1, 2. (a) I bukamoni’ka bulombola’mba Mulopwe wetu washilwile kuludika mu 1914? (b) I bika byotusa kubandaula mu uno shapita?

 KUMONA bintu bilongele Bulopwe bwa Leza umbukata mwa balwana nabo, i mwanda ukankamika lwitabijo. (Ñim. 110:2) Mulopwe wetu i mutetule kibumbo kya basapudi ba kwituma. I mutōkeje ne kusubula balondi bandi ku mushipiditu ne mu ñeni. Nansha balwana bonso na Bulopwe byobalongele bukomo bwa kwitukalañanya, batwe tudi umbumo ntanda yonso. Uno mwanda ne myanda mikwabo mivule ilongele Bulopwe yotwabandawile ileta bukamoni kebupatanibwa bwa amba tamba 1914, Mulopwe wetu uludikanga umbukata mwa balwana na Bulopwe.

² Bulopwe busa kulonga bintu bitulumukwa mpata kumeso’ku. Busa ‘kwiya’ ‘kutyumuna bipindibipindi ne kukubija’ balwana nabo. (Mat. 6:10; Dan. 2:44) Ino kumeso kwa bino kulongeka, kudi binkumenkume bikatampe bifwaninwe kulongeka. Le i binkumenkume’ka? Bupolofeto buvule bwa mu Bible bwisambilanga pa uno mwanda. Tubandaulei’ko bumobumo bwitusapwile bitutengele kumeso.

3. I kushinta’ka kubajinji kotutengele kumeso?

³ Lubila lwa Ndoe. Mutumibwa Polo pa kulembela bene Tesalonika, wālombwele bintu byotwilaije bisa kulongeka kumeso kwa konakanibwa. (Tanga 1 Tesalonika 5:2, 3.) Mu uno mukanda, Polo wātelele’mo “difuku dya Yehova,” dikashilula na kutambwa kwa “Babiloni Mukatampe.” (Kus. 17:5) Inoko, kumeso kwa difuku dya Yehova kushilula, mizo ikanena’mba, “Ndoe ne mutyima-ntenke!” Bino bishima bikokeja kufunkila pa kinenwa kimo nansha pa mulongo wa binenwa. Le bendeji ba bipwilo nabo bakanena’byo? Byobadi ba ino ntanda, bikokejika bakelunga na mizo mu kunena’mba, “Ndoe, ndoe”! (Yel. 6:14; 23:16, 17; Kus. 17:1, 2) Kwela lubila lwa ndoe ne mutyima-ntenke kukalombola’mba difuku dya Yehova ke dishilula. Balwana na Bulopwe bwa Leza “kebakapandepo nansha dimo.”

4. I bya buyabuya’ka byotumwena mu kwimvwanija bupolofeto bukatampe bwa Polo butala pa lubila lwa ndoe ne mutyima-ntenke?

 ⁴ I muswelo’ka otumwena mu kwimvwanija nshintulwilo ya buno bupolofeto? Polo unena’mba: “Kemudipo mu fukutu, amba dyodya difuku dimutulumune modikokeja kutulumwina bangivi.” (1 Ts. 5:3, 4) Twi beshile na bakwabo, mwanda twimvwanije senene bisa kulongeka. Le i muswelo’ka mwine usa kufikidila bupolofeto butala ndoe ne mutyima-ntenke? Batwe tutalei’nka kīya na mbwa ku kanwa ne mulungulukila bintu. O mwanda, “tutalei’nka kutala ne kulama ñeni yetu mibwane.”—1 Ts. 5:6; Zef. 3:8.

5. Le i bika bikashilula mu kipindi kibajinji kya “kyamalwa kikatampe”?

⁵ Kutambwa kwa bipwilo. Vuluka, Polo wāsonekele amba: “Pobakanena’mba: ‘Ndoe ne mutyima-ntenke!’ e ponka pakebafikila na mu kukopa kwa diso konakanibwa kwa kitulumukila.” Monka mulondakenanga dipeni na mukungulo, mo monka mukalondakena ne binenwa bya “Ndoe ne mutyima-ntenke!” na “konakanibwa kwa kitulumukila.” Le i bika bikonakanibwa? Dibajinji bidi i, “Babiloni Mukatampe,” umbikalo wa bipwilo bya bubela, witwa ne bu “ndumba.” (Kus. 17:5, 6, 15) Konakanibwa kwa bipwilo bya kine Kidishitu ne kwa bipwilo bikwabo bya bubela i kipindi kibajinji kya “kyamalwa kikatampe.” (Mat. 24:21; 2 Ts. 2:8) Ku bavule, kino kikebatulumuna. Mwanda waka? Mwanda mu kitatyi’kya, uno ndumba ukemona bu “mulopwe mukaji” wampikwa “madilo nansha dimo.” Ukamona mu kitulumukila amba kwikulupila kwandi i kwa bitupu. Ukafundulwa’ko bukidi bonka’nka na “mu difuku dimo dyonka.”—Kus. 18:7, 8.

6. Le i kika kikatamba “Babiloni Mukatampe”?

⁶ Le i kika kikatamba “Babiloni Mukatampe”? I “kinyema kya ntanda” kya “masengo dikumi.” Mukanda wa Kusokwelwa ulombola’mba kino kinyema kya ntanda kifunkila pa Bumo bwa Mizo (ONU). Masengo dikumi afunkila pa malopwe akwatakenye dyalelo “kinyema kya ntanda kya musombelo utyila pyā.” (Kus. 17:3, 5, 11, 12) Le kuno kutambwa kukekala namani? Mizo ya ONU ikasasamuna bupeta bwa ndumba, ne ndumba mwine, kadi “ne kumusōka.”—Tanga Kusokwelwa 17:16. a

7. Le binenwa bya Yesu bidi mu Mateo 24:21, 22 byāfikidile namani mu myaka katwa kabajinji K.K., ne bisa kufikidila namani kumeso’ku?

⁷ Kwipipijibwa kwa mafuku. Mulopwe wetu i mulombole bikalongeka mu kino kitatyi kya kyamalwa kikatampe. Yesu wānene amba: “Pa mwanda wa batongwe oa mafuku akepipijibwa.” (Tanga Mateo 24:21, 22.) Binenwa bya Yesu byāfikidile bityetye mu 66 K.K. ‘pāipipije’ Yehova bulwi bwa basola ba Loma pa Yelusalema. (Mako 13:20) Kino kyo kyāpandije bene Kidishitu ba mu Yudea ne ba mu Yelusalema. Le bikekala namani pa kufikidila kukatampe pakafika kyamalwa kikatampe? Yehova ‘ukepipija,’ kupityila kudi Mulopwe wetu butambañani bwa Bumo bwa Mizo pa  bipwilo amba kipwilo kya bine kyakonakanibwa pamo na bipwilo bya bubela. Nansha bikonakanibwa malongolodi a bipwilo bya bubela, kipwilo kya bine kimo kete kyo kikapanda. (Ñim. 96:5) Tubandaulei bikalongeka pa kupwa kwa kipindi kibajinji kya kyamalwa kikatampe.

8, 9. Padi Yesu wādi wisambila pa binkumenkume’ka, ne bantu pobakebimona bakalonga namani?

⁸ Bupolofeto bwa Yesu butala pa mafuku a mfulo bunena’mba kudi myanda mikatampe palapala ikalongeka mu kitatyi kitwala ku Amakedona. Myanda ibidi mibajinji yotusa kubandaula i yoya itelelwe mu Maevanjile a Mateo, Mako, ne Luka.—Tanga Mateo 24:29-31; Mako 13:23-27; Luka 21:25-28.

⁹ Bintu bya mūlu. Yesu ulaile amba: “Dyuba dikafītyijibwa, kweji nandi kakaletapo kitōkeji kyandi, ñenyenye nayo ikapona mūlu.” Bine mwinya keukatanwapo ku bendeji ba bipwilo—bwendeji kebukatanwapo kobadi. Le Yesu wādi wisambila pa bintu bya mūlu bikalongeka mu kingelengele? Padi. (Isa. 13:9-11; Yoe. 2:1, 30, 31) Le bantu bakalonga namani pa kumona bino bintu? Bakekala mu “malwa . . . pa kubulwa kuyuka kya kulonga.” (Luka 21:25; Zef. 1:17) Bine, balwana na Bulopwe bwa Leza—kushilwila ku ‘balopwe kutūla ku bapika’—“bakapungila moyo ne kutengela bintu bisa kwiya” kadi bakakimba mwa kufyama. Ino, kebakamonepo kwa kufyama pa kupanda ku bukalabale bwa Mulopwe wetu.—Luka 21:26; 23:30; Kus. 6:15-17.

10. I butyibi’ka bukaleta Yesu, ne i bika bikalonga boba bakwatakenye Bulopwe bwa Leza, ino le balwana nabo?

¹⁰ Kutyiba mambo. Balwana bonso ba Bulopwe bwa Leza bakaningilwa kwimwena myanda ikebapungija moyo. Yesu unena’mba: “Bakamona Mwanā muntu wiya mu makumbi na bukomo bukatampe ne ntumbo.” (Mako 13:26) Kino kiyukeno kitabukile bukomo kikalombola’mba Yesu waiya kutyiba mambo. Yesu, mu kipindi kikwabo kya buno bupolofeto butala mafuku a mfulo, ushintulula myanda mivule itala butyibi bwasa kuleta mu kine kitatyi’ki. Tutana ino myanda mu kyelekejo kya mikōko ne bambuji. (Tanga Mateo 25:31-33, 46.) Bantu bakwatakenye na kikōkeji Bulopwe bwa Leza bakatelwa bu “mikōko” kadi ‘bakabandula mitwe yabo,’ pa kuyuka’mba “kunyongololwa [kwabo] kubafwena pabwipi.” (Luka 21:28) Ino, balwana na Bulopwe bakatelwa bu “bambuji” kadi “[bakeyaya] bya bulanda,” pa kuyuka’mba “kutyibwa’ko kwa nyeke” kwibatengēle.—Mat. 24:30; Kus. 1:7.

11. Le i bika byotufwaninwe kulama mu ñeni potubandaula binkumenkume bīya’bi?

¹¹ Shi Yesu wapu kuleta buno butyibi pa “mizo yonso,” kukalongeka kadi bintu bikatampe kumeso kwa Amakedona kushilula. (Mat. 25:32) Tubandaulei’mo binkumenkume bibidi: butambañani bwa Koka ne kubungakanibwa kwa bashingwe māni. Potubandaula bino binkumenkume  bibidi, i biyampe tuvuluke amba Kinenwa kya Leza kekilombwelepo kitatyi kinekine kyobikalongeka. Inoko, bimweka’mba kimo ne kimo kikekuma na kikwabo mu muswelo kampanda.

12. Le i butambañani’ka bwa mu meso fututu Satana bwakatamba Bulopwe?

¹² Butambañani bwa mu meso fututu. Koka wa ku Makoka ukatamba basheleshele’ko bashingwe mani ne bapwani nabo mikōko mikwabo. (Tanga Ezekyele 38:2, 11.) Buno butambañani bukatambwa Bulopwe buludika bo bukekala bulwi bwa mfulo mu malwi a Satana alwile basheleshele’ko bashingwe mani tamba upangilwa mūlu. (Kus. 12:7-9, 17) Nakampata tamba bashingwe mani bashilula kukongakanibwa mu kipwilo kijokejibwe kya bwine Kidishitu, Satana i mutompe konakanya ntundubuko yabo ya ku mushipiditu—ino i mukomenwe. (Mat. 13:30) Inoko, mu kitatyi’kya pakekala bipwilo bya bubela kebikidi’kopo ne bantu ba Leza ke bamweka bu “bampikwa masakwa, kwikalapo nansha ne mikabo, nansha bibelo bine mpikila,” Satana ye pakamona’mba uno i mukenga muyampe. Ukatonona balwana babibabi batambe bulwi bwa mu meso fututu boba bakwatakenye Bulopwe.

13. Lelo Yehova ukalwila namani bantu bandi?

¹³ Ezekyele ulombola bikalongeka. Bupolofeto bunena padi Koka amba: “Ukatamba kuntu kobe ku mitamba ya kumfulo kwine kwa kungala, abe ne bantu ba ntanda ne miseke pamo nobe, bonsololo’tu bendela pa tubalwe, kibumbo kikatampe ne divita dikomokomo. Ino ukatamba bantu [bami] pamo’nka bwa dikumbi kupūta ntanda’ya.” (Ezk. 38:15, 16) Le Yehova ukalonga namani pa buno butambañani bumweka bu kebudi wimika’bo? Yehova unena’mba, “Bulobo bupitepite bwami bukakanda mu myulu yami,” kadi amba, “penepo nkēta kipete.” (Ezk. 38:18, 21; tanga Zekadia 2:8.) Yehova ukalwila bengidi bandi ba pano panshi. Kuno kulwila ko kwitwa bu divita dya Amakedona.

14, 15. Le i kinkumenkume’ka kikalongeka mu kitatyi kampanda kupwa’tu kwa butambañani bwa mu meso fututu bwa Satana kushilula?

¹⁴ Kumeso kwa kwendelela na kubandaula bikalonga Yehova pa kulwila bantu bandi mu bulwi bwa Amakedona, twisambilei bidi pa kinkumenkume kikwabo kikatampe. Kino kinkumenkume kikalongeka pa bukata bwa butambañani bwa mu meso fututu bwa Satana ne pakashilula Yehova bulwi bwa Amakedona. Enka motwanenenanga mu musango 11, kino kinkumenkume kya bubidi i kya kubungakanya basheleshele’ko bashingwe mani.

¹⁵ Kukongakanya bashingwe mani. Ba Mateo ne Mako bāsonekele binenwa bya Yesu bitala pa “batongwe”—bene Kidishitu bashingwe mani—bibadilwa mu binkumenkume bikalongeka kumeso kwa Amakedona kuposoka. (Tala musango 7.) Yesu pa kwitela bu Mulopwe, unena mu bupolofeto amba: “Penepo nandi ukatuma bamwikeulu kadi  ukabungakanya batongwe bandi kutamba ku mvula iná, tamba ku mfulo ya ntanda kutūla ku mfulo ya diulu.” (Mako 13:27; Mat. 24:31) Le i kukongakanya’ka kwisambila’po Yesu pano? Kesambilangapo pa kutūla kiyukeno kya mfulo pa bene Kidishitu basheleshele’ko bashingwe mani, mwanda akyo kikatūlwa kumeso kwa kyamalwa kikatampe kushilula. (Kus. 7:1-3) Ino, Yesu wisambilanga pa kinkumenkume kikalongeka umbula bwa kyamalwa kikatampe kīya’ki. Bimweka bu mu kitatyi kampanda pa kupwa kwa Satana kushilula butambañani bwa mu meso fututu pa bantu ba Leza, bashingwe mani bakishele’ko pano panshi bakakongakanibwa mūlu.

16. Le bashingwe mani basangulwe bakalonga bika mu divita dya Amakedona?

¹⁶ Le kuno kukongakanibwa kwa bashingwe mani basheleshele’ko i kukwatañane namani na kinkumenkume kikalonda’ko kya Amakedona? Kitatyi kya kukongakanya kilombola’mba bashingwe mani bonso bakekala mūlu kumeso kwa divita dya Amakedona kushilula. Momwa mūlu, ba 144 000 ba kubikala pamo na Kidishitu, bakapebwa lupusa lwa kwingidija pamo na Yesu “mukombo wa kyuma’mba” bonakanye balwana bonso ba Bulopwe bwa Leza. (Kus. 2:26, 27) Ebiya, bamwikeulu bakomokomo, ne bashingwe mani basangulwe bakalonda Kidishitu, Mulopwe Mudyavita, palwa “divita dikomokomo” na balwana badi pabwipi na kubotokela kikwatwa—ke bantu ba Yehova kadi. (Ezk. 38:15) Palongeka buno bulwi bukomokomo, ke yo Amakedona yalakata’yo!—Kus. 16:16.

17. I bika bikalongwa “bambuji” pa Amakedona?

¹⁷ Kufikidija butyibi. Divita dya Amakedona yo ikekala mfulo ya kyamalwa kikatampe. Pano napo, Yesu ukengila’po mwingilo mukwabo. Kutentekela pa kwikala bu Mutyibi wa “mizo yonso,” i aye kadi Mufikidiji wa butyibi pa mizo—ko kunena’mba, kuvuididila bonso batyibile kala bu “bambuji.” (Mat. 25:32, 33) Mulopwe wetu “[ukakupila] mizo” na “kipete kya bui, kilampe.” I amo, bonso badi bwa bambuji—kushilwila ku “balopwe” kutūla ku “bapika”—“bakenda mu kutyibwa’ko kwa nyeke.”—Kus. 19:15, 18; Mat. 25:46.

18. (a) Le myanda ikebashintyila namani boba batelelwe bu “mikōko”? (b) Le Yesu ukavuija namani bushindañani bwandi?

¹⁸ Bine myanda ikebashintyila senene boba batelelwe na Yesu bu “mikōko”! Pa kyaba kya kutyimpwa na kibumbo kya “bambuji” ba Satana, “kibumbo kikatampe” kimweka bu “mikōko” yampikwa kukingwa, kikapanda ku butambañani bwa balwana kadi kikapita “mu kyamalwa kikatampe.” (Kus. 7:9, 14) Shi Yesu wapu kunekenya ne kutalula’ko bantu bonso balwana na Bulopwe bwa Leza, ebiya kakunkulumwina Satana ne bandemona bandi mu lupongo. Mwine’mwa, bakekala pamo bwa bafwe, kwampikwa  kyobalonga mu bula bwa myaka kanunu.—Tanga Kusokwelwa 6:2; 20:1-3.

19, 20. I muswelo’ka otukalonda bulombodi budi mu Isaya 26:20 ne 30:21?

¹⁹ I muswelo’ka otubwanya kwiteakanya ku bino binkumenkume bikajinya ntanda kumeso’ku? Kiteba kya Mulami kyanene ke padi myaka amba: “Kupanda kukemanina’nka pa kikōkeji.” Mwanda waka? Tutana malondololo mu kidyumu kya Yehova ku Bayuda bamisungi bādi mu Babiloni wa kala. Yehova wālaile kala amba Babiloni ukakwatwanga, ino le bantu ba Leza bādi ba kwiteakanya namani ku kino kinkumenkume? Yehova wānene amba: “Iyai bami bantu, twela mu tudimbwa tobe, ne kushita binjilo byobe modi; wifye abe mwine kakyaba katyetye’tu poso’nka bukalabale bupite.” (Isa. 26:20) Tadija byubwa bya uno vese: “iyai,” “twela,” ‘shita,’ “wifye”—byonso bidi mu muneneno wa kusoñanya. Bayuda bālondele uno musoñanya bādi bafwaninwe kufyama mu abo mobo, kutyina kumonwa na basola bantambañani bādi mu bipito. Nanshi, kupanda kwabo kwāimanine pa kukōkela ku bulombodi bwa Yehova. b

²⁰ Le i ñeni’ka yotuboila’ko? Monka mokyāikadile ku bengidi ba Leza pa kala, netu kupanda kwetu ku binkumenkume bīya’bi kwimanine pa kukōkela bulombodi bwa Yehova. (Isa. 30:21) Tutambulanga buno bulombodi kupityila ku kipwilo. Nanshi, tufwaninwe kwikala na kibidiji kya kukōkela na mutyima umo ku bwendeji botupebwa. (1 Yo. 5:3) Shi tukōkela dyalelo, nabya tukapēlelwa kukōkela na mutyima umo mu mafuku āya kumeso, ne kino kikalengeja tukingwe na Yehova, Tata wetu, ne Yesu, Mulopwe wetu. (Zef. 2:3) Kuno kukingwa na Leza kuketulengeja twimwene na meso muswelo ukafundula’ko Bulopwe bwa Leza balwana nabo bonso fututu. Bine uno, i mwanda keukedibwapo nansha dimo!