1, 2. a) Katshia ku kale batendeledi ba Yehowa batu basanka bua kuenza tshinyi? b) Ntshinyi tshidi Yehowa wangata ne mushinga wa bungi?

 KUKADI bidimu bia bungi bidi batendeledi ba Nzambi badi bamulamate basanka bua kuibaka nzubu idi itumbishisha dîna diende. Tshilejilu, bena Isalele bakibaka ntenta wa tshitendelelu ne disanka dionso ne kufilabu bia kumuibaka nabi kabayi bakuatshidila muoyo.—Ekes. 35:30-35; 36:1, 4-7.

² Yehowa kena umona bintu bidibu bibaka nabi bu bintu bia kumpala bidi bimutumbishisha to, ne biobi bine ki mbidiye wangata ne mushinga wa bungi to. (Mat. 23:16, 17) Tshintu tshidi Yehowa wanyisha anyi dipa didi dimutumbishisha kupita bintu bikuabu bionso, nntendelelu udi bantu bende bamutendelela, kabidi ne lungenyi luabu lua kuenza malu ku budisuile ne kuenza mudimu ne tshisumi. (Ekes. 35:21; Mâko 12:41-44; 1 Tim. 6:17-19) Bualu abu budi ne mushinga. Bua tshinyi? Bualu batu basa nzubu pashishe inyanguka. Tshilejilu, ntenta wa tshitendelelu ne ntempelo kabitshienaku to, kadi Yehowa ki mmupue muoyo mutshima wa tshipapayi ne mudimu mukole bivua nabi batendeledi bende bavua bamulamate bavua bibake nzubu ayi to.—Bala 1 Kolinto 15:58; Ebelu 6:10.

3. Mbualu kayi butuamona mu nshapita eu?

³ Batendeledi ba Yehowa ba matuku etu aa mbenze pabu mudimu mukole bua kuibaka miaba ya kutendelela. Malu atudi benze ku bulombodi bua Mukalenge wetu Yezu Kristo adi akemesha bushuwa. Bushuwa Yehowa mmubeneshe mudimu mukole utudi benze. (Mus. 127:1) Mu nshapita eu, netumone anu imue ya ku midimu ikadibu benze ne mudiyi mitumbishishe Yehowa. Netumvue kabidi malu adi bamue ba ku bantu bavua benze midimu eyi bambe.

4. a) Bua tshinyi tudi dijinga ne miaba ya bungi ya kuenzela bisangilu? b) Bua tshinyi mbasambakaje Betele mishilashilangane? (Tangila malu adi mu kazubu ka ne: “ Dibaka dia Betele: Diakajilula malu bilondeshile majinga adi enda ashintuluka.”)

⁴ Anu mutuvua bamone mu Nshapita wa 16, Yehowa udi utulomba bua tuikale tudisangisha bua kutendelela. (Eb. 10:25) Bisangilu bietu bidi bikolesha ditabuja dietu ne bidi bivudija kabidi disanka dietu bua mudimu wa buambi. Bu mudi matuku a ku nshikidilu enda aya, Yehowa udi utungunuka ne kuendesha mudimu eu ne lukasa. Ke bualu kayi bantu binunu bia bungi badi bapuila mu bulongolodi buende tshidimu tshionso etshi. (Yesh. 60:22) Bu mudiku bantu ba  bungi menemene badi bakokela Bukalenge, kudi dijinga dinene dia nzubu ya kupatuila mikanda ya malu a mu Bible. Tudi kabidi dijinga ne miaba ya bungi ya kuenzela bisangilu.

5. Bua tshinyi dîna dia ne: Nzubu wa Bukalenge ndikumbane? (Tangila kabidi malu adi mu kazubu ka ne: “ Tshitendelelu tshia butoke bupiabupia.”)

⁵ Patshivua bantu ba Nzambi ba matuku etu aa batuadijilaku, Balongi ba Bible bakabanga kumona ne: bivua bikengela bikale ne yabu miaba ya kuenzela bisangilu. Bidi bimueneka ne: muaba wa kumpala uvuabu base bua kuenzela bisangilu uvua mu Virginie wa ku Ouest mu États-Unis mu 1890. Mu bidimu bia 1930, bantu ba Yehowa bakavua bibake anyi balongolole nzubu ndambu ya kuenzela bisangilu, kadi nzubu ayi kayivua mianji kuikala ne dîna kampanda disunguluke to. Mu 1935, muanetu Rutherford wakaya mu Hawaii, muaba uvuabu bibaka nzubu wa kuenzela bisangilu pamue ne nzubu mupiamupia wa Betele. Pakebejabu muanetu Rutherford muvuabu mua kubikila nzubu au, wakandamuna ne: “Kanuena bamone ne: tudi mua kumubikila ne: ‘Nzubu wa Bukalenge’ anyi? Bualu ke tshitudi tuenza, tuyisha lumu luimpe lua Bukalenge.” (Mat. 24:14) Panyima pa matuku makese, bakinyika nzubu au dîna adi bualu divua dikumbanyine, kudinyikabu  kabidi miaba ya bungi ivua bisumbu bia bantu ba Yehowa benzela bisangilu buloba bujima.

6, 7. Dibaka dia Nzubu ya Bukalenge ne lukasa ndiambuluishe ku tshinyi?

⁶ Mu bidimu bia 1970, dijinga dia Nzubu ya Bukalenge diakavula bikole. Nunku, bana betu ba mu États-Unis bakalongolola mushindu muimpe menemene wa kuibaka nzubu mimpe mikumbane mu matuku makese. Mu 1983, bakavua bibake Nzubu ya Bukalenge ya buena eyi mitue ku 200 mu États-Unis ne mu Canada. Bua kukumbaja mudimu eu, bana betu bakabanga kuenza komite ya luibaku. Mushindu eu wakendesha malu bimpe, mu 1986 Kasumbu kaludiki kakanyisha ndongoluelu eu, ne mu 1987, kuvua Komite ya luibaku 60 mu États-Unis. a Mu 1992 bakenza kabidi Komite eyi mu Afrike du Sud, Allemagne, Argentine, Australie, Espagne, France, Japon, ne mu Mexique. Bushuwa bana betu badi benza mudimu mukole wa kuibaka Nzubu ya Bukalenge ne ya mpuilu mbakumbane bua tuetu kubambuluisha, bualu mudimu udibu benza udi pawu mudimu wa tshijila.

⁷ Nzubu ya Bukalenge ivuabu bibake mu matuku makese eyi yakafila bumanyishi bua dikema kudi bantu ba miaba ivuabu bayibakile. Tshilejilu, bavua bafunde mu tshikandakanda kampanda tshia mu Espagne tshiena-bualu etshi: “Ditabuja didi ditentemuna mikuna.” Mu tshikandakanda atshi bavua bakulamu bua dibaka dia Nzubu wa Bukalenge wa nunku mu tshimenga tshia Martos, bebejamu ne: “Mmunyi mudibi mua kuenzeka bua mu bulongolodi ebu mudi bantu badisue, badisuile ba mu bitupa bishilashilangane [bia mu Espagne] balue mu Martos bua kuambuluisha bantu bakuabu, bibaka nzubu udi mupite mikuabu ku mushindu udibu bamuibake  lukasa, bamuibake bimpe, ne ku mushindu uvuabu balongolole midimu?” Bakandamuna lukonko alu mu tshikandakanda atshi batela mêyi a umue wa ku Bantemu badisuile, bamba ne: “Mbienzeke nanku bualu tudi bantu badi Yehowa mulongeshe.”

8. Mu 1999, mprograme kayi mupiamupia uvua Kasumbu kaludiki kitabe? Bua tshinyi?

⁸ Ku ndekelu kua bidimu bia 1900, bantu ba bungi bakabuela mu bulongolodi bua Yehowa mu matunga adi bana betu ba bungi ne lutatu lua makuta. Bisumbu bia mu matunga au biakenza muabi muonso bua kuibaka miaba ya kuenzela bisangilu. Kadi mu amue matunga, bana betu bavua ne bua kuanji kuitaba bua babaseke ne babapepeje bualu Nzubu yabu ya Bukalenge ivua ya tshiena kale pavuabu bayifuanyikija ne miaba mikuabu ya kutendelela. Kadi kutuadijila mu 1999, Kasumbu kaludiki kakitaba programe wa dibaka Nzubu ya Bukalenge lukasa lukasa mu matunga mapele. Bakangata makuta a mu matunga avua ne bubanji bua bungi kuafilabu bua kuikale “dikumbanangana.” (Bala 2 Kolinto 8:13-15.) Bana betu ba balume ne ba bakaji ba mu matunga makuabu bakadifila ku budisuile bua kuenza mudimu au.

9. Mmudimu kayi uvua umueneka mupite makanda? Ntshinyi tshivuabu benze?

⁹ Ku ntuadijilu, mudimu eu uvua umueneka mupite makanda. Luapolo luvuabu bafile mu 2001 luakaleja ne: bivua bikengela Nzubu ya Bukalenge mipite pa 18 300 mu matunga mapele 88. Kadi ku diambuluisha dia nyuma wa Nzambi ne dia Mukalenge wetu Yezu Kristo, mudimu au uvua anu mua kuenzeka. (Mat. 19:26) Mu bidimu bitue ku 15, kumbukila mu 1999 too ne mu 2013, bantu ba Nzambi bakavua bibake  Nzubu ya Bukalenge 26 849 bilondeshile programe eu. b Yehowa udi utungunuka ne kubenesha mudimu wa kuyisha, bualu mu 2013 bivua bikengela kuibaka Nzubu ya Bukalenge mikuabu 6 500 mu matunga au, ne mpindieu, kudi dijinga dia nzubu mikuabu nkama ne nkama tshidimu tshionso.

10-12. Mmunyi mudi dibaka dia Nzubu ya Bukalenge ditumbishishe dîna dia Yehowa?

¹⁰ Mmushindu kayi udi dibaka dia Nzubu ya Bukalenge mipiamipia ayi ditumbishishe dîna dia Yehowa? Luapolo lua ku Betele wa Zimbabwe luakamba ne: “Mu ngondo umue wa dibaka dia Nzubu wa Bukalenge mupiamupia, bungi bua bantu bavua babuela mu bisangilu buvua misangu ya bungi buvula misangu ibidi.” Mu matunga a bungi, bidi bimueneka ne: bantu badi bakuatshidila muoyo bua kubuela mu bisangilu bietu, bindila too ne pasabu nzubu ya mimpe ya ntendelelu. Kadi padibu anu bibaka Nzubu wa Bukalenge, udi uwula mu matuku makese, bilomba mukuabu. Kadi tshidi tshikoka bantu kudi Yehowa ki nganu tshimuenekelu tshia bitudi base nkayatshi to. Dinanga dilelela dia buena Kristo didibu baleja kudi bantu badi bibaka nzubu eyi didi padi dilenga mushindu udi bantu bamona bulongolodi buende. Tumonayi bimue bilejilu.

¹¹ Indonésie. Pavua muntu kampanda uvua ubandila muvuabu basa Nzubu wa Bukalenge mumone ne: bantu bonso bavua benza mudimu bavua badisuile, wakakema wamba ne: “Nuenu nudi nunkemesha be! Ndi mumone mudi yonso wa kunudi wenza mudimu ne muoyo mujima ne disanka nansha mudibu kabayi banufuta. Ndi ngela meji ne: kakuena bulongolodi bukuabu bua malu a Nzambi bu buenu to!”

¹² Ukraine. Mamu kampanda uvua upitshila dituku dionso pabuipi ne muaba uvuabu basa Nzubu wa Bukalenge wakafika ku dimona ne: Bavua benza mudimu abu bavua Bantemu ba Yehowa ne nzubu au uvua ne bua kuikala Nzubu wa Bukalenge. Wakamba ne: “Mvua mumvuile bualu bua Bantemu ba Yehowa kudi muakunyanyi wa bakaji uvua mulue pende Ntemu. Pamvua mmona mudimu wa dibaka eu, ngakajinga panyi bua kuikala mu dîku dia bantu ba Nzambi edi. Apa ndi mumone dinanga mu tshienzedi.” Mamu eu wakitaba bua kulonga Bible, ne wakatambula mu 2010.

13, 14. a) Tshivua bena dibaka kampanda benze pakamonabu midimu ivua yenzeka muaba uvuabu bibaka Nzubu wa Bukalenge tshidi tshikulongesha tshinyi? b) Tshinyi tshiudi mua kuenza bua muaba unudi nuenzela bisangilu wikale anu utumbishisha dîna dia Yehowa?

¹³ Argentine. Mulume kampanda ne mukajende bakaya kudi muanetu wa balume uvua utangila dibaka dia Nzubu wa Bukalenge muaba kansanga. Mulume wakamba ne: “Tuvua tuenda tulondesha mudimu wenu wa dibaka bimpe bimpe ne . . . tudi basue kulongela malu a Nzambi muaba eu.” Pashishe wakakonka ne: “Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kubanga kubuela mu masangisha muaba eu?” Bakabambila bua kulongabu Bible, kadi bobu kuamba ne: bua tuetu kulonga anu nuenu bitabe bua kutulongesha dîku dijima. Bana betu bakitaba ne disanka dionso bua kubalongesha.

¹⁴ Pamuapa kuvua mupete diakalenga dia kuambuluisha bua kuibaka Nzubu wa Bukalenge uudi ubuela to, kadi udi mua kuenza malu a bungi bua muaba uudi utendelela utumbishishe  dîna dia Yehowa. Tshilejilu, udi mua kubikila balongi bebe ba Bible, bantu bautu ukumbula, ne bantu bakuabu ne disanka dionso bua kubuelabu nebe mu bisangilu mu Nzubu wa Bukalenge. Udi kabidi ne diakalenga dia kulama muaba unudi nuenzela bisangilu ne mankenda ne kuwulongolola. Wewe mudilongolole bimpe, udi mua kufila mapa bua kulama Nzubu wa Bukalenge uudi ubuela anyi kulama Nzubu ya Bukalenge idibu benzela bisangilu miaba mikuabu. (Bala 1 Kolinto 16:2.) Malu onso aa adi atumbishisha pawu dîna dia Yehowa.

15-17. a) Badi benza mudimu wa bungi mu mudimu wa dibaka mbanganyi? b) Leja tshiudi mulongele ku malu avuabu bambe kudi bena mabaka batu baya kuenza mudimu mu matunga makuabu.

¹⁵ Mudimu wa bungi udibu benza bua kuibaka Nzubu ya Bukalenge, ya mpuilu ne ya Betele badi bawenza kudi bana betu ba muaba au. Kadi misangu ya bungi batu babambuluisha kudi bana betu ba mu matunga makuabu badi ne dimanya mu malu a luibaku. Bamue ba ku badisuile aba mbalongolole malu abu bua bapete mushindu wa kuya kuibaka mu matunga makuabu bua mbingu bungi kampanda. Bakuabu bobu mbadiakaje bua kuambuluisha bidimu bia bungi, basa bajikija baya muaba mukuabu.

¹⁶ Diya kuibaka mu matunga makuabu ditu ne yadi ntatu kadi ditu kabidi difila masanka. Tshilejilu, Timo ne Lina bavua baye mu matunga a mu Asie, a ku Mputu, ne a mu Amérique wa ku Sud bua kuibaka Nzubu ya Bukalenge, ya mpuilu ne Betele. Timo udi wamba ne: “Mu bidimu 30 biashadi ebi, pavua bidimu bibidi bipita bavua anu bampesha mudimu mukuabu.” Lina udi muselangana ne Timo kukadi bidimu 25 udi wamba ne: “Ndi muenze mudimu ne Timo mu matunga 10 mashilashilangane. Bidi bikengela bukole bua bungi ne dîba dia bungi bua kuibidilangana ne ndilu mupiamupia, lupepele lupialupia, muakulu mupiamupia, teritware mupiamupia wa  kuyishila ne kudia bulunda ne bantu bapiabapia.” c Mmupete tshinyi padiye muditatshishe bua kuibidilangana ne malu aa? Lina udi wamba ne: “Ntatu mmikudimuke milue masanka a dikema. Tudi badimuene mudi bena Kristo netu ne dinanga ne bakididi ba benyi ne tudi bamone mudi Yehowa mutulame ne dinanga dionso. Tudi bamone kabidi mudi mêyi avua Yezu muambile bayidi bende adi mu Mâko 10:29, 30 makumbane. Bua bena Kristo netu balume ne bakaji ne bamamu, tudi babapete misangu mipite pa 100.” Timo udi wamba ne: “Bidi bituenza disanka dia bungi bua kuenza mudimu ne mamanya etu bua bualu budi bupite malu onso bua kuenza mudimu wa kuvudija bintu bia Mukalenge.”

¹⁷ Darren ne Sarah badi bambuluishe mu midimu ya dibaka mu Afrike, mu Amérique wa ku Sud, mu Amérique wa pankatshi, mu Asie, ku Mputu ne ku Sud kua mbuu wa Pacifique, badi bumvua ne: mbapete bia bungi kupita bivuabu bajimije. Nansha mudibu bapete ntatu, Darren udi wamba ne: “Kuenza mudimu ne bana betu ba miaba mishilashilangane ndiakalenga dinene. Ndi mumone ne: dinanga ditudi tuleja Yehowa ndienze anu bu tshinkunku nsanga bilembi, ditusangisha bonso pamue.” Sarah udi wamba ne: “Bana betu ba nkoleshilu mishilashilangane mbandongeshe malu a bungi! Pandi mumone mudibu badipangisha amue malu bua kuenzela Yehowa mudimu, bidi binsaka bua meme kutungunuka ne kumuenzelawu ne muanyi muonso.”

18. Mmushindu kayi udi mulayi udi mu Musambu wa 110:1-3 wenda ukumbana?

¹⁸ Mukalenge Davidi wakaleja mu mêyi a buprofete ne: nansha bikala bantu badi bakokela Bukalenge bua Nzambi mua kupeta ntatu, bavua ne bua ‘kudifila ne disanka’ anyi ku budisuile bua kuyisha malu a Bukalenge kumpala. (Bala Musambu wa 110:1-3.) Bonso badi baditue mu mudimu udi ukuatshisha Bukalenge, mbaditue pabu mu dikumbaja mêyi a buprofete au. (1 Kol. 3:9) Bungi bua nzubu ya Betele, nkama ne nkama ya nzubu ya Mpuilu, ne binunu makumi ne makumi bia Nzubu ya Bukalenge idi pa buloba bujima budi bufila tshijadiki tshinene tshia ne: Bukalenge bua Nzambi budi bukokesha matuku etu aa. Edi ndiakalenge dinene dia kuenzela Mukalenge Yezu Kristo mudimu mu dienza mudimu udi upesha Yehowa lumu ludi lumukumbanyine menemene!