1, 2. 1) ¿Baʼaxoʼob úuch tiʼ le disipuloʼob yanoʼob kaʼach Judeaoʼ? 2) ¿Bix eʼesaʼabik yaabilaj tiʼob?

 ÓOLIʼ tu jaʼabil 46 tiʼ le yáax siglooʼ yanchaj junpʼéel nojoch wiʼijil tu luʼumil Judea. Le disipuloʼoboʼ pʼáat minaʼan u tojol u manikoʼob baʼal u jaantoʼob, tumen jach koʼoj yéetel pʼisbil u beetaʼaltiʼob. Letiʼobeʼ maʼ chéen wiʼijoʼobiʼ, baʼaxeʼ tsʼoʼok tak u pʼáatal minaʼan u muukʼoʼob. Baʼaleʼ jach taʼaytak u yilkoʼob bix u tsʼáaik áantaj Jéeoba, lelaʼ junpʼéel baʼal mix juntéen ilaʼak teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ. ¿Bix ta tʼaan kun áantbiloʼob?

² Le sukuʼunoʼob yanoʼob Antioquía, tiʼ u luʼumil Siriaoʼ, tu chʼaʼajoʼob óotsilil tiʼ le sukuʼunoʼob yanoʼob Jerusalén yéetel Judea minaʼan baʼal u jaantoʼoboʼ. Ka joʼopʼ u tsʼáaikoʼob taakʼin utiaʼal ka bisaʼak tiʼ le disipuloʼoboʼ. Ka tsʼoʼokeʼ tu tsʼáajoʼob tiʼ Saulo yéetel Bernabé utiaʼal u bisoʼob tiʼ le ancianoʼob yanoʼob Jerusalenoʼ (xok Baʼaxoʼob 11:27-30; 12:25). Bukaʼaj wal úuchik u kiʼimaktal u yóol le disipuloʼob yanoʼob Judea le ka tu yiloʼob bix áantaʼabikoʼob tumen le sukuʼunoʼob yanoʼob Antioquíaoʼ.

3. 1) ¿Bix k-áantik k-sukuʼunoʼob bejlaʼa jeʼex beetaʼabik tumen le sukuʼunoʼob kajaʼanoʼob kaʼach Antioquíaoʼ? Aʼal junpʼéel baʼax eʼesik beyoʼ (ilawil xan le cuadro « Junpʼéel nojoch áantaj»). 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob ken k-xakʼalt teʼ xookaʼ?

³ Le baʼax úuch teʼ yáax siglooʼ, letiʼe yáax baʼax ku yaʼalik le Biblia tiʼ bix úuchik u yáantaʼal uláakʼ máaxoʼob meyajtik Dios tumen uláakʼ sukuʼunoʼob j-táanxel luʼumiloʼoboʼ. Bejlaʼa xaneʼ k-beetik jeʼex le sukuʼunoʼob tiʼ Antioquíaoʼ, tumen ken k-ojéelt táan u muʼyaj le sukuʼunoʼob tiʼ uláakʼ luʼumiloʼob yoʼolal junpʼéel loobiloʼ, tu séebaʼanil xan k-áantkoʼob. a Koʼox ilik óoxpʼéel kʼáatchiʼob ken u yáantoʼon k-il baʼaxten kʼaʼabéet k-áantik k-sukuʼunoʼob bey xan k-beetik le u maasil baʼaxoʼob ku yaʼalik Diosoʼ. ¿Baʼaxten k-ilik táakaʼan ichil k-meyajtik Jéeoba le k-áantik k-sukuʼunoʼoboʼ? ¿Baʼax oʼolal k-áantkoʼob? ¿Baʼax utsil ku taasiktoʼon k-áantkoʼob?

4. ¿Baʼax tu yaʼalaj Pablo tiʼ le corintoiloʼob yoʼolal le meyaj unaj u beetik le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ?

⁴ Tu kaʼapʼéel cartail Corintoiloʼobeʼ, apóstol Pabloeʼ tʼaanaj tiʼ le meyajoʼob unaj u beetik le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ. Kex tiʼ le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼan tu yaʼaloʼ, láayliʼ unaj xan u beetik le «uláakʼ tamanoʼob[oʼ]» (Juan 10:16). Lelaʼ ku yeʼesikeʼ kaʼapʼéel baʼax táakaʼan ichil k-meyajtik Dios. Yáaxeʼ  k-beetik «u meeyjil u kaʼa biskuba máak» yéetel Dios ken kʼaʼaytajnakoʼon bey xan ken kaʼans le máakoʼoboʼ (2 Cor. 5:18-20; 1 Tim. 2:3-6). U kaʼapʼéeleʼ letiʼe k-áantik le sukuʼunoʼoboʼ. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼaleʼ lelaʼ letiʼe «meyaj ku beetaʼal utiaʼal u yáantaʼal le máaxoʼob kiliʼichoʼoboʼ» (2 Cor. 8:4). Le tʼaan «meeyjil» yéetel «meyaj» tsʼoʼok k-aʼalikoʼ ku taal teʼ tʼaan diakonía ich griegooʼ. ¿Baʼaxten jach maʼalob ka k-naʼat lelaʼ?

5. ¿Bix úuchik u yeʼesik Pablo le u yáantaʼal le sukuʼunoʼoboʼ táakaʼan ichil u meyajtaʼal Dios?

⁵ Úuchik u meyaj tiʼ Pablo chéen junpʼéeliliʼ tʼaan utiaʼal u yaʼalik le kaʼapʼéel meyajoʼobaʼ, ku yeʼesik le u yáantaʼal le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ táakaʼan ichil le meyaj unaj u beetik le múuchʼuliloʼ. Táanil tiʼ u yaʼalik lelaʼ tsʼokaʼaniliʼ u yaʼalikeʼ: «Yaan xan jejeláas meyajoʼob kʼubéentaʼantoʼon, baʼaleʼ chéen juntúuliliʼ Yuumtsil yaan; yaan jejeláas baʼaloʼob jeʼel u páajtal u beetik máakeʼ, baʼaleʼ [...] letiʼe kiliʼich muukʼ péeksik máak u beet tuláakal le baʼaloʼobaʼ» (1 Cor. 12:4-6, 11). Pabloeʼ tu táakbesaj le jejeláas meyajoʼob ku beetaʼal teʼ múuchʼulil ichil u ‹meyajtaʼal Diosoʼ› (Rom. 12:1, 6-8). b Le oʼolal letiʼeʼ tu tsʼáaj u tiempo yéetel uláakʼ baʼaxoʼob yaantiʼ utiaʼal u yáantik «le máaxoʼob kiliʼichoʼob[oʼ]» (Rom. 15:25, 26).

6. 1) Jeʼex úuchik u yaʼalik Pabloeʼ, ¿baʼaxten táakaʼan ichil k-meyajtik Dios k-áantik le ku muʼyajoʼoboʼ? 2) Aʼal bix u yáantaʼal le sukuʼunoʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaaboʼ (ilawil le cuadro « Baʼaxoʼob unaj u beetaʼal táanil tiʼ junpʼéel loobil»).

⁶ Pabloeʼ tu yáantaj le corintoiloʼob u yiloʼob le u yáantkoʼob le sukuʼunoʼob ku muʼyajoʼoboʼ táakaʼan ichil u meyajtikoʼob Dios. Le oʼolal tu yaʼalajtiʼob: «Tu yoʼolal le bukaʼaj áantaj ka tsʼáaikeʼex tiʼ letiʼob bey xan tiʼ tuláakal máakoʼ, ku chíikpajal táan a tsʼoʼokbeskeʼex le baʼaxoʼob ka kʼaʼaytikeʼex tu táan tuláakal máakoʼ» (2 Cor. 9:13). Tumen u kʼáat u beetoʼob le baʼax tu kaʼansaj Cristooʼ ku yáantkoʼob u yéet sukuʼuniloʼob. Le oʼolal Pabloeʼ tu yaʼaleʼ le uts ku beetkoʼob tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ junpʼéel bix u yeʼesik u «sen nojoch utsil» Dios (2 Cor. 9:14; 1 Ped. 4:10). Le oʼolal le revista La Atalaya 1 tiʼ junio tiʼ 1976, tu yaʼalaj: «Jéeoba yéetel Jesucristoeʼ jach nojoch baʼal u yilkoʼob u yáantaʼal le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ». Bey túunoʼ, u yáantaʼal le sukuʼunoʼob tuʼux ku yúuchul junpʼéel loobiloʼ táakaʼan ichil u meyajtaʼal Dios (Rom. 12:1, 7; 2 Cor. 8:7; Heb. 13:16).

7, 8. ¿Baʼaxten k-áantik le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ? Tsole.

⁷ ¿Baʼax oʼolal k-áantik le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ? Tu kaʼapʼéel cartail Corintoiloʼobeʼ tiʼ ku yaʼalik Pablo baʼax oʼolaliʼ (xok 2 Corintoiloʼob 9:11-15). Teʼ versiculoʼobaʼ ku yaʼalik óoxpʼéel baʼax ku yúuchul ken beetaʼak «u meeyjil u yáantaʼal máak». Koʼox ilik cada junpʼéeliʼ.

⁸ Yáaxeʼ ku tsʼáaik nojbeʼenil tiʼ Jéeoba. Ilawil jaytéen ku tʼaan Pablo tiʼ Jéeoba teʼ versiculoʼob tsʼoʼok k-xokikoʼ. Yáaxeʼ tu yaʼaleʼ «ku beetik u tsʼaʼabal gracias tiʼ Dios», tsʼoʼoleʼ «utiaʼal u maas yaʼabtal u tsʼaʼabal gracias tiʼ Dios» (versículo 11 yéetel 12). Tu yaʼalaj xaneʼ «ku nojbeʼenkúuntkoʼob Dios» ken u yáantoʼob u maasil. Yéetel tu yaʼaleʼ ku chíikbesik «le sen nojoch utsil tu  yeʼesajteʼex Diosoʼ» (versículo 13 yéetel 14). Utiaʼal u tsʼoʼoksik u tsikbal tiʼ u kʼaʼabéetil u yáantaʼal le sukuʼunoʼoboʼ tu yaʼalaj: «Tsʼaʼabak gracias tiʼ Dios» (versículo 15; 1 Ped. 4:11).

9. ¿Bix u kʼexik u tuukul le máakoʼob yoʼolal le áantaj ku tsʼaʼabaloʼ? Aʼal junpʼéel baʼax eʼesik beyoʼ.

⁹ Jeʼex tu beetil Pabloeʼ, le máaxoʼob meyajtik Dios teʼ kʼiinoʼobaʼ ku yilkoʼob le u yáantkoʼob u maasil bey junpʼéel bix u tsʼáaikoʼob nojbeʼenil tiʼ Dios yéetel junpʼéel bix u jatsʼutskíintikoʼob u kaʼansaj (1 Cor. 10:31; Tito 2:10). Le áantajoʼob beyaʼ ku yeʼesik maʼ jaaj le baʼax ku yaʼalaʼal tu contra Jéeoba yéetel tu contra le máaxoʼob meyajtikoʼ. Lelaʼ bey u yeʼesik le ka tu beetaj loob junpʼéel chak ikʼal tiʼ junpʼéel luʼumiloʼ. Juntúul koʼolel kajaʼan tuʼux máan le chak ikʼaloʼ u tsʼaamaj kaʼach junpʼéel letrero tu jool u yotoch, tuʼux ku yaʼalik: «U j-jaajkunajeʼex Jéeoba, maʼ tʼaaneʼex teʼ najaʼ». Baʼaleʼ junpʼéel kʼiineʼ tu yilaj táan u yutskíintaʼal junpʼéel naj yaan aktáan tiʼ u yotoch. Ich wa jaypʼéel kʼiinoʼobeʼ tu yilaj bix kiʼimakil u yóol le máaxoʼob ku meyajoʼoboʼ, ka bin u kʼáat máaxoʼobiʼ. Ka tu yojéeltaj u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ, tu yaʼalaj: «Kʼaas bix in tratartikeʼex kaʼachi». Ka tu luʼsaj le letrero u tsʼaamaj tu jool u yotoch kaʼachoʼ.

10, 11. 1) ¿Baʼaxoʼob eʼesik k-tsʼáaik le baʼaxoʼob kʼaʼabéet tiʼ k-sukuʼunoʼob ken úuchuk junpʼéel loobiloʼ? 2) ¿Baʼax jóoʼsaʼanil ku tsʼaʼabal tiʼ le máaxoʼob ku binoʼob áantajoʼ? (Ilawil le cuadro « Junpʼéel folleto tsolik bix kun tsʼaabil le áantajoʼ».)

¹⁰ U kaʼapʼéeleʼ ku «tsʼaʼabal baʼax kʼaʼabéet» tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ (2 Cor. 9:12, u yáax jaats). Toʼoneʼ k-kʼáat k-áant le sukuʼunoʼob yéetel le baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼob yéetel k-kʼáat líiʼs u yóoloʼob. ¿Baʼaxten? Tumen tuláakal le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ táakaʼanoʼob tiʼ junpʼéeliliʼ wíinklil, le oʼolal «wa junxéetʼ tiʼ le wíinklil ku muʼyajoʼ, tuláakal le u maasil xéetʼeloʼoboʼ ku muʼyajoʼob tu yéetel» (1 Cor. 12:20, 26). Le yaabilaj yéetel le chʼaʼ óotsilil ku yeʼesik le sukuʼunoʼoboʼ le péeksikoʼob u pʼatoʼob baʼax ku beetkoʼob, u chʼaʼ u nuʼukul u meyajoʼob yéetel u binoʼob áantaj tuʼux ku yúuchul junpʼéel loobil (Sant. 2:15, 16). Jeʼex le ka tu beetaj le tsunami tu luʼumil Japón tu jaʼabil 2011, u najil Betel Estados Unidoseʼ tu kʼáataj tiʼ le Comiteʼob Regional tiʼ Construcción ku meyajoʼob Estados Unidos wa yaan sukuʼunoʼob jeʼel u binoʼob áantaj utiaʼal u jel líiʼsaʼal u Najiloʼob Reinooʼ. ¿Baʼax túun tu beetoʼob? Chéen wa jaypʼéel semanaʼobeʼ óoliʼ 600 u túulal tu yaʼaloʼob jeʼel u binoʼobeʼ, tsʼoʼoleʼ jeʼel tak u boʼotik u binoʼobeʼ. U najil Betel Estados Unidoseʼ tu yaʼalaj: «Jach séeb yanchajik máaxoʼob biniʼ». Juntúul sukuʼun japonileʼ tu kʼáataj tiʼ uláakʼ sukuʼun táanxel luʼumil baʼax péeks utiaʼal ka xiʼik áantajiʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Le k-sukuʼunoʼob yanoʼob Japonoʼ táakaʼanoʼob t-éetel ichil junpʼéeliliʼ wíinklil, le oʼolal yaj t-óol u muʼyajoʼob». Yoʼolal u yaabilajoʼobeʼ ku tsʼáaik u kuxtaloʼob tak tu táan kíimil utiaʼal u yáantkoʼob u sukuʼunoʼob (1 Juan 3:16). c

¹¹ Tak le máaxoʼob maʼatech u meyajtikoʼob Jéeobaoʼ ku tʼaanoʼob maʼalob yoʼolal le áantaj k-tsʼáaikoʼ. Jeʼex le ka úuch junpʼéel loobil tu kaajil Arkansas (Estados Unidos) tu jaʼabil 2013, junpʼéel periodicoeʼ tu yaʼalaj yoʼolal bix séebil u tsʼaʼabal áantaj tumen u  j-jaajkunajoʼob Jéeoba: «Le bix u múuchʼ meyaj u j-jaajkunajoʼob Jéeoba le ken úuchuk junpʼéel loobiloʼ ku yeʼesik jach maʼalob kaʼansaʼaniloʼob utiaʼal u tsʼáaʼob áantaj». Jach jeʼex úuchik u yaʼalik apóstol Pabloeʼ k-tsʼáaik «baʼax kʼaʼabéet tiʼ» k-sukuʼunoʼob.

12-14. 1) ¿Baʼaxten jach kʼaʼabéet u yáantaʼal le sukuʼunoʼob kaʼa kʼaʼaytaj yéetel u binoʼob muchʼtáambal ken tsʼoʼokok junpʼéel loobiloʼ? 2) ¿Baʼaxoʼob eʼesik jach ku taasik utsil u séeb táakpajal máak u meyajt Dios ken úuchuk junpʼéel loobil?

¹² U yóoxpʼéeleʼ k-áantkoʼob utiaʼal u kaʼa muchʼkubaʼob yéetel u seguert u kʼaʼaytajoʼob. Jeʼex úuchik u yaʼalik apóstol Pabloeʼ, ken k-áant le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ ku «yaʼabtal u tsʼaʼabal gracias tiʼ Dios» (2 Cor. 9:12, u tsʼook jaats). Junpʼéel bix u tsʼáaikoʼob gracias tiʼ Jéeobaeʼ letiʼe u joʼopʼol u kaʼa meyajtikoʼob jeʼex suukil u beetkoʼoboʼ (Fili. 1:10). Le revista The Watchtower tiʼ u jaʼabil 1946, tu yaʼalaj: «Pabloeʼ tu yaʼalaj [...] ka moʼolok taakʼin utiaʼal u yáantaʼal le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ. Beyoʼ yaan u páajtal u maas kʼubik u yóol u meyajtoʼob Jéeoba». Bejlaʼa xaneʼ láayliʼ bey k-beetkoʼ, tumen ken séeb káajak u jóokʼol kʼaʼaytaj tu kaʼatéen le sukuʼunoʼoboʼ ku muʼukʼaʼantal u fejoʼob yéetel ku líiʼskoʼob u yóol le máaxoʼob kajaʼanoʼob naatsʼ tiʼoboʼ (xok 2 Corintoiloʼob 1:3, 4).

¹³ Jujuntúul sukuʼunoʼobeʼ tsʼoʼok u yilkoʼob jach bey u yúuchloʼ, tumen ken tsʼoʼokok u yáantaʼaloʼobeʼ ku páajtal u káajal u kaʼa jóokʼloʼob kʼaʼaytaj, leloʼ jach ku beetik u muʼukʼaʼantal u fejoʼob. Juntúul sukuʼuneʼ tu yaʼalaj: «Le úuchik k-kaʼa jóokʼol kʼaʼaytajoʼ jach tu yáanten, tu yáantaj in watan yéetel in paalal. Úuchik k-áantik le máaxoʼob ku muʼyajoʼob xanoʼ tu tuʼubsajtoʼon le baʼaxoʼob k-muʼyajtikoʼ». Juntúul kiik xaneʼ tu yaʼalaj: «In táakpajal teʼ kʼaʼaytajoʼ tu yáanten utiaʼal maʼ in chʼíikil tuukul tiʼ le loobil uchaʼanoʼ. Tu yáanten in wuʼuyinba maʼalobil». Uláakʼ kiikeʼ tu yaʼalaj: «Yaʼab baʼaxoʼob maʼ tu páajtal k-utskíintik kaʼachi, baʼaleʼ le kʼaʼaytajoʼ tu yáantoʼon k-tsʼáa táanil le baʼax maas kʼaʼanaʼanoʼ. K-tsikbaltik le baʼax ken u beet Dios teʼ túumben yóokʼol kaaboʼ tu yáantoʼon k-il Dioseʼ jach yaan u túumbenkuntik tuláakal baʼal».

¹⁴ Jach maʼalob xan ka u yil u kaʼa séeb binoʼob muchʼtáambal. Kiyoko, juntúul kiik yaan óoliʼ 60 jaʼaboʼob tiʼeʼ, tu peʼertaj tuláakal baʼax yaantiʼ ka tu beetaj junpʼéel tsunami, chéen le nookʼ u takmaj pʼáattiʼoʼ yéetel u xaanab. Letiʼeʼ pʼáat maʼ tu kaxtik baʼax u beete. Teʼ kʼiin jeʼeloʼ, juntúul ancianoeʼ tu yaʼalajtiʼ yaan u beetik u muchʼtáambaloʼob ichil junpʼéel coche. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Le anciano, u yatan yéetel uláakʼ juntúul kiikeʼ kulajoʼon ichil le cocheoʼ. Teʼ kʼiin jeʼeloʼ maʼ máansaʼab le muchʼtáambal jeʼex suukaʼaniloʼ, baʼaleʼ tu yáantoʼon ka tuʼubuktoʼon le tsunamioʼ. Tu beetaj u líikʼil in wóol, leloʼ tu yeʼesajten jach ku yáantik máak le muchʼtáambaloʼoboʼ». Uláakʼ kiikeʼ tu yaʼalaj yoʼolal le muchʼtáambaloʼob beetaʼab le ka tsʼoʼok u yúuchul junpʼéel loobiloʼ: «Tu beetoʼob in wuʼuyik jach kanáantaʼanen» (Rom. 1:11, 12; 12:12).

15, 16. 1) ¿Baʼax utsil tu kʼamaj le sukuʼunoʼob yanoʼob Corinto yéetel tuláakʼ tuʼuxoʼob úuchik u yáantkoʼob u maasiloʼ? 2) ¿Baʼax utsiloʼob k-kʼamik xan teʼ kʼiinoʼobaʼ?

¹⁵ Pabloeʼ tʼaanaj tiʼ le utsiloʼob ku taasik tiʼ máak u yáantik le ku muʼyajoʼoboʼ bey xan le utsil ku kʼamik le máaxoʼob ku yáantaʼaloʼoboʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ le corintoiloʼob le baʼax tu beetaj le sukuʼunoʼob yanoʼob Jerusalén kʼam le áantaj tu túuxtoʼoboʼ: «Ku kʼáat óolaloʼob ta woʼolaleʼex tumen u yaabiltmeʼexoʼob yoʼolal le sen nojoch utsil tu yeʼesajteʼex Diosoʼ» (2 Cor. 9:14). Jeʼex túun k-ilkoʼ, yoʼolal le áantaj tu kʼamaj le sukuʼunoʼob yanoʼob Jerusalenoʼ, payalchiʼinajoʼob yoʼolal le sukuʼunoʼob yanoʼob Corintooʼ, ichiloʼobeʼ tiaʼan xan le sukuʼunoʼob maʼ judíoʼoboʼ. Yoʼolal le baʼax tu beetoʼoboʼ maas yaabiltaʼaboʼob.

¹⁶ Le revista The Watchtower 1 tiʼ diciembre tiʼ 1945, tu tsolaj baʼax utsiloʼob ku taasik u yáantaʼal le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ: «Le ken áantaʼak le máaxoʼob ku muʼyajoʼob ichil u kaajal Dios tumen u maasil sukuʼunoʼoboʼ ku chíikpajal bix maʼalobil u biskubaʼob». Lelaʼ letiʼe baʼax ku yilik le sukuʼunoʼob áantik le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ. Juntúul anciano bin áantaj teʼ tuʼux búul u yotoch le sukuʼunoʼoboʼ, tu yaʼalaj: «In táakpajal teʼ áantajaʼ tu yáanten in maas yaabilt le sukuʼunoʼoboʼ». Juntúul kiik áantaʼabeʼ tu yaʼalaj: «U kaajal Jéeobaeʼ jach tu jaajil bey junpʼéel Paraísoeʼ» (xok Proverbios 17:17).

17. 1) ¿Bix u béeytal le baʼax ku yaʼalik Isaías 41:13 ken áantaʼak le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ? 2) Aʼal bix u tsʼaʼabal nojbeʼenil tiʼ Jéeoba yoʼolal le áantaj ku tsʼaʼabaloʼ yéetel bix u yáantaj utiaʼal u maas yaabiltikuba le sukuʼunoʼoboʼ (ilawil xan le cuadro « Le sukuʼunoʼob ku yáantajoʼob tuláakal yóokʼol kaaboʼ»).

¹⁷ Ken kʼuchuk le sukuʼunoʼob áantaj teʼ tuʼux uchaʼan le loobiloʼ, le sukuʼunoʼob ku muʼyajoʼoboʼ ku yilkoʼob bix u béeytal le  baʼax ku yaʼalik Jéeobaaʼ: «Teen, Yuumtsil a Dioseʼ, tsʼoʼok in machikech ta kʼab; teneʼ tin waʼalaj tiʼ tech: Maʼ a sajaktal, teen áantkech» (Isa. 41:13). Juntúul kiik áantaʼab le ka úuch junpʼéel loobiloʼ tu yaʼalaj: «Tin wuʼuyaj jach chéen tin juunal pʼáaten le ka tsʼoʼok le nojoch loobiloʼ, baʼaleʼ áantaʼaben tumen Jéeoba. Jach kiʼimak in wóol yoʼolal le áantaj tu tsʼáajten le sukuʼunoʼoboʼ, hasta maʼ tin kaxtik tʼaanoʼob bix jeʼel in tsikbaltikeʼ». Kaʼatúul ancianoʼobeʼ tu tsʼíibtoʼob le baʼax tu yaʼalaj le sukuʼunoʼob tu múuchʼuliloʼoboʼ: «Jach muʼyajnajoʼon úuchik u tíitkuba le luʼumoʼ, baʼaleʼ t-ilaj bix úuchik u yáantkoʼon Jéeoba yoʼolal le sukuʼunoʼoboʼ. K-xokik kaʼach bix u yáantaʼal le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ, baʼaleʼ bejlaʼeʼ toʼon il bix u beetaʼal».

18. ¿Baʼax unaj a beetik wa a kʼáat áantaj teʼ tuʼuxoʼob ku yúuchul loobiloʼoboʼ? (Ilawil xan le cuadro « Áantaʼab u chʼaʼtukult baʼax ken u beete».)

¹⁸ ¿A kʼáat wa a wuʼuy bix u kiʼimaktal u yóol le máaxoʼob ku yáantajoʼob tuʼux ku yúuchul junpʼéel loobiloʼ? Wa beyoʼ, kʼaʼajaktecheʼ le sukuʼunoʼob beyaʼ maases ku yéeyaʼal ichil le ku táakpajloʼob utiaʼal u líiʼsaʼal u Najiloʼob Reinooʼ. Le oʼolaleʼ kʼáat tiʼ le ancianoʼob ta múuchʼulil junpʼéel solicitud utiaʼal a chupoʼ. Juntúul anciano úuch joʼopʼok u yáantaj tuʼux ku yúuchul nukuch loobiloʼobeʼ tu yaʼalaj: «Maʼ a bin áantaj teʼ tuʼux uchaʼan loobil wa maʼ letiʼe Comité tiʼ Socorro aʼaliktech ka xiʼikechoʼ». Beyoʼ yaan u tsʼaʼabal le áantaj jeʼex unajoʼ.

19. ¿Baʼaxten k-aʼalik u yáantaʼal le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ ku yeʼesik máaxoʼob jach tu jaajil u disipuloʼob Cristo?

¹⁹ Ken áantaʼak le máaxoʼob ku muʼyajoʼob yoʼolal junpʼéel loobiloʼ ku beetaʼal le baʼax tu yaʼalaj Jesusaʼ: «Yaabiltabaʼex ta baatsileʼex». Ken k-beeteʼ k-eʼesik jach tu jaajil u disipuloʼon (Juan 13:34, 35). Tuukulnen tiʼ le bukaʼaj sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼob ku táakpajloʼob utiaʼal u nojbeʼenkúuntaʼal Jéeoba le ken u yáantoʼob le sukuʼunoʼob ku muʼyajoʼoboʼ. Letiʼobeʼ ku yáantkoʼob le máaxoʼob u tsʼaamubaʼob tu tséel le Reinooʼ. ¿Máasaʼ jach kiʼimak k-óol yoʼolal le áantaj ku tsʼáaikoʼoboʼ?