1, 2. (a) Nĩ maũndũ meva meonanyʼa kana Mũsumbĩ witũ ethĩĩtwe asumbĩkĩte kuma mwaka wa 1914? (b) Nĩ maũndũ meva tũũneenea kĩlungunĩ kĩĩ?

 NĨTWĨKĨAWA vinya mũno twasũanĩa maũndũ ala Ũsumbĩ wa Ngai wĩkĩte o na kau wĩthĩĩtwe na amaitha aingĩ. (Sav. 110:2) Mũsumbĩ witũ e na nguthu nene ya atavanyʼa ala methĩawa meyumĩtye na ngoo ya kwenda. Nũmatheetye kĩ-veva na mwĩkalĩlenĩ. O na ũu wĩ o vo amaitha ma Ũsumbĩ nĩmatatĩte kũtũaanyʼa, ĩndĩ ithyĩ twĩthĩawa na ngwatanĩo nthĩ yonthe. Maũndũ asu na angĩ maingĩ ala tũnoonie Ũsumbĩ wĩanĩĩtye, meonanyʼa ũtheinĩ kana kuma mwaka wa 1914, Mũsumbĩ witũ ethĩĩtwe asumbĩkĩte katĩkatĩ wa amaitha ma Ũsumbĩ.

² O mĩtũkĩ Ũsumbĩ ũkilye ũneanĩsya maũndũ angĩ maingĩ ma ũsengyʼa. Ũsumbĩ ũsu ‘ũkooka’ na ‘kũtilanga ilungu na kũmina’ amaitha mawʼo. (Mt. 6:10; Nda. 2:44) Ĩndĩ mbee wa kũminwa kwa amaitha asu, ve maũndũ angĩ manene makamba kwĩkĩka. Maũndũ meva? Mawathani me kĩvathũkanyʼo ala me Mbivilianĩ nĩmasũngĩĩte ĩkũlyo yĩu. Ekai tũkunĩkĩle amwe ma mawathani asu nĩ kana tũmanye maũndũ ala makilyĩ kwĩkĩka o mĩtũkĩ.

3. Nĩ ũndũ wĩva wa mbee katĩ wa maũndũ ala tweteele mekĩke?

³ Kũtangaasa mũuo. Nthĩnĩ wa valũa ũla wamaandĩkĩie Athesalonika, Vaulo nĩwaeleisye ũndũ wa mbee katĩ wa maũndũ ala tweteele mekĩke. (Soma 1 Athesalonika 5:2, 3.) Valũanĩ ũsu, nũwetete “mũthenya wa [Yeova],” ũla ũkambĩlĩĩlya na kũvithũkĩwa kwa ‘Mbaviloni Ĩla Nene.’ (Ũvu. 17:5) Ĩndĩ, ĩvinda ĩkuvĩ mbee wa mũthenya ũsu kũvika, atongoi ma nthĩ makeethĩwa maitangaasa, “Kwĩ mũuo na vai mũisyo.” Nĩvatonyeka yĩu yĩkethĩwa ne ĩtangaso o yĩmwe, kana matangaso ma mwanya maatĩanĩe. Mo atongoi ma ndĩni makeethĩwa na ngwatanĩo na atongoi ma nthĩ ũndũnĩ ũsu? Nũndũ atongoi ma ndĩni no ma nthĩ ĩno, nĩvatonyeka makethĩwa na ngwatanĩo na atongoi asu ma nthĩ ĩla mekwasya, “Mũuo, mũuo.” (Yel. 6:14;  23:16, 17; Ũvu. 17:1, 2) Kũtangaasa kana kwĩ mũuo na vai mũisyo nĩkwʼo kũkonanyʼa kana mũthenya wa Yeova ũkilyĩ ũnavika. Amaitha ma Ũsumbĩ wa Ngai “maikavonoka nongi.”

4. Tũtonya kũtetheka ata twaelewa wathani wa mũtũmwa Vaulo ĩũlũ wa ĩtangaso ya kana kwĩ mũuo na vai mũisyo?

⁴ Nĩkĩ kũelewa wathani ũsu nĩ ũndũ ũtonya kũtũtetheesya? Vaulo aĩtye atĩĩ: “Mũi kĩvindunĩ, ũndũ mũthenya ũsu ũmũvikĩa ta kĩngʼei.” (1 Ath. 5:3, 4) Kĩvathũkanyʼo na andũ aingĩ ũmũnthĩ, ithyĩ nĩtwĩsĩ maũndũ ala maendeee melekele va. Wathani wa kana kwĩ mũuo na vai mũisyo ũkeanĩwʼa ata? No nginya tweteele twone ũndũ maũndũ makethĩwa mailyĩ. Kwoou, “tũsyaĩĩsye na kwĩthĩwa na wĩtingʼo.”—1 Ath. 5:6; Nzev. 3:8.

5. Nĩ ũndũ wĩva ũkethĩwa wĩ mwambĩĩo wa ũla “thĩna mũnene”?

⁵ Kũvithũkĩwa kwa ndĩni. Lilikana kana Vaulo aandĩkie ũũ: ‘Ĩvinda yĩla mekwasya, Kwĩ mũuo na vai mũisyo, o ĩvinda yĩu nĩwʼo wanangĩko wĩũka ĩũlũ woo mĩtũkĩ.’ O tondũ kĩtundumo kyũkaa na mĩtũkĩ ĩtina wa kwatisa, nowʼo “wanangĩko” wĩũka na mĩtũkĩ ĩtina wa ĩtangaso ya kana “kwĩ mũuo na vai mũisyo.” Nĩ kyaũ kĩkanangwa? Mbee, nĩ ‘Mbaviloni Ĩla Nene,’ nayo nĩ Ndĩni Ila Syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto, na ndĩni ila ingĩ syonthe sya ũvũngũ. Mbaviloni ĩsu noyo yĩtawa “ĩlwaya.” (Ũvu. 17:5, 6, 15) Kwanangwa kwa Mbaviloni nĩkwʼo kũkethĩwa mwambĩĩo wa ũla “thĩna mũnene.” (Mt. 24:21; 2 Ath. 2:8) Aingĩ makasengwʼa mũno nĩ kwanangwa kũu. Nĩkĩ? Nũndũ kũvikĩĩa ĩvindanĩ yĩu, “ĩlwaya” yĩu yĩkethĩwa yĩisũanĩa kana yo no ta “mũsumbĩ mũndũ mũka,” na ‘yĩikethĩwa na kĩmeto nongi.’ Ĩndĩ yĩkeethĩa yĩkĩte kwĩkenga. Yĩkaanangwa na mĩtũkĩ o ta “mũthenya o ũmwe.”—Ũvu. 18:7, 8.

6. Nĩ kyaũ kĩkavithũkĩa ‘Mbaviloni Ĩla Nene’?

⁶ Nĩ kyaũ kĩkavithũkĩa ‘Mbaviloni Ĩla Nene’? Ĩkavithũkĩwa nĩ “nyamũ” yĩ na “mbya ĩkũmi.” Ĩvuku ya Ũvuanʼyo yonanĩtye kana nyamũ ĩsu nĩ Ngwatanĩo ya Nthĩ (UN). Nasyo mbya ĩkũmi syonanasya silikalĩ syonthe sya kĩ-siasa ila ikwataa mbau ĩla “nyamũ ndune mũno.” (Ũvu. 17:3, 5, 11, 12) Kũvithũkĩwa kũu kũkeethĩwa kũthũkĩte ata? Nthĩ ila syĩ nthĩnĩ wa ngwatanĩo ĩsu ya nthĩ ikavena yĩla ĩlwaya malĩ yayo, iye nyama syayo, na ‘kũyĩvĩvya vyũ na mwaki.’—Soma Ũvuanʼyo 17:16. a

7. Ndeto sya Yesũ ila syĩ ĩandĩkonĩ ya Mathayo 24:21, 22 syeanĩie ata ĩvinda ya atũmwa, na ikeanĩa ata ĩvinda yũkĩte?

⁷ Kũkuvĩvwʼa kwa matukũ. Mũsumbĩ witũ nĩwaeleisye kĩla kĩkethĩwa ĩla matukũ asu mekuvĩvwʼa ĩvindanĩ ya ũla thĩna mũnene. Yesũ aisye atĩĩ: “Kwondũ wa ala anyuve matukũ asu makakuvĩvwʼa.” (Soma Mathayo 24:21, 22.) Ndeto isu sya Yesũ nĩsyeanĩie o vanini mwaka wa 66, ĩla Yeova ‘wakuvĩvisye’ kũvithũkĩwa kwa Yelusaleme nĩ ita sya Lomi. (Mko. 13:20) Ũndũ ũsu nĩwatumie Aklĩsto ala maĩ Yelusaleme na Yutia mavonoka. Nĩ kyaũ kĩkekĩka nthĩ yonthe ĩvinda ya ũla thĩna mũnene wũkĩte? Yeova, kwĩsĩla Mũsumbĩ witũ, ‘akakuvĩvya’  kũvithũkĩwa kwa ndĩni nĩ Ngwatanĩo ya Nthĩ, nĩ kana ndĩni ya wʼo ndĩkananganĩwʼe na ndĩni sya ũvũngũ. Kwoou ĩla ndĩni syonthe sya ũvũngũ ikanangwa, no ndĩni ya wʼo ĩkavonoka. (Sav. 96:5) Ekai yu tũneenee maũndũ ala makethĩwa ĩtina wa kwanangwa kwa ndĩni sya ũvũngũ.

8, 9. Yesũ aneenaa ĩũlũ wa maũndũ meva ma ũsengyʼa, na andũ makeeka ata moona maũndũ asu?

⁸ Wathani wa Yesũ ĩũlũ wa mĩthenya ya mũminũkĩlyo nĩwonanĩtye maũndũ manene ala makekĩka kaũ wa Ali–Maketoni ũtanambĩĩa. Maũndũ elĩ ma mbee ala tũũneenea mawetetwe ĩvukunĩ ya Mathayo, Maliko, na ya Luka.—Soma Mathayo 24:29-31; Mko. 13:23-27; Luka 21:25-28.

⁹ Maũndũ ma ũsengyʼa matunĩ. Yesũ athanie ũũ: “Syũa [yĩkaya] kĩvindu, na mwei ũilea kumya kyeni kyawʼo, na ndata ikĩvalũka kuma ĩtunĩ.” Yesũ oonanasya kana atongoi ma ndĩni maikethĩwa matonya kwĩkwatwʼa kũnengane kyeni, kana kũtongoesya andũ. O na ũu wĩ o vo, we Yesũ nĩwĩthĩwa oonanasya kana ve maũndũ ma ũsengyʼa makoneka matunĩ? Nĩvatonyeka. (Isa. 13:9-11; Yoe. 2:1, 30, 31) Andũ makeeka ata moona maũndũ asu? Makeethĩwa na “ũnyamao” nũndũ ‘makasũanĩwa,’ kana masaanĩwʼe, wĩthĩe mayĩsĩ ũndũ mekwĩka. (Luka 21:25; Nzev. 1:17) Vate nzika, amaitha ma Ũsumbĩ wa Ngai, o na ethĩwa nĩ “asumbĩ” kana “ngombo,” “makatwʼĩka nda nĩ wʼĩa, na ũndũ wa kweteela maũndũ ala mokĩte,” na makatata kũmantha vandũ va kwĩvitha. Ĩndĩ maikona vandũ matonya kwĩvitha ũthatu wa Mũsumbĩ witũ.—Luka 21:26; 23:30; Ũvu. 6:15-17.

10. Yesũ akaumya ũsilĩlo wĩva, na kũkeethĩwa ata kwa ala makwataa mbau Ũsumbĩ wa Ngai na kwa ala maũvĩngaa?

¹⁰ Kũsilĩlwa kwa malondu na mbũi. Amaitha onthe ma Ũsumbĩ wa Ngai makalasimĩka kwona ũndũ mũna ũla ũkatuma ũnyamao woo wongeleka. Yesũ aisye atĩĩ: “[Makoona] mwana wa mũndũ okĩte mathweonĩ na vinya mũnene na ũtheu mũtisu.” (Mko. 13:26) Vinya ũsu ũvĩtũkĩte wa mũndũ ũkoonanyʼa kana Yesũ nĩwooka kũsilĩla malondu na mbũi. Nthĩnĩ wa kĩlungu kĩngĩ kya wathani ũsu wa mĩthenya ya mũminũkĩlyo, Yesũ nũeleetye maũndũ maingangĩ ĩũlũ wa ũsilĩlo ũsu. Maũndũ asu mawetetwe nthĩnĩ wa ngelekanyʼo ya malondu na mbũi. (Soma Mathayo 25:31-33; Savuli 37:9-11.) Ala makwataa mbau Ũsumbĩ wa Ngai me aĩkĩĩku makasilĩlwa kwĩthĩwa “malondu” na ‘makookĩlya mĩtwe yoo’ maimanya kana ‘wovosyo woo nĩ mũthengeeu.’ (Luka 21:28) Ĩndĩ, ala mavĩngaa Ũsumbĩ makasilĩlwa kwĩthĩwa “mbũi” na ‘makameta,’ maimanya kana makilyĩ ‘kũvetwa’ vyũ.—Mt. 24:30; Ũvu. 1:7.

11. Nĩ kyaũ twaĩle kũlilikana o tũendeee kũkunĩkĩla maũndũ ala makekĩka ĩvinda yũkĩte?

¹¹ Ĩtina wa Yesũ kũsilĩla “mbaĩ syonthe,” ve maũndũ angĩ manene makethĩwa kaũ wa Ali–Maketoni ũtanambĩĩa. (Mt.  25:32) Ekai tũneenee maũndũ elĩ katĩ wa asu, namo nĩ: Ngoki kũvithũkĩa andũ ma Ngai, na kũmbanwʼa kwa etĩkĩwʼa mauta. O tũendeee kũkunĩkĩla maũndũ asu elĩ, nĩtwaĩle kũlilikana kana Ndeto ya Ngai ndĩwetete ũtheinĩ ĩla maũndũ asu makekĩka. Ĩndĩ nĩvatonyeka o kwa kavinda maũndũ asu elĩ makethĩwa mayĩkĩka ĩvindanĩ yĩmwe.

12. Nĩ nthĩnĩ wa kaũ wĩva Satani ũkokita Ũsumbĩ ate na tei?

¹² Kũvithũkĩa vate tei. Ngoki wa Makoki akavithũkĩa etĩkĩwʼa mauta ala makethĩwa matialĩte kũũ nthĩ o vamwe na malondu angĩ ala mamakwataa mbau. (Soma Esekieli 38:2, 11.) Kũvithũkĩwa kũu kwa Ũsumbĩ ũla wĩthĩĩtwe ũsumbĩkĩte, nĩwʼo ũkethĩwa wĩ mũthya wa kaũ ũla Satani wĩthĩĩtwe aimokita etĩkĩwʼa mauta kuma ĩla walũngilwʼe ĩtunĩ. (Ũvu. 12:7-9, 17) Satani ethĩĩtwe aimokita etĩkĩwʼa mauta, na mũno mũno kuma ĩla mambĩĩie kũmbanwʼa ĩngĩ kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto. Kĩeleelo kyake kĩthĩĩtwe ne kwananga maũndũ maseo ma kĩ-veva ala tũtanĩaa, ĩndĩ nũemetwe. (Mt. 13:30) O na ũu wĩ o vo, ĩla ndĩni sya ũvũngũ ikavetwa na andũ ma Ngai mayoneka ta mekalĩte “mate na maũvai, na mate na ivingi kana mbingĩlo,” Satani akoona ũsu ne mwanya mũseo wa kũmavithũkĩa. Akoombanyʼa silikalĩ sya andũ nĩ kenda imavithũkĩe vate tei andũ ala makwataa mbau Ũsumbĩ.

13. Yeova akoosa ĩtambya yĩva nĩ kenda atangĩĩe andũ make?

¹³ Wathani wa Esekieli nĩwonanĩtye kĩla kĩkethĩwa. Wathani ũsu waĩtye ũũ ĩũlũ wa Ngoki: “Ũkauma vandũ vaku kuma itulunĩ sya ngalĩ ya ĩũlũ, we, na ngo mbingĩ sya andũ vamwe naku, onthe makuĩtwe nĩ mbalasi nguthu nene na ita syĩ ũtonyi; na ũkamokĩa andũ makwa Isilaeli, ta ĩthweo ũvwʼĩke nthĩ.” (Esek. 38:15, 16) Yeova akoosa ĩtambya yĩva ĩvinda ya kũvithũkĩwa kũu, kũla kwĩĩthĩwa kũyoneka ta kũtatonya kũsiĩĩwa? Yeova easya ũũ: “Ũthilĩku wakwa ũkambata,” na akasyoka akasya, ‘Ngeetya ũvyũ.’ (Esek. 38:18, 21; soma Nzekalia 2:8.) Kwoou Yeova akoosa ĩtambya ya kũkitana na Ngoki nĩ kenda atangĩĩe athũkũmi make kũũ nthĩ. Ĩtambya yĩu nĩyo kaũ wa Ali–Maketoni.

14, 15. Nĩ ũndũ ũngĩ wĩva ũkekĩka ĩtina wa Satani kwambĩĩa kũvithũkĩa andũ ma Ngai vate tei?

¹⁴ Tũtanamba kũneenea ũndũ Yeova ũkatangĩĩa andũ make ĩvinda ya kaũ wa Ali–Maketoni, ekai twambe kũkunĩkĩla ũndũ ũngĩ mũnene ũla ũkekĩka. Ũndũ ũsu ũkeekĩka ĩvinda ĩna ĩtina wa Satani kũvithũkĩa andũ ma Ngai vate tei, na mbee wa Yeova kwosa ĩtambya ya kũtangĩĩa andũ make ĩvinda ya kaũ wa Ali–Maketoni. O tondũ kalungu ka 11 konanĩtye, ũndũ ũsu ũngĩ mũnene nĩ kũmbanwʼa kwa etĩkĩwʼa mauta ala makethĩwa matialĩte kũũ nthĩ.

¹⁵ Kũmbanwʼa kwa etĩkĩwʼa mauta. Mathayo na Maliko nĩmaandĩkie ndeto sya Yesũ ĩũlũ wa andũ “anyuve,” namo nĩ Aklĩsto ala metĩkĩwʼe mauta kwĩsĩla veva mũtheu. Maandĩkie  ũndũ ũsu katĩ wa maũndũ maingĩ ala makekĩka kaũ wa Ali–Maketoni ũtanambĩĩa. (Sisya kalungu ka 7.) Yesũ ayathana ĩũlũ wa ĩvinda yĩla ũkethĩwa e mũsumbĩ, aĩtye atĩĩ: “Nĩvo wĩtũma alaĩka mombanʼye anyuve make kuma ngalĩ inya sya iseve, na kuma kĩtulu kya nthĩ kũvika kĩtulu kya ĩtu.” (Mko. 13:27; Mt. 24:31) Yesũ aneeneaa kũmbanwʼa kwĩva? Ndaneenaa ĩũlũ wa ũsiĩlo wa mũthya wa Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta ala makethĩwa matialĩte kũũ nthĩ, ũla ũkethĩwa mbee wa ũla thĩna mũnene kwambĩĩa. (Ũvu. 7:1-3) Vandũ va ũũ, Yesũ aneeneaa ũndũ mũna ũkekĩka ĩvinda ya ũla thĩna mũnene wũkĩte. Kwoou veonekana kana ĩtina wa Satani kwambĩĩa kũvithũkĩa andũ ma Ngai vate tei, etĩkĩwʼa mauta ala makethĩwa matialĩte kũũ nthĩ makoombanwʼa mathi ĩtunĩ.

16. Ĩtina wa kũthayũũkwʼa na kũthi ĩtunĩ, Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta makeethĩwa na kĩanda kĩva kaũnĩ wa Ali–Maketoni?

¹⁶ Kwʼo kũmbanwʼa kwa etĩkĩwʼa mauta ala makethĩwa matialĩte kũũ nthĩ kũkeethĩwa kũthelete kaũ wa Ali–Maketoni ũtanambĩĩa? Nũndũ veonekana kana makoombanwʼa ĩtina wa Satani kwambĩĩa kũvithũkĩa andũ ma Ngai, ũu wĩonanyʼa kana etĩkĩwʼa mauta onthe me 144,000, ala makasumbĩka vamwe na Klĩsto, makeethĩwa ĩtunĩ kaũ wa Ngai wa Ali–Maketoni ũtanambĩĩa. Na me kũu, makanengwa ũkũmũ wa kũtetheanĩsya na Yesũ kũtũmĩa “ndata ya kĩaa” nĩ kenda manange amaitha ma Ũsumbĩ wa Ngai. (Ũvu. 2:26, 27) Kwoou mo vamwe na alaĩka me vinya, etĩkĩwʼa mauta asu makethĩwa me athayũũkye, makamũatĩĩa Klĩsto, ũla nĩ Mũsumbĩ na Ngũmbaũ ya Kaũ, ĩla ũkethĩwa ayũkita na “ita syĩ ũtonyi” sya amaitha ala makethĩwa mayenda kũmina andũ ma Yeova. (Esek. 38:15) Ĩla kaũ ũsu mũvyũ ũkambĩĩa, ũu ũkoonanyʼa kana kaũ wa Ali–Maketoni nĩwambĩĩa!—Ũvu. 16:16.

17. Ĩvinda ya kaũ wa Ali–Maketoni, kũkeethĩwa ata kwa ala makethĩwa masilĩlĩtwe kwĩthĩwa “mbũi”?

¹⁷ Kwanangwa kwa mbũi. Kwambĩĩa kwa kaũ wa Ali–Maketoni nĩkwʼo kũkonanyʼa kana ũla thĩna mũnene nĩwathela. Kũvikĩa vau, ve wĩa ũngĩ Yesũ ũkatethya eka kwĩthĩwa e Mũsili wa “mbaĩ syonthe.” Akaananga mbaĩ syonthe, kana andũ onthe ala ũkethĩwa amasilĩlĩte kwĩthĩwa “mbũi.” (Mt. 25:32, 33) Mũsumbĩ witũ akatũmĩa “ũvyũ” ‘kũkũna mbaĩ.’ Vate nzika, onthe ala maelekanĩtwʼe na mbũi, methĩwe nĩ “asumbĩ” kana “ngombo,” “makavetwa” vyũ.—Ũvu. 19:15, 18; Sav. 37:9-11.

18. (a) Maũndũ makeethĩwa mailyĩ ata kwa ala makasilĩlwa kwĩthĩwa “malondu”? (b) Yesũ akaminũkĩlĩĩlya ũsindi wake kwa kwĩka ata?

¹⁸ Maũndũ makeethĩwa me maseo mũno kwa ala Yesũ ũkamasilĩla kwĩthĩwa “malondu”! “Malondu” asu, ala nĩ “ĩkomano ĩnene ya andũ,” makeethĩwa mayoneka ta matatonya kwĩyũkitĩa, ĩndĩ makatangĩĩwa maikaminwe nĩ Satani na nguthu yake nene ya ita, ila nĩsyo “mbũi,” na makavonoka kuma “thĩnanĩ ũla mũnene.” (Ũvu. 7:9, 14) Na ĩndĩ ĩtina wa Yesũ kũsinda  na kũmina amaitha onthe ma Ũsumbĩ wa Ngai, akamwĩkya Satani vamwe na ndaimoni syake ĩimanĩ yĩte kĩtulu. Me ĩimanĩ yĩu, makeethĩwa mailyĩ ta akwʼũ, nũndũ maikethĩwa matonya kwĩka ũndũ o na ũmwe kwa ĩvinda ya myaka ngili.—Soma Ũvuanʼyo 6:2; 20:1-3.

19, 20. Tũtonya kũatĩĩa ata kĩla tũkwĩmanyĩsya ĩandĩkonĩ ya Isaia 26:20 na 30:21?

¹⁹ Tũtonya kwĩyũmbanĩsya ata maũndũ asu ma kũtelemya mokĩte? Ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yawetie ũũ myaka mĩna mĩvĩtu: “Tũkavonoka tweethĩwa twĩ ewi.” Nĩkĩ vakethĩwa vailyĩ ũu? Ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩu wĩ nthĩnĩ wa ũtao ũla Yeova wanengie Ayuti ala matavĩtwe makatwawa Mbaviloni. Yeova athanĩte kana Mbaviloni yaĩ ĩsindwe. Ĩndĩ andũ ma Ngai maaĩlĩte kwĩka ata nĩ kenda meyũmbanĩsye ũndũ ũsu? Yeova ameie atĩĩ: “Ũkai, andũ makwa, lika tũsũmbanĩ twaku, noivinga mĩomo yaku: ĩvithe kavinda kanini, kũvika ũthatu ũvĩte.” (Isa. 26:20) Kwasisya ndeto ii itũmĩĩtwe mũsoanĩ ũsu: “ũkai,” “lika,” “noivinga,” na “ĩvithe.” Ndeto isu syĩonanyʼa kana ũsu nĩ mwĩao. Ayuti ala maatĩĩie mwĩao ũsu maaĩlĩte kwĩkala nyũmbanĩ syoo, nĩ kana maikoawe nĩ ita ila syavithũkĩĩte Mbaviloni. Kwoou mesaa kũvonoka maatĩĩa ũndũ Yeova wamatavĩtye. b

²⁰ Ũndũ ũsu wĩtũmanyĩsya kyaũ? O tondũ kwailyĩ ĩvinda ya athũkũmi asu ma Yeova ma tene, tũkavonoka twaatĩĩa maũndũ ala ũtũtavĩtye. (Isa. 30:21) Yeova atũtavasya maũndũ asu kwĩsĩla kĩkundi kya Kĩklĩsto. Kwoou ĩvindanĩ yĩĩ nĩtwaĩle kũmaatĩĩa na ngoo yonthe. (1 Yoa. 5:3) Tweeka ũu, ndũkethĩwa ne ũndũ wĩ vinya mũno ĩvinda yũkĩte kũmwĩwʼa Yeova kuma ngoonĩ, na kwondũ wa ũu tũkasũvĩwa nĩ Yeova Ĩthe witũ, na Yesũ Mũsumbĩ witũ. (Nzev. 2:3) Na nũndũ tũkakwata ũsũvĩo ũsu, tũkeeyonea ũndũ Ũsumbĩ wa Ngai ũkamina vyũ amaitha mawʼo. Vate nzika asu nĩ maũndũ matakola nongi!