mweri ũmwe. Thutha ũcio, gĩthomo kĩu gĩkĩambĩrĩria gũtaũrũo na thiomi ingĩ kuuma rũthiomi rwa Gĩthũngũ, na cukuru ĩyo ĩkĩambĩrĩria gũthiĩ ĩmenyeretie ariũ a Ithe witũ thĩinĩ wa thĩ yothe. f

¹⁷ Ibuku rĩa Kitabu cha Mwaka cha Mashahidi wa Yehova rĩa mwaka wa 1962, rĩoigire ũũ igũrũ rĩgiĩ muoroto wa Cukuru ya Ũtungata wa Ũthamaki: “Mahinda-inĩ maya andũ marĩ na mĩhangʼo mĩingĩ thĩinĩ wa thĩ, mũrori thĩinĩ wa kĩũngano kĩa aira a Jehova agĩrĩirũo gũkorũo arĩ mũndũ ũngĩhota kũbanga maũndũ make, ũndũ ekũhota kũrũmbũiya andũ othe thĩinĩ wa kĩũngano na amateithie. Ningĩ ndagĩrĩirũo gũkorũo arĩ mũndũ ũtarũmbũyagia famĩlĩ yake nĩ ũndũ wa kĩũngano, no agĩrĩirũo  gũkorũo arĩ mũndũ ũrĩ na ũũgĩ wa ngoro. Na githĩ ti mweke wa mwanya ndungata cia kĩũngano thĩinĩ wa thĩ yothe iheetwo wa gũthiĩ Cukuru ya Ũtungata wa Ũthamaki makarutwo maũndũ mangĩmateithia gwĩka o ũrĩa Bibilia yugaga mũrori agĩrĩirũo nĩ gwĩka!”​—1 Tim. 3:1-7; Tit. 1:5-9.

18. Andũ othe a Ngai magunĩkĩte nĩ Cukuru ya Ũtungata wa Ũthamaki na njĩra ĩrĩkũ?

¹⁸ Andũ othe a Ngai nĩ magunĩkĩte nĩ Cukuru ya Ũtungata wa Ũthamaki. Na njĩra ĩrĩkũ? Rĩrĩa athuri na ateithia a ũtungata mahũthĩra maũndũ marĩa maathoma cukuru-inĩ ĩyo, nĩ momagĩrĩria Akristiano arĩa angĩ o ta ũrĩa Jesu eekaga. Na githĩ ndũkenaga rĩrĩa mũthuri kana mũteithia wa ũtungata akwĩra ciugo njega, agũthikĩrĩria, kana agũceerera nĩguo agwĩkĩre ngoro? (1 Thes. 5:11) Athuri na ateithia a ũtungata ta acio marĩ na ũmenyeru nĩ kĩrathimo kĩnene harĩ kĩũngano.

19. Nĩ cukuru irĩkũ ingĩ Kamĩtĩ ya Ũrutani ĩrũgamagĩrĩra, na muoroto wa cukuru icio ũkoragwo ũrĩ ũrĩkũ?

¹⁹ Cukuru ingĩ cia gĩtheokrasi. Kamĩtĩ ya Ũrutani ya Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia nĩ ĩrũgamagĩrĩra cukuru ingĩ iria imenyagĩria ariũ a Ithe witũ arĩa mehokeirũo maũndũ ithondeka-inĩ rĩa Jehova. Muoroto wa cukuru icio nĩ gũteithia ariũ a Ithe witũ ta athuri a kĩũngano, arori arĩa magendaga, na athuri a Kamĩtĩ ya Wabici ya Rũhonge, kũgĩa na moimĩrĩro mega makĩria makĩruta mawĩra mao maingĩ marĩa mehokeirũo. Gĩthomo kĩu kĩa Bibilia nĩ gĩteithagia ariũ a Ithe witũ acio gũtũũra marĩ andũ a kĩĩroho na kũhũthĩra motaaro ma Bibilia rĩrĩa mararũmbũiya ngʼondu cia goro iria mehokeirũo nĩ Jehova.​—1 Pet. 5:1-3.

20. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Jesu oige atĩ ithuothe ‘tũrutagwo ũhoro nĩ Ngai,’ na wee wĩhotorete gwĩka atĩa?

²⁰ Hatarĩ nganja, Mũthamaki wa Kĩĩmesia nĩ atigĩrĩire atĩ arũmĩrĩri ake nĩ maramenyerio wega. Kũmenyerio kũu kwambĩrĩirie kũũrĩa igũrũ: Jehova akĩmenyeria Mũrũwe, nake Mũrũwe akĩmenyeria arũmĩrĩri ake. Nĩkĩo Jesu oigire atĩ ithuothe ‘tũrutagwo ũhoro nĩ Ngai.’ (Joh. 6:45; Isa. 54:13) Kĩrekei twĩhotore kũgunĩka biũ nĩ gĩthomo kĩrĩa tũheagwo nĩ Mũthamaki witũ. Ningĩ tũririkane atĩ muoroto mũnene wa gĩthomo gĩkĩ nĩ gũtũteithia tũtũũrie hinya wa kĩĩroho nĩ getha tũhingie ũtungata witũ biũ.