1, 2. (a) Aklĩsto ma Yutia maĩ na thĩna mwaũ? (b) Aklĩsto ma Yutia mathĩnĩkĩiwe kwa nzĩa yĩva ya wendo?

 MWAKA wa 46 kwaĩ yũa ĩnene Yutia. Yũa yĩu yatumĩte kwĩthĩwa na mũo wa lĩu, na kwondũ wa ũu lĩu mũnini ũla wakwatĩkanaa watesawa mbesa mbingĩ mũno. Kwoou amanyĩwʼa ma Klĩsto ala maĩ Ayuti mayaĩ matonya kũũthooa, na maĩ na nzaa nene mũno. Ĩndĩ o mĩtũkĩ amanyĩwʼa asu maĩ mone ũndũ ũtaĩ waaoneka nĩ amanyĩwʼa ala angĩ ma Klĩsto. Ũndũ mwaũ ũsu? Maĩ meyonee ũndũ Yeova ũtonya kũtetheesya andũ make. Yeova aĩ eke ata?

² Aklĩsto ma Mbaĩ Ingĩ na Aklĩsto Ayuti, ala mekalaa Andiokia na Silia, nĩmeewie tei nũndũ wa thĩna ũla wakwatĩte Aklĩsto Ayuti ala mekalaa Yelusaleme na Yutia, na kwoou maumya mĩvothi ya kũmatetheesya. Mamina kwĩka ũu nĩmanyuvie katĩ woo ana-a-asa elĩ ma kwĩkwatwʼa, Valanava na Saulo, na mamatũma matwae ũtethyo ũsu kwa atumĩa ma kĩkundi kya Yelusaleme. (Soma Meko ma Atũmwa 11:27-30; 12:25.) Kwasũanĩa ũndũ ana-a-asa asu ma Yutia meewie mũyo wingĩvĩte moona ũndũ ana-a-asa ma Andiokia mamathĩnĩkĩie kwa wendo!

3. (a) Ũmũnthĩ andũ ma Ngai maatĩĩaa ata ngelekanyʼo ya Aklĩsto ma Andiokia? Nengane ngelekanyʼo. (Ĩngĩ sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Ĩvinda Yitũ ya Mbee ya Kwĩthĩwa na Kambeini Nene ya Kũnengane Ũtethyo.”) (b) Twĩneenea makũlyo meva kĩlungunĩ kĩĩ?

³ Ũndũ ũsu weekĩkie ĩvinda ya atũmwa, nĩwʼo ũndũ ũla wa mbee ũkwonanyʼa Aklĩsto ma kĩsio kĩna maimanenga ũtethyo Aklĩsto ma kĩsio kĩngĩ. Ũmũnthĩ nĩtwendaa kwĩka o ta ana-a-asa asu ma Andiokia. Kwa ngelekanyʼo, ĩla twamanya kana ana-a-asa maitũ ma kĩsio kĩna nĩmakwatĩtwe nĩ mũisyo kana thĩna, nĩtũmatetheeasya. a Nĩ kenda tũelewe ũndũ kũnengane ũtethyo kũkonanĩtye na maũndũ ala angĩ nthĩnĩ wa ũthũkũmi wa Kĩklĩsto, ekai tũneenee makũlyo atatũ makonetye ũthũkũmi wa kũnengane ũtethyo, namo nĩ: Nĩkĩ tũtonya kwasya kana wĩa wa kũnengane ũtethyo nĩ ũthũkũmi? Tũnenganae ũtethyo twĩ na ieleelo syĩva? Tũtethekaa ata kumana na ũthũkũmi wa kũnengane ũtethyo?

4. Vaulo amatavisye Akolintho ũndũ wĩva ĩũlũ wa ũthũkũmi wa Kĩklĩsto?

⁴ Nthĩnĩ wa valũa wa kelĩ ũla Vaulo wamaandĩkĩie Akolintho, nĩwaeleisye kana ũthũkũmi wa Kĩklĩsto wĩthĩawa na ilungu ilĩ. O na kau Vaulo aandĩkĩĩte Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta, ndeto syake nikonetye “malondu angĩ” ma Klĩsto ũmũnthĩ. (Yoa. 10:16) Kĩlungu kĩmwe kya ũthũkũmi witũ nĩ “ũthũkũmi wa wĩwʼanĩthyo,” nawʼo nĩ wĩa wa kũtavanyʼa na kũmanyĩsya. (2 Ako. 5:18-20; 1 Tim. 2:3-6) Kĩlungu kĩla kĩngĩ kĩkonetye wĩa wa kũtetheesya ana-a-asa. Vaulo awĩtie wĩa ũsu ‘ũthũkũmi kwa atheu.’ (2 Ako. 8:4) Ndeto  “ũthũkũmi” ĩla ĩtũmĩĩtwe ndetonĩ ii: ‘ũthũkũmi wa wĩwʼanĩthyo’ na ‘ũthũkũmi kwa atheu,’ yumanĩte na ndeto ya Kĩkiliki di·a·ko·niʹa. Nĩkĩ kũmanya ũu nĩ ũndũ wa vata?

5. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kũmanya kana Vaulo atũmĩie ndeto “ũthũkũmi” aielesya ĩũlũ wa wĩa wa kũnengane ũtethyo?

⁵ Ĩla Vaulo watũmĩie ndeto ĩmwe ya Kĩkiliki kũelesya ilungu isu ilĩ sya ũthũkũmi, oonanisye kana ũthũkũmi wa kũnengane ũtethyo nĩ ũmwe katĩ wa maũndũ angĩ ala meekawa nthĩnĩ wa ũthũkũmi wa Kĩklĩsto. Mbeenĩ Vaulo nĩwawetete atĩĩ: ‘Kwĩ ivathũkanyʼo sya mothũkũmi, na Mwĩaĩi no ũmwe; na kwĩ ivathũkanyʼo sya kwĩka, ĩndĩ veva o ũsu ũmwe nĩwĩkaa maũndũ asu.’ (1 Ako. 12:4-6, 11) Kwosana na ĩandĩko yĩu, Vaulo oonanisye kana mothũkũmi onthe kĩkundinĩ nĩmakonanĩtye na ũthaithi witũ kwa Ngai, na ũthũkũmi mũtheu. b (Alo. 12:1, 6-8) Kwoou nĩkyo kĩtumi woonie ne ũndũ waĩle atũmĩe ĩvinda yake ‘kũthũkũma atheu.’—Alo. 15:25, 26.

6. (a) O tondũ Vaulo waeleisye, nĩkĩ tũtonya kwasya kana wĩa wa kũnengane ũtethyo nĩ kĩlungu kĩmwe kya ũthaithi witũ? (b) Elesya ũndũ wĩa witũ wa kũnengane ũtethyo ũendeeawʼa nthĩ yonthe. (Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Ĩla Mũisyo Waumĩla!” ĩthangũnĩ ya 214.)

⁶ Vaulo nĩwatetheeisye Akolintho maelewe nĩkĩ wĩa wa kũnengane ũtethyo nĩ kĩlungu kĩmwe kya ũthũkũmi witũ na ũthaithi witũ kwa Yeova. Kwasisya kĩla kyatumie Vaulo ethĩwa na woni ũsu. Oonanisye kana Aklĩsto ala manenganae ũtethyo mekaa ũu nũndũ wa ‘wĩwi woo kwa ũvoo mũseo wa Klĩsto.’ (2 Ako. 9:13) Kwoou, Aklĩsto matetheeasya ala angĩ nũndũ nĩmendaa kũatĩĩa momanyĩsyo ma Klĩsto. O na ĩngĩ, Vaulo oonanisye kana Aklĩsto mekaa ala angĩ maũndũ maseo nũndũ wa “mumo wa Ngai ũla wingĩvĩte mũno.” (2 Ako. 9:14; 1 Vet. 4:10) Ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya (Kĩsũngũ) ya 01/12/1975, nĩyaeleisye nesa ĩũlũ wa kũthũkũma ana-a-asa, na ũu nĩ vamwe na kũmanenga ũtethyo. Yaisye atĩĩ: “Tũyaĩle kwĩthĩwa na nzika kana Yeova Ngai na Mwana wake Yesũ Klĩsto nĩmonaa ũthũkũmi ũsu [wa kũnengane ũtethyo] wĩ wa vata.” Vate nzika wĩa wa kũnengane ũtethyo nĩ ũthũkũmi mũtheu na wa vata mũno.—Alo. 12:1, 7; 2 Ako. 8:7; Aevl. 13:16.

7, 8. Ũthũkũmi witũ wa kũnengane ũtethyo wĩanĩasya kĩeleelo kĩva kya mbee? Elesya.

⁷ Tũnenganae ũtethyo twĩ na ieleelo syĩva? Vaulo nĩwasũngĩie ĩkũlyo yĩu valũanĩ wake wa kelĩ ũla wamaandĩkĩie Akolintho. (Soma 2 Akolintho 9:11-15.) Nthĩnĩ wa mĩsoa ĩsu, Vaulo nĩwaeleisye ieleelo itatũ nene, ila twĩanĩasya ĩla ‘tweeka ũthũkũmi ũũ,’ ũla nĩ wĩa wa kũnengane ũtethyo. Ekai tũneenee ieleelo isu itatũ.

⁸ Kĩeleelo kya mbee: Ũthũkũmi witũ wa kũnengane ũtethyo nũtumaa Yeova ataĩwa. Kwasisya wone ũndũ nthĩnĩ wa mĩsoa ĩsu ĩtano, mũtũmwa Vaulo watetheeisye ana-a-asa masũanĩe ĩũlũ wa Yeova Ngai. Vaulo nĩwamalilikanilye ĩũlũ wa, ‘Ngai kũtũngĩwa mũvea,’ na ĩũlũ wa ‘kwingĩvya mĩvea kwa Ngai.’ (Mũsoa wa 11, na wa 12) O na nĩwawetie ũndũ wĩa wa kũnengane ũtethyo ũtumaa Aklĩsto ‘mamũtaĩa Ngai’ na kũkatha “mumo wa Ngai ũla wingĩvĩte mũno.” (Mũsoa wa 13, na wa 14) Vaulo aminũkĩlĩĩilye ũneeni wake ĩũlũ wa ũthũkũmi wa kũnengane ũtethyo, kwa kwasya atĩĩ: “Ngai natũngĩwe mũvea.”—Mũsoa wa 15; 1 Vet. 4:11.

9. Nĩ kwa nzĩa yĩva wĩa wa kũnengane ũtethyo ũtonya kũalyũla mawoni ma andũ? Nengane ngelekanyʼo.

⁹ O ta Vaulo, athũkũmi ma Ngai monaa wĩa wa kũnengane  ũtethyo ne nzĩa nzeo ya kũtuma Yeova ataĩwa, na kwanakavya momanyĩsyo make. (1 Ako. 10:31; Tito 2:10) Mavinda maingĩ, wĩa wa kũnengane ũtethyo nũtetheeasya mũno kũalyũla mawoni mathũku ala andũ amwe methĩawa namo ĩũlũ wa Yeova, na Ngũsĩ syake. Kwa ngelekanyʼo, mũndũ mũka ũmwe ũla wekalaa kĩsionĩ kyaanangĩtwe nĩ mbua yĩ na kĩuutani kingĩ mũno nĩwaandĩkĩte ndeto ii kĩvwaũnĩ kĩla kyaĩ mũomonĩ wake: “Ndienda Kũthokewa Nĩ Ngũsĩ sya Yeova.” Mũthenya ũmwe mũndũ mũka ũsu e mũsyĩ kwake nĩwoonie athũkũmi amwe ala meyumasya wĩanĩ wa kũnengane ũtethyo maendeee kũseũvya nyũmba mbanangĩku. Kwa mĩthenya kauta mũndũ mũka ũsu nĩwasyaĩĩasya athũkũmi asu maendeee kũthũkũma na ũtanu, na ĩndĩ esa kũthi vala maĩ nĩ kenda amanye naaũ. Ĩla wamanyie kana athũkũmi asu nĩ Ngũsĩ sya Yeova nĩwendeeiwʼe mũno na asya, “Nĩnamũeleawa naĩ.” Kweethĩiwe ata ĩtina wa vau? Mũndũ mũka ũsu nĩwavetie kĩvwaũ kĩla kyaĩ mũomonĩ kwake.

10, 11. (a) Nĩ ngelekanyʼo syĩva syĩkwonanyʼa kana nĩtũendeee kwĩanĩsya kĩeleelo kitũ kya kelĩ wĩanĩ wa kũnengane ũtethyo? (b) Nĩ kavuku keva katetheeasya athũkũmi ma kũnengane ũtethyo? (Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Kavuku ka Kũtetheesya Athũkũmi ma Kũnengane Ũtethyo.”)

¹⁰ Kĩeleelo kya kelĩ: ‘Nĩtwĩanĩasya nesa’ mavata ma ana-a-asa maitũ. (2 Ako. 9:12a) Nĩtwĩthĩawa na mea ma kũthĩnĩkĩa na mĩtũkĩ mavata ma ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ, na kũmatetheesya maikaemeewe nĩ mathĩna ala me namo. Nĩkĩ? Nũndũ ana-a-asa na eĩtu-a-asa kĩkundinĩ nĩ ‘mwĩĩ ũmwe,’ na “ethĩwa mutha ũmwe nũũkwatwa nĩ woo, aa angĩ onthe mathĩnaa vamwe nawʼo.” (1 Ako. 12:20, 26) Kwoou, wendo wa Kĩklĩsto na tei nũtumaa ana-a-asa na eĩtu-a-asa me kĩvathũkanyʼo meka mĩvango na mĩtũkĩ, na maithi kũtetheesya ana-a-asa na eĩtu-a-asa isionĩ ila ikwatĩtwe nĩ mũisyo. (Yak. 2:15, 16) Kwa ngelekanyʼo, ĩtina wa kĩthingitho kĩnene kĩla kyatumie kĩwʼũ kingĩ kuma ũkanganĩ (tsunami) kĩete wanangĩko mũnene nthĩ ya Japan mwaka wa 2011, ovisi wa ũvonge wa Amelika nĩwaandĩkĩie valũa Kamitii sya Mwako sya Kĩsio ũikũlĩtye kana no vatonyeke “ana-a-asa amwe maĩlĩte” makatũmwa makake ĩngĩ Nyũmba sya Ũsumbĩ, nthĩ ĩsu ya Japan. Kweethĩiwe ata? Ĩtina wa syumwa mbũthũ, ana-a-asa na eĩtu-a-asa vakuvĩ 600 nĩmeeyumisye kũtetheesya, na masya no meyĩĩvĩe kũthi Japan na ndeke! Ovisi wa ũvonge wa Amelika waisye atĩĩ: “Nĩtũneewie mũyo mũno nĩ kwona ũndũ andũ maneeyumisye.” Ĩla mwana-a-asa ũmwe katĩ wa ala meeyumĩtye wakũlilwʼe nĩkĩ wookie kũtetheesya, aisye atĩĩ: “Ithyĩ na ana-a-asa maitũ ma Japan twĩ ‘mwĩĩ ũmwe.’ Ĩla meũthĩna, o naitũ twĩwʼaa tũithĩna.” Ala methĩawa meyumĩtye mekaa ũu nũndũ wa kũmenda kuma ngoonĩ ana-a-asa moo. O na mavinda angĩ nĩmalikasya mathayũ moo mũisyonĩ nĩ kenda matetheesye ana-a-asa. c​—1 Yoa. 3:16.

¹¹ O namo andũ mate Ngũsĩ nĩmendeeawʼa nĩ wĩa witũ wa kũnengane ũtethyo. Kwa ngelekanyʼo, ĩla mũisyo wakwatie kaondi ya Arkansas, Amelika, mwaka wa 2013, ĩkaseti yĩmwe ya ũvoo yaisye ũũ ĩũlũ wa ũndũ Ngũsĩ sya Yeova syoosie ĩtambya na mĩtũkĩ: “Ngũsĩ sya Yeova syĩthĩawa na mĩvango mĩseo ũkethĩa ala meyumĩtye nĩmatonya kũvika na mĩtũkĩ vala veethĩwa na mũisyo,  na maitetheesya andũ kwa nzĩa ĩla yaĩle.” Vate nzika, o tondũ mũtũmwa Vaulo waisye, ‘nĩtwĩanĩasya nesa’ mavata ma ana-a-asa maitũ ala makwatwa nĩ thĩna.

12-14. (a) Nĩkĩ kwĩanĩsya kĩeleelo kitũ kya katatũ nthĩnĩ wa wĩa wa kũnengane ũtethyo nĩ ũndũ wa vata? (b) Nĩ maũndũ meva mawetetwe ala mekwonanyʼa vata wa kũendeea na mĩvango ya kĩ-veva?

¹² Kĩeleelo kya katatũ: Nĩtũtetheeasya ala makwatwa nĩ thĩna masyokee mĩvango yoo ya kĩ-veva. Nĩkĩ ũndũ ũsu nĩ wa vata? Vaulo aisye kana ala makwataa ũtethyo ũsu nĩmewʼaa meekĩwa vinya ‘maingĩvye mũvea kwa Ngai.’ (2 Ako. 9:12b) Ũndũ ũla wa vata vyũ ana-a-asa asu matonya kwĩka nĩ kenda mamũtũngĩe Yeova mũvea nĩ kũsyokea mĩvango yoo ya kĩ-veva na mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka. (Avi. 1:10) Mwaka wa 1945, ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya (Kĩsũngũ) yaisye atĩĩ: “Vaulo nĩweetĩkĩlile ana-a-asa maumye mĩvothi nũndũ mĩvothi ĩsu nĩyatumaa . . . Aklĩsto ala makwatwa nĩ thĩna methĩwa na syĩndũ matonya kwĩtetheesya nasyo, na nũndũ wa ũu mayĩthĩwa matonya kũthũkũma wĩa wa Yeova wa kumya ũkũsĩ me athangaau na me eanĩe.” O na ũmũnthĩ twĩthĩawa na kĩeleelo o ta kĩu. Ĩla ana-a-asa masyokea wĩa woo wa kũtavanyʼa nĩmalũlũmĩĩlasya atũi moo ala me na thĩna, o namo ana-a-asa asu mayĩwʼa meekĩwa vinya.—Soma 2 Akolintho 1:3, 4.

¹³ Kwasisya ndeto sya amwe ala makwatie ũtethyo na meethĩwa matonya kũsyokea wĩa wa kũtavanyʼa, ũla wamekĩie vinya. Mwana-a-asa ũmwe aisye atĩĩ: “Kũtavanyʼa nĩkwatetheeisye mũno mũsyĩ witũ.” Aendeeie kwasya ũũ: “Wĩa ũsu wa kũtavanyʼa nĩwatũtetheeasya kũmakiakisya andũ ala angĩ, na ũu ũituma o naitũ tũeka kwĩmakĩa mũno nũndũ wa mathĩna ala twaĩ namo.” Mwĩĩtu-a-asa ũmwe aisye atĩĩ: “Kwĩka maũndũ ma kĩ-veva nĩkwatumie nĩeka kũsũanĩa mũno ĩũlũ wa mũisyo ũla weethĩĩtwe. Na ũu nĩwatumaa nĩwʼa nĩ mwĩanĩe.” Nake mwĩĩtu-a-asa ũngĩ asya: “O na kau tũyaĩ tũtonya kũalyũla maũndũ, kũtavanyʼa nĩkwandetheeisye nyie na mũsyĩ wakwa tũsũanĩe ĩũlũ wa wĩkwatyo witũ wa kwĩkala nthĩ nzaũ ĩvinda yũkĩte. Kũneena na andũ angĩ ĩũlũ wa wĩkwatyo ũsu nĩkwalũlũmĩĩilye mũĩkĩĩo witũ kana maũndũ makatwʼĩkĩthwʼa meũ.”

¹⁴ Ve ũndũ ũngĩ wa kĩ-veva ũla ana-a-asa ala makwatwa nĩ mũisyo maĩle kũsyokea na mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka, nawʼo nĩ kũthi maũmbanonĩ. Kwasisya ũndũ kweethĩiwe kwa mwĩĩtu-a-asa ũmwe wĩtawa Kiyoko, ũla ĩvinda ya tsunami ĩla ĩwetiwe waĩ na myaka vakuvĩ 60. Ĩtina wa tsunami ĩsu, Kiyoko nĩwaaisye kĩla kĩndũ. Atiiwe na ngũa na iatũ o ila weekĩĩte, na ndeesĩ ũndũ ũtonya kwĩka. O na ũu wĩ o vo, mũtumĩa ũmwe wa kĩkundi nĩwamwĩie kana nĩmekwĩthĩwa na ũmbano wa Kĩklĩsto ngalĩnĩ yake. Kiyoko aisye atĩĩ: “Nyie, vamwe na mũtumĩa ũsu na mũka, na mwĩĩtu-a-asa ũngĩ, nĩtwalikile ngalĩnĩ ya mũtumĩa ũsu na ũmbano wambĩĩa. Ũmbano ũsu ndwaĩ na maũndũ maingĩ, ĩndĩ kwakwa waĩ ta kyama nũndũ nĩwatumie nĩeka kũthĩnĩka mũno ĩũlũ wa maũndũ ala maĩ maneekĩka. Neewie kĩlĩko kyakwa kyausya. Ũmbano ũsu nĩwandĩkĩĩthisye kana ngwatanĩo yitũ ya Kĩklĩsto nĩtonya kũtwĩkĩa vinya.” Nake mwĩĩtu-a-asa ũngĩ aisye ũũ ĩũlũ wa maũmbano ala waendie  ĩtina wa kweethĩwa na mũisyo: “Maũmbano asu nĩmandetheeisye mũno kũmĩĩsya.”—Alo. 1:11, 12; 12:12.

15, 16. (a) Aklĩsto ma Kolintho na kũndũ kũngĩ makwatie moathimo meva kumana na wĩa wa kũnengane ũtethyo? (b) O naitũ tũkwataa moathimo meva kumana na wĩa wa kũnengane ũtethyo?

¹⁵ Ĩla Vaulo waneenaa na Aklĩsto ma Kolintho ĩũlũ wa ũthũkũmi wa kũnengane ũtethyo, nĩwasyokie amaelesya moathimo ala mo, o vamwe na Aklĩsto angĩ, maĩ matonya kũkwata matethya wĩa ũsu. Ameie Aklĩsto asu ma Kolintho kana Aklĩsto Ayuti ma Yelusaleme ala matetheeiwʼe ‘nĩmeesũvanie kwondũ woo, me na mea namo mũno nũndũ wa mumo wa Ngai ũla waingĩvĩte mũno nthĩnĩ woo.’ (2 Ako. 9:14) Na ũu nĩwʼo nũndũ ũlau wa Akolintho waĩ ũtume Ayuti ala maĩ Aklĩsto mamavoyea ana-a-asa asu moo Akolintho, o vamwe na Aklĩsto ma Mbaĩ Ingĩ. O na ĩngĩ, ũlau ũsu wa Akolintho waĩ wongeleele wendo woo kũmelekela.

¹⁶ Ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya (Kĩsũngũ) ya 01/12/1945, nĩyoonanisye kana ndeto sya Vaulo ĩũlũ wa moathimo ala maumanaa na kũnengane ũtethyo no itũmĩke ũmũnthĩ. Yaisye atĩĩ: “Ĩla kĩkundi kĩna kya athũkũmi ma Ngai kyatetheesya kĩkundi kĩngĩ kya andũ ma Ngai, ũu nũtumaa methĩwa na ngwatanĩo ndũmu mũno!” Ana-a-asa ala mathũkũmaa wĩa wa kũnengane ũtethyo nĩmonete kana ũndũ ũsu nĩ wa wʼo. Mũtumĩa ũmwe wa kĩkundi, ũla watetheeisye ana-a-asa kĩsionĩ kyaanangĩtwe nĩ mbua mbingĩ, aisye atĩĩ: “Kũthũkũma wĩa wa kũnengane ũtethyo nĩkwalũlũmĩĩilye ngwatanĩo yakwa na ana-a-asa.” Nake mwĩĩtu-a-asa ũmwe ũla watetheeiwʼe ĩvinda ya mũisyo aisye ũũ e mũtanu: “Ngwatanĩo yitũ twĩ ana-a-asa noyo ĩtonya kũtũtetheesya kũelewa ũndũ Nthĩ Nzaũ ĩkethĩwa ĩilyĩ.”—Soma Nthimo 17:17.

17. (a) Ĩandĩko ya Isaia 41:13 yĩkonanĩtye ata na wĩa wa kũnengane ũtethyo? (b) Weta ngelekanyʼo imwe syĩkwonanyʼa ũndũ wĩa wa kũnengane ũtethyo ũtumaa Yeova anengwa ndaĩa na ũndũ wĩa ũsu ũlũlũmĩĩlasya ngwatanĩo yitũ. (Ĩngĩ sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Athũkũmi ma Kwĩyumya ma Nthĩ syĩ Kĩvathũkanyʼo Nĩmatetheeisye.”)

 ¹⁷ Ĩla athũkũmi ma kũnengane ũtethyo mavika kĩsionĩ kĩla kĩkwatĩtwe nĩ mũisyo, ana-a-asa kĩsionĩ kĩu nĩmonaa kwa nzĩa ya mwanya watho ũũ wa Ngai ũyĩanĩwʼa: “Nyie, Yeova Ngai waku, ngakũkwata kwʼoko kwaku kwa aũme, ngĩkwĩa, Ndũkakĩe; ngakũtethya.” (Isa. 41:13) Mwĩĩtu-a-asa ũmwe, ũla wavonokie mũisyo, aisye atĩĩ: “Neewie nakwʼa ngoo mũno kwona wanangĩko ũla weethĩiwe, ĩndĩ Yeova ndaandia. Ũtethyo ũla nakwatie kuma kwa ana-a-asa waĩ mũnene mũno.” Ĩtina wa kĩthingitho kya nthĩ kwananga kĩsio kyoo, atumĩa elĩ ma kĩkundi nĩmaandĩkie ndeto ii ila syoonanasya woni wa ikundi syoo: “Kĩthingitho kĩu kya nthĩ nĩkyatumie tũthĩnĩka mũno, ĩndĩ nĩtwoonie kana Yeova nũtũtetheeasya kwĩsĩla ana-a-asa maitũ. Mbeenĩ, tweekaa o kũsoma ĩũlũ wa wĩa wa kũnengane ũtethyo, ĩndĩ nĩtweeyoneie wĩa ũsu ũendeee kĩsionĩ kitũ.”

18. Ũtonya kwĩka ata ethĩwa nũkwenda kũthũkũma wĩa wa kũnengane ũtethyo? (Ĩngĩ sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Ũndũ Wĩa wa Kũnengane Ũtethyo Wamũtetheeisye.”)

¹⁸ We no wende kũkwata ũtanu ũla umanaa na kũthũkũma wĩa wa kũnengane ũtethyo? Ethĩwa nũkwenda, lilikana kana mavinda maingĩ ala matethasya wĩa ũsu manyuvawa kuma kwa ala methĩawa ikundinĩ sya kwaka Nyũmba sya Ũsumbĩ. Kwoou tavya atumĩa ma kĩkundi kyenyu kana nũkwenda kusũsya vomu ya kũkũlya wĩthĩwe wĩ ũmwe wa ala meyumĩtye kwaka Nyũmba sya Ũsumbĩ. Mũtumĩa ũmwe wa kĩkundi wĩ na ũmanyi mwingĩ ĩũlũ wa wĩa wa kũnengane ũtethyo aumisye ũtao ũũ: “Ethĩwa ndũthoketwʼe nĩ Kamitii ya Kũnengane Ũtethyo Ĩvinda ya Mũisyo, ndwaĩle kũthi kũthũkũma wĩa wa kũnengane ũtethyo kĩsionĩ kĩla kĩkwatĩtwe nĩ mũisyo.” Kũatĩĩa ũtao ũsu nĩkũtumaa wĩa witũ wa kũnengane ũtethyo ũendeea kwa nzĩa ĩla yaĩle.

19. Nĩ kwa nzĩa yĩva ya mwanya athũkũmi ma kũnengane ũtethyo monanasya kana twĩ amanyĩwʼa ma wʼo ma Klĩsto?

¹⁹ Wĩa wa kũnengane ũtethyo nĩ nzĩa ya mwanya ya kwonanyʼa kana nĩtũkwataa mwĩao wa Klĩsto wa ‘kwendana ithyĩ kwa ithyĩ.’ Ĩla tweethĩwa na wendo ta ũsu twĩthĩawa tũyonanyʼa kana twĩ amanyĩwʼa ma Klĩsto ma wʼo. (Yoa. 13:34, 35) Nĩ ũathimo mũnene ta kĩ ũmũnthĩ kwĩthĩwa na athũkũmi meyumĩtye na ngoo ya kwenda, na matumaa Yeova ataĩwa ĩla manengane ũtethyo kwa ala makwataa mbau Ũsumbĩ wa Ngai kwa ũĩkĩĩku!