1, 2. (a) Die yen Oniọvo Russell kpahen kẹ ipastọ ọvo rọ guọnọ riẹn oborẹ Emọ-uyono ri Baibol na sa vwọ mrẹ igho vwo ruiruo rayen? (b) Die yen a cha fuẹrẹn vwẹ uyovwinrota nana?

ẸDẸ ọvo, ipastọ rẹ ẹga ọvo re se Reformed Church guọnọ riẹn oborẹ Emọ-uyono ri Baibol na sa vwọ mrẹ igho vwo ruiruo rayen, ọtiọyena o de bru Oniọvo Charles T. Russell ra.

“Oniọvo Russell da ta: “Avwanre mu imize-e.”

“Ipastọ na da nọ: “Kẹ mavọ ovwan vwọ mrẹ igho?”

“Russell da kpahen: “Me da vuẹ wẹ uyota na, o che muwẹro-o. Ihwo da rhe emẹvwa avwanre, ayen mrẹ imize rẹ igho re muẹ-ẹ. Ẹkẹvuọvo, ayen riẹnre nẹ a ghwọrọ igho. Ayen ke ta kẹ oma rayen, ‘Igho yen e vwo ru etinẹ na . . . Mavọ mi se vwo toro imigho phiyọ iruo nana?’”

Ipastọ na de ni Oniọvo Russell vẹ igbevwunu.

“Russell da je ta: “Uyota yen me vuẹ wẹ na. Ọke buebun yen ayen vwọ nọ vwẹ, ‘Mavọ mi se vwo toro imigho phiyọ iruo nana?’ Ọghẹnẹ de bruba kẹ ohwo o de vwo imigho, ubiudu rẹ ohwo na mi muo vwọ reyọ vwo ruiruo vwọ kẹ Ọrovwohwo na. Ohwo rhe vwo igho-o, kẹ diesorọ e vwo kpokpo nẹ ọ vwẹ igho rhe?” *

² “Uyota” yen Oniọvo Russell ghene ta. O krire rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ vwo biẹcha ẹga rẹ uyota womarẹ itetoro ro nẹ ubiudu rhe. Vwẹ uyovwinrota nana, a cha fuẹrẹn idje ri Baibol evo vẹ e rẹ ọke nana ri djekpahen ẹdia nana. Ra cha vwọ fuẹrẹn idjerhe ra vwọ vwẹ igho vwo biẹcha iruo rẹ Uvie na nonẹna, gba nọ oma wẹn, ‘Mavọ mi se vwo bicha Uvie na nonẹna?’

3, 4. (a) Imuẹro vọ yen Jihova vwo kpahen idibo rọyen? (b) Mavọ yen ihwo rẹ Izrẹl vwo bicha ebabọn rẹ ọgarivi na?

³ Jihova vwẹroso idibo rọyen. O vwo imuẹro nẹ a da vwẹ uphẹn kẹ ayen, ayen che ru itetoro ro nẹ ubiudu rhe vwo ruiruo rẹ ẹga na. E jẹ a fuẹrẹn idje ivẹ vwẹ ọke rẹ ihwo rẹ Izrẹl.

 ⁴ Jihova vwo sun ihwo rẹ Izrẹl vwo nẹ Ijipt nu, ọ da vuẹ ayen nẹ ayen bọn utughẹ otete, yẹrẹ ọgarivi, rẹ ayen da ga ẹga. A guọnọ erọnvwọn evo kiriguo a ke sa bọn ọgarivi na ji muegbe rọyen. Jihova da vuẹ Mosis nẹ ọ vwẹ uphẹn kẹ ihwo na vwo bicha iruo nana, rọ vwọ ta: “Kohwo kohwo ro vwo udu esiri, we jọ vwẹ [“Itetoro,” NW] rhe Ọrovwohwo.” (Eyan. 35:5) Die yen ihwo nana ruru dede nẹ “owian ọgangan . . . a vwẹ ayen wian” o krinọ-ọ na? (Eyan. 1:14) Ayen dje obicha rayen phia rẹ ayen vwo toro iro, idọnọ efuanfon, vẹ erọnvwọn efa ghwologhwolo, ọ sa dianẹ ihwo rẹ Ijipt, re dia inini rayen jovwo yen kẹ ayen erọnvwọn nana. (Eyan. 12:35, 36) Oborẹ ihwo rẹ Izrẹl torori bun vrẹ obo ra guọnọre, ọ da nẹrhẹ a “da ihwo na ji nẹ ayen gbe ghwa ekuakua cha-a.”—Eyan. 36:4-7.

5. Die yen ihwo rẹ Izrẹl ruru ọke rẹ Devid vwọ vwẹ uphẹn kẹ ayen nẹ ayen ru itetoro ra vwọ bọn uwevwin rẹ ẹga na?

⁵ Ẹgbukpe 475 vwọ wan nu, Devid de toro ekuakua vwo nẹ “efe rẹ obọ” rọyen vwo bicha iruo rẹ ebabọn rẹ uwevwin rẹ ẹga na, rọ dia uwevwin rẹsosuọ ra da ga ẹga rẹ uyota vwẹ akpọ na. Ọ da je vwẹ uphẹn kẹ ihwo rẹ Izrẹl ichekọ nẹ ayen ru itetoro, rọ vwọ nọ: “Ono re sa kẹ vẹ omavwerhe, e jo ru oma rọye fon kẹ Ọrovwohwo nonẹ na?” Ihwo na da “kẹ okẹ rẹ ẹguọnọ ro nẹ udu rayen rhe kẹ Ọrovwohwo.” (1 Ikun 29:3-9) Devid nabọ riẹn esiri rẹ itetoro na eje, kọyensorọ ọ vwọ ta vwẹ ẹrhovwo: “Emu na ejobi obọ wẹn inẹcha, e rẹ obọ wẹn ọvo na ma rhoma vwọ kẹ wẹ na.”—1 Ikun 29:14.

6. Diesorọ a vwọ guọnọ igho e ki se ruiruo rẹ Uvie na nonẹna, kẹ enọ vọ yen vwomaphia?

⁶ Mosis vẹ Devid gba ihwo rẹ Ọghẹnẹ vwo ru itetoro-o. Ukperẹ ọtiọyen, ihwo na vwẹ ẹwẹn rayen vwo ru itetoro. Kẹ nonẹna vwo? Avwanre riẹnre nẹ a guọnọ igho e ki se ruiruo rẹ Uvie na. Ọ guọnọ igho a ke sa teyen Baibol vẹ ẹbe ukoko ji mu ayen kpo asan sansan, a ke sa bọn asan ra da vwoma vẹ eghọn ukoko a me je vwẹrote ayen, kugbe a ke sa vwẹ ukẹcha kẹ iniọvo rẹ oghwọrọ te oma. Ọtiọyena, ko fori nẹ a nọ: Mavọ yen a sa vwọ mrẹ igho vwo ru enana? A cha gba idibo rẹ Ovie na vwo ru itetoro?

7, 8. Diesorọ ihwo ri Jihova yare igho, mu imize yẹrẹ si ileta rẹ igho-ẹyarọ vwo rhe ihwo-o?

⁷ Oniọvo Russell vẹ usun rọyen rhọnvwe vwẹrokere idjerhe ra vwọ guọnọ igho ra mrẹ vwẹ ẹga rẹ efia-an. Vwẹ uyovwinrota na, “Wọ Guọnọ ‘Zion’s Watch Tower’?” rọ dia Uwevwin Orhẹrẹ rivẹ ra teyenre, Russell da ta: “JIHOVA  yehẹ obuko rẹ ‘Zion’s Watch Tower,’ ọtiọyena ukoko na cha sa yare ukẹcha vwo mie ihworakpọ-ọ. Ọke rẹ Ohwo rọ tare nẹ ‘Idọnọ efuanfon emẹ, oro je . . . ọmẹ’ rha sa vwẹ igho vwọphia-a, kọyen ọke ra cha vwọ dobọ rẹ ẹteyọn rẹ imagazini na ji tere.” (Heg. 2:7-9) Ẹgbukpe 130 wanre, ukoko na je nabọ teyen Uwevwin Orhẹrẹ na nonẹna!

⁸ Ihwo ri Jihova yare igho-o. Ayen mu imize yẹrẹ si ileta rẹ igho-ẹyarọ vwo rhe ihwo-o. Yẹrẹ ayen vwẹ ihavẹsti vẹ ilọshini vwọ guọnọ igho-o. Ayen je yọnrọn oborẹ Uwevwin Orhẹrẹ na tare ọke grongron re, rọ vwọ ta: “Iroro ra vwọ yare igho vwo ruiruo rẹ Ọrovwori na kirobo rẹ ishọshi ruẹ ji rhe avwanre dẹvo-o . . . Avwanre niro nẹ ena sansan ra vwọ yare igho vwẹ odẹ rẹ Ọrovwori na chọre, o che rhiabọreyọ-ọ, o ji che bruba kẹ ihwo re vwerọ kpahotọ vẹ iruo re vwiro ru-u.” *

9, 10. Ọrhọ yen orọnvwọn ọvo rọ nẹrhẹ avwanre ru itetoro ro nẹ ẹwẹn rhe?

⁹ A gba ihwo rehẹ otọ rẹ Uvie na vwo ru itetoro-o. Vwọ fẹnẹ ọyena, avwanre reyọ igho vẹ ekuakua rẹ avwanre vwo ruiruo rẹ Uvie na. Diesorọ avwanre vwo ruẹ ọnana vẹ ubiudu avwanre eje? E jẹ a ta ota kpahen erọnvwọn erha re sorọ.

¹⁰ Ẹsosuọ, avwanre ru itetoro ro nẹ ẹwẹn rhe kidie avwanre vwo ẹguọnọ ri Jihova, a je guọnọ “ru obo ri je.” (1 Jọn 3:22) Oma ghene vwerhen Jihova siẹrẹ odibo rọyen da kẹ okẹ ro nẹ otọ rẹ ubiudu rhe. E jẹ a fuẹrẹn oborẹ ọyinkọn Pọl ta kpahen uruemu ra vwọ kẹ okẹ na. (Se 2 Kọrẹnt 9:7.) A gba Onenikristi rẹ uyota kẹ okẹ-ẹ. Ukperẹ ọtiọyen, o ru itetoro “kirobo rẹ udu rọye dje kẹ.” * Kọyen, tavwen ọ ke kẹ okẹ, ọ nabọ roro kpahen obo rọ sa vwọ vwẹ ukẹcha phia vwẹ ẹdia ra da guọnọ ukẹcha. Jihova ni ohwo tiọyen ghanghanre, kidie “Ọghẹnẹ guọnọ okẹ rẹ ivun avwerhe.” Efanfan ọfa tare nẹ, “Ọghẹnẹ vwo ẹguọnọ rẹ ihwo re kẹ okẹ.”

11. Die yen mu avwanre vwọ vwẹ okẹ ro me yovwin vwọ kẹ Jihova?

¹¹ Ọrivẹ, itetoro ọyen idjerhe ra vwọ kpẹvwẹ Jihova fikirẹ ebruphiyọ sansan rọ vwọ kẹ avwanre. E jẹ a fuẹrẹn ota ọvo ra tare vwẹ Urhi ri Mosis na. (Se Urhi Rivẹ 16:16, 17.) Siẹrẹ ọshare rẹ Izrẹl de kpo erẹ erha re ruẹ kukpe kukpe na, ofori nẹ o toro “ọtiobo rẹ Ọrovwohwo rẹ Ọghẹnẹ wẹn bruba kẹ” te. Ọtiọyena, tavwen kọshare kọshare ki che kpo erẹ na, ofori nẹ o ni oborẹ Jihova bruba kẹ te, ọ je fuẹrẹn ubiudu rọyen, o mi ji brorhiẹn rẹ okẹ ro me yovwin rọ cha ghwa nene oma. Vwẹ idjerhe ọvuọvo  na, e de roro kpahen idjerhe sansan rẹ Jihova vwo bruba kẹ avwanre, ko che mu avwanre vwọ kẹ okẹ ro me yovwin. Okẹ ro nẹ ubiudu rhe ji churobọ si itetoro, ọnana djerephia nẹ avwanre dje ọdavwaro kpahen ebruphiyọ rẹ Jihova vwọ kẹ avwanre.—2 Kọr. 8:12-15.

12, 13. Idjerhe vọ yen itetoro rẹ avwanre vwo dje ẹguọnọ re vwo kpahen Ovie avwanre, kẹ mavọ yen avwanre ruo wan?

¹² Ọrerha, womarẹ itetoro rẹ avwanre, ọyen e vwo dje ẹguọnọ vwọ kẹ Ovie avwanre, Jesu Kristi. Vwẹ idjerhe vọ? Jokaphiyọ oborẹ Jesu vuẹ idibo rọyen vwẹ ason rọ koba vwẹ otọrakpọ na. (Se Jọn 14:23.) Jesu da ta: “Ọ da dianẹ ohwo guọnọ ovwẹ, ko sẹro rẹ ota mẹ.” “Ota” ri Jesu ji churobọ si aghwoghwo rẹ iyẹnrẹn esiri na. (Mat. 24:14; 28:19, 20) A sa sẹro rẹ “ota” na siẹrẹ a da vwẹ ọke, ẹgba vẹ ekuakua rẹ akpeyeren rẹ avwanre vwori vwo bicha iruo aghwoghwo rẹ Uvie na. Enana idjerhe re vwo dje ẹguọnọ phia kẹ Ovie rẹ avwanre.

 ¹³ Vwọrẹ uyota, avwanre guọnọ vwẹ itetoro rẹ avwanre vwo bicha Uvie na vwo nẹ otọ rẹ ubiudu avwanre rhe. Vwẹ idjerhe vọ? Ọyena orhiẹn romobọ. Ohwo ọvuọvo yen che brorhiẹn rẹ obo ri me yovwin ro che toro. Ẹkẹvuọvo, uweren ghwe yovwin vwọ kẹ iniọvo buebu-un. (Mat. 19:23, 24; Jems 2:5) Oma sa vwerhen ihwo nana kidie imitetoro rẹ ayen ruru vwo nẹ ubiudu rayen rhe na pha ghanghanre kẹ Jihova vẹ Jesu.—Mak 12:41-44.

14. Vwẹ ikpe buebun rhire na, mavọ yen Iseri ri Jihova vwo phi ẹbe phiyọ ada?

¹⁴ Vwẹ ikpe buebun rhire na, itetoro ro wonhwo yen Iseri ri Jihova reyọ siẹrẹ ayen de phi ọbe phiyọ ada. Itetoro na sa hanvwe mamọ dede, takpẹ ihwo re tobọ vwo igho bu-un se se ẹbe avwanre. Vwọrẹ uyota, ohwo de dje omavwerhovwẹn phia jẹ o vwo igho ro che toro-o, iniọvo na je vwẹ ọbe na vwọ kẹ. Ọdavwẹ rayen ọyen ayen vwọ vwẹ ẹbe na kẹ ohwo ro vwo ẹwẹn esiri ro se se je mrẹ erere norhe.

15, 16. (a) Vwẹ 1990, ewene vọ yen Ẹko Rọvwẹrote na ruru kpahen idjerhe re vwo phi ẹbe phiyọ ada? (b) Mavọ yen e vwo ru itetoro ro nẹ ẹwẹn rhe? (Ji ni ekpeti na “ Die Yen A Vwẹ Igho re Torori Vwo Ruẹ?”)

¹⁵ Vwẹ 1990, Ẹko Rọvwẹrote na de wene idjerhe re vwo phi ẹbe phiyọ ada. Vwo nẹ ukpe yena, vwẹ United States, kọbe kọbe re phiyọ ada, itetoro ro wonhwo na kọyen o toro. Ileta re si rhe ikoko eje vwẹ ẹkuotọ na da ta: “A cha vwẹ imagazini vẹ ẹbe avwanre vwọ kẹ ighwoghwota na vẹ kohwo kohwo, a cha nokpẹn rẹ igho vuọvo-o, yẹrẹ tobọ ru kerẹsiẹ a da mrẹ nẹ o vwo uchunu rẹ ohwo cha hwa tavwen e ki siobọno vwọ kẹ-ẹ. . . . Kohwo kohwo rọ guọnọ ru itetoro fikirẹ igho ra ghwọrọ phiyọ iruo rẹ eyono nana se ru ọtiọyen, ẹkẹvuọvo te ayen ru itetoro yẹrẹ ayen ruru-u, a cha vwẹ ẹbe na vwọ kẹ ayen ghene.” Ọrhuẹrẹphiyotọ nana nẹrhẹ ọ nabọ phẹn nẹ a vwẹ iruo avwanre vwọ guọnọ igho-o, avwanre je “shẹ ota rẹ Ọghẹnẹ-ẹ.” (2 Kọr. 2:17) Ọke vwọ yanran na, ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ itetoro ro wonhwo na da rhe ro akpọneje.

¹⁶ Mavọ yen e ru itetoro wan? E mu ekpeti rẹ itetoro phiyọ asan ọvo vwẹ Eguan Ruvie rẹ Iseri ri Jihova. Ihwo se phi igho phiyọ ayen yẹrẹ ohwo sa hwa igho vwo rhe ukoko rẹ Iseri ri Jihova. Kukpe kukpe yen Uwevwin Orhẹrẹ na vwo dje obo re se vwo ru itetoro tiọyena.

17-19. Djekpahọn obo ra vwọ vwẹ igho re torori vwo ruiruo rẹ (a) akpọeje, (b) ebabọn rẹ Eguan Ruvie vwẹ akpọneje, kugbe (c) eghwaghwọrọ rẹ ukoko ọvuọvo.

¹⁷ Iruo rẹ akpọeje. A vwẹ igho na vwo ruiruo aghwoghwo na vwẹ akpọneje. Ọnana churobọ si ẹteyọn rẹ ẹbe vẹ emuo rayen, ebabọn rẹ eghọn ukoko vẹ ẹroevwote rayen, ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ isikuru sansan rẹ ukoko na. Vwọba, a vwẹ igho na vwọ vwẹrote imishọnare, iniruo ri kiẹn, kugbe  ekobaro oghẹresan. A je vwẹ igho na vwọ vwẹ ukẹcha kẹ iniọvo rẹ oghwọrọ te oma. *

¹⁸ Ebabọn rẹ Eguan Ruvie Vwẹ Akpọneje. A vwẹ igho vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ikoko sansan vwọ bọn yẹrẹ rhuẹrẹ Eguan Ruvie. E de ru itetoro ọkieje, ka je mrẹ igho vwọ chọn ikoko efa uko. *

¹⁹ Igho rẹ Ukoko Ọvuọvo Ghwọrọ. Igho yen e vwo ru erọnvwọn sansan vwẹ Ọguan Ruvie. Ekpako na sa jiroro nẹ a vwẹ igho evo vwo rhe oghọn ukoko vwọ kẹ ẹyan obaro rẹ iruo rẹ akpọeje. Vwẹ ẹdia nana, ekpako me vuẹ ukoko na iroro rayen. A da rhọnvwephiyọ, uche igho na kọyen e che vwo rhe oghọn ukoko. Kemeranvwe kemeranvwe, o vwo oniọvo rọ vwẹrote ekpu rẹ ukoko na, ko ji muegbe rẹ iyẹnrẹn rẹ obo ra ghwọrọ igho wan, e mi se kẹ ukoko na.

20. Mavọ yen wọ sa vwọ vwẹ “emu wo vwori ejobi” vwo brọghọphiyọ Jihova oma?

²⁰ A da fuẹrẹn erọnvwọn sansan ri churobọ si iruo aghwoghwo na vwẹ akpọneje, ka cha “vwẹ emu [re] vwori ejobi bru ọghọ phihọ Ọrovwohwo oma.” (Isẹ 3:9, 10) Emu rẹ avwanre vwori na churobọ si ẹgba avwanre, iroro avwanre vẹ erianriẹn rẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ rẹ avwanre vwori. Avwanre guọnọ vwẹ enana vwo bicha iruo rẹ Uvie na vọnvọn. Dedena, karophiyọ nẹ erọnvwọn eghanghanre rẹ avwanre vwori na ji churobọ si ekuakua rẹ akpeyeren. E gbe jẹ avwanre brorhiẹn vwo toro oborẹ ẹgba avwanre muru, vwẹ ọke ro fori. Itetoro ro nẹ ubiudu rẹ avwanre rhe ghwa ọghọ vwo rhe Jihova, o ji djephia nẹ avwanre bicha Uvie ri Mesaya na.